Қазақ топырағында, Отырар қаласында 870 жылы дүниеге келген Әбу Насыр әл-Фараби – тарихымыздағы ұлы тұлғалардың бірі, ислам дүниесінің ең ірі, атағы әлемге жайылған ғұлама философы. Аристотельден кейінгі «Екінші ұстаз» атанған, батыс пен шығысты білімімен бас идірген ұлы бабамыздың биыл 1150 жылдық мерейтойы.

Білімін бүкіл әлем мойындаған Әбу Насыр әл-Фараби жайында тарих парақтарында қандай пікірлер қалған? Топтастырып, ұсынып отырмыз.

 

Бүкіл мұсылман шығысының аса ұлы ойшылы әл-Фараби өзінен бұрынғылар тек шет пұшпақтап айналысқан көп мәселелер бойынша аса зор жұмыс тындырды. Бұл кемеңгер адам  грек философиясының ең терең қырларына дейін бойлап, байыбына жетті. Сондықтан да шығыста философияны ғылыми зерттеуді шын мәнінде бастаушы кім дегенде, басқа емес, тек соның есімі аталуы керек.

А.Мюлер,

немістің шығысзерттеушісі

 ***

Әл-Фараби Аристотельдің "Физикасын" қырық рет, "Риторикасын"

екі жүз рет, "Жан туралы" кітабын жүз рет оқыған екен.

Неткен таңғаларлық еңбек!

Г.Гегель,

немістің ұлы философы

 ***

Исламда Әбу Насырға тең түсер адам туған жоқ. Оның ілімін қастерлегендер «Екінші ұстаз» деп дәріптеді. Дүниеде төрт ғажап адам болған. Олар: Аристотель мен Александр Афродезейский және Әбу Насыр мен Әли ибн Сина.

Захир ад-Дин әл Байһақи,

араб тарихшысы

 ***

...Ал Әбу ше?

Кеңге жайды ол қанатын.

Әбуіміз – әрі ғалым, әрі ақын,

Әбуіміз – біздің ұлы бабамыз

Әбу Насыр әл-Фараби болатын.

Мұхтар Шаханов,

Қазақстанның Халық жазушысы

 ***

Барлық ғылымдар саласында әл-Фараби – «Екінші ұстаз». Ал музыка саласын алар болсақ, әл-Фараби бір өзі ғана – бас король. Басқаша айтқанда, музыка саласында әл-Фарабиге үлгі боларлық, бірінші ұстаз боларлық адам болмаған.

Г.Фармер,

араб музыкасының жалпы тарихын жазған белгілі ғалым

Сәбидің  бұл өмірдегі ең жақын адамы – ана. Тоғыз ай тоғыз күн жүрегінің астында ұрық болып жаралғаннан жарық дүниеге  келгенге дейін, ана сүтінен нәр алып, апыл-тапыл аяғын басқаннан кәмелетке келгенге дейін де ана жүрегі бала деп соғады. Көзі тірісінде ана  ешуақыт  баласын назардан тыс қалдырмаған.

Бірақ, бұл өмірде не болмай жатыр. Ойнап жүріп от басқан бойжеткендермен қатар әлі ана сүті аузында кеппеген жасөспірімдер жүкті болып, өмірге жасырын әкелген шақалағын қоқыс контейнерге, жол жиегіне лақтырған сұмдықтар да болып жатқаны  бүгінгі өмір шындығы.

Бірақ бүгінгі мақалада айтпағымыз сәбиге деген екі түрлі көзқарас, екі түрлі тағдыр талқысы туралы. Карантин кезіндегі шектеулерге қарамастан аудан әкімінің  бірінші орынбасары Айбек Бидаев басқарып, өткізілген «Кәмелетке толмағандар  ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі  комиссияның  екі-үш  отырысында  қатарынан қаралған  ауданымыздың бір ауылының тұрғыны Е. ныспылы азаматшаның кезінде анасы уақытша қалдырып кеткен А. есімді баланы қорғаншылыққа  алу туралы өтінішін қарау мәселесі талқыланған болатын.

Жазылып отырған мақалада өмірде болып жатқан оқиғаны, оған қатысушы кейіпкерлерді, мекен-жайы мен аты-жөндерін тікелей атамай тек басқы әріптерімен  ғана көрсетуімнің  себебін оқырман түсінер деп сенемін.  Өйткені А. есімді баланы бағып-қағып өсірген Е. ныспылы анада еш кінә жоқ. Өз балаларымен қатар  кемшілік көрсетпей бағып-қағып, өсіріп отырған  екен. Тек  ол баланы  құжаттандыру бүгінгі күннің талабы:  денсаулық сақтау, білім беру салаларын ғана атап өтсек болғаны –  құжатсыз ешқандай  қызмет көрсетілмейтіні  белгілі.

Заң талабы бойынша  баланы қорғаншылыққа алу үшін оның анасының, иә әкесінің әрі кетсе атасы иә әжесінің, яғни сәбидің ең  жақын туысқанының келісімі керек.

Сәбидің туған анасы  әртүрлі себептермен оның ішінде отбасын құруға  талпыныс та болу керек, баламен де, оны бағып отырған отбасымен де байланыс-ты үзіп алған екен.

