Алдымен, мына сұраққа жауап беріп көрейік. Сіз өз балаңыздың қабілеттерін аша алдыңыз ба? Бұл мәселеде ата-ана тарапынан да, баланың тарапынан да үлкен бір нәзік байланыс болуы керек. Егер сіз сәбиіңізге көңіл бөлмей, оның еңбегін ескерусіз қалдырып жүрсеңіз, онда соңы түсініспеушілікпен аяқталары анық. Сөйтіп, сіз үміт артып отырған балаңыздың қабілетін тұншықтырып аласыз. Біз сіздерге балаңыздың қабілетін оятатын ең үздік бес әдісті ұсынамыз.
Сонымен, сіз сәбиіңіздің қабілетін аша алыпсыз ба? Енді шабытын оятуға жұмыс жасайсыз ба? Сіздің қолыңыздан келеді. Себебі жақсы ата-ана үйретеді. Салиқалы ата-ана іспен көрсетеді. Ал ең жақсы ата-ана шабыттандырады.
Айым Айтпанбет
В советское время Казахстан с пафосом называли «лабораторией дружбы народов», умалчивая о ее происхождении. Оно трагично: «лаборатория дружбы» берет свое начало в годы жестоких репрессий, когда казахи принимали в свои дома семьи немцев, чеченов, греков, курдов, турок, спасая от голодной смерти, отогревая замерзающих людей, порой выброшенных с эшелонов прямо в голой степи. Истоки мира и межнационального согласия в современном Казахстане – в самоотверженности и отзывчивости казахского народа.
И сейчас на казахской земле соблюдаются и укрепляются традиции дружбы и взаимопонимания, хранимые и передаваемые из поколение в поколение. Свидетельство тому – поступки людей и события, происходившие в разные времена, но связанные одной нитью человечности и доброты.
Хлеб и жизнь
Когда началась Великая Отечественная война, в одной многодетной казахской семье всех сыновей призвали на фронт. И для каждого из них после прощального ужина мать в сундук положила кусочек лепешки, чтобы сбылась примета – надо сохранить нан, и тогда близкие, отправившиеся в далекий и опасный путь, благополучно вернутся…
Шли дни, месяцы, годы с тех пор, как джигиты покинули отчий кров. Шесть кусочков лепешки старая мать хранила, не позволяя никому прикасаться к ним. Но однажды в ее двери постучались беженцы с детьми, доведенные голодом до отчаяния. А в доме не было ни крошки драгоценной еды. Но они, не уходили, умоляя спасти их. Обогреть и накормить путника – «божъего гостя», усыновить сироту, принять к себе бездомных, пострадавших от джута и войн – в степи всегда означало исполнить вечный закон помощи нуждающимся. И тогда мать, посмотрев в голодные глаза чужих детей, отдала им последнее – нан своих сыновей. Только один кусочек, самого младшего, оставила она на дне сундука…
Коллега-журналист, рассказавший мне про тот случай, был сыном того младшего сына, чей нан сберегла его мать. Единственного, кто вернулся к ней с войны…
Немец Олжабек
…В небольшом городке Западной Германии живет немецкая семья, в которой отец и дед, чистокровный немец, носил казахское имя и фамилию – Олжабек Нокабаев, а на казахском языке говорил лучше, чем на языке своей исторической родины. Его потомки считают род Нокабаевых, живущих в с.Жанашар Енбекшиказахского района …
История, как немец Ганс Голштайн в далеком 1945-м стал Олжабеком, достойна киносценария или повести. Она началась в Великую Отечественную под Кенигсбергом, во время жестокой бомбежки вражеской авиацией. Старший сержант Игибай Нокабаев уловил в грохоте разрывов детский крик и плач. Дрогнуло сердце – погибает ребенок! Несмотря на разрывы, он выбрался из окопа и бросился в дымовую завесу. Почти на ощупь Игибай обнаружил в развалинах дома обезумевшего от страха немецкого мальчика и вынес из огненного шквала. Мальчик плакал: солдаты – это страшно, они пришли убивать! Но у того, который принес его в расположение части, были добрые глаза. Отдавая ему свой котелок с кашей, он корявой рукой неуклюже гладил детскую головенку. Смуглый скуластый, говоривший на незнакомом языке, он почему-то окликал мальчика непонятным словом «Олжабек». Мальчик понял, что это теперь его имя… Не загляни в развалины солдат в кирзовых сапогах и в пилотке со звездочкой, он возможно так и остался бы Гансом. А скорее всего - безымянным трупом потерявшегося ребенка, раздавленного беспощадным катком войны. Но высшие силы, столкнувшие его с казахом Игибаем, подарили ему новую жизнь, новое имя. И новую родину – Казахстан.
Сюда, в село Жанашар Енбекшиказахского района, «сына полка» привез после Победы Игибай Нокабаев, ставший ему отцом. Здесь немецкого мальчика встретила и приняла как родного жена Игибая – Бажин. А их пятилетняя дочь Сания была для него первой учительницей казахского языка. Вскоре научившийся понимать и говорить по-казахски, даже играть на домбре, Олжабек узнал, в чем смысл его имени. Оно от слова «олжа» – удачная находка. Ведь истосковавшийся на фронте по дому Игибай мечтал иметь многодетную семью, а у них с Бажин была всего одна дочь. В Олжабеке он видел счастливую примету и последнюю надежду на пополнение семейства. Ведь Игибаю было под сорок… Если бы он знал, как обернется «олжа», найденная под Кенигсбергом! После войны в семье Игибая и Бажин-апай, в «довесок» к дочери Сание и Олжабеку, народилось еще десять детей!
Но Олжабек всегда оставался для них любимым и дорогим старшим сыном. Несмотря на то, что у Нокабаевых сильно осложнились отношения со властью, до 1954 года допытывавшейся, каким образом в их семье оказался неизвестный немецкий ребенок, Нокабаевы не дрогнули, отстояли свое право приемных родителей. Когда Олжабек окончил школу, пошел работать трактористом, Игибай подробно рассказал ему, кто он и откуда. На семейном совете решили искать родственников Олжабека в Германии, послать письма на его родину. Весточка из Германии пришла в 1965 году. Нашлись его родные!
– Решай сам, - сказала Олжабеку его казахская мать Бажин-апай. – Та женщина, которая родила тебя, хочет видеть своего сына…
Но прошло еще немало лет. В 1970-м году Олжабек проводил в последний путь Игибая-ата. У него самого и ставшей его женой соседской девушки, доярки Люси Розенгрин, было уже четверо детей. Лишь в 1976 году приемный сын Нокабаевых, низко поклонившись воспитавшей его Бажин апай, дорогим его сердцу братьям и сестрам, с семьей выехал к столько лет ждавшим его родственникам в Германии. Каждый день ждала оттуда весточки Бажин апай. Радовалась, что и Олжабек, и Люся на новом месте нашли работу – он на заводе, она санитаркой в больнице, показывала соседям присланные фотографии, приглашение в гости. Но только через 10 лет встретилась Бажин апай, ее дети, друзья, земляки с приехавшим в Жанашар Олжабеком, по немецкому паспорту – Гансом Голштайном. Был большой той в доме Нокабаевых. Не забыл мелодий домбры и слов казахских песен Олжабек...
Многих уже нет на свете. Вслед за мужем Игибаем ушла из жизни Бажин-апай, в 1996 году умер Ганс-Олжабек. Но потомки Нокабаевых и Голштайнов по-прежнему дружат, обмениваются письмами, интернет-посланиями. Не иссяк источник добра и любви, созданный солдатом из Казахстана Игибаем. Большая семья Нокабаевых в с.Жанашар и поныне бок о бок живет с поляками, украинцами, турками, немцами, депортированными сюда в годы военного лихолетья и для которых Казахстан стал не второй, а единственной Родиной. Нити дружбы и родства отсюда тянутся в другие государства, связывая всех одной исторической судьбой. Здесь помнят немецкого мальчика Олжабека. Он словно символ братских уз и традиций добрососедства, гуманности, которые выдержали испытания на прочность в самые суровые времена войны. Наш долг сохранить и передать их наследникам. По ходатайству сельчан ул.Майская с.Жанашар Енбекшиказахского района решением акима Жанашарского сельского округа в мае 2010 г. переименована и теперь носит имя Игибая Нокабаева.
