Сусыз, ауасыз адамзатқа өмір жоқ екендігі баршамызға мәлім. Алайда, жаһандық даму үдерісі қарқын алған сайын, кей нәрселер тіршіліктің ажырамас бөлігіне айналып бара жатқандай. Қазіргі тұрмысымызды, теледидарсыз, ұялы телефон мен компьютерсіз, түн мезгілін жарықсыз, жалпы алғанда өмірімізді электр энергиясынсыз елестету мүмкін емес.
Адамзаттың ажырамас бөлігіне айналған электр энергиясын өндіру жер жүзінде түрлі бағытта жүзеге асуда. Кейбір мемлекеттер адамзат үшін қауіпті саналатын атом электр станциясының «қызығын көрсе», дамыған елдер арасында энергия өндірудің бұл тәсілі келмеске кеткен. Сондықтан, баламалы энергия көздерін қарастырып, табиғаттың берген құбылысын тиімді пайдалануда. Елімізде, оның ішінде ауданымызда да зиянсыз әрі тиімді энергия көздерін пайдалану дұрыс жолға қойылып келеді. Барша әлем бет бұрған күн және жел электр станциялары Шелек өңірінде қолға алынып, ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Осыдан екі жыл бұрын Масақ ауылдық округіне жасаған сапарымыз барысында Нұрлы ауылының маңындағы жел электр станцияларына ат басын бұрған едік. Биіктігі ондаған метрді құрайтын жел бағаналары алыстан көзге түседі. Жыл бойы тоқтаусыз жел соғатын Шелек жел дәлізінде орналасқан бұл бағаналардың әрқайсы тәулігіне 1 МВт көлемінде электр энергиясын өндіреді екен. Қазіргідей әлемді жұмыссыздық пен дағдарыс жайлаған уақытта бұл жаңа жұмыс орындарын ашуға септігін тигізеді. Сондағы қызметкерлермен тілдесу барысында жұмыс қиын еместігіне әрі барлығы құрылғылардың көмегімен автоматты түрде жасалатындығына көз жеткізген болатынбыз. Жұмысшылардың айлық жалақылары да жаман емес.
Бүгінгі күнде осы ауыл маңында жел электр станцияларының жұмысын жандандыру жалғасып келеді. Аудандық кәсіпкерлік бөлімінің берген мәліметтеріне сүйенсек, 2019-2020 жылдары Нұрлы ауылындағы «Нұрлы ВЭС» ЖШС-і қуаттылығы 4,5 МВт құрайтын тағы жел мұнарасын орнатып, кеңейту жұмыстарын жүргізуде. Бұл жұмыстарға да аз қаражат кетпейді, жоспарланған жоба құны 1,5 млрд теңгені құраған.
Сонымен қатар, аталған ауыл маңында тағы бір жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің жел электр бағаналары бой көтеруде. «Энергия Семиречия» ЖШС-нің қуаттылығы 60 МВт болатын жел электр станциясының құрылыс жұмыстары басталған. Ауқымды жобаның іске асырылу уақыты 2020-2021 жылдарға жоспарланған.
Бұл ретте «Қазіргі уақытта ауданымызда энергия тапшылығы сезілмейді, мұның барлығы неге керек?» – деген сауал туындауы орынды. Жоғарыда аталған серіктестіктің өкілдері электр кернеуі (напряжение) төмен ауылдарды электр энергиясымен қамтуды көздеп отырғандықтарын жеткізді. Айтуларынша, электр көзіне жауапты «Алатау Жарық Компаниясымен» келісімшарт жасалып, жетпей жатқан аймақтарға қосымша электр энергиясы беріледі. Осылайша, кейбір тұрғындар үшін сығырайған шам көздерінің ауылы алыстайды.
Шелек өңіріндегі баламалы энергия көздерін айтқанда, Сөгеті ауылдық округіне қарасты 300 гектар жерге күн электр станцияларының жоспарланған құрылысын атап өтпеу мүмкін емес. Қуаттылығы 200 МВт болатын бұл жоба жүзеге асу барысында жергілікті тұрғындар мен жұмыссыз жастарды тұрақты жұмыспен қамтымақ.
Кәсіпкерлік бөлімінің мәліметінше, Алматы облысы әкімдігінің 2017 жылғы 21 ақпанындағы №72 қаулысымен бекітілген 2017-2025 жылдарға арналған қайта жаңар-тылатын энергия көздерін дамыту бағдарламасына аудан аумағында аса көңіл бөлінуде.
Еңбекшіқазақ ауданы бойынша бүгінгі күнде «Нұрлы ВЭС» ЖШС-нің қуаттылығы 4,5 МВт құрайтын жел электр станциясы, «Түрген ГЭС» ЖШС-нің қуттылығы 1,7 МВт және 5,3 МВт болатын «Энергия Әлемі» ЖШС-нің су электр станциялары жүйелі жұмыстарын жүргізуде. Сондай-ақ, 2018 жылы Нұрлы ауылында іске қосылған «СамрукГринЭнерджи» ЖШС-нің қуаттылығы 5,0 МВт-ты құрайтын жел электр станциясы жаңартылған энергия көздерінің объектілері электр энергиясын өндіруде.
Ауданымыздағы таудан ағатын өзен суларын тиімді пайдалану да оң шешімін тапқан. Жоғарыда аталған су электр станцияларынан бөлек, 2019 жылдың қазан айында қуаттылығы 4,5 МВт болатын «Энергия Әлемі» ЖШС-нің ИГЭС-1 су электр станциясының құрылысы аяқталып, іске қосылды.
Сонымен қатар, Шелек ауылдық округінде "Жарық су ЛТД" ЖШС Шелек өзенінде қуаттылығы 33,1 МВт-ты құрайтын Бартоғай ГЭС-28 су электр станциясының құрылысын осы жылы бастауды жоспарлап отыр, жалпы инвестициялық сомасы 6 млрд 400 млн теңгені құрайды.
Бүгінгі таңда ауданымыз электр көзінен таршылық көріп отырған жоқ. Себебі, бізге тәулігіне 28-30 МВт электр қуаты қажет, ал Есік қаласының тұрғындары мен өндіріс ошақтары 8-10 МВт электр энергиясын тұтынады. Жоғарыда аталған жобалар мен жұмыс істеп жатқан электр станцияларының қуаттылығы бұл көрсеткіштен бірнеше есе асып кететіндігі сөзсіз. Сондықтан, алдағы бірнеше жылдықта ауданымыз көршілес өңірлерге электр энергиясын таратушы аймақ болары сөзсіз.
Сардарбек НҰРАДИН