Мемлекетіміздің кәмелетке толмағандар құқықтарын қорғау заңына сүйене отырып аудандық комиссия төрағасы А.Бидаев білім бөлімі мен оның жауапты қызметкерлері, ювеналдық полиция баланың анасын да, анасының  анасын да тауып комиссияның  кезекті  отырысында үш жақтың да уәждерін тыңдап,  баланы  анасына қайтару керек деген шешім қабылдады. Жетімін жылатпаған, жесірін қаңғыртпаған  қазақпыз деп, мемлекеттің, яғни жасөспірімдер құқығын қорғау  комиссиясының құзырындағы егер бала қараусыз қалатын болса мемлекет баланы өз қарауына Заң негізінде алуға құқылы деген комиссия төрағасы Айбек Бидаевтың сөзімен аяқтауға болар  еді. Бірақ  мақаланың басында аталған  Е. ныспылы азаматшаның, оның жұбайының  адамгершілік қасиеттерін ерекше айтып өту керек.

Анасы баға тұруға қалдырып кеткен баланы жатсынбай, өгейсінбей өз балаларынан кем қылмай  өсіру үлкен жүректі, адамгершілікті талап етеді. Баланы туған анасына  қайтаруға келісім бере тұрып (Заң талабымен) Е. қылмастық көз жасын да жасыра алмады.

Әлбетте жас сәбиге де бауыр басқан отбасын, тай-құлындай  тебісіп өскен балалардан бөлініп, туған да болса өз анасына, жаңа ортаға бейімделіп кету оңай емес.

Тек сол сәбиді бағып-қаққан отбасы мен туған анасының  арасындағы, адами қатынас үзілмесе екен деп тілейік.

 

Х.Қасымұлы

Дүйсенбі, 08 Маусым 2020 12:38

Борьба с браконьерством

Охрана природы - общее дело и мы все в ответе за настоящее и будущее природы. Ведь природа богата разнообразием, растительного и животного мира.

Таким образом инспекторская служба Алматинской территориальной инспекции лесного хозяйства и животного мира проводят плановые и не плановые рейды по территории Алматинской области. Одной из задач для природоохранных инспекторов разъяснительная работа среди населения по всей области. Это является одним из важных средств профилактики и успешной борьбы с нарушителями. Необходимо пропагандировать бережное отношение к природе родного края, рассказывать о редких и находящихся под угрозой исчезновения видах животных. Таким образом мы сможем передать следующему поколению природу в первозданном виде и все накопленные знания по ее охране. Вся наша работа направлена на то, чтобы донести до каждого жителя основную мысль – мы все в ответе за сохранение окружающей среды.

Браконьеры охотятся без лицензий, без охотничьих билетов с применением оружий охоты. Они охотятся на животных занесенных в Красную книгу, так же они в сроки запрещенные для отстрела животных.

 

Абильдаев К.,

главный специалист Алматинской

областной территориальной инспекции

лесного хозяйства и животного мира.

Дүйсенбі, 08 Маусым 2020 10:40

Мақсат – ұрпаққа сапалы білім беру

Білім – үздіксіз ізденген, кедергісіз алға ұмтылған жанға ғана иіледі. Оған елімізде орын алған төтенше жағдай дәлел. Қанша тосқауыл болса да, ілімге ұмтылған ұстаздар үшін «Өрлеу» құшағын айқара ашты. ҚР білім және ғылым министрлігі біліктілікті арттырудың ұлттық орталығы «Өрлеу» АҚ Алматы облысы бойынша филиалы «Шағын жинақталған мектептерде біріктірілген сынып-комплектілерінде пәндерді оқыту әдістемесі» тақырыбында мектеп мұғалімдеріне арналған біліктілік арттыру курсын онлайн ұйымдастырып, кәсіби дамуымызға септігін тигізді.

Курс жетекшісі Білім беру процесін психологиялық-педагогикалық қолдау кафедрасының аға оқытушысы, PhD доктор Меруерт Бисенбаева өз дәрісін  білім беру мазмұнын жаңарту, білім берудің қазіргі заманғы үрдістерін және Қазақстандық білім берудің үздік практикасын кіріктіруге бағытталған жүйеден бастады. Жетекші өз жұмысын, педагогтардың кәсібилігін дамытуға қажеттілігін қалыптастыру, педагогикалық қызметті оның ізгіліктік бағытталуының жоғары өнімділігін қамтамасыз ететін шеберлік деңгейін жетілдіруге бағыттады.

«Білімді болу деген сөздің мағынасы – белгісіз нәрсені ашуға қабілетті болу», – деген Әл-Фарабидің сөзіне жүгінетін болсақ, ел ертеңі білімді ұрпақпен ғана өлшенбек.

Мемлекетіміздің білім беру үдерісіне енген жаңартылған білім беру бағдарламасы — заман талабына сай келешек ұрпақтың сұранысын қанағаттандыратын тың бағдарлама. Курс барысында аталған білім беру бағдарламасы туралы түсінгенім мен ұғынғаным мол.

Курс тыңдаушылары орта білім беру жүйесіндегі нормативтік құқықтық актілерімен бекітілген мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары мен ұстанымдары, орта білім білім беру жүйесі педагогтердің қызметін реттейтін нормативтік-құқықтық актілермен танысудан басталды.

Осындай қиын сәтте бізге оңтайлы жағдай жасап, облысымыздың түрлі шалғай ауылдарының мұғалімдерінің басын қосып, қашықтан курс ұйымдастырып отырған институт ұжымына және курс жетекшісі PhD доктор Бисенбаева Меруерт Кенжеғұлқызына алғыс айтамыз! Еңбектеріңіз жемісті, шығармашылықтарыңыз жоғары болып, өрлей беріңіздер дейміз!