Дед чужой, а был как свой
Радоницу – поминальный день православных христиан, отмечает и одна мусульманская, казахская семья в г.Есике. Глава семьи - предприниматель Абай, его жена и дети садятся за поминальный стол в память деда Володи, пятнадцать лет делившего с ними и радости, и печали… Чужой старик для них стал близким и родным настолько, что младшие ребятишки, которых он нянчил, считали его своим настоящим дедушкой…
В начале 90-х Абай, начинающий есикский бизнесмен, встретился возле своего дома с бородатым, неопрятным стариком, который попросился работать сторожем. Можно было и пройти мимо. Мало ли тогда, в «лихие девяностые» было таких потерянных, опустившихся людей, не нужных ни обществу, ни себе. Но что-то тронуло в нем предпринимателя – может то, что старый бомж просил не подаяния, а работы… А, может, и возраст бомжа, который ему в отцы годился. По доброте душевной предприниматель взял его сторожить строящееся предприятие, хотя особой нужды в том не было,– и не ошибся. Дед Володя Домрачев был на все руки мастер – и столяр, и кузнец, и каменщик. В общем-то и человек он был в своем селе не безвестный – многие в прежние времена его знали, как хорошего специалиста-ремесленника. Да по стариннейшему обычаю русских мастеров- «золотые руки» ударялся он в пьянку. когда и жить негде и не на что. Предприниматель, можно сказать, деда у самого края жизни подхватил, когда тот документов по пьяной лавочке лишился, а близкие к себе уже домой не пускали.Несколько лет тому назад дед Володя скончался. Похоронили его по православному обряду, справили как положено все поминки. Ведь почтить память человека, хотя бы и чужого по крови, по национальности, по вере, если он был тебе по настоящему близким – не грех. Это понимание берет свое начало в исконных традициях, веками соблюдавшихся в Великой степи. И поступок предпринимателя имеет те же корни.
Вместо послесловия. Так повелось издавна, что в широкой душе степняка всегда есть место для доброго отношения к любому гостю, приходящему с миром, открытым сердцем и честными намерениями. Умея дать отпор врагам, посягавшим на его страну, честь и достоинство, он умел жертвовать последним, что у него было, для просящих у него крова и защиты. И пока есть люди, разделяющие этот принцип казахского гостеприимства, смута и вражда не одолеют Казахстан.
И.ТУРАНИН
130 ұлт пен ұлыс өкілдеріне мекен болған жерұйық Қазақ жері татулық пен бейбітшілік дейтін қастерлі ұғымдарды тәуелсіздік алған алғашқы күннен қастер тұтуда. Бұл еліміздің адал ниетінен нендей қиыншылық болса да айнымайтын ақ жүрек екендігін айғақтаса керек. Бұл пікірге ауданымыздың өзге ұлт өкілдерімен қатар қазақ жұрты да ортақ.
Ізбасар Бұралқиев:
– Татулық ұғымы имандылық, ізгілік, адалдық, махаббат дейтін ұғымдармен астасып жатыр. Бұл үшін адам жүрегінде зор рухани қуат болуы қажет. Татулықтың шаңырағын шайқалтпай, босағасын солқылдатпай тік ұстау үшін. Ал иман ізгілігі жоқ елде береке де, татулық та болмақ емес. Сондай-ақ, кез-келген қиыншылыққа ежелден сабыр еткен елміз. Ата дініміз Исламда сабыр ету ең ізгі амалдардың бірі ретінде айтылса, ынтымағымызды ыдыратып алмау үшін де сабыр еткен абзал.Бүгінгі әлемді әуреге салған аты жаман ауру да дәл осы жоғарыда айтылған ізгі амалдар арқылы жеңіліс табатыны ақиқат.
***
Амзаев Кошали:
– Ырыс пен ізгілік ынтымағы берік елге жұғымды. Айғай-шу, ырду-дырду қиуы қашқан елді иектейтіні ақиқат. Ал біздің ел ежелден бірлік, татулық ұғымдарына берік. Сол үшін де нендей қиын-қыстау кезеңдерді еш қиналмай бастан өткізді. Бүгінгі қиыншылықтар да дәл осы ынтымақ ұғымын берік ұстайтын болсақ өздігінен келмеске кетпек. Біз қазақ халқына разымыз. Бойына қайырымдылық, мейірім дейтін игі жақсы қасиеттерді жиған, кеңпейіл, мәрт, ақжүрек жұртыма тыныштық пен бейбітшілік, береке тілеймін. Бүгінгі ел басына туған қиыншылық келмеске кетсін.
***
Сабыр Лазгиев, Түрген ауылы ақсақалдар алқасының төрағасы:
– Татулық дейтін үлкен күш. Ел іші тату болса, онда ешбір қуатты жау да ала алмайтыны анық. Айталық, Ұлы Отан соғысы жылдарында қаншама ұлт пен ұлыс өкілдерінің ынтымағының арқасында фашист басқыншылары тас-талқан етілді. Қазақ жері де осы ынтымақ ырысын 29 жыл бойы кірбің түсірмей қастерлеу үстінде. Бүгінгі қиыншылықтар да ел іші тату болса, ешбір қиыншылық әкелмейтіні ақиқат. Өйткені, халқымыздың ауруға қарсы иммунитеті қуатты. Әлемдік ғалымдардың айтуынша ет пен қымыз, шұбат ішетін халықтардың аурудан айығу мүмкіндігі басым.
***
Зубайда Асанова:
– Татулық – ол отба-сының ұйытқысы. Қандай жағдай болмасын, осы берекелі ынтымағымыздан айырылмауға тырысу керек. Себебі ол өзгелерде жоқ орасан зор байлық. Әсіресе жастар қауымы бізге ізбасар болып, осы татулықты одан әрі нығайтуды жалғастыруы керек. Татулықсыз береке, ырыс жоқ. Тату елде бәрі бар.
Халқымыздың «Берекені көктен тілеме, бірлігі мол көптен тіле» дейтіні содан.
Әділет САРЫБАЙ
Алаяқтық – ол заңсыз түрде өзге бір адамның мүлкін не ақшасын иемдену, пайдалану, тартып алу. Елімізде мыңдаған адам алаяқтарға алданып, олардың құрбаны болады. Алаяқтықтың соңғы уақытта жиілеп кеткен түрлеріне тоқталсақ:
1)Қазақстанда беделді банктердің атынан көптеген алаяқтар қылмыстық әрекеттер жасап жатыр. Қазіргі кезде қарапайым тілмен айтқанда өмірімізді банктің есеп-шот картасынсыз елестете алмаймыз, әрі банктерден кредит алғандардың саны қаншама. Карантин кезін пайдаланып, алаяқтар өз істерін жалғастырып жатыр. Атап айтқанда, «Сіздің номеріңізге қандай да бір банктен хабарлама келеді. Банк сіздің қарызыңызды кешіріп жатыр, тек оны толықтай іске асыру үшін сіз 10 мың теңгеден бастап әртүрлі сомадағы ақшаны аударуыңыз керек» деп жазады. Кредитін төлей алмай жатқан адамға мұндай хат келгенде, қуанғанынан ештеңеге қарамай, айтқан ақшасын аударып жібереді. Алаяқтар осыны пайдаланып, аздаған уақытта көптеген қазақстандықтарды алдап кетті.
Банктерге қатысты алаяқтықтың тағы бір түрі бар. Оның схемасы мынадай: жарнама беретін сайттарда алаяқтар сатушы адамның телефон номеріне хабарласып, тауарды сатып алғысы келетінін айтады. Ақшаны жіберу үшін сатушыдан есеп-шот картасының бар-жоғын және қандай банктікі екенін біліп алады. Егер бар болса, ақшаны аудару үшін сатушыға келген sms кодты айтуды сұрайды. Алаяқ сөзбен айналдырып тұрғанда, сатушы асығып телефонына келген кодты айтып, банктегі бар ақшасынан айырылып қалады. Онымен қоймай, тіпті сол адамның атына онлайн кредит рәсімдеп те үлегерді.
2)Қарапайым халық атақты әнші, әртіс, блогер және т.б. танымал адамдардың жасаған жарнамаларына сенеді. Соңғы кезде басы дауға қалған Кәмшат Жолдыбаева, Дана Кентал, ал соңғы күндері Ернар Айдардың аты шығып жатыр. Сонымен қатар «Гарант 24», «Estate» және «Выгодный займ» атты финанстық пирамидаларды жарнамалаған қоғамда аты шыққан адамдардың арқасында халық миллиондаған ақшасынан айырылды. Бұл алаяқтықтың түрі мынадай: адамдар бұл компания/фирмамен жақын, сенімді достары не туыстары арқылы танысқан. Осылайша олардан сата алмай жүрген көлік не үйі болса, нарықтың бағасынан 30 % жоғары бағаға сатуға болатынын біледі. Қарапайым халық еш күмәнсіз үйін, көлігін қуана сатуға қояды. Бірақ мұнда бір айла бар. Мүлкін сатушыға ақшаны қолға бірден ұстатпайды, тек 3 ай аралығында бөліп беру арқылы алатынын айтып, шығарып салады. Басында ақша салған адамдар ұтып, артынан келгендер үйсіз, күйсіз қалады. Қуаныштысы, халықтың 5 миллиардтан аса ақшасын жымқырып кеткен алаяқтар соңында бәрібір ұсталды. Алаңдататыны, оларға алданған халық ақшасын толыққанды қайтара алады ма?
