Бұл күнде басы ауырып, балтыры сыздамайтын жан некен-саяқ шығар. Ауылда да, қалада да емханаларға бара қалсаң қалың көпір халықты көресің. Электронды кезек жасалған жерде у да, шу да жоқ. Кейбір емханаларда жұмыстан кешіккен дәрігерді күтіп, жабық есікке қараған ашулы жүздерді, мұңайған көздерді көресің. Кейде дәрігердің шәлкес мінезіне шыдамай ашуға жол беріп, булығып жатқандар жағы кездеседі. Сабырға шақырып, өмір ғой дейміз де қоямыз. Неге?

Айтайын дегенім, ауданға Елбасымыз келіп Есікте, заман талабына сай салынған жаңа емхана мен аурухананы көріп жұмысына, жабдықталуына риза болып кеткені әлі есімізде. Оған білікті дәрігер Гүлнәр Құраметова бас дәрігердің орынбасары болып тағайындалған еді. Міне, содан бері біраз жыл өтті. Ауырып, кейде жолдамамен осында келе қалсаң (тек мен ғана емес, емделуші басқа адамдардың пікірі осындай) әр дәрігер, медбике өз орнынан табылады. Әр науқасты ашық қабақпен қабылдап, қойылған диагнозына байланысты сауығу, ем қабылдау жолдарын бәйек болып түсіндіріп жатқаны. Әрине, аурудан айығып кету үшін қабылдаған дәрімен қоса, емделушінің жүректен шыққан жылы сөзі, саған деген шынайы пейілі, мейірімі қосымша ем болары сөзсіз. Гүлнәр Құраметованың өзіне де қашан барсаң, келушілерге кабинетінің есігі ашық. Сөзіңді тыңдап, мазалап келген шаруаңды шешуге қолынан келген көмегін көрсетіп, адамгершілік танытып жүргені. Әр ақ халатты жан бойына ұялай бастаған менмендік пен пендешіліктен арылып, осылай әркез қарапайым қалпын сақтап, кішіпейіл болып, үлкенге құрмет, кішіге ізет танытса нұр үстіне нұр болар еді ғой. Ауруыңды да бір сәт ұмытқандай боласың.

Міне, қаһарлы қыстың ызғары да кетті. Жаймашуақ көктеммен аруларымыздың мерекесі есік қақты.

Көпшіліктің құрметіне бө-леніп, ұйымдастырушылық қабілетімен танылған халық қалаулысы, тәжірибелі дәрігер, ардақты ана Гүлнәр Құраметова және ұжымындағы барлық қыз-келіншектерді мерекелерімен құттықтаймын. Жұмыстарына табыс, отбасыларына бақыт тілеймін.

Әбілбек Айтақынов, зейнеткер, Райымбек, Еңбекшіқазақ аудандарының құрметті азаматы.

Ғасыр

жасаған кейуана

«Өсетін елдің қарты қазына болар» деген екен кешегіміз. Расында, кеудесі өсиетке, тұлғасы қасиетке толы ақ жаулықты әжелеріміз бен асқаралы аталарымыз баршылық. Ел басына күн туғанда әкелеріміз ат үстінен түспеген, аналарымыз тылда тірлік істеген. Бәр-бәрі ұлт болашағы, ұрпақ қамы. Осындай аналарымыздың бірі – Рахымбүбі Жақаева. Ғасыр куәгері атанып отырған абыз анамыз бүгінде 100 жаста.

Зұлмат жылдары ол небәрі 23 жаста-тын. Әкесі соғысқа аттанып, әулетінің тұңғышы анасымен бірге тылда тер төкті. Білекті сыбанып, бейнетке белшесінен батты. Соғыс тұсындағы ауырт-палықтың уын да татты:

– Бала кезіміз бейнетпен өтті ғой. Анам ауырып қалғаннан кейін мені тылға еңбек етуге алып кетті. Таңның атысынан, күннің батысына дейін қолдан кетпен түспеді. Шөп шаптық. Күніне 90 жұмыртқа, 150 литр сүт, 40 кг етті майдан-ға жіберіп отырдық. Өзімізге қалатын бір уыс бидаймен күн көрдік, – деп өткенін ой елегінен бір өткізіп тастады Рахымбүбі әжеміз.

