Жылдар жылжып, айлар сырғып өткен сайын Қазақ елі экономикасы дамыған үздік отыздықтың қатарына бір қадам жақындап, халықтың әлеуеті артып келеді. Қол жетпес арман болып көрінген Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Мәңгілік ел» идеясы жүзеге асып, айналдырған 26 жылда мемлекетіміз адам танымастай өзгерді. Күн сайын пайдалануға беріліп жатқан су жаңа әлеуметтік нысандар мен тұрғын үйлер, индустриалды-инновациялық жаңалықтар және әр саладағы жарқын жетістіктер қазақстандықтардың болашаққа деген сенімін арттыра түсті. Осындай жайдарман жаңалықтар аудан аумағында да көрініс табуда. Шалғай ауыл тұрғындарының көктен сұрағаны жерден келіп, шелектіктер көгілдір отынға қол жеткізді. Байсейіт ауылының учаскелік полиция қызметкері қоныс тойын тойлап, тұрғын үй мен жаңа ғимаратқа жайғасты. Сонымен қатар, жаңадан ашылған балабақша байсейіттіктердің қуанышын еселеді. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні қарсаңында Шелек өңірінде болған Алматы облысы әкімінің орынбасары Айдарбек Байжанов, аудан әкімі Бинәлі Ысқақ, орынбасарлары мен мәслихат хатшысы Бекет Ахметов жоғарыда аталған маңызды оқиғалардың ортасынан табылды.

Бұрынғыдай көмір кіргізіп, күл шығаратын күндердің ауылы алыс-тай бастады шелектіктер үшін. Қуаттылығы сағатына 50 текше метр болатын газ тарату станция-сы салынды. Бұл бүкіл Шелек ауылын көгілдір отынмен қамтуға қауқары жетеді. Шелек ауылында өткен автоматандырылған газ тарату станциясының ашылу салтанатында жұртшылықты қос мерекемен құттықтаған Айдарбек Естебекұлы:

– Көгілдір отын – тұрмыс-тіршіліктегі барлық қиындық-тарды жеңілдетеді. Оған қоса, ірі кәсіпорындардың ашылуына септігін тигізеді. Осындай қуаныш осыдан екі апта бұрын Есік қаласының тұрғындарына бұйырған болатын. Бүгін, міне, сіздердің ауылдарыңызға келді. Осылайша, Шелекте орналасқан 6 мыңнан астам тұрғын үй, 21 өндіріс орындары мен 43 коммуналдық-тұрмыстық секторды газбен қамтуды жоспарлап отырмыз – деген Айдарбек Байжанов газдандырудың облыстағы пайыздық үлесіне тоқталып өтті. Айтуынша, Жетісу жерінде 11 аудан мен қала газдандырылған. 912 мың адам бүгінде көгілдір отынның қызығын көруде. Қалған елді мекендерде жұмыстар қарқынды жүргізілуде. Сондай-ақ, ауданымызда және көршілес Панфилов ауданында газ құбырын жүргізіп отырған «КазТрансГаз» ұлттық операторы мен «АПЛ Констракшн» жауапкершілігі шектеулі серік-тестігінің басшылығына алғысын жеткізді. Ауданымыздың әкімі Бинәлі Ысқақ та мердігер ком-панияларға ризашылығын біл-діре отырып жиылған көпшілікті Тұңғыш Президент күнімен құттықтады:

– Әрбір жұрт тарихтан өзіне тағылым алады. Өткенді ұмытпау, бүгінгіні бағалау, ертеңіміз үшін сенімді болу – Тәуелсіздіктің жеңісі, Қазақстан халқы бірлігінің жемісі. Бұл Ұлы Дала төсін дүбірлеткен ер бабалардың асыл мұратын іске асырып, қазіргі заманғы іргелі мемлекет құрып қана қоймай, мыңжылдықтарда мызғымайтын Мәңгілік ел болудың тарихи бағдарына бет алған халқымыздың мемлекеттігінің ұлы тарихының айғағы.