3)Пәтерді жалға алу. Алматы Қазақстанның экономикалық астанасы болғандықтан, студенттерден бастап, арман қуып келген өзге қалалардың тұрғындары бірінші кезекте пәтер іздейді. Ақыл айтатын таныс-тамыр бәрінде бірдей жоқ. Сондықтан атақты жарнама сайттарынан пәтерді жалға алу жарнамаларын қарайды. «Нарықтың бағасынан 15 % төмен, жақсы ауданда орналасқан, пәтердің жағдайы керемет» деген жарнама бірден көзге түседі. Көрсетілген телефонға хабарласқанда агенттікке келіп, бірінші келісім-шарт жасау керектігін айтады. Қуанғаннан көп адам алаяқтардың шырмауына түскендерін білмей қалады. Себебі ол келісім-шарт жасағанда агенттікке 15.000 теңге төлеу керек. Ақшаны төлегеннен соң пәтерді көрсетпейді, себебі «Пәтерде қазір өзге адамдар тұрып жатыр, бір-екі күнде босайды немесе пәтерге жөндеу жұмыстары жүріп жатыр, бір-екі күнде бітеді» деген түрлі сылтаулар айтады. Оған сенген адам бейқам жүре береді. Уақыты келіп, агенттікке хабарласқанда, ол пәтерді өткізбейтінін, үй иесі сататынын айтып, сізге басқа пәтер тауып береміз деп сөз береді. Бірақ олар ештеңе істемейді. Себебі келісім-шартта олар үйді көрсетеміз деп жазбаған және олар өз тарапынан тек телефон номерлерді сізге sms түрінде жіберіп отырады. Ол номерге хабарлассаңыз, пәтер өтіп кеткен немесе жоқ болып шығады. Тағы бір айтатын нәрсе, ол агенттік сізге тек 1 ай ғана телефон номерлерін жібереді. Сол аралықта үй таппаса, ешкім кінәлі емес. Агенттікке барып, тағы да 15.000 теңге төлеу керек.
Өкінішке орай, бұл тізіммен өмірімізде кездесетін алаяқтықтар бітпейді. Ақша жүрген жерде адам көп жағдайда асығыс шешім қабылдайды. Арзан нәрсеге күдікпен қараңыз. Ешкім жақсы пәтерді арзан бағаға бермейді. Ешкім сіздің мүлігіңізді нарықтан жоғары бағаға сатып алмайды. Әрдайым шешім қабылдарда ойланып, тексеріп көріңіз. Түрлі форумдарда осылай алданған адамдардың жазбаларын оқыңыз. Туған-туыс, достарыңызбен ақылдасыңыз. «Жеті рет өлшеп, бір рет кес» деген сөз бекер айтылмаған ғой.
Эльмира Асанқызы
Кез келген мемлекеттің, елдің тәуелсіздігін, демократиялық құндылықтарын айқындайтын негізгі құжат – Конституция. Онда мемлекеттің барлық құрылымдарының, жеке азаматтардың, ұлт пен ұлыстардың, әлеуметтік топтардың мақсаттары, міндеттері, құқықтары көрсетіледі. Қазақстанның Ата заңы әлемдегі ең жас Конституциялардың бірі болып саналады. Қазақтан Республикасының Конституциясы – мемлекетіміздің іргесін нығайтудағы қарышты қадамдардың қалыптасуы мен жаңа жүйенің орнығуына, саясат сахнасында Қазақстан Республикасының қанат жаюы жолындағы бірден-бір бастаушы заң, серпінді сенім, әділет жолын көрсетер айшықты құжат. Көптеген зерттеушілердің пікірінше, Қазақстан Республикасының Конституциясы әлемдегі жалпыадамзаттық құндылықтарды дәріптейтін ең үздік 50 конституцияның бірі болып саналады екен.
1993 жылғы алғаш қабылданған Конституцияның мәні мен маңызына келер болсақ, мақсаты бойынша төрт мәселеге жауап беруі тиіс. Бірінші, мемлекеттік билікті басқарудың барлық жүйесін нығайту, екінші – экономикалық реформаны жүргізе отырып, елді сол кездегі терең дағдарыстан шығару, үшінші – жас мемлекеттің сыртқы саясатын қалыптастыру, төртінші – ішкі саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету. Бұл төрт мақсатты шешіп беретін баптар алғашқы Конституцияда қамтылмады. Уақыт өте келе, заман ағымына, сұранысына қарай, алғашқы Конституциямыздың кейбір тұстары нарықтық қоғамдағы өзгерістерге сәйкес болмай шықты. Сондықтан, екі жыл өткен соң 1995 жылдың 30 тамызында қазіргі негізгі Заң – Конституция қабылданды.
Қазіргі Конституцияны талқылау кезінде еліміздегі беделді заңгерлерден бөлек, Францияның Конституциялық кеңесінің өкілдері, осы елдің Мемлекеттік Кеңесінің мүшелері, Ресей зерттеу орталығының ең беделді заңгерлері жобалық жұмыстың жоғары талқылау шараларына атсалысқан болатын. Тағы да бір ескеретін жайт, тұңғыш рет бүкілхалықтық талқылауға салынған да, елдің көптеген пікірі ескерілген Негізгі заң да осы – 1995 жылы қабылданған Конституция. Қазір келтіріп жүрген мәліметтерге сүйенсек, құжатты талқылауға 3 миллион 345 мың адам қатысыпты.
Қазіргі Ата Заңымыздың басты ерекшелігін айта кететін болсақ, ол туралы Парламент Мәжілісінің депутаты Алдан Смайыл Елбасымыздың төрт ұстанымында жатқандығын алға тартады. Ол төрт ұстаным: бірінші, қоғамдық келісім және саяси тұрақтылық, екінші, экономикалық даму, үшінші, қазақстандық патриотизм, төртінші, маңызды мәселерге референдум жасау және Парламентте дауыс беру арқылы шешу.
Конституция мемлекетіміздің тарихи дамуының негізі ретінде ғана танылып қоймай, ол барлық заңдардың бастауы болып табылады.
Жаңа қабылданған Қазақстан Республикасының Ата Заңы біздің еліміздің дамуына жол ашып, жаңа тәуелсіз мемлекет буынының бекуіне себеп болды. Президент лауазымына үлкен міндеттер мен жауапкершілік жүктеді.
Конституцияны мемлекеттің басты, негізгі заңы деп әділ айтылған. Егер елімізде қолданыста жүрген көптеген құқықтық актілерді белгілі бір ұйымдастырылған және өзара байланысқан тұтас, әлде бір жүйе ретінде қабылдасақ, онда конституция – бүкіл құқықтың негізі, өзегі және бір мезгілде оның дамуының қайнар көзі. Конституция негізінде өткенде қолданыста болған дәстүрлі, сондай-ақ жаңа, экономикадағы, әлеуметтік дамудағы, саясаттағы және мәдениеттегі өзгерістерді есепке ала отырып жасалған құқықтың әр алуан салаларының қалыптасуы жүреді.
Тарихқа кері шегінер болсақ, тәуелсіздікке ие болған Қазақстанның ең басты қадамы Конституцияны қабылдаумен тұтастай байланысты. Бұл туралы: «Тәуелсіздігімізді алғаннан кейін бізге бүгінгі өмір шындығымен және алдағы уақытпен бірге қадам басып, өткен ұрпақтың іс-тәжірибесі мен жарқын болашаққа деген сенімді жинақтаған Негізгі Заң қажет болды. Тәуелсіз Қазақстанның Конституциясы ашық және демократиялық қоғам орнатудың негізгі принциптерін баянды етуге тиіс болатын», – деп жазады Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Қазақстан жолы» атты кітабында.
Қазақ хандығы тұсында алғашқы заңнама құжаттарымыз әзірленді. Алғашқы дала заңдары жинақтарының авторы – Қасым хан. Тарихта «Қасым ханның қасқа жолы» деген еңбек қалды. Ендеше қазақ тарихындағы тұңғыш заңнамалық құжат – «Қасым ханның қасқа жолы». Көрнекті қазақ заңгері, академик С.Зимановтың пікірі бойынша, «Қасым ханның реформалары ғасырлар бойы тұтастай қалыптасқан көшпелілер өмір салтына нұқсан келтірместен белгілі бір жаңалықтар енгізді, әрі олар көлемді болды». Сонымен қатар, олар «жаңалығымен бірге, көшпелі қауымдарда күші бар немесе бір кездері күші болған ел керегіне жарайтын, құқықтық нормаларды жаңа тілектерге сай етіп қолдану тәртібіне арналған ережелер болды», – дейді құқықтанушы ғалым.