Иә, сол Ұлы Отан соғысы қасіретінің жалыны шарпымаған, ошағы ортасына түспеген отбасылар некен-саяқ. Аңыраған ананың жанарына мұң тұнды, шыңғырған бала даусынан таулы өлкенің таңы жыртылды. Тас жастанып, тау жамылған жетім ұл мен жесір ананың қара басына қайғы орнады. Әкесі соғыста қаза болып, анасы ауыр хәлде төсек тартып жатса, соңынан ерген 3 бауырын асырап бағу сол кездегі қаршадай қыздың мойнындағы іс болды. Алмастай жігері мен қиындықта сыналған қажыр-қайраты оны осындай ауырт-палықтан алып шықты. Тұрмыс құрды. Ана атанды.

– Жолдасым Досбол Жақаев осы Таутүргеннің азаматы-тын. Бір үйдің жалғызы еді. Соғыс кезінде колхозда басшылық қызметтер атқарды. Жасымнан еңбекпен шыңдалғандықтан тұрмыс құрсам да қара жұмысқа келгенде білек сыбанып кірісіп кететінмін(күлді). Үш қыз, бір ұлды тәрбиеледік, өсірдік, өндір-дік. Бүгінде қыздарым тұрмыс-та. Ұлым қолымды ыстық суға малып отыр. Бейнеттің зейнеті болады деген рас екен. Сол алапат замандарда бұлай шалқып өмір сүру түсімізге де кірмейтін. Тойып тамақтансақ қой шіркін, деген үмітпен өмір сүретінбіз, – дейді. Ғасыр жасаған анамыздан немере-шөберелері жайын-да да сұрадық. Қанша немере, шөбересі бар екенін жатқа айтып отырғанына таң қалғанымызды жасырмайын: – Қазірде 12 немерем, 22 шөберем бар. Неме-ремнің алды 49 жасқа келді.

«Ақ шашты ана: «жастығым – балам» дейді, ақылды бала: «Ай-күнім – анам» дейді». Алақанына салып, ақ жаулығын ақ көрпесі ретінде көрген әжеміздің баласы Мұқатай да, келіні Елмира да абыз ана алдын кесіп көрген емес. «Ғасыр көріп отырғаным – осы ұл-қыздарымның арқасы. «Ана көркі алдындағы баласы, қала көркі үйі, орман-ағашы» демей ме бұрынғылар. Көркім де, қуанышым, байлығым да – үш қызым, бір ұлым, немере-шөберелерім, – дейді ғасыр куәгері.

«Ана алақанының аясы – ақ шынардың саясы». Қыз – ұлттың болашағы, ар-ұяты екенін ескерсек, намысты ұл мен, бұрымды қыздарымызға жарық сыйлайтын осындай текті аналарымыздың жалғасы көбейсін. Осы тілегін Рахымбүбі әжеміз де мереке қарсаңында жеткізді:

– Ұрпақ – көздің нұры, кө-ңілдің гүлі. Бұл исі қазақта қалыптасып қалған қағидат. Себебі, біз осы бала-шаға ұрпағымыз үшін ғұмыр кешеміз. Ал сол ұрпағымыз намысты болсын, қыздарымыз есті болсын, ұлдарымыз сесті болсын. лайым, басымыздан бақ таймасын! Егемен елдің ертеңі жарқын болсын! Әмин!

Қайнар ЖҰМАҒОЖА.

Суретте: ұлы Мұқатай, келіні Елмирамен бірге.

Тіл – ұлттың баға жетпес байлығы, егемендіктің айғағы. Сондықтан, мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту – әрбір қазақстандықтың азаматтық борышы. Бұл турасында Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Қазақ тілінің мемлекеттік қызметте де, өндірісте де, ғылымда да, білім беруде де қолданылуы үшін қолдан келгеннің бәрін істеу қажет» – деген болатын.

Сонымен қатар елімізде тіл мәртебесін көтеру мақсатында «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» қабылданды. Бүгінгі таңда бағдарлама аясында атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Барлық мемлекеттік мекемелерде талқылау, дөңгелек үстелдер мен пікір алмасу шаралары ұйымдастырылуда. Осы орайда, жақында аудандық прокуратура қызметкерлерінің бас-тамасымен мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту мақсатында жиын өтті.

Аудандық прокуратура қызметкерлері, құқық қорғау өкілдері және мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі мамандарының қатысуымен өткен шара барысында аталған бағдарлама турасында баяндамалар оқылды. Бағдарламаның мемлекеттік тіл мүддесін қорғайтын нормативтік-құқықтық құжат ретінде ұзақ мерзімге жасалып отырғанын ескерсек, мемлекеттік органдарда қазақ тілінде әзірленетін құжаттардың, іс жүргізудің сауаттылығы, сапалық, яғни тілдің қолданымдық жағын білу талабы назардан тыс қалмауы қажет. Осындай мәселелер қозғалған келелі жиын соңында қатысушылар мемлекеттік тілді дамытудағы өздерінің ой-пікірлерімен бөлісті.