Гулноз ШАНАЗАРОВА,

Райымбек  атындағы орта мектеп директорының оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

Бүгінгі таңда мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың тапсырмасы аясында ауданымызда тұрғындарды осынау қиын-қыстау кезеңде жұмыспен қамту үшін аудан аумағында 106 нысан бағдарламаға қосылып, жол жөндеу, әлеуметтік маңызды объектілердің құрылысы, ағымдағы және күрделі жөндеу, су құбырларын, электр желілерін жаңғырту мен жарықтандыру сияқты бағыттарға 11,5 млрд теңге бөлініп отыр. Нәтижесінде, 2000-нан астам жұмыс орны ашылып, «Жұмыспен қамтудың жол картасы» арнайы бағдарламасы аясында аудандық жұмыспен қамту орталығы арқылы 1000-нан астам азаматты жұмыспен қамту жоспарланған.

Алматы облыстық қоғамдық кеңесінің ағымдағы жылдың 11 мамырдағы шешімімен «2020 жылға арналған жұмыспен қамтудың жол картасын» жүзеге асыру барысын қоғамдық бақылау бойынша Алматы облысының комиссиясы бекітілген еді. Оның негізінде Еңбекшіқазақ ауданының мәслихат депутаттары мен қоғамдық кеңес мүшелерінен тұратын 7 жұмыс тобы  жақында 106 нысанның жұмысымен танысып, талдау жасады.

Есік қаласы бойынша мәдениет үйінің күрделі жөндеу, 1500 орындық жаңа мектеп құрылысы, Абай, М.Мәметова, Р.Тоқатаев және 15-тен астам көшелер күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу жұмыстармен аудандық мәслихат хатшысы Бекет Ахметов, «Нұр Отан» партиясы аудандық филиал төрағасының бірінші орынбасары Қуат Байғоджаев бастаған топ танысып қайтты.

Сапар барысында Бекет Төлегенұлы анықталған кемшіліктерге тоқталып өтті. Атап айтсақ, жұмыспен қамту орталығы арқылы жолданған азаматтарға бақылау жасалынбаған. Аудандық мәдениет үйінің күрделі жөндеуіне жалпы жос-пар бойынша кезең-кезеңімен 85 адам жұмыспен қамтылу керек. Бірінші кезеңге мердігердің айтуынша, 14 адам алу қажет болған, бірақ бүгінгі таңда орталық арқылы тек 6 адам жолданған болса, оның 4-еуі жұмысқа шықпаған. Осыған ұқсас  жағдайлар барлық нысандарда орын алып отыр. Жолданған азаматтардың бір бөлігі төленетін жалақының аздығынан жұмыстан бас тартса, кейбіреулері мүлдем жолдама алған күннен бастап жұмысқа келмеген. Бұл өз кезегінде жұмыс берушілердің бекітілген кесте    бойынша жұмыс істеуіне кері әсер етуде.

Сонымен қатар, Есік қаласы бойынша жол жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатқандығына қарамастан көлік қозғалысы көбейген. Әсіресе, ХҚКО ашылғалы бері Абай көшесінің бойында кептеліс қайта басталған. Ол жөндеу жұмыстарына кері әсер етіп отыр. Осыған орай орташа және күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатқан көшелерді жабу туралы ұсыныс енгізілді.

Алдағы уақытта Р.Тоқатаев көшесінде, Алтын адам аллеясында (жаяу жүргіншелер жолағы) басталатын орташа жөндеу жұмыстарының барлық техникалық талаптарға сәйкес жүзеге асырылуын,  жұмысы аяқталып қалған М.Мәметова көшесінде барлық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету қажеттігі туралы да бірқатар ескертулер жасалынды.

Жаңадан жасалған көшелерде бей-берекет қазу, өз бетінше кедергі жолақтарын (лежачие полицейские) салудың алдын алудың да маңыздылығын атап өтті. Аталаған көшелерді қазу жұмыстарын жүргізу, су құбырын өткізу немесе өзге де жол жабындысын бұзуға әкеп соғатын іс-әрекеттерді тек заң талаптарын сақтай отырып, тиісті әкім аппараты мен аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және тұрғын үй инспекциясы, жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімдерінің хабардар ете отырып, олардың рұқсатымен іске асыру керектігі, осы бағыттағы шараларды күшейтуді тапсырды.

Рейд соңында топ мүшелері Есік қаласында салынып жатқан 1500 балаға арналған жаңа мектептің құрылыс барысымен танысты. Туындап отырған мәселелер бойынша Бекет Ахметов пен құрылыс жұмыстарына жауапты мердігер «BI Group»  компаниясының аталған аумаққа жауапты өкілі тұрғындармен түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, олар-дың сауалдарына жауап берді. Тұрғындар негізінен көпжылдық ағаштардың кесілуі, жолдың қалыпқа келтірілуі, мектеп ғимарат мен көпқабатты үйлердің арасында сақталатын ара-қашықтықтың сақталуына байланысты шағымданды. Жобаға сәйкес, құрылыс жұмыстары аяқталысымен мектеп ғимаратының аумағы абаттандырылып, жаңа көпжылдық ағаштар отырғызылатын болады. Көлік құралдарының кедергісіз қозғалысын қамтамсыз ету мақсатында жаңадан асфальт төселеді. 

 

Сардарбек НҰРАДИН

Сәрсенбі, 03 Маусым 2020 09:48

Уақытты ұтымды пайдалан

Ақпараттық-коммуникативтік  технологиялардың дамуы азаматтардың кез келген керекті құжатты ұзын-сонар кезексіз, жылдам әрі үйден шықпай-ақ алуға мүмкіндік берді. Бүгінде барлығымыздың қолымызда ғаламтор желісіне қосылған смартфондар бар. Арнайы құрылған электронды үкіметті дәл осы смартфонға жүктеп, сұранысыңызды тез арада алу мүмкіндігіне жол ашылды. Осы орайда сұрақ туындауы заңды. "Электронды үкімет деген не? Ондағы оң өзгерістер мен жаңалықтар қандай? Төтенше жағдай кезеңіндегі орталықтың жұмыс тәртібі жайында аудандық Халыққа қызмет көрсету орталығының басшысы Мұрат Талдыбаевтан сұрап білген едік.