Қасым ханның заңдары бес бөлімнен тұрған. Оның бірінші бөлімі мал, мүлік және жерге байланысты баптарға, екінші бөлімі қылмыс пен жаза, үшінші бөлімі әскери қызмет тәртібі мен оны бұзғандарды жазалау тәртібі, төртінші бөлімі халықаралық қатынастар тәртібі, бесінші бөлімі түрлі дәстүрлерге арналған.
Қасым ханның заңдары негізін ала отырып, толықтырулар енгізіп, қазақ халқын тәртіп пен заң алдында тең ұстаған құжаттың бірі – «Есім ханның ескі жолы». Авторы – қазақтың ханы Есім хан.
Қазақ хандығының үшінші заңдық құжаты – Тәуке ханның «Жеті жарғысы». «Жарғы» сөзі қазақша әділдік, шешім деген ұғымды білдірген. «Жеті жарғы» – жеті әдеттік құқықтық жүйеден тұратын қоғамдық қатынастарды реттейтін құжат. Заңдық құжатта жер дауы, жесір дауы, құн дауы, бала тәрбиесі және неке, қылмыстық жауапкершілік, рулар арасындағы дау, ұлт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері қамтылған.
Біздің міндетіміз – Қазақстан Тәуелсіздігінің тірегіне айналған Конституцияны қатаң ұстану. Басты талап – Ата Заңымыз, Конституцияны құрметтеп қорғау, оның маңыздылығын жоғалтпай сақтау республикамыздың әрбір азаматының міндеті мен парызы болуы тиіс. Ата Заңымыз жарқын болашаққа апаратын айқын жолымыз, арқа сүйер асқар тауымыз, ардағымыз, айбарымыз.
Н.ТІЛЕУҚАБЫЛ
Жақында Шелек модельді ауылдық кітапханасында осы өңірде тұратын, кезінде Отан алдындағы борышын өтеуде Чернобыль АЭС апатын ауыздықтауға қатысып, Семей ядролық сынақ алаңдарында жауынгерлік сапта болған ардагерлермен басқосу жиыны болды. Оған Шелек ауылдық округі әкімінің орынбасары Қ.Абдакимовтың келісімімен барлық оқу орындарының тәрбие ісі жөніндегі меңгерушілері де шақырылған-ды. Округтегі тоғыз мектептен тек Т.Кенжебаев, Ы.Алтынсарин М.Мәметова атындағы мектептің педагог-ұйымдастырушылары, тәрбие ісі жөніндегі меңгерушісі З.Телібаева, Н.Наурызбекоа, З.Сүтбекова және политехникалық колледждің кітапханашысы Р.Құлыбаева қатысты.
Алматы облысы бойынша «Чернобыль АЭС ардагерлері және мүгедектері» қоғамдық бірлестігі төрағасының бірінші орынбасары, Шелек өңіріндегі Чернобыль және Семей ардагерлері қоғамдық бірлестігінің төрағасы әрі «Нұр Отан» партиясы Еңбекшіқазақ аудандық филиалының қызметкері, осы жолдар авторы бұл кездесудің өзара кеңесіп, пікір алмасу екенін айтып, көкейдегі қордаланған ойын баяндады. Ардагерлер қоғамының жұмысын жандандырып, облыс, республика бойынша бірінші орынды иеленіп, озық тәжірибесінен басқа облыстар үйреніп, абыройға бөленген қоғамның 1997 жылдан бергі атқарған іс-шараларының куәсі – альбом, буклеттер, қабырға газет, бейне көрсетілімдер, өткен жылдардан сыр шертетін көрнекі құралдарын қолдану арқылы «көзге көрінбейтін жаумен» мылтықсыз майданда алапат апаттың арынын ауыздықтау арпалысында өмірлік мүгедек азабын тартқан жауынгер ардагерлердің кешегі ерлігіне, қоғамның атқарған ауқымды жұмыстарына қысқаша шолу жасалды. Сонымен қатар, көзі тірі ардагерлердің бүгінгі дерттері меңдеген мүгедектік хал-жайын, құзырлы орындар тарапынан ескеріп-еленбеген жағдайы кеңінен сөз етілді.
Чернобыль АЭС-ның 4-энергоблогында болған апаттан ажал – радиацисы ауамен араласып 7,1 млн. адам тұратын 155 мың шаршы шақырым аумақты «жаулап», тіршілік біткенді тұншықтыра бастады. ХХ ғасыр қасіретіне айналған бұл апатты ауыздықтауға ресми дерек бойынша ТМД елдерінен 800 мыңнан астам адам, соның ішінде 31720 қазақстандық қатысқан. Қазір сол жерлес ардагерлердің көзі тірісі – 5 мыңдайы ғана. «Чернобыль Одағы» халықаралық ұйымының мәліметі бойынша, 1986 – 2005 жылдар аралығында осы апаттың зардабын жоюға қатысқан 601604 адам қайтыс болса, 1,8 млн. жалындаған жастар мүгедек санатын толықтырған. Ал тірі қалғандарының бүгінгі жасы небәрі 50-55-тен енді асты.
Чернобыль апаты туралы шындықтың беті әлі күнге ашылмады. Апаттан кейінгі қазіргі ахуал қандай? Қауіп-қатердің бұлты сейілді ме? Апат аймағында ажалмен алысқан ардагерлерге лайықты құрмет көрсетіле ме? Ардагерлердің денсаулықтары күннен-күнге нашарлап барады. Мұның өзі радиация зардабы – ғұмырлық қасірет екенінің дәлелі. «Ресми деректерге қарағанда Чернобыль апатынан бүгін-де катерлі ісік, жүйке ауруларына шал-дығып, қаза болғандардың саны шамаиен 9 мыңнан асады екен. Денені дендеп, жайлап алған айықпас дертке шалдыққан ардагерлерге тиесілі көмек беруге келгенде құзырлы орындардың неге сараңдық танытатыны түсініксіз. Мысалы, Кеңес Бақыбаев пен Сағынбай Нұрпейісовті өз кезінде мүгедектік санатқа жатқызбай, жоғары жақтағы мамандардың анықтауымен жәрдемақы алуға қол жеткізгенде, оның қызығын да көрмей қайтыс болып кетті. Уақытынан ерте қартайып, теңселіп әрең жүретін Кеңесті көрген адамдар оны мас екен деп қалатын», – деп марқұмдардың хал-жағдайын ашына еске алды Е.Жамұханбетұлы. Сондай-ақ, Анатолий Бедарев бұл жеңілдікке қол жеткізе алмай қайтыс болып кетсе, Таир Қарабалаев, Қайрат Ибадиев, Нұрлан Абдибатыров, Кәміл Велямов, Малик Турсунов әлі күнге шейін мүгедектік топқа өте алмай жүр екен. Оданда сорақылығы сол, Әуез Сүлейменовті, Ерғанат Адасбаевты, Юсупжан Турсуновты бұл жеңілдіктен ада етіпті. Ардагерлер шетінен келместің кемесіне мініп, бақилыққа аттанып жатса, қалғандары жағада кезек күтіп тұрғандардың неге сергелдеңге салатынына күйінетінін жеткізді қоғамдық ұйым төрағасы. Тіпті, жылына бір реттік көмекке қол жеткізе алмай жүргендері де бар екен. Семей ядролық сынақ алаңында әскери борышын бір жерде өтеген шелектік Каммунар Сайдинов былтыр бір реттік /50 мың теңге/ көмекке іліксе, ащысайлық Манарбек Балпықов әлі күнге құзырлы орындардың есігін тоздырып жүр екен. Облыстан аудандық жұмыспен қамту орталығына көмек алатындардың тізімін сұрайды. Ол ардагер тұратын ауылдық округ әкімдігіне орындауға жібереді. Әкімдіктегілер зейнетақы төлеу мемлекеттік орталығының /ГЦВП/ Шелектегі бөлімшесінен анықтама сұрамай, бұрынғы тізім облысқа қайта жолданады. Сөйтіп, жоғары жақтан тиесілі көмек қоры бөлінеді де, тізімге ілінбеген ардагер нәпақадан айырылады. «Маған неге бір реттік көмек берілмейді, – деп сұрау салған ардагерге тағы да бір-біріне сілтейді. Ақыры Қаратұрық ауылдық әкімі аппараты «Сіз ГЦВП-ға тіркелмепсіз, сол жақтан тиісті құжат әкелуіңіз екрек» деген жауап алады. Бұл не деген жауапсыздық. М.Балпықов мүгедектік санатта бола тұра неге қайта тіркеледі? Әкімдіктегі мамандар өз ардагерлерін ары-бері сандалтпай, өздері тындыратын іс емес пе? Әуре-сарсаңға түскен Манарбек енді амалсыз сотқа жүгінбекші», – дейді Е.Омаров. Аурухана басшыларымен сөйлесіп, ардагерлердің медициналық байқауден өтуіне, санаторий, емделу орындарына бару мәселелерін шешкені, өзі әр ауылдың әкімдерімен байланысқа шығып, ардагерлердің оқушылармен кездесуін өткізуді ұйымдастырып жүргенін тілге тиек етті. «Әр әкімдікте, оқу орындарында тек Ауған соғысының ардагерлерін шақырып, ардақтап, даталы күндері жиынға, кездесулер ұйымдастырады. Ал, неге кейінгі жастарды патриоттық тәрбиеге баулуда Чернобыль, Семей, Даманск тағы басқа жерлердегі қақтығыстарда жауынгерлік тапсырмаларын орындағандар ұмыт қалады? Кейінгі оқушы жастар, тіпті әкімдікте істейтін жас мамандар мен жаңа жұмысқа келген мұғалімдер басқа жерлерде жанын шүберекке түйіп, қауіп-қатерде болған ардагерларді білмейді? Неге? Өйткені, оларға басқа жерде болған ардагерлер жайлы мәлімет айтылмайды. Ал, біз өзіміз өткізген іс-шараларымызды округ әкімінің қолдауымен, ұйымдастыруымен деп газетке мақала жазамыз» – деген өкпе-назын да жеткізген қоғамдық бірлестік өкілдері қажет кезінде оқу залын беріп, басқосу, басқа да іс-шаралар өткізуге көмектесіп, ұйымдастырып жүрген кітапханашыларға алғысын жеткізді.
