Адам баласының эволюциялық даму барысы жайлы бүгінде сан түрлі пікір бар. Соның ішінде ғылымда, әсіресе, дарвинистік көзқарас мықтап орныққан. Бұл көзқарас бойынша адам маймылдан жаратылған-мыс. Деседе бұл жүйе адам баласының анатомиялық және материалдық мәдениет тұрғысынан дамуын түсіндіріп берсе де, адам табиғатындағы сан түрлі қатпарларына көз жүгіртуге келмейтін күрделі психологиялық ерекшеліктеріне тісі батпай жатады. Иә, адам ғажайып құбылыс. Басқа әлем бір төбе болса, адамның өзі бір төбе. Ұлы ойшыл Сократтан басталып «Өзіңді өзің таны» ұранымен жалғасқан адамтану ғылымының бүгінгі ғылым мен техниканың алға шыққан дәуірінде шеті де ойылған жоқ. Өйткені адамды тану барша ғаламды танудан да маңызды әрі басты мәселе. Адамды зерттейтін сан тарfудан тұратын ғылым салалары айналып келгенде бір сұраққа тірелетіні бар. Яғни, «Адамды адам еткен не нәрсе?» деген жалғыз сұрақ талай ғұламаның бар күш-жігерін сарқа жұмсап, күн-түн демей бастарын қатырғанына қарт тарих куә. Ендеше, бізде бұл сұраққа өз әліміз жеткенше жауап беріп көрейік.

Мұндайда «Адамды адам еткен – еңбек» деп қараған Маркстың атақты сөзі ойға оралады. Келісеміз, әрине. Адам жалқау болғанда бүгінгі күйіне ешқашан жете алмас еді. Сонау терімшілік пен аңшылықты кәсіп еткен қарапайым өмір сүру формаларынан бастап, кейінгі өндірістің дами бастаған революциялық кезеңге дейінгі аралықта адамның қаншама төгілген тері мен қолының табы жатқаны баршаға мәлім. Одан кейінгі адам қолынан шыққан әлемнің жеті кереметі де осы тынымсыз еңбектің нәтижесі болатын. Дегенмен адамның даму процесін тек еңбекпен байланыстыру тым жадағай болып көрінеді. Өйткені, адамнан басқа айналамызда жүрген сан түрлі тіршілік иелерінің еңбек етуі адамнан асып түспесе кем түспейтіні айдан анық. Тіптен оларды бұл жағынан өзімізге ұстаз тұтатынымыз бар. Бірақ сол тіршілік иелерінің тынымсыз еңбегінің нәтижесі қайда деген сұрақ туындайды рас. Ғылыми болжам бойынша адамның жаратылуы басқа жануарлармен салыстырғанда тым қысқа. Ал сол бізден әлдеқайда бұрын пайда болған тіршілік иелерінің қаншама тынымсыз еңбек етсе де адам секілді өркениетті қоғам құра алмауы неліктен?! Демек адамның еңбектене білуден басқа ерекше бір қабілеті болғаны ғой. Иә, ол қабілет адамның ақылы болатын.

Ақыл адамның басты қаруы. Егер адам ақылды болмағанда өзінен физикалық қуаты әлдеқайда күшті әрі қоршаған ортаға бейімделгіш басқа тіршілік иелері тарапынан жойылып кетуі де мүмкін болатын. Адам ақылдың арқасында ойлана білетіні, ал ойдың арқасында кереметтер жарата алатыны ақиқат. Оның сыртында адам баласының ізденгіштік және шығармашылық қасиеттері де көп кәдеге жарады. Дегенмен адамды адам еткен әрі барша әлемнен өзгешелеп тұрған осы ақылының пайдасымен қатар зияны да бар болатын. Өйткені Абай атамыз айтқандай адамның ақылы жақсылықпен қатар жамандыққа да жол ашатын. Сондықтанда әл-Фараби атамыз «Адамға бірінші білім емес тәрбие беру керек, өйткені тәрбиесіз білім әлемді бұзады» деп бекер айтпаса керек. Кешегі әлемді түнекке орап, қанға бөктірген Гитлер мен Сталин секілді тирандарды білімсіз немесе ақылсыз деп айта алмаймыз. Бірақ сол білім мен ақылдарының нәтижесі аттарының тарихта қара таңбамен жазылуына әкелген жоқ па?! Адамның ақылы мен ойының, ізденгіштігі мен талабының, таланты мен өнертабысының көрінісі болып табылатын әрі талай жетістікке жетуіне мүмкіндік берген техникалар мен озық компъютерлерінің бүгінде теріс ықпалын жасыра алмаймыз. Демек, бұдан  адамның өркениетті қоғам құруына ақылдан басқа тағы бір нәрсенің ықпалы болғанын түсінеміз.

