Заң – адамзаттың өзара қатынасын реттейтін, түрлі қылмыстық әрекеттерді тізгіндейтін аса маңызды қағидаттар жинағы десек, елдің дамуы үшін де аталған заңның алар орны ерекше. Сол үшін жыл сайын заңнамаға өзгертулер мен толықтырулар енгізіліп отырады. Кейбір баптар ескірсе, кейбірі жетілдіруді қажет етеді.
Жақында ауданымызға ҚР Парламент Сенатының депутаты, Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы Волков Владимир Васильевич арнайы іс-сапармен келді. Мақсаты – заңнамаға енген өзгерістер мен толықтыруларды жеткізу және ұсыныстарды тыңдау. Аудан әкімі Бинәлі Ысқақ, аудандық мәслихат хатшысы Бекет Ахметов бастаған топ алдымен аудандық прокуратураға ат басын бұрды. Мұнда заңның негізгі функциялары мен оған енген өзгерістер сөз болды. Мысалға, биылғы жылдан бастап істің сотсыз шешілуін қамтамасыз ететін медиация яғни, екі жақтың өзара келісімі көп жағдайда қолданылмайды. Себебі, бұрын мал ұрлап ұсталған ұры мал иесіне құн төлеп жауапкершіліктен босатылып кететін. Сөйтіп, қайта барып ұрлық жасайтын. Ендігі, ұрлық жасап қолға түссе бірден жаза кесіледі. Сондай-ақ, кейбір заңдағы баптардың бір-біріне қайшы келетін тұстары да айтылды. Айталық, аудан аумағында жыныстық қатынасқа жастардың ерте жастан түсу фактілері көптеп тіркелген.
Халқымыз үшін «ар» мен «абырой» дейтін аса маңызды құндылықтардың белінен басып, бесіктен шықпай жатып бетімен кеткен жастар 14 пен 15 жас аралығында. Ал заң 16 жасқа толмаған тұлғаларға қарсы қандай да бір жыныстық іс-әрекеттерді қолдануға тиым салады. Бұл орайда кейбір өзге ұлт өкілдерінің қыз баласын 14-15 жасынан ұзатып жіберетін дәстүрі барын ескерсек, заң мен салт бір-бірімен қабыспай тұр. Заң сақшылары заң шығару барысында халықтың салт-дәстүр ерекшеліктерін ескере жүрген абзал екендігін жеткізді. Сонымен қатар, өзара келісім арқылы жыныстық қатынасқа түскен жастардың жауапкершілік салмағын көбіне жігіт арқалап, сотты болып кете баратын тұстарын да сөз етті сақшылар. Осы жауапкершілікті екеу ара бөліп, жазаны қыз да тартатындай заң қабылдау қажеттігін жеткізді. Бұл орайда халқымыздың «құнажын көзін сүзбесе, буыршын жібін үзбейді» дейтін мақалы мәселенің маңызын ашып тұр. Сондай-ақ, аудан тұрғындарының басым бөлігі мал шаруашылығымен айналысатындықтан, мал ұрлығы мәселесі де күн тәртібінен түспей тұр. Мал құжаттарын түгендеп ұстауға салғырт қарайтын тұрғындар, тексеріс барысында қолдағы малдың қайдан келгенін айтып бере алмайды. Бәйдібек би ауылында орналасқан мал базарына әр жексенбі аудан, тіпті, облысты қойып Шығыс және Оңтүстік Қазақстан облыстарынан мал тасымалданады. Ондағы ірі-қара, ұсақ малдың ұрлық жолымен келмегенін анықтау мүмкін болмай отырғандығын жеткізді заң қызметкерлері. Бұл орайда аудан прокурорлары аудан әкімдігімен бірлесіп жасаған мал ұрлығын тоқтатуға арналған пилоттық жоба ұсынды. Онда мал терісіне алты таңбалы сан соғу және мал иесінің таңбасын басу арқылы шығу тегін анықтау мүмкіндігі қарастырылған. Ол дегеніміз кәдуілгі көліктің шанағына соғылатын VIN-код іспетті болмақ. Бұл арқылы біз көліктің қазіргі және бұрынғы иесін анықтай алатын болсақ, мал терісіне соғылған алты таңбалы сан және басылған таңба малдың тіпті сойылып кетсе де терісі арқылы тегін тексеруге мүмкіндік бермек. Осыдан кейін кезекті жиын аудандық полиция басқармасында өтті. Халық қалаулысын жеке құрамға Алматы облыстық полиция департаментінің міндетін атқарушы полиция полковнигі Жүнісбеков Серік таныстырды. Мұнда да заңға енген өзгерістер мен қылмыспен күрес мәселелері сөз болды. Тоқтала кететін жәйт, ендігі көліктерді себепсізден себепсіз тоқтатуға тиым салатын заң шығарылмақ. Бұл депутат сөзі. Өз кезегінде Серік Жүнісбеков көлік тоқ-татылған жағдайда патрульдік полиция қызметкері қойған талаптарды орындамай, құжаттарын ұсынудан бас тартып, тіпті, балағаттап, ұялы телефонға түсіріп оны әлеуметтік желіге жүктеп жіберетін жү-генсіз жүргізушілерге қарсы жазалайтын заң қабылдауды ұсынды. Сондай-ақ, жолды белгіленбеген жерден кесіп өтетін жаяу жүргіншілерге де қатаң жаза қолдану жоспарлануда. Себебі, ол өз өмірін қатерге тігіп қана қоймай, сонымен қатар көлік жүргізушілерін де, жақындарын да ыңғайссыз жағдайға қалдыратындығын жеткізді. Келелі жиын соңында халық қалаулысы аудандық полиция басқармасының жеке құрамымен естелік ретінде суретке түсті. Іссапар ауданаралық көпсалалы ауруханада жалғасын тапты. Емхана меңгерушісі Абеуова Жамиля халық қалаулысын заманауи форматтағы халыққа қызмет көрсету сапасымен және жабдықтармен таныстырды. Емхана ішін емін-еркін аралап көрген сенат депутаты тұрғындар денсаулығы үшін күндіз-түні көз ілмейтін ақ халатты абзал жандарға қызмет сапасын әрмен қарай жақсарта беру жолында сәттілік тіледі.
Әділет САРЫБАЙ