Еркін ҚҰСАЙЫНОВ,

Еңбекшіқазақ аудандық прокуратурасының аға прокуроры, 1-сыныпты заңгер.

 «Нұр Отан» партиясының желілік кестесіне сәйкес «Жанұя жарасымы» тақырыбында жас отбасына арналған семинар-тренинг өткізілді Еңбекшіқазақ аудандық партия филиалының ғимаратында.

Отбасылық жарасым – еліміздің болашағы жастардың өмірге ата салтын сақтай отырып, бүгінгі күннің сын-сынақтарына тө-теп беруі үшін керек. Бабаларымыздың найзаның ұшымен, білектің күшімен қорғап ұрпақтарына аманат қып тапсырған еліміздің аумағын игеріп, гүлдендіру үшін де демографиялық жағдайымыз дұрыс болу керек. Осындай кіріспе сөзбен семинарды ашып, жүргізіп отырған «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қуат Байғожаев жас отбасылардың үштен бірі ажырасып кететінін қынжыла атап өтті.

Әкім аппаратының заң бөлімінің, жұмыспен қамту орталығының, АХАЖ бөлі-мінің мамандары, аудандық ақсақалдар, әйелдер ұйым-дарының жетекшілері Т.Ұзақов, Р.Исатаева семинарға қа-тысқан жас отбасылар мүшелеріне кеңестер берді, игі тілектерін айтып, тәжірибелерімен бөлісті.

Мемлекетіміз осы жас отбасыларды демеп, ауылдық жерлерде мамандарды тұрақтандыру үшін «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасын қабылдап, жастарға баспана жасап алуға қол ұшын беріп отыр. Семинар-тренингке келген жас мамандар негізінен мұғалімдер бұл игілікті пайдаланып отырса, кейбірі сөзбұйдаға салынып, уақыт оздырып жүргенін Қуат Сұлтанұлы сынға алды.

«Құжаттарды тапсырып қой-дым», – деп қарап отырмай, құзырлы органның есігін қаға беру керек», – дейді Қ.Байғожаев.

Семинарға арнайы шақырылып көңілге қонымды көрініс қойып берген Рахат орта мектебінің педагог-психологтары Айна Көмекбай мен Динара Болатханқызы артық сөзге келмей жас отбасы мүшелеріне бір-бір резеңке шар беріп, ауамен толтыртты. Жастардың бір бөлігіне психолог Динара Болатханқызы шарды жаруды тапсырып еді, шарлардың тамтығы қалмай быт-шыт болды.

Психологиялық-тәрбиелік мәні бар экспериментке қатысу-шылардың екінші бөлігіне үрленген шардың аузын ашып, ауаны жайлап шығаруды бұйырды педагогтар. Бұл шарлар жыртылмады, қайта пайдалансаң да сау. Ешқандай лекция оқымай педагог-психологтар өзара келіспеушілік туған жағдайда аптығын басып, әліптің соңын бағдарласа шаң-шұң ұрыс та азаяды, отбасы орнында, бірлесіп ғұмыр кешу осыдан басталады деген сабақ. Қорытындылап айтқанда отбасы-лардың ажырасуын азайту үшін жасалған амалдар, қарекеттер көп. Оқырманға ой салып, тақырыпты жалғастыруды жөн деп санаймыз.

Қ.ҚАСЫМҰЛЫ

«Біз, байырғы қазақ жерінде бір тағдыр  және тарихи жад арқылы байланысқан, Ұлы Дала Елінің даңқты тарихы мен дәстүрлерін жалғастырған Қазақстан азаматтары...» деп басталған еді Астанада Бейбітшілік пен келісім сарайында өткен Қазақстан халқы Ассамблеясы кеңесінің «Тәуелсіздік. Келісім. Болашағы бір тұтас ұлт» атты XXIV сессиясында қабылданған «Мәңгілік Ел» патриоттық актісі. Шынымен, жастар бойына патриотизмді қалыптастыру, ұлттық құндылықтарымызды сіңіру, ата тарихымен таныстыру – ұстаз ретіндегі міндет-борышымыз.

«Халық өмірі оның келесі ұрпағымен жалғасып отырады. Сондықтан Халықтың Мәңгілігі туралы арманнан асқақ арман жоқ. Мәңгілік Ел – бұл ертеңгі күнге есік ашатын, болашаққа сенімді арттыратын идея, бұл – кері қайтпайтын және берік тұрақтылықтың символы...»

Н.Назарбаев.