Егемен Қазақстанның ширек ғасырлық тарихынан тағылым іздеген адам ұлы бастамалардың кезеңіне кездесетіні анық. Дала данышпандарының бірі Жүсіп  Баласағұнның «Күшті кісі – құт қонар тұғыр» – деген сөзін ескерсек, осынау игіліктердің барлығын бүгінгі таңдағы жаңа тұрпаттағы жасампаз Қазақ елінің жаңғыруынан бастап мемлекеттік дамудың дариялы жолындағы табыстарының толайымын өз  отандастарымыз ғана емес, барша әлем жұртшылығы Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевпен байланыстыратыны сөзсіз. Осындайда, түгел сөздің түп атасын бағалаған Майқы бидің «Хан – халықтың қазығы» – деген көркем ойлы өсиетті сөздің астарында қаншалықты терең мазмұн жатқанын сезінгендей боласың – дей келе биылғы жылы аудан аумағында болған жақсылықтарды айтып өтті. Және де көгілдір отыннан басталған жағымды жаңалықтардың барлығы Ұлт Көшбасшысының салиқалы саясатының жемісі екендігін жеткізді. Ауданымыздың елді мекендеріне газ таратушы «АПЛ Констракшн» компаниясының директоры Марсель Кажи аз уақыттың ішінде біршама істің басы қайырылғандығын айтты. Сөзіне сүйенсек, жыл басынан бері 23 шақырым болатын төменгі қысымды газ таратушы құбыр жүргізілген. Жыл соңына дейін 500 отбасын көгілдір отынмен қамтуды жоспарлап отыр. «ҚазТрансГаз» ұлттық операторы Алматы өндірістік филиалының директоры Шалқар Омарбеков:

– Алматы облысы әкімдігімен және жеке компаниялармен бірлесе отырып, ауданға газ құбырлары тартылуда. Газ келген жерде тіршілік жанданады. Тұрғындардың әл-ауқаты жақсарып, кәсіпорындардың жұмысы жеңілдейді. Шағын және орта кәсіпкерлік дамып, жаңа жұмыс орындары ашылады. Сіздерді осы қуаныштарыңызбен құттықтаймын – деді.

Шелек өңірі тұрғындарының атынан сөз сөйлеген ауданның құрметті азаматы, еңбек ардагері Елеусіз Сұлтанғазиев тағылымы мол тілек айтып, ақ батасын берді. Ата-баба арманын орындаған Елбасына, облыс, аудан басшыларына ризашылығын жеткізді.

Мерекенің негізгі бөлімінде қуаныштары қойындарына сый-маған Шелек ауылының ақсақалдарымен бірге Айдарбек Естебекұлы газ алауын жағып, газ тарататын құбырдың білтесін ағытты. Осылайша, ширек ғасырлық арманына жеткен шелектіктер қос қуаныш-пен бірін-бірі құттықтап, аудан өнерпаздарының әзірлеген концерттік бағдарламасын тамашалады. Құрметті қонақтар көгілдір отынның рахатына бөленген Іле көшесі 21 үйдегі Нұрмахановтар отбасына барып, қуаныштарымен құттықтады.

– Бұрынғыдай от жағып, көмір таситын күндер алыста қалды. Үйімізге газ тартылғалы үй жұмыстары біршама жеңілдей түсті. Газ баллоны бітіп қалады деп те қорықпайсың – дейді отанасы Гузель Нұрмаханова.

Шелектен шыққан облыс, аудан басшылары Бартоғай округіне қарасты Байсейіт ауылындағы «Лашока» балабақшасының ашылу салтанатына қатысты. Мемлекет пен жеке серіктестіктің арқасында бой көтерген балабақша 100 бүлдіршінге арналған. Аумағы 330 шаршы метр болатын мекемеде 30 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Соңғы 3 жылда 27 жеке меншік балабақша іске қосылған ауданымызда бүлдіршіндерімізді балабақшамен қамтудың көрсеткіші 95,3 пайызды құрайды.

Аталған балалар бақшасының лентасын қиюға ауыл тұрғындары жиылды. Шараның ашылу салтанатында Айдарбек Байжанов:

– Елбасы Н.Ә.Назарбаев 2020 жылға дейін 3-тен 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі мекемемен қамтуды тапсырған болатын үкімет пен әкімдерге. Осы міндетті орындау Алматы облысында қарқынды жүзеге асуда. Айталық, өңірімізде 2013 жылы балабақшамен қамту көрсеткіші 37,5 пайызды құраса, бұл көрсеткіш қазір 94,9 пайызға жетіп отыр. Соңғы 3 жылда республикалық және жергілікті бюджет есебінен 33 мемлекеттік балабақша іске қосылып, 245 жеке меншік балабақша ашылды. Жыл соңына дейін тағы 13 жеке меншіктегі балалар бақшасы қолданысқа беріледі – деп, облыстағы көрсеткіштерді тізіп өтті. Сонымен қатар, бүлдіршіндерді мектепке дейінгі мекемемен қамтуда көш бастап тұрған еңбекшіқазақтықтарды мерекемен құттықтады. Кейіннен сөз сөйлеген ауданымыздың құрметті азаматы Аянбек Дауытқұлов, Байсейіт ауылының жігітбасы Глаждин Усманов облыс әкімінің орынбасары айтқан межеге бірлік пен татулықтың арқасында қол жеткізгенімізді айтып, жастарды патриот болуға шақырды. Ауыл тұрғындары, ақсақалдары құрметті қонақтармен бірге жаңа балалар бақшасының лентасын қиып, апалар шашу шашты. Ғимаратты аралап, қуаныштан жүздері бал-бұл жанған бүлдіршіндердің дайындаған концерттік бағдарламасын тамашалады.