Мұрат Құдайбергенұлының айтуынша, бүгінгі күні мемлекеттік реестрде 694 мемлекеттік қызмет бар. Соның 642 қызметі мемлекеттік корпорация арқылы көрсетіледі және 608 қызмет электрондық үкімет порталы арқылы қолжетімді. 26 наурыздан бастап коронавирус инфекциясының таралуын болдырмау және оқшаулау шараларын күшейту мақсатында карантин барысында ХҚКО өз жұмысын бір сәтке де тоқтатқан жоқ. Аудан тұрғындарының  мемлекеттік қызметтерді egov.kz электрондық үкімет порталында, ЕgovМоbile мобильді қосымшасы, eGovKzBot2.0 телеграмм-ботында, сондай-ақ Facebook және Vk әлеуметтік желілерінде онлайн алу мүмкіндігі болған. 

Бүгінгі күні індеттің таралу қаупі мен аудан тұрғындарының өмірі мен денсаулығына алаңдаушылықтың сақталуына байланысты халыққа қызмет көрсету орталығының жұмыс тәртібін өзгерту туралы шешім қабылданған.

Өзгерістер ХҚКО-да көрсетілетін мемлекеттік қызмет түрлерін, оларды ұсыну форматын да қамтиды.

  – Енді тұрғындар ХҚКО-да электронды форматта қолжетімсіз, тек «қағаз» жүзінде көрсетілетін қызметтер мен egov.kz арқылы рәсімделген өтініштердің нәтижесін ала алады. (Арнайы мемлекеттік жәрдемақылар тағайындау, азаматтарды тұрғылықты жері бойынша тіркеуден шығару, үйде күтім көрсету жағдайында арнаулы әлеуметтік қызмет  көрсетуге құжаттар ресімдеу, мемлекеттік арнайы жәрдемақыларды тағайындау, жер учаскесіне актілерді дайындау және беру, алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен наградталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған көп балалы аналарға мемлекеттік жәрдемақыны тағайындау, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемдерін тағайындау,  жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау т.б).

Сондай-ақ, аудан тұрғындары электронды форматқа аударылған және egov.kz порталында қолжетімді барлық мемлекеттік қызметтің 80%-дан астамын ХҚКО ғимараттарында ғана емес, әкімдіктер жанындағы кеңселерде, оқу орындарында, медициналық ұйымдарда және т.б. жерде орналастырылған өзіне-өзі қызмет көрсету секторларында ала алады. Бұл бұрындары аудан орталығына әлдебір құжаттар үшін алыс ауылдардан ат сабылтып жүрген тұрғындар үшін ыңғайлы. Себебі, бүгінде кез-келген ауылдық округ әкімдігінде электронды үкімет порталы арқылы өзіне-өзі қызмет көрсету секторлары бар. Олар ғаламтор желісіне қосылған. Сондай-ақ, онлайн қызметтерді жылдам әрі ыңғайлы алу үшін азаматтар 1414 нөміріне хабарласа алады, онда ХҚКО операторлары кеңес беретін болады.

«Сонымен қатар, төтенше жағдай кезеңінде мемлекеттік корпорацияның әлеуметтік қамсыздандыру бөлімінің  қызметкерлері төтенше жағдай кезінде тәулігіне 14 сағаттан, кейде демалыссыз қызмет атқарған. Әріптестеріміздің арқасында зейнеткерлеріміз зейнетақы, жәрдемақыларын уақытында алды. Сонымен қатар  42500 теңге әлеуметтік төлемі уақытша табысы тоқтаған азаматтарға төленуін ХҚКО қызметкерлері жіті қадағалады дейді» – Мұрат Талдыбаев.

Сондай-ақ, жаңашылдықтарды сөз еткен басшы бүгінгі таңда мемлекеттік қызметтердің 80%-ы электрондық үкімет порталы арқылы қолжетімді дейді. Әрі қажетті анықтамаларды eGov Mobile мобильді қосымшасы және телеграмдағы egovkzbot2.0 боты Vk, Fb мэссенджерлері арқылы, сұранысқа ие анықтамалар алуға болатынын жеткізді.    

Естеріңізде болса, 2019 жылдың аяғында Электрондық үкіметтің жаңартылған eGovmobile мобильдік қосымшасы іске қосылды. Жетілдірілген eGovmobile қолданыстағы электронды-цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) 4 таңбалы PIN-кодқа немесе биометрия құрылғыларына (Face ID, Touch ID) тіркеп қоюға мүмкіндік береді. Бұл жерде  азаматтарға ЭЦҚ-ның қажеттілігі жоқ. Біз ұялы телефонымыздың бұғатын саусақ ізімен немесе Face ID-мен ашуды үйреніп алдық. Дәл осылай бұл қосымшада да ЭЦҚ-ңызды өзіңіздің биометрияңызға тіркеп алып, мемлекеттік қызмет алу барысында сұрауды өзіңіздің Touch ID немесе Face ID-іңізбен растауға болады. Айта кету керек, қазіргі уақытта қосымшада 58 қызметтер қолжетімді. Олар: базалық зейнетақы төлемін есептеу мөлшері туралы анықтама, бала тууына байланысты төлемдер және бір жасқа толғанға дейін төленетін жәрдемақы, соттылықтың болуы немесе болмауы туралы анықтама, жылжымайтын мүліктің жоғы (бары) туралы анықтама және т.б. Қосымшаны AppStore және PlayMarket қосымшаларынан жүктеп алуға болады.