Осы тұрғыдан ой өрбітсек, жастарды елін, жерін сүюге тәрбиелеу – Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында да айрықша аталған. Тіпті, 2017-2018 оқу жылында Қазақстан тарихы, Қазақ әдебиеті пәндері бойынша білім беру ұйымдарында «Туған ел» кең ауқымды мақсатқа бағытталған «Туған жер» бағдарламасын іске асыру барысында 5 сағат бөлінді. Онда ұстаздар қауымы белгіленген тәртіп бойынша сабақтарды мұражайларда, мәдени ұйымдарда, тарихи ғимараттарда өткізуі тиіс. Көшбасшымыздың өзі «Есік – көне Сақтың астанасы» деп бағасын берген Есік қаласына Н.Островский атындағы орта мектептің 5 сынып оқушылары республикалық «Есік» археологиялық қорық-мұражайына келіп, қазақ тілі мен тарих пәнінен дәріс алды. Мектептің тарих пәнінің мұғалімдері Н.Шаңбаев пен Е.Әлімжан және өзім бастаған 30 оқушыдан құралған топ мұражайдағы экспонаттарды ыстық ықыласпен көрді. Тіпті, толассыз сұрақтарын да жаудырды. Басым көпшілігі тарих кітабынан суретін ғана көріп жүрген «Алтын адам» турасында сауалдарын бүгіп қалмады. Сонымен қатар тарихи құндылығымыздың табылуына себепші болған Бекмұханбет Нұрмұхамбетовтың жұмыс бөлмесін көрді, мұражай маңындағы қорықтарға сұқтана қарады. Екі сағатқа жуықтаған сабақ барысында жас буын өздері өскен өңірдегі тарихқа толық қанықты. Патриоттық актіде көрсетілгендей «...Біз ортақ тарихи мұрамызды мұқият сақтайтын боламыз» деп тарқасты.

Түйіндей келсек, туған жерге деген сүйіспеншілік оның тарихын танудан басталады. Ал кіндік қаның тамған өлкеңе деген ыстық ықылас Елбасы айтқандай «Туған елге» ұласады. Әрдайым, жас буынның бойына патриоттық рухта тәрбие беруді тек сөзбен емес, нақты іспен атқарғанымыз оң серпіліс береді.

Күлпәш ШАҢБАЕВА,

қазақ тілі пәнінің мұғалімі.

В Енбекшиказахском районе можно найти  любые виды растительных культур. Однако кто бы мог подумать, что в предгорной зоне Семиречья прекрасно растет…хлопок. Но это так! Обильно распустившиеся  кусты хлопчатника  снежно-белым облаком накрыли землю. Чтобы увидеть созревшее хлопковое поле, далеко ехать не надо. Достаточно посетить крестьянское хозяйство Нурадина Маткаримова в Тургенском сельском округе. О селекционных достижениях Нурадина ага наша газета пишет не впервые. Частые гости на его поле и телевизионщики. Там действительно есть на что посмотреть и что показать на экране: в нашем резко континентальном климате, с его неожиданными заморозками, засушливым летом и зимними ветрами в зоне Шелекского «коридора», у Нурадина Маткаримова  дают отличные плоды  неженки юга – хурма, инжир, гранат! Не говоря уж о замечательно вкусных и урожайных сортах столового винограда, широкого ассортимента овощей. 

Секреты восточного земледелия  Нурадин ага  привез из солнечного Узбекистана, где трудился агрономом в хозяйствах Каракалпакстана. Всю жизнь он  изучал и собирал старинные сорта овощей и фруктов Центральной Азии. А когда в 1991 году вернулся на историческую родину и создал крестьянское хозяйство, стал культивировать их на нашей почве. Чтобы добиться успеха со столовым виноградом, дающем пудовые кисти, понадобилось два десятка лет. Помимо того, Нурадин ага разработал свой способ зимнего хранения урожая  прямо на лозе, в поле, благодаря чему виноград сохраняет все полезные свойства и остается до мая свежим. В 2010 году, когда мы познакомились, он вывел сорт помидоров, которые поспевают уже в июне. А в 2017 году  земледелец из Тургеня впервые высадил хлопчатник, прекрасно принявшийся в предгорье. Как говорит Нурадин ага, вовсе не из экспериментального интереса, а для  получения семян и разведения в Казахстане хлопка урожайностью до 70 центнеров с гектара, в два раза больше, чем получают в Узбекистане. В хлопководческих регионах республики  его достижения, безусловно, будут иметь большое значение.