Байсейіт ауылындағы тағы бір қуанышқа мәслихат хатшысы Бекет Ахметов, ішкі істер басқармасының басшысы, полиция полковнигі Бағдат Әшімов, аудан әкімінің орынбасары Айбек Бидаев қатысып, учаскелік полиция инспекторының жұмысына табыс тіледі. Ауылдағы тірек пунктінің ашылу салтанатында Бекет Төлегенұлы байсейіттіктерді мерекемен құттықтап:

– Бүгін ауданымызда ақ түйенің қарны жарылған күн. Шелекке көгілдір отын жетіп, ауылдарыңызда балабақша мен полиция пункті пайдалануға берілуде. Мұның барлығы – тұрғындарымыздың өзара тату-лығының арқасында. Бақ қайда қонады? Әрине, береке-бірлік пен қадір-қасиет бар жерге қонады. Осындай байлықтарымыз бар біз бақыттымыз – деді. Сондай-ақ, тәртіп сақшыларына жағдай жасап отырған әкімдікке алғысын жеткізген Бағдат Әшімов:

– Бүгінде ауданымызда құқық бұзушылық пен қылмыстың алдын алу мақсатында учаскелік полиция инспекторларына жағдай жасалуда. Қазіргі таңға дейін осындай екі ғимарат пайдалануға берілді. Үшіншісі – сіздердің ауылдарыңызға бұйырыпты. Келер жылы да жиырмаға жуық полиция пункті салынады деп жоспарлануда – дей келе, бұрындары үй мен жұмыс арасында сабылып жүретін инспекторлар енді үйде отырып-ақ, тұрғындармен жұмыс істей беретіндігін айтты. Олай дейтініміз, полиция пункті мен тұрғын үй қосарланып салынған. Тек аулалары ғана бөлек. Жиылған жұртшылыққа осыны жеткізген Бағдат Бақбергенұлы алдағы уақытта учаскелік полиция қызметкерлерінің жұмысы жаңа қарқын алатындығын айтып өтті. Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі Ахметжан Ашири полицияның қызметіне сәттілік тілеп, татулық пен тұрақтылықтың сақшысы болуға шақырды. Негізгі бөлімнен кейін барлығы ғимараттың лентасын қиып, учаскелік инспекторды жаңа жұмыс орнына жайғастырды.

Клубный көшесінде орналасқан ғимарат құрылысына бюджеттен 19 млн теңге бөлінген. Екі кабинет компьютермен толықтай жабдықталған. Нысанның екінші жағындағы тұрғын үй де кең жасақталған. Ғимаратты түгелдей аралап шыққан үлкендер ақ батасын беріп, шашу шашты.

Сардарбек НҰРАДИН.

1962 жылы қараша айының 2 жұлдызында Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Қаракемер кентінде бөлімше командирлерін және кіші мамандар даярлайтын жеке оқу дивизионы құрылды. Кеңестер Одағы тұсында тұсауын кескен, Тәуелсіз Отанымыздың қорғаныс қуатының артуына өз үлесін өлшеусіз қосқан 6654 шартты белгісіндегі әскери бөлім 55 жылдығын атап өтті.

Байланыс мамандары, кинологтар, бөлімше командирлері, аспаздар және қару-жарақ жөндеушілері, бронды тасымал көлігінің жүргізушілері, бәрі-бәрі алғашқы өз мамандықтарының әліппесін дәл осы әскери бөлімнің іргесінде жүріп игерген. 55 жыл бойы бұл міндетті абыроймен атқарған әскери бөлім жеке құрамының тәртібі мен жауынгерлік дайындығы да жоғары. Кез-келген төтенше және қауіп жағдайында қарсы тұрар қайраты мен жігері де жеткілікті.