Сонымен қатар әзірге ВКонтакте жүйесінде 19, Facebook арқылы 15 қызмет қолжетімді. Facebook ВКонтакте әлеуметтік желісіндегі сервисті қолдану үшін онда «Портал eGov.kz» аккаунтын тауып, хабарлама жазатын жерде диалог терезесін таңдаңыз, қажетті қызметтер мен сервистерді алу үшін Сізден ЖСН мен телефон нөмірі сұратылатын болады. Әлеуметтік желілердегі мемлекеттік қызмет боттарын смартфонмен де, ноутбукпен де бірдей пайдалануға болады!

Бір айта кетерлігі, аудандық Халыққа қызмет көрсету орталығында автоәуесқойлар үшін көлікті тіркеу және дайын жүргізуші кәлігін беру қызметтері бар болса, жүргізуші куәлігін алу үшін практикалық емтихан тапсыру қызметі жоқ. Мұнда тек дайын құжат беріледі – дейді Мұрат Талдыбаев. Ал жүргізуші куәлігін алу үшін емтихан тапсыруға автодром қажет. Бұл да аудандық ХҚКО-да жоқ. Аламын деушілер Қарасай ауданына немесе облыс орталығы Талдықорған қаласына барып арнайы емтихан тапсыруы тиіс. Ал, қалған қызметтердің барлығы бар.

Жалпы, Мұрат Талдыбаев бүгінде электронды үкіметтің халықтың да сұранысын қанағаттандыру әрі ХҚКО жұмысын да ыңғайлы ету мақсатында жетілдіру жұмыстары жүргізіліп жатқандығынан хабардар етті. Бұл бүгінде қағаз жүзінде берілетін құжаттарды электронды форматқа өткізу әрі мамандар біліктілігін арттыру. Сондай-ақ, қауіпті коронавирус індетінің таралуы түбегейлі көрсетілетін қызметтерді әлеуметтік желілер мен электронды үкімет порталы арқылы алуға меңзегендей.

Ә.МАНАСБЕК

Сейсенбі, 02 Маусым 2020 13:41

Ер еңбегі – ел еңбегі...

Мемлекеттік архивтегі жеке қор құжаттарын жетілдіруді қамтитын тарихи зерттеулерге қажеттілік күшейіп, қоғамның тарихи тәжірибесін бейнелейтін архив құжаттарының құндылығы мен маңыздылығы арта түсті. Қоғам тарихында маңызды деректер қатарына жеке адамдардың құжаттары да енеді. Жеке қор құрамына қолжазбалар, хаттар, қор құрушының жеке және тұрмыстық құжаттары, ғылыми шығармашылық және қоғамдық қызметі барысында жинақталған құжаттық материалдары, мүліктік-тұрмыстық сипаттағы заттар, жинаған коллекциялары, туыстарының және өзінің рәсім суреттері кіреді. Мемлекеттік архивтің басты міндеттерінің бірі – архив қорын жеке адамдардың құжаттарымен толықтыру болып табылады.

Осы мақсатта Алматы облысының мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының  «Мәдени даму» жобасы аясында тарихымыздың құнды деректерін жаңғырту мақсатында «Тарихи тұлғалар» жобасының негізінде «Алматы облысының мемлекеттік архиві» КММ-нің Еңбекшіқазақ филиалына 2019 жылдың 17 ақпанында қазақтың тума талант дарыны, қолөнер ісінің көркем шебері, зергер, ұста, марқұм атамыз, жерлесіміз Дәркембай Шоқпарұлының қолтаңбаларын, өз қолымен жазған өлеңдер жинағын, баспа беттеріне жарияланған мақалаларын, құттықтау қағаздарын, грамоталары мен дипломдарын, жеке фотосуреттерін, өмірбаянына қатысты құжаттарын, оқу-әдістемелік кітаптары, лекциялары, шәкірт тәрбиелеу жолындағы көптеген дипломдық жұмысқа жетекшілік еткендігін айқындайтын жұмыстары және жеке басына қатысты құжаттарын, әкесінің жолын қуып, халыққа ұлттық қолөнерді дәріптеп жүрген Дәркембай атамыздың ұлы Дәулет Шоқпаров біздің архивке сақтауға тапсырған болатын.

Содан бері  Дәркембай атамыздың құжаттарының физикалық жай-күйі тексеріліп, ғылыми-техникалық өңдеу жұмыстары жүргізіліп, өңдеу нәтижесі бойынша 130 сақтау бірлігі анықталды. Жинақталған құжаттар 1976-2006 жылдар аралығын қамтиды.

Болашақта Дәркембай атамызға қатысты әлі талай құнды дүниенің жарыққа шығары сөзсіз. Құжаттарына қызығушылық танытып, зерттеу жұмыстарын жүргіземін деген азаматтар біздің архивімізге мына мекен-жай бойынша хабарласуына болады: Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Шелек ауылы, Х. Бижанов к-сі, 100.

Сонымен қатар, құжаттарын мемлекеттік сақтауға өткіземін деп елімізге, ауданымызға еңбегі сіңген белгілі азаматтарымызға архивіміздің есігі әрдайым ашық екенін хабарлаймыз.