 Одно огорчает земледельца, свыше 50 лет самостоятельно занимающегося  селекцией. Ему уже за 70, но он так и остался  одиночкой-селекционером, о достижениях которого время от времени сообщает  пресса.   Но лучшим вознаграждением за свои труды для Нурадина Маткаримова будет польза для сельского хозяйства страны. По его словам, пока не спешат к нему  на поле ученые, не находятся инвесторы, способные практически воплотить его идеи, наработанный опыт районирования саженцев и семян плодоовощных культур, даже зерновой кукурузы и хлопка. В 2018 году Нурадин ага обещает продемонстрировать новый сорт кукурузы, дающий два урожая в год и новый сорт винограда, какого нет больше нигде. 

 Нужно совсем немного – поддержка и внимание со стороны государства, науки, предпринимателей, чтобы  знания  и достижения Нурадина ага  стали востребованы  в аграрной практике. Тогда выращивание гранатов и инжира будет обычным делом в наших садах…

И.ТУРАНИН.

Аудан аумағында мемлекеттің қолдауымен жеңілдетілген несие алып, жаңадан кәсіп ашқандар жетіп-артылады. Өндіріс көлемін ұлғайтып, кәсібін арттырғысы келетіндер үшін де барлық жағдай жасалған. Есік қаласының тұрғыны, кәсіпкер Құрылыс Бидахан жақында төмен пайызбен несие алып, бүгінде кәсібінің тасын өрге домалатуда.

«Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған бағдарламасы» арқылы 2 млн 900 мың теңге несие алған кәсіпкер бүгінде бірнеше адамды тұрақты жұмыспен қамтуда. Цехта тапсырыс арқылы түрлі жиһаздарды жасап шығарады. Жұмыстың барлығы арнайы станоктардың көмегімен атқарылады. Айтуынша, базарда дайын жиһаздарды сататын дүкені де бар, тапсырыс та жетерлік. Алдағы уақытта тағы да өндіріс көлемін ұлғайтып, жаңа жұмыс орындарын ашуды жоспарлап отыр.

Сардарбек НҰРАДИН.

1992 жылы ұжымшардан бөлініп, кооператив негізінде жұмыс жасаған қожалық 2006 жылы «Бакиров» шаруа қожалығы болып құрылған. Мұнда негізінен сүтті бағыттағы сиырларды ұстайды.

Қожалық басшысы Фарамус Бакировтың айтуынша, мүгінгі таңда мұнда жалпы саны 520 сиыр бар. Оның ішінде 170 басы сауын сиыр. Негізінен ферма 600 сауын сиыр ұстауға лайықталған. Келешекте сауылатын сиырдың санын 170-тен 600-ге жеткізуді жоспарлап отыр. Мұндағы сиыр сауу заманауи әдіспен жүзеге асады. Барлығы арнайы құрылғылардың көмегімен. Тәулігіне 2,5-3 тонна сүт нарыққа жіберіледі. Күніне 14-15 литр сүт беретін сиырлардың тұқымы да ерекше. Өткен ғасырдың 80 жылдары Германия, Латвия сынды Балтық елдерінен келген «Қара-ала» (Черно-пестрая) тұқымды ірі қаралар климатқа әбден үйреніп алған.

Қожалықта 30-ға жуық адам тұрақты еңбек етеді. Негізінен, механизаторлар мен сауыншылар. Орташа жалақылары 90 мың теңгеге жуық. Сонымен қатар, оларға барлық жағдай жасалған. Осында 8 отбасына арналған тұрғын үйлер орналасқан. Алыста тұратындар осы үйлерге қоныстанады. Балаларын мектеп-балабақшаға жеткізетін көлік те бар – дейді қожалық басшысы.

Елімізде осындай шаруаларға үлкен көмек көрсетілуде. Соның арқасында кәсіпкерлердің тынысы кеңеюде. Айтар болсақ, шаруа қожалықтағы 1 литр сүтке мемлекет 15 теңге субсидия береді. Яғни, жылына 17-18 млн теңге қайырымсыз субсидия алады. Оған қоса, жерге себетін тұқымдардың 50 пайызын мемлекет қаржыландырады. Биыл несиеге бірнеше трактор сатып алған, соның 50 пайызын мемлекет төлеген. Күнделікті қолданып жүрген дизель отыны да арзандатылған бағамен беріледі.