Әскери техника мен қару-жарақ, Ұлттық ұлан сарбаздарының  арнайы мақсатта киетін киім үлгілері, қызметтік иттер – қонақтар назарын ерекше бұрды. Бұлар мерекелік күнге арнайы ұсынылды. Әскери бөлімнің ашық есік күні – Ұлттық ұлан офицерлері, сержант және сарбаздарының өмірін ауыл тұрғындары мен арнайы шақырылғын қонақтардың өз көздерімен көруіне мұрсат бергендей. Аналар мен балалар, қариялар мен ақ жаулықты әжелер, өз ұлдарын қызмет үстінде көріп қуанышқа бөленіп жатты. Арнайы тігілген ақ боз киіз үйлер, әскери оркестр мен әртістер қауымына құрылған салтанатты сахна – барлығы да әскери бөлімді ерекше құлпыртты. Бүлдіршіндер үшін арнайы алдырылған батут ойыны да  балғындарға қуаныш сыйлады.

Әскери бөлім командирінің орынбасары подполковник Жомарт Атығаев жеке құрамды түгендеп, командир полковник Бағдәулет Оспанбековқа баянат жасады. Салтанатты шараны бастау жөніндегі пәрмен берілді. Жауынгерлік Ту ортаға шығарылды. Мемлекеттік Туды көтеру мәртебесі жедел мақсатта-ғы батальон командирі майор Рауан Омаровқа берілді. Жеке құрам Мем-лекеттік Гимнді орындады. Құрметті қонақтар мінберге көтеріліп,  әскери бөлім ұжымын мерекелік күнмен бір       ауыздан құттықтады. Атап айтсақ, әскери бөлім командирі Бағдәулет Оспанбеков сарбаздар, офицерлер мен сержанттар құрамын жеке-жеке атап, әрбіріне жүктелген әскери міндетті әрмен қарай абыройлы жалғау жөніндегі тілегін жеткізді. Сондай-ақ, құрметті қонақтар  қатарында ІІМ генерал-майоры Асыл-Кеней Сағынжан Байболұлы,Еңбекшіқазақ ауданы әкімінің орынбасары Айбек Бидаев, Еңбекшіқазақ аудандық ІІБ басшысы полковник Бағдат Әшімов, 5572 әскери бөлімінің командирі подполковник Камал Жақысылықов,ардагерлер қауымы және әскери қызметін дәл осы әскери бөлімде өтеген офицерлер, жеке құрамға көптеген ізгі тілектерін арнап, өз сыйлықтарын табыс етті.

Жауынгерлік қызметте үздік атанған офицерлер, сарбаздар және сержанттар, келісім-шарт бойынша әскери қызметшілер бөлім командирі полковник Бағдәулет Оспановтың қолынан «Әскери бөлімге 55 жыл» мерекелік медальдарын және алғыс хаттар мен арнайы сағаттар алды. Салтанатты шара дабыл қаққыштар тобының әсерлі көріністерін тамашалаумен жалғасты. «Жас бүркіт» әскери-патриоттық клубы жасөспірімдірінің орындауында қоян-қолтық ұрыс тәсілдері көрсетілді. «Батыр» президенттік полкының сарбаздары қарумен саптық әдіс-тәсілдерді бірыңғай орындап, қонақтарды таң-тамаша қалдырды.

6654 әскери бөлімі арнайы мақсаттағы оқу ротасының сарбаздары ұсынған жекпе-жек және АК-74 қаруынан ату тәсілдері, шыны шөлмекті сындыру сынды өзге де көріністері көрерменге көтеріңкі көңіл сыйлады. Атап өтетіні, дәл осы сәтте 6654 әскери бөлімінің көгін Ұлттық ұланның әуе күштерінің екі бірдей тікұшағы тіліп өтті. Бірнеше рет көк жүзінде ерсілі-қарсылы жүзген екі бірдей тікұшақ әскери бөлімнің мерейтойымен құттықтауға арнайы жіберілген. Бұлар бөлімнің спорттық алаңына қонып, көрермендер оларды өз қолдарымен ұстап, тірідей тамашалауға мүмкіндік алды. 6654 әскери бөлімі Кинология қыз-метінің офицерлері, келісім-шарт  бойын-ша қызметшілері ұсынған террористті ит көмегімен ұстау көріністері көпшілікке ерекше әсер қалдырды.

Тәжік-ауған шекарасында Пхешавар шатқалында аяқ асты жау шабуылынан қаза тапқан 17 қазақ жауынгерлеріне арналған аллеяға гүл қою рәсіміне әскери бөлім командирі полковник Бағдәулет Оспанбеков бастап, өзге де қонақтар атсалысты. Бір минут үнсіздік жарияланды.