Шелек ауылдық округі әкімінің орынбасары Қуат Абдакимов ардагерлердің өкпелері орынды екенін, алдағы уақытта айтылған сынның бәрі ескерілетінін тілге тиек етті.
Ия, ардагерлер көкейдегі кейісін, ренішін жеткізді. Бүгінгі таңда арнайы «Ардагерлер туралы» заң жобасы әзірленіп, Ұлы Отан соғысы ардагерлерімен Ауған, Чернобыль аймағында болған ардагерлер теңестіріліп, көмек көрсету жағы көбейіп жатқанда, олардың ескерусіз қалмауы керек. Жоғарыда аталған ардагерлердің хал-жағдайын біліп, мәселелерін шешуге әр ауылдық округтің әкімдігі немқұрайлы қарамайды, көңіл бөледі деген сенімдеміз.
Ержан ОМАРОВ.
Алматы облысы бойынша
«Чернобыль АЭС ардагерлері және мүгедектері» қоғамдық бірлестігі төрағасының бірінші орынбасары,
Шелек өңіріндегі Чернобыль және Семей ардагерлері қоғамдық бірлестігінің төрағасы
Қазақстан аумағында төтенше жағдай жарияланып, қалалар мен облыстар карантинге жабылғалы бір айдан асты. Осы уақыт ішінде барлық іс-шаралардың өтуіне тыйым салынып, адамдардың көшеде себепсіз жүріп-тұруына шектеу қойылды. Сонымен қатар, сауда орындары, дүкендер мен дәріханалардың жұмыс уақыты бекітіліп, карантин ережелерін сақтау қатаң тапсырылды.
Заң – барлығымызға ортақ. Сондықтан, оны бұзбау баршамыздың міндетіміз. Алайда, аудан аумағында карантин кезінде заңға құлақ аспай, өздігінше әрекет етіп, қоғамға, тұтынушылардың өміріне қауіп төндірген кәсіпкерлер жауапқа тартылды.
Жақында санитарлық-эпидемиологиялық тексеру актісіне сәйкес, Есік қаласындағы дүкендердің бірінде санитарлық қауіпсіздік шараларын бұзу фактілері анықталды. Атап айтқанда, аспаздық өнімдер өлшеп оралмаған күйінде сақталып, сатылымға қойылған. Дүкенге кіре-берісте қолды дезинфекциялауға арналған санитайзерлер орнатылмаған, сауда орнының қызметкерлері қолғаптармен қамтамасыз етілмеген. Осылайша, аудан орталығы тұрғындарының денсаулығына қауіп төндіріп, төтенше жағдайдың белгіленген режимін бұзғаны анықталған.
Осыған байланысты, Еңбекшіқазақ аудандық сотында азық-түлік дүкенінің иесіне қатысты Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 476 бабы 6 тармағы бойынша әкімшілік іс қозғалып, кәсіпкер бір тәулікке қамауға алынды. Айта кетейік сот отырысы «TrueConf» мобильдік қосымшасы арқылы өтті.
Сонымен қатар, Түрген ауылында орналасқан үш бірдей азық-түлік дүкені мен наубайхана иелері төтенше жағдайдың белгіленген режимін бұзғаны үшін жазаланды. Мобильдік қосымша арқылы өткен сот отырысында кәсіпкерлердің санитарлық-тазалық нормаларын сақтамағандығы анықталған. Оған қоса, қызметкерлері медициналық маска мен қолғап кимеген. Сот барысында кәсіпкерлер өздерінің кінәларын мойындап, алдағы уақытта олқылықтың орнын толтыруға уәде берген.
Нәтижесінде жоғарыда аталған бап бойынша жауапкерлер кінәлі деп танылып, мемлекетке 26 510 теңге көлемінде айыппұл төлеуге міндеттелді.
С.НҰРАДИН
В такое непростое для нашей страны время очень много неравнодушных людей оказывают помощь малообеспеченным семьям, одиноко проживающим бабушкам и дедушкам, медработникам, полицейским, круглосуточно находящимся на блокпостах.
Не остался в стороне и Совет деловых женщин района. Входящими в него предпринимательницами была организована благотворительная акция в виде продуктовых пакетов для 66 одиноко проживающих пенсионеров г.Есика.
В акции милосердия приняли участие Сара Омарова, Галия Жаманкулова, Асиям Медведюк, Бахытгуль Ельчибаева, Жанна Нокабаева, Асем Тынайбекова, Гульжан Амиркулова, Шолпан Касымбаева.
Весомую помощь в раздаче продуктовых пакетов оказали соцработники РОЗСП, обслуживающие одиноких пожилых на дому в г.Есике: Камила Ибрагимова, Илья Байсугирова, Злиха Бактыбаева, Бибигуль Корганбаева. За каждой из них закреплено по восемь пенсионеров. Несмотря на ЧС, они самоотверженно оказывают социальные услуги и моральную поддержку своим подопечным.
Также помогают раздавать пакеты с продуктами сотрудники городского акимата – главный специалист Айдын Байтлеуов, специалисты Айдын Алибаев, Азиз Аманов, волонтер Алмас Утебаев.
Руководители детских садов: А.Б. Исакулова («Кенесары») , Д.О. Иргибаева («Амели»), М.С. Нокабаева (ИП «Акжан») оказали помощь десяти семьям Жанашарского сельского округа. Сотрудники яслей-сада «Амели» и «Кенесары» организовали обеды на блок-постах г. Есика.
В Балтабайском округе состоялась акция «Бiз бiргемiз», которую провели акимат Балтабайского округа, директор ОФ КЦ «Интизар», почетный член Совета деловых женщин Алматинской области Уркыз Злаудуновна Илиева. В ходе акции социально уязвимым сельчанам были розданы 2000 масок, сшитых жительницами округа.
В с.Шелек членом Совета деловых женщин района Асией Талиповной Медведюк пяти малообеспеченным семьям оказана благотворительная помощь в виде наборов продуктов и средств гигиены.
Член Совета деловых женщин района, директор музея «Жетi қазына» в Шелекском регионе Динара Серикбаева также вручила продуктовые наборы пяти нуждающимся семьям.
Руководители НПО района Роза Омаровна Исатаева, Шолпан Жакеевна Букеева, Бахытгуль Ельчибаева, Лилия Владимировна Долматова раздали 250 многоразовых тканевых масок семьям г.Есика, в которых проживают дети с ограниченными возможностями.
Огромная всем благодарность за доброту и бескорыстный труд!
Шолпан КАСЫМБАЕВА,
председатель Совета деловых женщин района
Анау өтіп кеткен тарихымызды бір сәтке кейін айналдырар болсақ, халқымыздың басына түскен нәубеттерден жеңілмей, рухымызды құлатпай өтіп келе жатқан рухты ұрпақтардың санатынанбыз. Елімізге төнген індеттен қалай шығамыз, оның қандай жолдары бар? Бұл сұрақтар елім деп еңіреген әрбір қазақ азаматының жанайқайындай болып отыр.