Сардарбек НҰРАДИН

Шағын және орта кәсіпкерлік – ел экономикасын тіреп тұрар алып бағаналардың бірі. Мемлекет байлығы саналатын газ бен мұнай қорының осы жүзжылдықта таусылары сөзсіз. Сондықтан, бизнес ортаны дамыту арқылы біз болашағымызды айқындай аламыз. Бұл турасында Елбасы Н.Ә.Назарбаев биылғы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауында айтып, екінші басымдықты кәсіпкерлік саласына түсірген болатын.
«Біздің стратегиялық мақса-тымыздың бірі – елдің ішкі жалпы өніміндегі шағын және орта бизнестің үлесі 2050 жылға қарай кем дегенде 50 пайыз болуын қамтамасыз ету. Бұл – өте өршіл мақсат, бірақ оған қол жеткізуге болады» – деген Мемлекет басшысы аталған межеге қол жеткізу үшін орындалар қадамдарды нақтылап берді. Сонымен қатар, кәсіпкерлік саласын дамытуда көптеген бағдарламалар қолға алынды. Осы бағдарламалар мен жеңілдіктердің жемісін аудан тұрғындары көруде.
Ауданымыздың экономика-лық даму көрсеткішінің негізгі қантамырларының бірі ауылшаруашылығы мен шағын және орта бизнес екендігі баршаға аян. Аталған салада экономикалық тұрғыдан белсенді халықтың үштен бір бөлігі еңбек етуде. Сондықтанда, дәл осындай бағдарламалар аясында ауыл шаруашылығы, кәсіпкерлік саласында да бірқатар үлкен жобалар жүзеге асырылды.
Бизнестің жоғары деңгейде дамуын қамтамасыз ету үшін мемлекет тарапынан әртүрлі қолайлы экономикалық және құқықтық жағдайлар жасалынып, қолдау тұрақты түрде көрсетілгендіктен шағын және орта бизнес жоспарлы дамуда. Қазірдің өзінде қайта оқудан өтіп, несие алып, кәсіпкерліктің тізгінін ұстауға ниет білдірушілердің саны күн санап артып келеді. Аудандық жұмыспен қамту орталығының мәліметіне сүйенсек, «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған бағдарламасының» екінші бағыты (Жаппай кәсіпкерлікті дамыту) бойынша өз ісін ашып және кәсібін ұлғайту мақсатында 600-ге жуық адам шағын несие алуға ниет білдірген. Аталған бағыт бойынша сәуір айынан бастап «Бастау бизнес» жобасы бойынша 226 азамат оқу курстарынан өткен. Өтінішін жазып, оқып қана қоймай, нақты іске көшкендер азаматтар да жеткілікті. Ағымдағы жылдың 1 қазанына дейін 53 азамат 230 млн 68 мың теңге көлемінде несие алды. Оның ішінде «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» акционерлік қоғамы бойынша 39 адам 154 млн теңге шағын несие және «Ырыс» «Еңбекші несие» несие серіктестіктері арқылы 14 адам 76 млн 68 мың теңге көлемінде қаржы алған. Берген өтініші бойынша қаражатын алғандар бүгінде кәсібін дөңгелету үстінде.
Туристік сала да кәсіпкерліктің бір бағыты болып саналады. Аталған бағыт бойынша кешенді шаралар жүзеге асырылып, туризммен қатар, кәсіпкерліктің де тамырына қан жүгіруде. Аудан бойынша туризм саласын дамыту мақсатында бірнеше бағытты шаралар қабылданды. Түрген шатқалының 6 шақырымында жоба құны 10 млн теңге болатын этно-мәдени қалашықтың құрылыс жұмыстары аяқталуда.
Малыбай ауылдық округіне қарасты Шелек өзенінің бойында жүзу спорты негізінде, кемпинг лагерінің құрылыс жұмыстары жүргізіліп, іске асырылды. 2016-2017 жылдар аралығында екі қонақ үй кешенін, 2020 жылы ауданымыз үшін маңызды үлкен жоба аспалы жолы бар таушаңғы курортын салу жоспарлануда. Бүгінгі күнде аталған жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі жасалынуда. Аудан экономикасын дамыту мақсатында тартылған негізгі инвестициялар көлемі 2017 жылдың 1 қыркүйегіне 16,3 млрд. теңгені құрап, тиісінше 2017-2018 жылдар аралығында 10 инвестициялық жобаны жүзе-ге асыру көзделуде.
Ауылшаруашылық саласы кәсіпкерлікті дамыту мен тұрғындарды жұмыспен қамту-дың бір көзі болып саналады. Аграрлы ауданымызда аталған секторды дамыту мақсатында жүйелі жұмыстар атқарылуда. Алдымен статистикаға көз жүгіртсек, 9 айдың қорытындысы бойынша ауданда 61,4 млрд теңгенің ауылшаруашылық өнімі өндірілді. Бұл 2015 жылмен салыстырғанда 8,1 пайызға артық. Демек, ауылшаруашы-лығы саласында еңбек еткен тұрғындар мемлекет тарапынан жасалып жатқан көмек арқылы табыс көлемін ұлғайтуда. Сонымен қатар, жалпы ішкі өнімнің артуына үлес қосуда. Аудан бойын-ша 3586 га жүзім, 4601 га жерге жеміс-жидек отырғызылған, оның 3928 га алқапты алма бақтары құрайды. Соңғы жылдары бізде интенсивті жеміс-жидек отырғызу қарқынды жүргізіліп келеді. 2017 жылы «Био Терра», «Степной холм», «АррІе World» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері және «Агро сад», «Мэлис» шаруа қожалықтары қосымша жаңа технологияны қолдана отырып барлығы 395 гектар аумаққа бақтар отырғызған. Сондай-ақ, елімізде алғаш рет Орта Азиядағы ең үлкен жаңғақ бағы пайда болады. Түрген ауылының маңындағы 20 гектар жерге демонстрациялық әртүрлі сорттағы жаңғақтар егіліп, тәжірибеден өткізілуде.
Ауылшаруашылығы сала-сының қызметкерлері де мемле-кеттік бағдарламадан құралақан емес. «Аграрлық несие корпорациясы» акционерлік қоғамы арқылы «Сыбаға» бағдарламасы бойынша 300 бас ірі қара, «Алтын асық» бойынша 700 қой, «Кұлан» бағдарламасы аясында 100 жылқы сатып алынды.