«Бізге керек тыныштық, Сіздерге де керек. Сіздер де әке, бала, аға, іні боласыздар. Әскерилер де қоғамның бөлшегі, халықтың өзі. Ендеше, ешқашан соғыс болмасын. Барлық дабылдар тек қана оқу-жаттығу түрінде өтсін. Әскери бөлім тек қана қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, сондай-ақ, білім берумен де айналысуда. Бұл міндетті абыройлы атқарып та жатыр. Барлығыңыз аман болғайсыздар» – деп, толғана сөйлеген ардагерлер мұнда да сыйлықтар мен медальдар алып, арнайы келген құқық қорғау қызметінің өкілдері әскери бөлімнің бірнеше офицерлеріне мерекелік сыйлықтар мен алғыс хаттар табыстады. Естелік суретке түсті. Ақ боз киіз үйлерге кірген қонақтар мерекелік астан дәм татты.

Әділет САРЫБАЙ,

Қаракемер кенті 6654 әскери бөлімінің кіші сержанты.

Егер жаңғыру елдің рухани тамырынан нәр алмаса, ол адасуға бастайды.

Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ.

Сақалыңнан айналдым, қарт бабалар
Ұрпағыңа не айтасың артта қалар?
О, тірі шежірелер, қалдырыңдар,
Қанеки, нелерің бар салтқа жарар

Мұқағали Мақатаев.

