Халқымыздың дәстүрлі қолөнері – қайнар бұлақ, сарқылмас қазына, бай мұра. Бұл – ұлттық санадағы сұлулыққа деген іңкәрліктен пайда болған эстетикалық талғам. Зерделі зергерлер­ әсем бұйымдарды дүниеге әкеліп, сұлулықтың санадағы бейнесін жасаған. Сол арқылы ұрпақты тәрбиелеп, көркем дүние меңгеріп, одан әрі жетілдіре берген. Сондай саусағынан зер тамған нәзік жандылардың бірі – Сәтен Райыс.

Ақши аулында тұратын қолөнер шеберінің сөзінше, ол 2010 жылы О.Таңсықбаев атындағы Алматы сәндік – қолданбалы өнер колледжінің «Металды көркемдеп өңдеу» мамандығына оқуға түскеннен бері осы өнермен айналысып келеді.

– Негізі ұлттық әшекей бұйымдар қай кезде де назардан тыс қалмаған. Иә, қазіргі таңда ұлттық нақыштағы әшекей бұйымдар сәнге айналды және сұранысқа ие. Олай дейтінім, қазір көпшілік қауым қазақы бұйымдарға бей-жай қарап өте салмайды. Өзінің қызығушылықтарын білдіріп, жасалу тарихы мен оюдың салыну мәнісін де сұрап жатады. Сапалы дүние әрдайым өз нәтижесін береді. Түсінген әрі өз ісіне адал адамда сапа әрқашанда бірінші орында болады. Бүгінде «Асыл өнер» зергерлік дүкенін ашып, қазақтың әшекей бұйымдарын барынша нәсихатуға күш салудамын, – дейді Сәтен Райыс.

Ол алтын мен күмістен әйелдер әшекейін, яғни, білезік, жүзік, сырға, қапсырма, ілгек, сәукеле әшекейі – шілтірді, түйме мен түрлі түйреуіш жасайды. Зергерлік – аса көп еңбекті, ұқыптылықты қажет ететін, күрделі жұмыс. Әшекей бұйымды әдетте таза, асыл металдардан жасамайды. Оларға қажетті механикалық қасиеттер дарытып, тиісті түс алу үшін түсті металдар қосады. Мәселен, алтынның күміс және мыспен, палладиймен, кадмиймен, никельмен, мырышпен қорытпасын; күміс пен платинаның мыспен қорытпасын, палладийдің күміспен және никельмен қорытпасын үстемелейді. Қорытпадағы асыл металдың құрамы оның сынамасын айқындайды. Зергер үшін ең басты қасиет  – суретшілік, дәлдік, икемділік, ептілік. Сол үшін зергерде осы қасиеттер міндетті түрде болуы керек. Біз сөз етіп отырған әшекей бұйымдары арулардың ажарын ашып, әйел затына әдемілік сыйлау үшін жасалады. Ал нәзік жанды шеберлер әсемдіктің ішкі мәнін нәзік сезінетіні анық.

Шеберіміз алда келе жатқан әйелдер мерекесін де назардан тыс қалдырмады. «Қазақтың әйелдері әлемде жарқын, жүзінен күлкі үйірілген биазы, иманды, салиқалы, бақытты болып аман-есен жүре берсін!» – деген ізгі тілегін жеткізді.

Е.АСЫЛ.