30-тамыз – Қазақстан Республикасының Конституциясы күні. Елімізде мемлекеттік мереке болып, осы аталған күні тойланады. Ағымдағы Конституция 1995 жылы 30 тамыз күні жалпыхалықтық Референдум негізінде қабылданып, 5 қыркүйек күні күшіне енген болатын. Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады.

Ұлт ретіндегі нышанымыз іспетті Ата заң – мемлекеттің негізгі заңы ғана емес, бастапқы саяси және құқықтық құжаты ретіндегі рөлді иемденеді. Онда мемлекеттің барлық құрылымдарының, жеке азаматтардың, ұлт пен ұлыстардың, әлеуметтік топтардың мақсаттары, міндеттері, құқықтары көрсетілген. Тәуел-сіз Қазақстанның тұңғыш Конституциясы 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған еді. Дәл осы күні қабылдау жиынына сол кездегі Жоғарғы кеңес мүшелерінің 312-сі қатысып, 309 депутат жақтап дауыс берген және үшеуі қалыс қалады.

Ал, 1995 жылы қабылданған Конституция негізінде Қазақстан президенттік-парламенттік билікке көшті. Тұңғыш президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 1995 жылғы 24 наурызда Қазақстан халқы Ассамблеясының бірінші сессиясында былай деп айтқан еді: «Демократиялық қоғамның ажырамас анықтағышы – шынайы заң үстемдігі, барлық азаматтардың қоғаммен жасалған және қабылданған ережелерді сақтауы болып табылады. Сіздерді және барлық азаматтарды ерекше жауапкершілікті сезінуге шақырамын, біздің үлесімізге ұлы өзгеріс заманында өмір сүру және әрекет ету тиіп отыр. Біздің бүгінгі істегенімізге, ертең біздің ұрпағымыз баға береді. ХХІ ғасырға Қазақстанның қандай болып кіруі бізге байланысты! Біздің балаларымыздың да тағдыры солай болмақ».

 Тарихқа көз жүгіртсек, өткенімізде бүгінгі егемендіктің бейнесі талайлар күткен, осы үшін күресіп, қол созған арман болды. Ата заң да айбынымызды асқақтатып тұрған, мемлекет екенімізді айқындайтын бір белгі. Сондықтан, ол халық үшін қастерлі! Атақты ақын Жамбыл Жабаев бұрынырақта заңның өмірге келуіне байланысты өлеңінде былай деп жазған:

Масатыдай түрленіп,

Отанымды гүлдентті.

Бесіктегі баламды

Ана болып тербетті.

Тоқсандағы шалыңды

Шарықтатып көңілін,

Көкке құлаш серметті.

Қанат берді халқыма

Әуелетті, өрлетті.

Ағытылған өзендей

Сарқыратты еңбекті, − деген екен. Расымен-ақ, ел мүддесін қорғап, әділдіктің туын көтеретін, күштінің әлсізге қиянат қылуына тыйым болатын заңның орнауы да үлкен қуаныш. Мұны қазақ халқы ежелден білді. Әз-Тәуке «Қасым ханның қасқа жолы» мен «Есім ханның ескі жолын» жетілдіріп, «Жеті жарғы» заңдар жинағын жарыққа шығарғаны бәрімізге мәлім. Тәуке хан ХVІІ-ғасырда қазақ хандығына жан-жақтан қауіп төніп, елдің ауызбірлігі әлсірей бастаған тұста хандықты нығайтуға күш салған көсем. Ол бұл мақсатының жүзеге асуы үшін мықты билік пен бірлікті қамтамасыз ете алатын жаңа заңдар жүйесі қажет екенін жақсы түсінді.

Бүгінгі Коституциямыздың ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары.  Елбасымыз салып берген сара жолмен ел іргесі берік, бейбіт және өрлеуге толы ғұмыр кешуде. Конституциялар қабылданған елдер қатарына – Ұлыбритания, Жаңа Зеландия, Израил мемлекеттерін жатқызуға болады.Әлемдегі ең көлемді заңдар жинағының бірі Үндістанда. Үндістанның 1949 жылы қабылданып, бір жылдан кейін күшіне енген, 395 баптан, 12 бөлімнен, 500 толықтыру мен түзетуден, 117 400 сөзден тұрады. Конституция күнін мемлекеттік мейрам ретінде атап өтетін елдердің бірі – Америка Құрама Штаттары. Жыл сайын 17 қыркүйекте – Филодельфияда әлемдегі тұңғыш Америка Құрама Штаттары Конститу-циясының қабылданғанын атап өтеді.

Ата-баба қастер тұтқан «заң» ұғымының аясы кең, мәні терең. Әрине, ұғына білген жанға, Конституция – қастерлі қазына. Даңқты батыр Бауыржан Момышұлы айтқандай, тәртіпке бағынғанның құл болмасы  анық.

          Ілия Сұлтан