«Қатты жерге қақ тұрар, қайратты ерге бақ тұрар» демекші, осындай қиын сәттерде жетім бала, жесір ана, мүгедек жандарды, қоғамдағы әлеуметтік аз қамтылған жанұяларды қараусыз қалдырмау мақсатында Еңбекшіқазақ аудандық білім бөлімінің басшысы Бәтес Аманованың ұйымдастырумен, сонымен қатар Шелек ауылдық округі әкімі аппараты тарапынан көптеген жәрдем берілді. Соның ішінде елім, жерім деп жүрген жекелеген азаматтардың қосқан үлесі зор. Халқымыз жетімін жылатпаған, жесірін қаңғыртпаған тектіліктерін әлі де жоғалтқан жоқ. «Қайраңы жоқ көлден без, қайырымы жоқ ерден без» дейді атамыз қазақ. Сол текті ұрпақтың текті ұлдарының бірі Ушуров Билал мырза Шелек ауылындағы «Шелек №1 орта мектебі» КММ әлеуметтік аз қамтылған 122 отбасын азық-түлікпен қамтамасыз етті. Сонымен қатар мектептің қамқоршылық кеңесінің төрағасы, облыстық мәслихат депутаты Жангелді Осан және қамқоршылық кеңесінің мүшелері Еркебұлан Қарабалаев пен күн-түн демей еліне қызмет етіп жүрген азамат Амирлан Бақытұлы өз көмегін аямауда. Бұл күн – әлеуметтік аз қамтылған жанұялар үшін «ақ түйенің қарны жарылған» күн болды, адамдардың кеудесіне жылылық ұялады.
«Бітер істің басына жақсы келер қасына» -демекші атқарылып отырған орасан зор жұмыстың басында әрине, Шелек №1 мектебінің директоры Қырықбай Ардақ Мұхамеджанқызы тұр. Адамның жүрегінің кеңдігі, адами қасиеті ол Алладан. Басшы-ол ұйымдастырушы, қамқоршы, әділетті болған кезде ғана барлық қолға алынған шаруалар өз нәтижесін береді. Сонымен қатар, мектептің әлеуметтік педагогы Кулия Абдикасованың тарапынан аталған жанұялардың шеттетіліп қалмауын қамтамасыз ету жолында бір қатар жұмыстар атқарылды. Бүгінгі ата-аналардың қуанышы, олардың шексіз ризашылығы, білдіріп жатқан алғысы мектеп директоры Ардақ Қырықбайдың ұйымдастырушылық қабілетінің мықты екендігінің дәлелі.
Н.ТІЛЕУҚАБЫЛ
Алматы облысында Короновирус инфекциясын жұқтырғандар саны -73. Олардың екеуі Алматы қаласындағы ауруханада ем алып жатыр. Бүгінгі күнгі мәлімет бойынша, тағы 4 адамның аталған індетке шалдыққаны расталып отыр.
Еңбекшіқазақ ауданындағы жұқпалы аурулар ауруханасында- 38 науқас, Қарасай ауданындағы орталық жұқпалы аурулар ауруханасында -19 азамат ем қабылдауда. Және де Шелек ауылындағы медицина мекемесінде – 5 адам кеселмен күресуде.
Бүгінгі таңда 1980 адам медицина мамандарының бақылауында. Облыс көлемінде коронавирус инфекциясын жұқтырған адамдарды емдеу мақсатында жұқпалы аурулар ауруханасынан 180 орын жабдықталған.
Сонымен қатар, 202 реанимациялық төсектер бар, оның ішінде 66 - коронавирустық инфекцияға күдікті және расталған адамдар үшін.
Амбулаториялық және стационарлық деңгейде 754 дәрігер, оның ішінде 447 терапевт, 38 инфекционист, 143 реаниматолог, 8 нефролог, 8 пульмонолог, 12 трансфузиолог, 98 невролог қызмет етеді.
Облыста 4 зертхана жұмыс істейді, онда тәулігіне 690 зертханалық зерттеу жүргізіледі.
Алматы облысы Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Бауыржан Ысқақтың айтуынша, Жетісу жұртшылығына даурығуға негіз жоқ. Барлығы қатаң бақылауда. Тек, халық мамандардың нұсқаулығын жіті орындауы керек. Сонда ғана індеттің кең таралуының алдын алуға болады.
******
На сегодняшний день в АО зарегистрировано 73 случаев заражения коронавирусной инфекцией. 9 человек полностью излечились. Всего под медицинским наблюдением находятся 1980 человек. Из них на стационарном лечении – 1118, в провизорном отделении – 263 пациентов, в обсервационном отделении (карантин) – 793, на домашнем карантине – 862 человек.
Согласно данным, на амбулаторном и стационарном уровнях привлечены 754 врачей, 447 врачей терапевтов, 38 инфекционистов, 143 реаниматологов, 8 нефрологов, 8 пульмонологов 12 трансфузиологов и 98 неврологов. Со стороны местных исполнительных органов и государства, им оказывают всю необходимую поддержку и помощь.
1448 работников организаций здравоохранения получили из средств республиканского бюджета надбавки к заработной плате. В частности, 205 врачей, 882 средний медицинский, 361 младший медицинский персонал получили финансовую поддержку на общую сумму 106,0 млн. тенге.
Қазіргі қысылтаяң уақытта табысынан айырылып, бірді-бірге жеткізе алмай отырған отбасылар баршылық. Әсіресе, бұл жағдай – көпбалалы, әлеуметтік жағдайы онсыз да төмен отбасылар үшін үлкен соққы. Мұндайда көмек қолын созып, барымен бөлісудің өзі – ерлікке пара-пар әрекет.
Біріксек, біз алмайтын қамал жоқ деген Қызылжар ауылының тұрғындары Көктөбе ауылдық округінің әкім аппаратымен және «Nur Otan» партиясымен бірлесе отырып, көмекке мұқтаж жандарға қол ұшын берді. Ауыл азаматтары – Жанәділ Шалағызовтың бастамасымен Ұлан Тулубаев, және Ермек Нұрланұлы қазақы дәстүрмен үй-үйді аралап, жылу жинады. Тұрғындар қолдан келгенінше көмегін көрсетіп, бірі ақшалай, енді бірі азық-түлік беріп, береке-бірлігін танытты. Жиналған қаражатқа 41 отбасына азық-түлік алып, тапсырылды.
Сол сияқты ерлі-зайыптылар – Төребай Сақтағанбаев пен Жадыра Жаркенованы да оқырмандарымызға мысал еткіміз келеді. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демей ме қазақ?! Рахат ауылдық округіне қарасты Бәйтерек саяжайының тұрғындары Төребаевтар өз қалталарынан ақша шығарып, карантинге жабылған көршілес саяжай тұрғындарына екі күн бойы азық-түлік тасып, көпке үлгі болды. Әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларына керек-жарағын алып, қолдан келген көмегін аямады. Көршілерінің бұл әрекетіне тәнті болған Лейля Дуненбаева редакциямызға хабарласып, «Мұндай қайырымдылық шаралары біріксек, біздің қолымыздан бәрінің келетінін көрсетіп отыр. Әрі қазіргі жағдайдан жабырқап қалған көңілге демеу беріп, жігерлендіреді», – деп өз ойымен бөлісті.
Әрине, мұндай кезеңде бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, біріге білген ел ғана жеңе алады. Ендеше, бір-бірімізге демеу болып, көмегімізді аямайық, ағайын.
Құралай МҰРАТҚЫЗЫ
Қытайдың əйгілі данасы Конфуцийдің өте ақылды бір шəкірті бар екен. Ол ақылды əрі алғыр болғаны сонша, оған данышпан деген оқымыстылар мен ғұламалардың өзі қайран қалатын болса керек. Бірақ, осынша ақыл мен білімі бола тұра əлі күнге Конфуцийға шəкірт болып жүргеніне басқалар таң қалысып жүреді. «Əрине, Конфуций қытайдың ең дана да данышпан тұлғасы екені рас, деседе шəкірті одан қалыса қоймайды. Ақылы мен амалы бір басына жеткілікті бола тұра жай шəкірт ретінде дəріс алып жүргені несі екен?», – деп баршасы бас қатырады. Күндердің күнінде бір адам Конфуцийге шəкіртінің де өзі секілді ақылды да дана екенін, ол жағынан ұстазынан қалыспайтынын айта келіп, сонша ақылды бола тұрып сізден не үйреніп жүргеніне таң қаламыз дейді. Сонда Конфуций дана: «Ол ақылды болғанымен өте жалқау. Ал жалқаулықтың ақыл мен білімді қор қылатынын түсінбейді. Сондықтан ол осы шындыққа көзі жеткенше менің шəкіртім болып қала береді», – деген екен.