Сардарбек НҰРАДИН.

«Ұлы тұлғаларын білмейінше бірде-бір дәуірді дұрыстап тану мүмкін емес. Адам тарихының айнасынан біз тарих көшінің жүрісін ғана аңдап қоймаймыз, оның рухын тынысын сезінеміз. Алаштың басты мақсаты қазақ қоғамын

бірте-бірте өзгертіп, заманға бейімдеу еді. Алаш арыстары бізге мемлекеттік идеясын ту етіп көтеруді табыстап кетті. Тарихтың қай кезеңінде болсын, олар өз ұлтының бетке ұстар мақтанышы болып келген».

 Н.Ә.Назарбаев.

Менің соғыстан кейін өмірге келген замандастарым, соғысқа дейінгі қазақ елінің ұрпақтары ел тарихында айшықты із қалдырған, өркениетті демо-кратиялық бейбіт жолмен қазақ мемлекетінің іргета-сын қалау үшін күрескен Алаш ардақтылары туралы мәліметтен бейхабар еді. Өйткені Кеңес Одағы құрамын-дағы қазақ республика-сының тарихын пышақтың қырынан аз-ақ қалың тарих оқулығынан оқыдық. Соның өзінде де Алаш қозғалысының қайраткерлерін халық  жауы ретінде ғана көрсетті кеңестік идеология ықпалындағы тарихшылар. Биыл азаттық үшін, мемлекеттіліктің негізін қалау үшін арпалысқан арыстар қозғалысына жүз жыл толып отыр. Осы тарихи оқиғаға орай Мемлекет тарихы институты мен Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті «Рухани жаңғыру: Алаш және азаттық идеясының сабақтастығы» тақырыбында халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өткізді Астана қаласында 10 қарашада.

Жиынға қатысып сөз сөйлеген Қазақстан Республика-сының Мемлекеттік хатшысы Гүлшара Әбдіхалықова ҚР Президенті Нұрсұлтан Назар-баевтың құттықтауын оқыды:

«Алаш қозғалысының ХХ ғасыр басындағы қазақ халқының саяси-əлеуметтік құқықтарын қорғау, ұлттық бет-бейнесін сақтап қалу жолын-дағы күресі, азаттық үшін күрестің жарқын беті болып табылады. Алаш арыстарының пассионарлық идеялары біздің ата-бабалырымыздың азаттық алу, дербес мемлекет құру жолындағы сан ғасырлық аманатымен ұштасып жатыр. Сол кездегі ұлт зиялылары арман еткен мемлекет тəуелсіздігіне бүгінгі ұрпақ қол жеткізді. Еліміз егемендік алып, əлемнің алдыңғы қатарлы елдерімен терезесін теңестіріп отыр. Мен «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаламда: тағылымы мол тарихымызды зерделеуге, төлту-ма мəдениетімізді қолдауға қатысты нақты міндеттерді атап көрсеттім. Біз қоғамдық сананы қазіргі заманға сай жаңғырту арқылы елімізді жаңартуды мақсат тұтып отырмыз. Еліміздің экономикалық əлеуеті артқан сайын, халқымыз бай рухани мұрасын дəріптеуге де зор мүмкіндік жасалады».

