– «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын іске асыру мақсатында, сонда көрсетілген 86,87 қадамдарға сәйкес Қазақстан халқы Ассамблеясымен бірлесе отырып ұймдастырылған экспедицияның бізге берері мол. Бұл арқылы қазақстандықтардың бойындағы ұлттық құндылықтар мен мәдени мұраларға деген жауапкершілікті арттырамыз. Сонымен қатар, сапар барысында өзіміз табан тіреген елді-мекендер жайлы альбом жасап жатырмыз. Ал, осы «Алтын адамның» мекені аталған альбомның ішінен ойып орын алады – дейді экспедиция мүшесі, Алматы облысы «Достық үйі» қоғамдық келісім орталығының сарапшысы Индира Әлханова. Рас, қазақ қазақ болғалы аз уақыт өткен жоқ. Осы тарихи кезеңдегі халқымыздың жүріп өткен жолын уағыздайтын экспедиция өкілдері атаулы 4 мерекеден бөлек, Ш.Уәлихановтың 180 жылдығы, Абайдың 170 жылдығы мен І.Есенберлин, Е.Бекмахановтың туғанына 100 жыл толғанын республика жұртшылығына насихаттауда.

Мұражай жәдігерлеріне тамсанған қонақтар кейіннен Есік қаласының орталығындағы мешітке барып, ата-бабалар рухына құран бағыштады.

Ұлттық өнер насихатталды

Дәл осы күні Есік мемлекеттік тарихи-мәдени қорық мұражайында Қазақ хандығының 550 жылдығы, «Алтын адам» археологиялық ашылымының 45 жылдығы мен қорық-мұражайға 5 жыл толуына орай мерекелік іс-шара ұйымдастырылды.

Шараның алғашқы бөлімінде «Қорғандар сыр шертеді» атты көрменің ресми ашылуы болды. Мерекелік жиында мұражай директоры Гүлмира Мұхтарова:

– Алдарыңыздағы көрме осы жылдың маусым айында Өрнек ауылының маңында жүргізген қазба жұмыстарының нәтижесінде табылған. Бұған дейін отандық ғылым саласында белгілі бола қоймаған мына археологиялық олжалар ерте темір дәуіріне, дәлірек айтсақ, б.э.д V-ІV ғасырларға жатады деп болжап отырмыз – дей келе «Алтын адамды» тапқан археолог Бекен ата Нұрмұхаметовтың биыл 80-ге толып отырғандығын да айтып өтті. Кейіннен аудандық мәслихат хатшысы Әділбай        Талқамбаев пен мұражай директорының орынбасары Балтабай Ыбыраев жиылған көпшілікті аталған мерейлі мерекелермен құттықтады. Көрмедегі Өрнек ауылы маңынан табылған қыш құмыралар мен ертедегі адамдардың тұрмысқа қажетті құрал-жабдықтары талайдың қызығушылығын тудырды. Олардың күнделікті өмірінен хабардар етті.

«Дәстүрлі жыр мерекесі» атты екінші бөлімде Балтабай Ыбыраевтың басшылығымен көне замандардың көзіндей болған жыраулық өнер кеңінен насихатталып, ақындар айтысы ұйымдастырылды. Толығырақ тоқталайық...

Ақ кимешек киген әжелеріміз бен ақ сақалды аталарымыз киіз үйдің сыртында ақын, композитор Алтай Үсеновтың «Есік вальсі» әні мен Толқын Әлештің «Шашу» әнін жанды дауыста тыңдап, эстрада өнерін тамашалады. Сәлден соң оюмен өрнектелген киіз жабылған қазақ үйге енгенде нағыз қазақылықтың исі аңқыды. Кимешек киген әжелер... Кес-теленген көрпе мен керегедегі түлкінің терісі... Иықтарына қазақтың шапанын жауып, қолдарына қара домбырасын ұстаған ақын-жыраулар... Бәрі-бәрі бір-бірімен үйлесім тапқандай болды. Жырау-термеші Күнқожа Қайруллаев Наурызбек жыраудың «Амандасу» термесі мен Құдайберген жыраудың «Насихатын» орындап, қазақтың төл өнеріне шөліркеген тыңдарманның құлақ құрышын қандырды. Кейіннен төрдегі қос орынға жайғасқан айтыс-керлер Даубай Әбдісаев пен Бақыт Жағыпар аға мен іні, ұстаз бен шәкірт арасындағы айтысты көрсете білді.

«...Құлашымды дәл бүгін,

Сермегелі кеп едім,

Күрделі қазып ақталған,

Қырық бес жыл сақталған.

Мүмкіндік берсе бүгінгі,

Сақтан шыққан бабамды

Жерлегелі кеп едім» – деп,  Даубай ақын сүйегі қырық бес жыл жер қойнауына тапсырылмаған «Алтын адамды» сынға алса, Бақыт Жағыпар Қытайдағы қандастарымыздың бүгінгі күйінен сыр шертті. Екінші жұп Қуатжан Ынтықбаев пен Ерқуат Оңашхан да бүгінгі қоғамның келеңсіз тұстарын астарлы әзіл арқылы тыңдарманға жеткізді. Сондай-ақ, ақындар Есік қаласының орталығында орналасқан Жәнібек пен Керей хандарға қойылған ескерткіш жайын да тілге тиек етті. Қазақы мерекені жыршы Мәриям Кетебаева қорытындылады. Таңды таңға жалғай жырлайтын жыршы бұл жолы қысқа қайырды. Десе де, қазақ қызына тән әсем даусымен талайдың таңдайын қақтырды. Тіпті, Алматы қаласынан мұражайға келген студент жастар кешке дейін қазақ үйдің сыртында отырып, шоқтығы биік өнермен сусындады. Мереке соңында аудандық «Еңбекшіқазақ» газетінің бас редакторы Хайролла Ахметжанов:

– Қыран бүркіттің томағасын шеш-песең ұша алмайтындығы секілді ақындардың басын қосып, осындай жиындарды өткізбесек ұлттық өнерімізден ажырап қаламыз – дей келе Гүлмира Мұхтароваға, Балтабай Ыбыраевқа алғысын жеткізді. Жиылған көпшілік те ұйымдастырушыларға ризашылық-тарын айтып, ақсақалдар ақ батасын берді.

Сардарбек НҰРАДИН.