Иə, бұл оқиғадан қоғам мен адам өміріндегі еңбектің рөлі орасан екенін түсінеміз. «Адамады адам еткен – еңбек» деген Маркстың да атақты сөзі бар. Бұл сөздің астарында үлкен шындық жатқаны анық. Адамның тарихтағы талай таң қаларлық жаңалықтары мен өнертабыстарының ар жағында үлкен даналық пен орасан еңбек жатқан болатын. Егер адам баласы еңбек ете білмегенде осындай дамыған қоғамға қол жеткізуі де неғайбыл. Сондықтан еңбектің орнын алмастыра алатын құндылық жоқ. Өзіміз өмір сүріп жатқан мемлекеттің экономикалық, əлеуметтік, саяси дамуы да қарапайым еңбек адамдарының арқасы екені талассыз. Өйткені осы бір қарапайым адамдардың тынымсыз еңбегінің нəтижесінде ел экономикасы мен қазынасына қаншама байлық құйылып жатқан жақсы білеміз. Ал ол байлықтың халықтың игілігіне жарап жатқаны тағы шындық. Бұл жағынан мемлекет ең алдымен қарапайым еңбек адамдарына қарыздар. Осындай қарапайым да тынымсыз еңбегімен ел жадында сақталып, халықтың құрметіне бөленген адамның бірі – Алтынбике Бертаева.
А.Бертаева 1920 жылдың 27 қаңтарында Алматы облысы, Шелек ауданы, Өрнекті колхозында дүние есігін ашқан. Əкесі Бертай мен анасы Əнəпия да қарапайым еңбек адамдары болған. Екінші дүниежүзілік соғыс басталып, дүниені дүр сілкіндірген қаралы күндер А.Бертаеваны да айналып өткен жоқ. Осы соғыста күйеуі Мұхамеджан Брест қамалын қорғау кезінде ерлікпен қаза болады. Сонымен бірге сұм соғыс екі ағасы Изман мен Дүйсенбайды да ажал құрығына іліндіреді. Осындай қатал сындар мен қайғылы күндерден Алтынбике анамыздың сағы сынып, рухы түскен емес. Керісінше бар ауыртпалықты қайыспай көтеріп, еңбекке ерте араласты. 1939 жылдан 1963 жылға дейін «Калинин» колхозында колхозшы, ал 1963 жылдан зейнетке шыққанша совхоз болы қайта құрылған «Қаратұрық» совхозында темекі өсіруші, звено жетекшісі болып қызымет етті. Осылайша өмірінің 45 жылы еңбекке арнап елдің алғысы мен құрметіне бөленді. Тек халықтың құрметіне бөленіп қана қоймай, мемлекеттің де марапаттауларынан құр қалған жоқ. 1963 жылы есімі Республикалық Құрмет «Алтын кітабына» жазылса, 1966 жылдың 30 сəуірінде КСРО жоғарғы Кеңесі Президимуының Жарлығы бойынша А.Бертаеваға Социалистік Еңбек Ері құрметті атағы берілді. Мұндай атақ ол кезде де екінің бірінің маңдайына жазыла бермейтін мəртебе болатын. Ең қызығы бұл жоғары атақты алғанда апамыз не бары 46 жаста ғана еді. Сонымен бірге, Кеңес Одағының жоғары марапаты саналатын «Ленин» ордені мен «Орақ пен Балға» алтын жұлдызын да иеленді.
Ал 1963 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің VІ шақырылымының жəне 1967 жылы VІІ шақырылымының депутаты болып екі мəрте сайланды. Жоғарғы Кеңестің заң жобалау комиссиясының да мүшесі болған.
Ерінбей еңбек етуді өзінің өмірлік миссиясы санаған əрі сол еңбегінің арқасында барлық құрмет пен даңққа, абырой мен бақытқа кенелген апамыздың өткізген өмірі кімді де болсын бей-жай қалдырмасы анық. Қаншама атақ пен абыройы болса да тасымаған, тек еңбекпен көзін ашып, ғұмырын еңбекпен байланыстырған, алайда осы бір қарапайым ғана қоңыр тіршілігін дүниенің барша сəнсалтанатынан артық қойған апамыздың өнегесі баршамыз үшін үлгі болғандай. Осындай ақ адал еңбегімен елінің есінде қалған аяулы апамыз 2008 жылы 15 қыркүйекте тоқсанға қараған шағында бақиға аттанды. Десе де артында жақсы атақ пен асқақ абыройы, үлгі мен өнегесі, жас ұрпақты адалдыққа бастайтын мəнге толы өмір белестері қалды.
КСРО ыдырап, қазақ елі тəуелсіздік алғаннан кейінде апамыздың атқарған қызметтері атаусыз қалып көрген жоқ. Елімізге сіңірген ерен еңбегі мен халық шаруашылығын дамытуға қосқан үлесін жоғары бағалаудың нəтижесінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылдың 28 желтоқсанындағы №883 қаулысы негізінде Достық ауылындағы Қаратұрық орта мектебіне А.Бертаеваның құрметті есімі берілді.
Бұл мектеп жалпы 300 орынға арналған үлкен білім ордаларының бірі. Десе де бүгінде 611 оқушы білім алуда. Білім сапасы жағынан 57 пайыздық көрсеткішке жетіп, аудан бойынша алдыңғы орындардан көрініп келеді. Осындай үлкен жетістікке жетіп, білім додасында алға озуы үшін 69 мұғалім аянбай қызмет етіп жатқан жайы бар. Мектептегі оқушылардың білімділігі мен ұстаздарының біліктілігін А.Бертаеваға арналған шарада байқап қайтты. Олай деуіміздің себебі көрсеткен өнерлері мен дайындығынан барлығы менмұндалап тұрды. Əсіресе А.Бертаеваның өмір жолы негізінде дайындаған көрністерін ауыл тұрғындарының көңілінен шықты. Алтынбике апамыздың еңбекке араласуы, тұрғындарды ұйымдастыруы, іске асырған шаруалары жəне соның арқасында жеткен табыстары мен көрген құрметтері турасында көрсетілген сəттерінде апамызбен бірге еңбек етіп, көзін көрген аталарымыз бен апаларымыздың өткен күндері естеріне түсіп, барынша тебіренгені байқалды. Əрине, өзге емес А.Бертаева секілді қарапайым еңбек адамының өмірін өнеге етуі жас шəкірттер үшін өте қажетті құндылық. Бүгінгі жеңіл ақша табудың жолына түсіп, айдаладағы сағым қуған кейбіреулердің апамыздың өнегелі өмірінен үлгі алса қандай тамаша болар еді дейсің кейде.
Иə, еңбектің бейнетке толы екені рас. Бірақ сол бейнеттің зейнетінің рахаты мен лəззаты қандай болатынын айтуға тіл жетпейтіні тағы шындық. Қиындықтан мойымай, бейнеттен қажымай, тек болашағынан үміт күтетін, еңбекті ерлік деп бағалайтын ұрпақ тəрбиелеуге А.Бертаева секілді адамдары үлгі ете білсек қана жұлдызымыз оңынан тумақ. Бұл туралы С.Көбеевтың: «...Еңбек тəрбиесіне баса назар аудару керек. Еңбекке тəрбиелемей тұрып, балаға дұрыс тəрбие бердім, – деп айту екіталай», – деген əдемі сөзі бар. Сондықтан А.Бертаеваның үлгісі жадымыздан ешқашан өшпек емес.
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ
Бүгін Алматы облысының Іле ауданында - 1, Еңбекшіқазақ ауданында 5 тұрғын COVID-19 инфекциясын жұқтырғаны анықталды, - деп хабарлайды Алматы облысы әкімінің баспасөз қызметі.
Бүгін сырқаты тіркелген Іле ауданының тұрғыны - бұған дейін ауырған 1967 жылғы пациенттің күйеуі. Ол қазір Қарасай аудандық орталық аурухананың инфекциялық бөліміне жатқызылды. Онымен байланыста болған 5 адам Іле аудандық орталық ауруханасының карантин бөлімінде.
Ал Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылының 5 тұрғынының 4-еуі бұған дейін вирус жұқтырған 2006 жылғы пациентпен бір үйде тұрған азаматтар. Ал 5-ші азамат жіті респираторлық вирустық инфекциямен медициналық көмекке жүгінген. COVID-19 инфекциясы анықталған 5 азамат та Еңбекшіқазақ аудандық орталық аурухананың инфекциялық бөліміне жатқызылды.
Сөйтіп, Алматы облысында коронавирус жұқтырғандар саны 50-ге жетті, ал жазылып шыққандар – 9.
*****
В Алматинской области число заболевших коронавирусом достигло 50 человек
Еще 6 случаев заболевания коронавирусной инфекцией зарегистрировано в Алматинской области, - сообщает пресс-служба акима Алматинской области.
1 случай выявлен в Илийском районе. Заболевший 1965 г.р. является супругом ранее выявленной заболевшей 1967 г.р. Контактные – члены семьи находятся в карантинном отделении Илийской ЦРБ. Из них у двоих детей результат на КВИ отрицательный, у троих – в работе.