 

 

А.МЕРГЕНБАЕВА,

АОМА Еңбекшіқазақ филиалының архивисі

Жұма, 29 Мамыр 2020 10:47

Індетпен күрес жалғасуда

Төтенше  жағдай басталғалы бері көрмеген жақсы танысым кездесе  кеткенде құшағын жая  ұмтылып, төс қағысып қауышып жатыр. Төтенше жағдайды мемлекет басшылығы тоқтады деп жариялағанымен індеттің  тоқтамағанын, карантиннің аяқталмағанын білетін мен танысымның  құшағынан сытылып шығып, шегіншектей беріп едім, ол кеп кейісін патшағар: «Жел сөзге еріп достарыңнан жерінейін дедің бе? Төтеншеден  өтенше болғалы он күн болды ғой. Неменеге бәлсініп қалғансың?!»

Түсіндіруге тырысып жатырмын танысыма: «Індетті жұқтырғандар  саны  көбеюде. Қолымызды кеудеге қойып сәлемдессек те сағынып көріскенімізді білдіре аламыз ғой».

Танысымның аптығы әрең басылды: «Е-е, қайдан білейін – Үкіметтің қаулысы шығысымен  індет басыла қалады ғой десем».

Сол  аты жаман  ауруды  жұқтырғыш  пәлелерің үкіметті   тыңдамайды екен, – деп орынсыздау әзілмен аяқтадым ыңғайсыздықты.

Автокөліктің майын ауыстыруға техникалық жөндеу орталығына бардым. Ешкімде бетперде де жоқ. Залалдандыру сұйықтығы да, сақтық шаралары туралы жарнама, плакаттары да  жоқ.

Төтенше жағдай мемлекеттік деңгейде неге   тоқтатылғанын да түсіне білу керек қой. Кәсіпорындардың, қызмет  көрсету орындарының бір күн болса да тоқтап тұрғаны  қып-қызыл шығын, кәсіпкердің табыс көзінің  жабылуы, бюджетке қаржының  түспей  қалуы.

Қарапайым ғана мысалдың өзі  бүкіл еліміздің экономикасы, қаржылық-шаруашылық жағдайы сол еліміздің, халқымыздың денсаулығына  байланысты. Халық денсаулығы әрқайсымыздың  деніміздің саулығынан құралады. Олай  болса қанша  сағынып көріссең де достарыңмен, туыстарыңмен  жүрек  тұсына  оң қолыңды қойып ыстық сөздермен дәстүрлі сәлеммен  сәлемдескен абзал. Бертпердеңді,  маскаңды көпшілік шоғырланған жерде         тастамай жүр. Қолыңды жиі  жуып  жүр. Сақтықта қорлық жоқ! Ал жиындарға келсек, ресми  жиналыстар онлайн  режимге көшіп алған. Той-томалақ  басқа да  адами тіршіліктерді кейінге қалдыра  тұрсақ, өзіңізге  де, қоғамға да  көп пайдасы бар. Денсаулық сақтау тұрғысынан індетті  жұқтырмау жағынан! Оны таратпау талабынан.

 

Қ.Қасымұлы

В настоящее время наша страна переживает один из непростых исторических периодов. И самая большая опасность, подстерегающая наше общество сегодня, - разрушение личности. Сейчас материальные ценности доминируют над духовными, поэтому у людей искажены представления ο доброте, милосердии, великодушии, справедливости, гражданственности и патриотизме. Каким образом каждый из нас может изменить эту ситуацию? Прежде всего, это переориентация от мирских ценностей на ценности духовные. Как учитель  начальных классов считаю: решение этой проблемы возможно только путем формирования внутреннего мира  человека в согласии с наукой совести.

Каждый человек рожден, чтобы сделать мир прекраснее, ярче и добрее. Способность радоваться жизни и умение мужественно переносить трудности закладываются в раннем детстве. Чтобы стать добрым к людям, надо научиться понимать других, проявлять сочувствие, честно признавать свои ошибки, быть трудолюбивым, удивляться красоте окружающей природы, бережно относиться к ней.

«Наука совести» - понятие, введенное великим казахским философом Шакаримом. Замечательный знаток творчества Абая, Шакарим глубоко проникается его концептуальными идеями, развивая их.

Замечательная книга, которую написал Гарифола Есимов «Наука совести», где собраны все 45 слов-назиданий Абая  и  раскрывается вся суть  человеческой совести, философские  рассуждения о совести, нравственности и духовности человеческой души.

В Послании  нашего  Елбасы   в числе приоритетных задач  –  качественный рост человеческого капитала. «Патриотизм,  нормы морали и нравственности, межнациональное согласие и толерантность, физическое и духовное развитие, законопослушание. Эти ценности должны прививаться во всех учебных заведениях, независимости от формы собственности»,  –  призывает Н.А.Назарбаев нас, казахстанцев.

В современном обществе назрела насущная необходимость вернуть понятию «духовность»  статус объективной реальности, не менее важной для человеческого развития, чем материальная  обеспеченность.

А прививать  духовные  ценности учащимся должны  мы, учителя!

 «Учителю принадлежит самая главная роль в формировании будущего страны. Из всех профессий профессия учителя – самая благородная, самая трудная и самая важная»,  – слова педагога Ш. А. Амонашвили. «Уважайте чистое, ясное, непорочное святое детство!” (Януш Корчак). Иными словами, принимайте ребенка таким, каков он есть, помогайте ему совершенствовать его лучшие стороны! Человек должен постоянно духовно развиваться. А для этого нужны знания. Как знаниям проникнуть в человеческую душу,остаться там, дать ростки доброго, светлого, прекрасного? Помочь пробудить внутренний дух ребенка, реформировать духовный мир учителя сегодня возможно благодаря предмету “Самопознание».  Программа нравственно-духовного образования «Самопознание» основана на целостном подходе к пониманию человека, как обладающего не только биологической и социальной, но и высшей духовной природой. Включение в нее   трудов Абая и Шакарима  должно помочь подрастающему поколению осознать своё высшее духовное начало.  Как учитель  начальных  классов  твердо убеждена, что прививать духовно-нравственные ценности  необходимо, акивно включая в программы воспитания и образования лучшие образцы духовной культуры казахского народа и виднейших его мыслителей: Абая и Шакарима.