«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» тақырыбымен жарияланған ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың мақаласымен танысып, талқылап жатқанымызға да жеті-сегіз айдың жүзі өтіп кетіпті. Редакциямызға телефон арқылы немесе ауызекі әңгімеде сұрақтар түсіп жатады. «Елбасымыз неге қазіргі кезеңде кесек-кесек бағдарламалар туындатып отырған өзекті мәселені Жолдау немесе басқа да ресми жолмен жеткізбеген халқына деген мазмұнда негізінен бұл сұрақтар. Біріншіден мақала жанарын биліктің шынар биігінің таңдауы – оз ойын, ұстаным ұсынысын қалың бұқараға қазақ халқына, еліміздің барлық тұрғындарына демократиялық жолмен бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жеткізу жолы деп білу керек. Екіншіден, мақаланың өзегі – ұлттық сананы жаңғырту болғандықтан бұл мәселе ешкімді де – мектептегі ұстаз бен баланы, сол балалардың әке-шешесін, ата-әжесін, қарапайым еңбеккерден бастап биіктегі билік өкілдеріне дейін бей-жай қалдырмау керек.
Кеңестік кезеңде «сананы тұрмыс билейді деген бір жақты материалистік тұрғыдағы ұғым болған. Ал неге сана тұрмысты билеп, қоғамға бағыт бағдар бермеуі керек?!
Н.Ә.Назарбаев өз мақаласының ХХІ ғасырдағы ұлттық сана туралы тарауын-да бүгінгі күнгі әлемдегі әртүрлі бағыттардағы қатып қалған таптаурын қағидалардан арылмасақ» дүбірлі дәуіріміздің даму даңғылынан шеткері қалауымыз мүмкін екенін ескертеді. Жиырмасыншы ғысырдағы батыстық даму жолының бүгінгі заман талабына сай келмеуінің сырын зерделеп, сол батыстық үлгілерді еріктен тысқары, ұлттық сана-сезімді ескермей түгелдей бір қалыпқа салуға ұмтылудың салдары екенін де ұғынықты түрде түсіндіреді. Мысалы әлемдік экономикалық көшбасшылар қатарындағы Жапон, Оңтүстік Корея елдерін алайық. Дәстүр-салттарына, ұлттық код деген ұғымдағы ата-бабаларынан келе жатқан рухани жадыларына ерекше мұқият қарайтын халықтар екенін білеміз сол елдердің тұрғындарының. «Егер жаңғыру елдің ұлттық рухани тамырынан нәр алмаса ол адасуға бастайды» – дейді Н.Назарбаев сана туралы тараудағы ойларымен бөлісе отырып. Сонымен, қарапайым тілмен айтқанда рухани жаңғыруымыздың жолы қандай? Ұлттық сана, ұлттық код деген терминдерді қалай түсінеміз, тағы басқа сұрақтарды талдай отырып, оқырман ой бөлісуге бағытталған мақалалар циклын бастай отырып, жалаң хабардан танымдық-талдау жолына шақырамыз көзі қарақты оқырмандарымызды.
«Саналы азамат екен дейміз мінезіне ақылы сай ізетті, ізгі адамға мінездеме бергенде. «Санасыз, тоғышар, топас, дөрекі, дөкір» – деп те жерден алып, жерге салып сөгеміз жаман әдетке жақын тұрған, әдепсіздікке бой ұрған замандастарымызды. Сана-сезімі терең, таным-білімі таяз ұғымдары тағы бар. Тұрмыстық деңгейдегі сана ұғымы қалыптасқан әдет-ғұрыпты сақтаудан басталады десек қателеспейміз. Менің кеңес кезеңінде биік деңгейдегі қызметте болған жақсы танысым, жерлесім оңтүстік облысқа қызмет бабымен ауысқанда екі нәрсеге таң қалғанын жырдай қылып айтып берген еді. Көшіп келген бетте үй-жайды реттеп алмай қызмет бабы келіспейтіні белгілі. Көмекшілерім жеке «особняк» іздестіргеніне қарамай көп пәтерлі үйден кеңірек жұмыс кабинетін жасай алатын пәтер қарастыруын өтініп, көп ұзамай екінші қабаттан төрт бөлмелі пәтердің кілтіне ие болдым. Көршілеріммен танысып, үй төңірегін көрейін деген оймен бес қабатты ғимаратты айналып келе жатсам төрт кіреберіс (подъезд) бірыңғай қарап тұр да, бесіншісі сыртқа қарап бөлектеніп тұр екен. Осы үйде тұратын ақ сақалды қария кездесіп, содан мына бөлек сыртқа қаратып салынған кіре берістің сыры неде деп сұрадым. Ақсақал көзін шарасынан шығара дөңгелетіп: «Ойбай білмейтін бе едіңіз – бұл үйде дәу бастық тұрады. Қарапайым халықпен қатар подъезден бірге шығып-кіре алмаймын деп кіреберісті теріс қаратып салғызған сол кісі, байқаңыз ол кісі елмен амандас-пай өте шығатын өте тәкаппар жан, –дейді әлгі көршім. «Япырмай осы өңірге бірінші басшы етіп мені жіберіп еді, менен де дәу кім екен бұл деп ертесіне планерка жиынында бәленінші үйдің бесінші подъезінде тұратын кім екен, орныңыздан тұрыңызшы деп өтіндім. «Менмін» – деп тәпелтек бойлы қарны қабақтай, беті табақтай дегендей кеше ғана танысқан бөлім басшысы орнынан тұрды. Олай болса көршілеріңмен ең болмаса сәлемдесуден қашып, теріс қаратып салған кіреберіс подъезіңді оңға бұрып екі күннен кейін маған баянда деп бұйырдым қоластымдағы «дәу» бастыққа, – деп күлді Ерекең ағам.
Екіншіден таң қалдырғаны сол көп қабатты үйдің ересектерімен сәлемдесумен қатар кіп-кішкентай жөргектен жаңа арылған тәмпіш мұрнын тартып қойып «ассалау» деп қолын созған көрші балалармен сәлемдесу дағдыға айналды. Бұрынғы қызмет еткен орыс тұрғындары басым өңірде бұндай әдет жоғалып кеткендей еді, – деп ағынан жарылып еді Ерекең жерлесім.
Ұлттық санамызда, дәстүрімізде, ең бастысы, дінімізде сәлем беруге аса назар аударылады. Ізгі ниетті адамды қазағым «Сәлемі түзу азамат» дейді. Сәлем беріп үйге кіріп келген бейтаныс жолаушыға да қазақ «Сәлемші болсаң төрге шық! деп алдына барын жайып салады. Үлкенді сыйлау, иіліп сәлем беру сау-саламаттығын сұрап, тілегін айту жөнінде де сол Ерекең басшының үлгісінен бір көрініс келтіре кетейін. Шаруашылық басшысы өз кәсіпорнымен бүге-шігесіне дейін таныстырып болып, Ерекеңе, ертіп келген қосшы көмекшілері мен журналист тілшілеріне қоғамдық тамақтану орны жоқ екенін, сондықтан өз үйінде дастарқан жайып қойғанын айтып, түскі асқа шақырды Отбасы мүшелерімен танысып сәлемдесіп болғанан кейін Ерекең жан жағын бажайлап қарап алып үй иесінен: «Отбасында қария бар ау, шамасы, таяғын көріп отырмын. Ол кісі қайда? – деп сұрады. Күмілжіп қалған шаруашылық басшысы:» – Сексенге келген әкем бар, үйге қонақтар келетін болған соң өз бөлмеңнен шықпай күте тұр кісілер кеткенше, деп отырғызып қойып едім, – дегенде Ерекең кейіген кейіппен «Үлкенге сәлем бергеннің не айыбы бар, сәлемдеспеу күнә, – деп орнынан тұрып қарияның бөлмесіне бет қойды. Сәлемдесіп, өмір көрген өнегелі қариямен біршама әңгімелескеннен кейін Ерекең дастарханға бірге отыруын өтінді. Ақсақал асқа бата беріп дәм татқаннан соң «Балаларым, өмірлерің біте қайнасып, бірге жүрсіңдер, әңгіме өзегі де өздеріңше өзгеше, маған рұқсат беріңіздер, – деп рахметін айтып тұрып кетті. Міне сәлем беру жолын ұстай білген адамның жөні осы дейміз.