В с.Шелек Енбекшиказахского района выявлено 5 заболевших. Из них 4 являются родственниками ранее выявленного заболевшего 2006 г.р. Все заболевшие 1948, 1973, 1999, 2008 г.р. находились на домашнем карантине. Еще 1 пациент ранее поступил в провизор с признаками ОРВИ, вирусологический анализ на КВИ у него оказался положительным. Двое контактных членов семьи помещены на домашний карантинт, вирусологический анализ у обоих отрицательный.
Все 5 заболевших помещены в инфекционное отделение больницы Енбекшиказахского района.
Таким образом, количество заболевших коронавирусом в Алматинской области достигло 50 человек, из них выздоровело 9 человек.
Пресс-служба акима Алматинской области
Все мы видим, как остро развивается ситуация с эпидемией коронавируса во всем мире. В арифметической прогрессии растет число заболевших. Под ударом оказалась вся мировая экономика, уже сейчас прогнозируется её спад.
Коронавирус — это беспрецедентная угроза для населения и нашей страны, в частности нашего района, которая требует немедленного принятия ряда радикальных противоэпидемиологических, а также карантинных мер в целях недопущения распространения инфекции.
Сложившаяся ситуация – это вызов всему обществу. Она требует максимально слаженных действий, признания ответственности не только за своё здоровье, но и за здоровье окружающих.
Учитывая темпы распространения коронавирусной инфекции, а также и то, что очень много людей из сельских населенных пунктов едут в районный центр, в целях безопасности граждан, в районе с 1 апреля текущего года был усилен санитарный режим, включающий в себя ряд ограничительных мер с установлением на территории района санитарных и мобильных постов, на которых круглосуточно работают сотрудники полиции, медицинские работники, сотрудники исполнительных органов и специалисты управления охраны общественного здоровья. С 15 апреля необходимый карантин ввели по всей Алматинской области.
Ведется работа по подготовке учреждений здравоохранения к принятию граждан, заразившихся коронавирусом и обеспечению медицинского персонала всеми необходимыми средствами защиты.
Сегодня в районе действует специально созданный акимом района штаб, членами которого осуществляется круглосуточная работа по сбору и мониторингу информации о наличии и распространении инфекции в районе, а также координируется деятельность задействованных в борьбе против инфекции государственных органов и представителей гражданского общества.
Кроме того, в районе сформированы мониторинговые группы из числа сотрудников уполномоченных государственых органов, участковых инспекторов полиции, депутатов районного маслихата, призванные осуществлять контроль за исполнением Указа Президента Республики Казахстан «О введении чрезвычайного положения в Республике Казахстан» в Енбекшиказахском районе Алматинской области.
В целях поддержки экономики района для осуществления антикризисных мер, на очередной сессии районного маслихата было выделено 7,9 млрд. тенге, включая 98 проектов.
В рамках инициированной Главой государства общереспубликанской акции «Біз біргеміз!», в районе осуществляется благотворительная помощь малообеспеченным семьям со стороны государственных органов и волонтеров.
Следует отметить, что и со стороны народных избранников – депутатов ведется огромная работа в их избирательных округах по оказанию необходимой
помощи малоимущим и многодетным, а также разъяснению жителям нашего района через СМИ о необходимости неукоснительно выполнять требования по соблюдению карантина и санитарных норм. Только так мы сможем предупредить распространение данной инфекции на улицах районного центра и сел.
Решительные действия Правительства Республики Казахстан в настоящее время позволили держать ситуацию под контролем и дали запас ценного времени для разработки дополнительных мер по борьбе с распространением новой коронавирусной инфекции.
Как подчеркнул Президент, Казахстан одним из первых принял необходимые меры и благодаря введению режима ЧП стране удалось предотвратить неконтролируемое распространение вируса. Без этого количество инфицированных могло быть в разы больше.
«Благодарю всех казахстанцев за понимание, спокойствие и выдержку, – сказал Президент. – Мы не допустим паники, и в этом граждане должны поддержать государство. Сейчас это важно, как никогда». Президент назвал героями всех казахстанских медиков и добавил, что дополнительные меры поддержки тех, кто находится на передовой борьбы с пандемией, самое малое, что власть может сделать для врачей и медработников. Касым-Жомарт Токаев поблагодарил за работу и сотрудников полиции, и военнослужащих.
Президент говорил о работе и жизни в режиме ЧП, о трудностях, с которыми приходится сталкиваться простым казахстанцам. Токаев рассказал о шагах, которые предпримет власть, чтобы поддержать население и бизнес.
Пенсии и государственные пособия, включая адресную социальную помощь, будут проиндексированы на 10% в годовом выражении.
Будет расширен охват дополнительными социальными выплатами в размере одной минимальной заработной платы, которая будет выплачиваться ежемесячно на период чрезвычайного положения. Эти меры охватят порядка трех миллионов казахстанцев.
Президент продлил с 1 апреля до 1 июля право получать медицинскую помощь в системе обязательного социального медицинского страхования всем казахстанцам. На этот период обслуживание граждан в медучреждениях должно осуществляться в полном объеме, независимо от статуса участника ОСМС.
Будет расширен перечень категорий граждан, которым должны предоставляться бесплатные продуктово-бытовые наборы. Такой пакет помощи должен быть дополнительно предоставлен инвалидам первой, второй, третьей групп, детям-инвалидам и официально зарегистрированным безработным. Это мера охватит более 800 тысяч человек. Постепенно от «продуктовых корзин» помощь перейдет к перечислению средств для самостоятельного выбора и покупки.
70 млрд тенге будет выделено из бюджета и доведено до фермеров через АО «Аграрная кредитная корпорация». Ставка для конечных заемщиков не будет превышать 5%. Дополнительно на эти цели в рамках программы «Экономика простых вещей» будет выделено 100 млрд. Конечная ставка в
рамках этой программы по всем отраслям составит 6%. Президент поставил перед правительством задачу по удешевлению цены дизтоплива для сельхозпроизводителей до 165 тенге за литр, или на 15% от рыночной цены.
Оставшимся без работы из-за карантина крупных городов молодым людям, которые готовы выехать на работу в рамках дорожной карты занятости, будут предоставлены «подъемные» в размере 2 МЗП, или 85 000 тенге, сразу же после прибытия к месту работы. Не взамен, а в дополнение к регулярной заработной плате. Будут развернуты мобильные рекрутские пункты, в рамках которых акиматы проведут разъяснительную работу, экспресс-тестирование на коронавирус, сбор и транспортировку работников до места новой работы. Всех занятых по дорожной карте бизнеса работодатели обязаны обеспечить достойными условиями труда и средствами защиты.
Для поддержки МСБ будут налоговые преференции, отсрочки по платежам по займам, снижение и унификация ставки кредита, увеличение объема государственных гарантий. Обращаясь к банкам второго уровня, президент напомнил, что в трудные для банков моменты государство оказало им значительную помощь. Сейчас от банков нужна поддержка населению и отечественному бизнесу. При необходимости в случае дальнейшего ухудшения ситуации правительство и финансовые регуляторы примут меры по решению данного вопроса.
Для реализации пакета антикризисных мер будут задействованы все необходимые источники средств, включая Государственный фонд социального страхования, ресурсы и инструменты Национального банка. Средства Национального фонда, созданного первым президентом – Елбасы, будут расходоваться рационально.
«Эпидемия коронавируса – временное явление, и мы обязательно его победим. Не отчаивайтесь! При всей опасности эта болезнь не является абсолютно фатальной, от нее излечиваются. Мы, государство и общество, сделаем все возможное, чтобы помочь Вам» - резюмировал Президент.
Сегодня, когда практически весь мир столкнулся с данной инфекцией и все страны испытывают трудности в связи с быстрыми темпами распространения пандемии, мы все как никогда должны показать дисциплинированность в условиях карантина. Каждый житель нашего района должен начать в первую очередь с себя, стать примером для других.
Как говорил Герой Советского Союза Бауыржан Момышулы: «Всякая цель в жизни достигается борьбой. Разобщенность – помеха в борьбе к достижению цели». Все меры, которые принимаются и еще будут приняты, сработают, дадут результат, если мы проявим сплоченность, дисциплинированность в условиях данной ситуации. Мы должны действовать вместе, чтобы не допустить дальнейшего распространения инфекции, и только тогда мы сумеем победить ее. Все это не только ради нас самих, но и ради нашего будущего поколения, чтобы наши дети, внуки и правнуки могли гордиться нами. Любой поступок человека – это результат его дисциплинированности. А дисциплина – это отражение человеческой души, его сознания, его мышления, его нрава. Наряду с этим, нам всем необходимо
проявлять заботу о близких, о тех, кому нужна помощь и поддержка. Сила нашего общества заключается в солидарности, взаимовыручке и взаимопонимании.
Будьте здоровы и берегите себя и своих близких!
Б.Ахметов,
секретарь Енбекшиказахского районного маслихата