 

Анастасия  ШЕЛЕПИНА,

учитель начальных класов

СШ  имени  Аль-Фараби, с.Байтерек

 

Табиғат – адамзаттың баға жетпес байлығы. Сылдырлап аққан мөлдір бұлақ, тасыған өзен, төбесі көк тіреген асқар таулар, оның баурайын мекен еткен аң-құстар. Барлығы бізге берген Тәңір сыйы. Оны күтіп-баптау, қорғап, қастерлеу – біздің міндетіміз. Осы байлықты бағалауға, экологиялық ағарту жұмыстарын жүргізуге, экологиялық білім мен тәрбие беру жолында еңбек етіп жүрген аудандық балалар мен жасөспірімдердің туристік және экскурсия орталығы балаларды табиғатты аялауға баулып, туған жердің табиғатын танытуда. Бұл туралы орталық директоры Мұрат Ақаев бізге берген сұхбатында айтып өткен болатын.

– Мұрат Тілепбердіұлы, өзіңіз басқарып отырған орталық экологиялық бағытта қандай жұмыстар жүргізеді?

– Орталық ұжымы ауданымыздың мектептерінде туристік-өлкетану және экологиялық жұмыстарды жүргізуді жүзеге асырады. Орталық жұмысының басты мақсаты – балалар мен жас жеткіншектерді қоршаған табиғатқа ұқыпты қарауға тәрбиелеу, экологиялық мәдениет дағдыларын қалыптастыру. Орталықта туризм, өлкетану, экологиялық бағыттар бойынша 11 түрлі үйірме сабақтары жүргізіледі. Оған 490 оқушы қамтылған. Соның бірі «Жас экологтар» үйірмесі. Құрамында 47 бала бар үйірменің жетекшісі А.Оразова. 

Біздің жобамыз балалар мен жасөспірімдерді табиғатты қорғау ісіне тарту жолын қарастырады. Жоба мақсаты – табиғат экожүйелерін сақтауға бағытталған қоғамдық маңызы бар істерге балалар мен жасөспірімдерді тарту, халыққа экологиялық ағарту жұмыстарын жүргізу. Жүргізілген жұмыстар нәтижесінде қатысушылар мен үйірме жетекшілері арасында экологиялық басылымдарға деген сұраныс артады, ол өз кезегінде экологиялық мәдениетті қалыптастырады. Үйірме барысында экологиялық ойындар мен викториналар, флэш-моб және басқа да шаралар ұйымдастырады. Аталған шаралардың барлығы балалар мен жасөспірімдердің назарын аумақтарды көгалдандыру және абаттандыру мәселелеріне, тұрғылықты жері бойынша экологиялық қауіпсіздікті сақтауға аударады, қосымша білім беру үдерісіне ғылыми-зерттеу және практикалық жұмыстарды енгізу арқылы оқушылардың танымдық белсенділіктері артады.

– Аты айтып тұрғандай, «Табиғатпен біргеміз!» акциясы қоршаған ортаны аялап ұстауға үйрететін шара болар?

– Оныңыз рас, «Табиғатпен біргеміз» экологиялық соқпағы экскурсанттарды орталық аумағындағы табиғи, тарихи-мәдени нысандармен таныстырады, оқушыларға табиғи құбылыстар мен нысандар туралы білім беруге, экологиялық тәрбие мен табиғатты қорғау үшін алғышарттар жасауға мүмкіндік береді.

«Табиғатпен біргеміз!» экологиялық соқпағының оқу маршруты орталық аумағында өтеді. Маршруттың біраз бөлігінде антропогендік әрекеттің теріс көрінісі байқалады. Осының өзі табиғатқа ұқыпты қарау керектігін мысалдар келтіре отырып, оқушылармен экологиялық сабақ жүргізуге көмектеседі. Әр түрлі флора мен аз да болса кездесетін фауна әлемі мектеп бағдарламасындағы ботаника, зоология, жалпы биология және экологиядан тақырыптық экскурсиялар жүргізуге және көрнекі материал жинауға жәрдемдеседі.

Соқпақтың жалпы ұзындығы 800 метрді құрайды. Соқпақ арқылы ұйымдастырылатын экскурсияның жалпы ұзақтығы 25-30 минут. Мұндай экскурсиялар оқушылардың экологиялық жобалармен жұмыс жүргізуіне тиімді.

– Орталық аумағынан тыс жерлерге жорықтар ұйымдастырылады ма?

– Мұндай жорықтар бізде жиі болады. Негізінен оқушылармен жасалатын мұндай танымдық шаралар негізінен демалыс уақытына жүзеге асырылады. Жаз мезгілінде орталық жанынан «Алтын адам» туристік-экологиялық лагері ұйымдастырылады. Бағдарламаға сай экологиялық турнирлер, экологиялық-биологиялық мазмұндағы зияткерлік      ойындар өткізіледі. Есік көлі, Түрген шатқалына экскурсия ұйымдастыру барысында Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің келісімімен экологиялық жұмыстар жүргізіледі. Сонымен қатар, флораны, фаунаны, өлкенің табиғи ерекшеліктерін, су айдындарының экологиялық жағдайын, олардың жағалауларын, жағалау өсімдіктерін зерттеу бойынша Казачка шатқалына экологиялық жорық ұйымдастырылады.