Санадан бастаған жаңғыру жолын жаңғырта бермей-ақ күнделікті өмірдегі қанымызға сіңген әдет-ғұрыпты да дұрыс сақтай алмай жүргенімізді де қозғай кеткенді жөн көрдім.
Қазақта «қайыр» деген сөз бар. «Қайырлы таң» деп бас-таймыз әр күнімізді, қайырлы күн деп күндіз сәлемдессек, «қайырлы кеш, қайырлы түн болсын» деп тәулік соңында қоштасамыз. Алладан не берсең де қайырымен бер деп тілейміз. Еліміздің орталық, батыс, шығыс, оңтүстік, солтүстік өңірлерінде жаңа баспана, көлік алғандарға, келін түсіріп той-томалақ болғанда. «Қуаныш қайырлы болсын» деп айтып жатады. Өмір бар жерде өлім бар дегендей қаралы үйге көңіл айта келгенде «Қазаның қайырын берсін, арты қайырлы болсын, – деп толықтап, анықтап айтады ғой. Ол жоқ, кейбір асығып-аптығып жүретін азаматтарымыз: қазалы үйге, қаралы адамдарға қарап: «Қайырлы болсын» деп қысқа қайырғанда құттықтап тұр ма, көңіл айтып тұр ма деп аңырып қалып жүрдім алғашында. Сөз білмеген сөздің құнын кетіреді – деген осы да.
Сана – сөзден басталады, үлгі өнегемен жалғасады. Өмірімнің біраз бөлігі Есікті қаламыздың екінші шағын ауданында көппәтерлі үйде өтті. Бес қабатты төрт-бес үйдің ортасындағы ауласы кең: бір бұрышы кір жаюға арналған алаң, тағы бір бөлігі балалардың ойын аланы да, дәл ортасына зейнетке шыққан қарияларға әдейі арналғандай жасыл желектің көлеңкесіне орындықтар мен үстел орнатылған екен. Күнде таңсәріде бұл ауладағы әр жасқа арналған кірін жуып, киімін кептіретін жердегі алаңдар бос тұрады да түс әлетінде, түскі үзілістен кейін, кешке дейін ауланың ортасындағы орындықтарға зейнеткер жасындағы жасамыс жандар алғашында дойбы, домино, шахмат дегендей «бейбіт» ойындар ойнап жүрді. Кейін келе байқасам сол ойыншылар «домино-дойбыдан» гөрі «серъезный» – картаға көшіп алыпты. Әрі-бері өтіп жүргенде көп аңғара бермейді екенмін орталарында сыра шишалары да одан мықты ішімдіктер де тұратын болыпты. Алғашында араласпадым «қариялардың» бұл «қарекетіне». Жаздың бір жаймашуақ кешінде жұмыстан ертерек оралып ауланы кесіп өте бергенде «қариялар бұрышындағы» шаң-шұңның үстінен шықтым. Мәселенің мәнісі сыра-шараптың буына әбден «піскен» қария-сымақтарымыз картаға ұтыс ойнап отырып, келіспей қалған көрінеді. Тыңдап тұрсам «ауыздарынан ақ ит кіріп, қара ит шықты» дегендей қазақша «әкең-атаң» деген боқтық сөздер мен орысша «мат»-былапыттар араласып жаға жыртысуға дейін барып қалыпты. Сақалынан алысар еді қазіргі қарттарда «сақал модасы» жоқ. Бұл ойыншы зейнеткерлерді түгеліндей танушы едім ортаға түсіп, сабырға шақырып, әдеп сақтауды өтініп едім «Сенің бізде не шатағың бар жөніңе кет деген сөздерді және өрескел орысша сөзді естіп» дағдарып тұрғанда абырой болғанда сол ауладағы бес қабатты бес үйдің егде жастағы он шақты әжелері шықты алаңға. Шыдамның де шегі бар дегендей зейнеткер шалдардың өрескел «тірліктеріне» тойып болған әжелерге қарташылардың жанжалы бас көтеріп, қарсылық көтеруге себеп болды.
– Ішімдік ішіп, карта ойнағанша немерелеріңді тәрбиелесеңші, – дейді бір әже. Екіншісі:
– Енді бұл жерде сыра ішіп, темекі тартсаңдар, учаскелік полицияны шақырамыз,– дейді. Ал үшінші әже:
– Анау кір жайып, балаларын ертіп жүрген келіндерден ұялсаңдаршы,–деп көзге шұқығандай шырылдаған шындықты жайып салды сыра-шараптан көздерін шел басқан шалдардың алдында ашулы әжелер.
Сонымен басбұзар-бұзақы шалдардың карта ойындары да, аулада отырып арақ-шарап ішуі де сап тиылды бұл мөлтек ауданның мөлтек ауласында. Бұл жерден қаланың басқа аумағына көшіп кеткелі көп жылдар өтті. Әрине, сондағы «шалдар шатағын» әсерлеңкіреп суреттеген болармын. Бірақ бұл жерде айтпағым, кеңес кезеңінде де кейінгі кезде де, сол қоғамның жуан ортасынан шыққан шал-шауқандарың қазақтың немерелерін тәрбиелеу, оларды еңбекке баулу, ерлікке елсүйгіштікке бағытталған ертегі-аңыздар, әдеби кітаптар оқыту деген ұғымнан ада ұрпақ десем қателеспеген болар едім. Неліктен еліміздің экономикалық дамуынан, халықаралық қатынастар мен әлемдегі бейбітшілік мәселелерінен қолы босамай ат үстінде, самолет ұшақ салонында дамылсыз жолда жүрген Елбасымыз қолына қалам алып рухани жаңғыру мәселесін көтеріп отыр?! Ұлтымыздың ұнамды салт-дәстүрін сақтап, ұнамсыз әдеттен аулақ болсақ дейді Президент. Шетелдердің тілін біліп, ілімін, ғылымын игерсек, – кәсібімізді дамытып «өз нанымызды өзіміз жеп, артылғанын экспорттасақ, – дейді Елбасымыз. Шетел мәдениетінің бәрін де таңсық деп елімізге тасымалдай бермей ұлттық кодымызды, ұлттық бірегейлігімізді сақтасақ дейді «Рухани жаңғыру: болашаққа бағдар» мақаласында Нұрсұлтан Нзарбаев. Міне, сондықтан,сөз басы сәлемнен басталады дегендей ұлтымызға тән сәлемдесу тәртібінен, саналы ұрпақ тәрбиелеу үшін саналы ата, әже де бола білу мәселесінен бастап отырмыз ашық әңгіме циклын. Әркім өзінен бастаса әдепті, ата-бабадан қалған салт-дәстүрді ұстанса сонда ғана адасудан айығып ел болу жолына түсе аламыз.
Хайролла АХМЕТЖАНОВ.