ЭКСПО-2017 аумағындағы Конгресс орталығының ауқымды залына еліміздің барлық аймақ-тарынан, Астана, Алматы қала-ларынан келген оқымыстылар, жазушы-журналистер, зиялы қауым өкілдері қатысқан кон-ференцияның еліміздің Елбасы Н.Ә.Назарбаев ұсынған Рухани жаңғыру идеяларын іске асыру жолындағы маңызды кезең болғаны анық.

Конференцияға қатысушы ретінде, елімізге танымал азаматтардың баяндамаларынан түйген ойлар төмендегідей.

Тәуелсіздік қолға тигеннен кейінгі ширек ғасырдан асқан кезеңдегі жаңғыртуларды батыл жалғастыру керек. Мысалы, Уральск қаласын – Орал, Актюбинскіні – Ақтөбе, Алма-Атаны – Алматы, Боровоены – Бурабай деп өзгерттік. Бірақ Петропавл, Павлодар сынды еліміздің солтүстігіндегі ірі қалаларымыз өзінің ежелгі Қызылжар, Кереку атауларын қайтара алмай отырғаны қынжылтады. Ал Көкшетаудан Қостанайға беттеген күре жол бойындағы елді мекендер атары елге беймәлім кісі аттарымен Еленовка, Антоновка, Киририлловка тағы басқа «овкалармен» міз бақпай осы күнге дейін тұр. Абырой болғанда осы жол бойындағы аты алашқа әйгілі Айыртау өз атын қайтарып, осы аудан орталығының іргесінде мәңгілік дамылдау мекенін тапқан Қарасай, Ағынтай батырлар бейіті орналасқанын білеміз.

Бұл да үлкен жетістік дей тұрғанмен ұсақ-түйек мәселе емес екендігіне назар аударды конференцияға қатысушылар.

Конференция мінберінен кезек-кезек баяндама жасаған отандық жəне шетелдік ғалым-дар, бір ғасыр өткен алаштық-тар идеясына тарихи тұрғыдан баға беріп, Алашорда үкіметі кеңестік басқаруға қарсы балама билік ретінде құрылған ұйым десе, Парламент Мəжілісінің депутаты, саяси ғылымдар докторы Қуаныш Сұлтанов, дербес мемлекет құруды көздеген алаш арыстарының талаптары дəл бүгін іске асып отырғанын, сол себепті, тəркіленген тарихымызды қалпына келтіріп, аталарымыз армандаған тəуелсіздік, бостандық, теңдік, құқықтық, жасампаздық идеяларды келер ұрпақтың жадына сіңіру асыл мұратымыз екенін жеткізді.

Сонымен қатар көпшілік қауым Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының төрағасы Нұрлан Оразалин бастаған отандық зиялылармен бірге, əзербайжандық ғалым Мұса Ғасымлы, өзбекстандық тарихшы Ильхомжон Саидов, қырғыз профессоры Зайниддин Қурбанов, башқұрт оқымыстысы Марсель Фархшатовтың алаш арыстарына қатысты баяндамаларын тыңдады.

Азаттық жолында өз өмірлерін қиған алашордашылар азаматтық белсенділікті, сауаттылықты дамыту үшін де аянбай еңбек еткені аян. Осы жолдағы алаш арыстарының аттары белгілі. Ал осы қозғалыстың қатардағы мүшелері неге белгісіз болып қала бермек? – деген сұрақ туындады конференция барысында. Бұған жауап ретінде «Қаһармандар» қоғамдық қоры құрылғаны туралы ақпарат та айтылды.

Алашорда қозғалысы туралы қазақ тілді бұқаралық ақпарат құралдары кеңінен жариялап жатса, еліміздің орыс тілді БАҚ-тары әрісі бұл тарихи оқиғаға топырақ шашып, берісі үнсіз қалып жатқаны да шындық.

Сонымен қатар конференция Алашты таптық қозғалыс деген ұғымнан аластатып ұлт-азаттық, өзін-өзі билеуге ұмтылған саяси партия деп бағалауды, осы тұрғыда саяси ағартушылық әдебиетте, тарих оқулықтарында түзетулер енгізуді ұсынып, бұл істегі енжарлықты да жою жөнінде пікір айтылды.

Конференцияның идеялық ұраны болған Н.Ә.Назарбаев-тың «Егер жаңғыру елдің ұлттық рухани тамырынан нәр алмаса ол адасуға бастайды» – деген сөздері тарихи оқиғаларды, оның ішінде Алаш қозғалысын әділ бағалап, ел дамуына тиімді қолдануға шақырады.

Хайролла Ахметжанов.