– Өзіңіз атап өткен жерлердің барлығы мемлекеттің қорғауындағы «Іле-Алатау» мемлекеттік ұлттық табиғи паркіне кіреді. Ал онда кіру ақылы. Оқушыларды жорыққа шығару үшін меморандум жасалған болар.

– Өкінішке қарай, осы күнге дейін ұлттық паркпен келісімге қол жеткізе алмай келеміз. Біздің негізгі бағытымыз – туризм мен экология болғандықтан, балалар мен жасөспрімдерді табиғатқа апарып, көрсетуіміз керек. Ал қорғалған аймаққа экологиялық бекеттен кіру үшін төленетін ақы бізде қарастырылмаған, ата-аналар қалтасынан шығарады. Орталығымызда «Жартасқа өрмелеу» бағыты бар. Ал оқушылармен практикалық сабақ өткізу үшін Түрген шатқалы мен Есік көліне баруымыз керек. Әр сабақ сайын жартасқа ақылы түрде өту ата-аналардың наразылығын тудырады. Мен бұл мәселені облыста да, жыл сайын өтетін білім беру қызметкерлерінің республикалық тамыз кеңесінде де көтердім. Алайда, нәтиже болмай тұр. Осы проблема оң шешімін тапса, оқушылар қоршаған ортаны тануда, туған өлкесін зерттеуде үлкен жетістіктерге жетер еді.

– Бұл туралы мектеп қабырғасында үйретеді емес пе? Өлкетану, экология тақырыбында қосымша сабақтар өткізіледі ғой.

– Елбасы Н.Назарбаевтың «Туған жер» бағдарламасында еліміздің әрбір азаматы өз туған жерінің тауы мен тасын, киелі жерлерін біліп, оны қастерлеу керектігін айтқан еді. Соңғы жылдары өлкетану бағытындағы жұмыстар Үкімет тарапынан, Білім және ғылым министрлігі тарапынан үлкен қолдау тауып, мектептерде үйірмелер жұмыс жасауда. Ауданымыздың табиғаты әсем, жан-жануарлар мен өсімдіктерге бай болғандықтан, оқу орындарындағы өлкетану мен туризмге арналған қосымша сабақтардың саны артса деген ұсыныс бар.

– Мектеп оқушыларымен тазалық акцияларын ұйымдастырасыздар ма?

– Әрине, қоршаған ортаны зерттеп, танып-біліп қана қоймай, жасаған жорықтарымыз барысында жүріп өткен жолымызды қоқыстан тазартып, балаларға табиғатты аялау керектігін бірінші кезекте айтып отырамыз. Оның сыртында, жоғарыда атағанымдай «Табиғатты қоқыстан тазартамыз!», «Таза жағалау» сынды тазалық жұмыстарын жүргіземіз.

Былтыр осы мақсатта Есік қаласы әкімдігімен екі жақты меморандум жасалып, орталықтағы Ұлы Отан соғысында қаза болған жауынгерлер мен ардагерлерге арналған саябақ маңы мен Есік өзенінің жағалауында «Таза жағалау» акциясын өткіздік. 100-ге жуық оқушы қатысқан шарада алдымен техникалық қауіпсіздік ережелерін таныстырдық. Балалар топқа бөлініп, жетекшілері тағайындалды. Әр топ өздеріне берілген аймақты күл-қоқыстан тазартты. Алдағы уақытта да осындай игі шаралар жалғасын таппақ.

– Уақыт бөліп, сұхбат бергеніңізге рахмет.

Әңгімелескен Сардарбек НҰРАДИН.

Соңғы жаңалықтар

Қырқ 28, 2024

АЭС – объективті қажеттілік

АЭС — электр энергиясын экологиялық таза жолмен өндірудің бір түрі. Ядролық энергия…
Қырқ 27, 2024

о проведении республиканского…

г.Қонаев – 2024 год 1. Общие положения 1.1. Настоящее положение определяет порядок…
Қырқ 27, 2024

Республикалық конкурс өткізу туралы …

Қонаев қаласы – 2024 жыл 1. Жалпы ережелер 1.1. Осы ереже «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы…
Қырқ 27, 2024

Сарапшы: Қоғамдық мәселелерге…

Ел тұрғындарының энергетика саласындағы мәселелерге қатысты пікірі қалыптасып, саяси…
Қырқ 27, 2024

АЭС салуды қолдау штабының өкілдері…

Атом электр станциясын салуды қолдау жөніндегі Халық штабының өкілдері ақтөбеліктермен…
Қырқ 27, 2024

Члены Народного штаба за…

В регионе продолжилась работа Народного штаба за строительство АЭС. Депутаты, эксперты и…
Қырқ 27, 2024

АЭС-тен көмірқышқыл газы да, күл де…

ҚР Ұлттық Ғылым академиясының президенті Ақылбек Күрішбаев АЭС экологиялық таза…
Қырқ 27, 2024

Халықтық штаб: Атом электр…

Ақылбек Күрішбаев АЭС экологиялық таза энергияның сенімді көзі ретінде маңызды рөл…
Қырқ 27, 2024

АЭС салуды қолдау жөніндегі халықтық…

АЭС салуды қолдау жөніндегі Халықтық штабтың жұмысы бүгін Ақтөбе облысында жалғасты.…

Күнтiзбе

« Қыркүйек 2024 »
Дс Сс Ср Бс Жм Сб. Жк
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30            

Кез келген материалды
көшіріп басу үшін
mezet.kz - ке гиперсілтеме
қою керек 

Яндекс.Погода

 

https://kurs.kz/ - Курсы валют в обменных пунктах г. Алматы и других городах Казахстана

Жарнама

для детей, достигших 12 лет