Профилактика коррупции занесена в постоянный график коллективных мероприятий  районного управления государственных доходов.   Изучению антикоррупционного законодательства, выступлениям в прессе, проведению круглых столов с участием представителей правоохранительных органов  отводится ведущее место.

Содержательным  был круглый стол сотрудников  управления с  прокурором  районной прокуратуры Чингисом Оспановым. Вел встречу руководитель управления Нуржан Журынбаев. Он  предоставил  слово Ч.Оспанову, который дал  налоговикам разъяснения по антикоррупционным статьям Административного и Уголовного кодексов РК, Закона РК «О противодействии  коррупции».  Ч.Оспанов также рассказал о недавних фактах выявления коррупционных преступлений в Енбекшиказахском районе. К уголовной ответственности за получение взяток в 2017 году были привлечены директор ГККП «Каракемерский профессиональный колледж»  С.Даберов и инспектор пробации УИС Х.Рузбакиев. Енбекшиказахским районным судом они приговорены к многомиллионным штрафам,  конфискации имущества и пожизненному  лишению права занимать должности на госслужбе.  Это наглядный пример государственной антикоррупционной политики, включающей меры жесткого преследования    госслужащих, использующих свои полномочия в корыстных целях.

Н.Журынбаев и Ч.Оспанов напомнили сотрудникам управления о необходимости добросовестно исполнять должностные обязанности, постоянно повышать квалификацию, чтобы избежать возникновения коррупционных поводов и  нарушений.

И.ВИКТОРОВ.