Бұл адамзат қоғамын мейірімділік пен ізгілікке бастайтын қасиетті жол болатын. Ол жол адам қанағатын жоғатқанда ұятын оятатын, мейірімділігін жоғалтқанда жауыздығын тізгіндейтін, жүрегі түнекке тұншыққанда, түнектен шығарып нұрға толтыратын, парызын ұмытқанда қарызын есіне түсіретін, пенденің хайуани инстингін тежеп періштеге жақындататын адамның адамдық бет-бейнесі мен даналық көрсеткіші – адамгершілік жолы еді. Егер кез-келген қоғамда адамгершілік заңы салтанат құрмағанда ол қоғам азғындап, түбі құрып тынатын. Сондықтан адамгершілік адамның ақылын жүрекке билетіп, оны гуманистік қоғамға апаратын. Ал гуманизмді жолбасшы еткен қоғам сан мың жыл өтседе татулығын жоғалтпай, бейбітшілік пен тұрақтылықтың бесігінде тербелетін.

Адамгершілік – тәрбие жемісі

Адамды адам болуына еңбек пен ақылы ғана емес, адамгершілік қасиеті де  көп әсер еткенін сөз еттік. Енді адам адамгершілік қасиетті қалай иеленетіні туралы сөз қозғайық.  Абай атамыздың он жетінші қара сөзінде Ғылымның Ақыл мен Қайратты Жүрекке бағынуға үндегені туралы айтылатыны бар. Егер жүрек дененің патшасы болса, адамгершілік мінездің патшасы. Демек адамгершілік те жүрекке ұялап, жүректен туындайды. Ал жүректің таза, рухтың биік болуы адамның алған тәрбиесімен байланысты. Адамның жүрегіндегі адамгершілік қасиет ешқашан білімділігінің көрнісі бола алмақ емес. Академиялық білімі болса да адамгершілік жұғыны жоқ пенделерді көргенде осындай ойға қалатынымыз жасырын емес. Керісінше оқу оқымаса да адамгершілігі биік адамдарды көргенде әлемнің осындай ақ жүрек адамдардың арқасында аман тұрғанына шүбә келтірмейсің.

Аталарымыз ұрпақтарының ең алдымен адамгершілік пен патриоттық тәрбие алуына мән берген. Сондықтан қазақ қоғамында қылмыс өте аз болып, түрменің маңызы болмаған. Қазақ туысқаншыл халық. Жеті атаға дейін қыз алыспай туысқандығын сақтаумен қатар, олардың алтауыз ала болмай, тату-тәтті болуына көп күш салған. Туысқанын өкпеге қиса да, өлімге қимайтын мәрттігі, атасының құны болса да алдына келсе айыбын кешіретін кеңдігі, адуынды болса да аталы сөзден аспайтын білгірлігі, өз мүдессінен ел мүддесін артық қоятын отансүйгіштігі осы адамгершілік тәрбиенің озық үлгісі емес пе?! Тіптен, әскери жүйесі де осы туысқандық қатынаспен тығыз байланысты еді. Сондықтан кез-келген қазақ ұланының санасындағы  отан түсінігі туысқандық сезімімен астасып жататын. Отанын қорғау туысқанын қорғау екенін де жете түсінетін. Осы сезім мен парыздың арқасында ел шетіне жау келгенде бүгінгідей «Отан үшін! Ел үшін! Халық үшін!» деген жалаң ұранмен емес, «қара қазан, сары баланың қамы үшін» деп аттанатын. Бұлда туысқандық пен отан ұғымын қатар көретін адамгершілік қасиет екені даусыз. Сол себепті ата-ана, сүйген жары мен бала-шағасын жаратқанға тапсырып, туған жерінің тұтамдай жерін жауға бастырмау үшін өлуге бейіл еді.

Бүгінде адамзат ұстазы болып саналатын ежелгі гректерден де, шығыстың қос алыбы әрі ежелгі мәдениет орталықтары Қытай мен Үндістаннан да аталарымыз құрған қоғамның кейбір гуманистік белгілерін кездестіре алмайтынымыз да шындық. Бергі Ресейдің қазақ жерін зерттеген талай мүйізі қарағайдай ғалымдары да қазақ қоғамының ішкі үндестігіне таң қалып, талай жазба да қалдырған. Адамгершілік қағидаларына немқұрйды қарау  қашанда жақсылыққа апармағаны заңдылық. Өзіңіз жақсы білетін атақты «Үш жүз Спартандық» оқиғасы осының айқын дәлелі. Адам тағдырын дене мүшелерінің мінсіздігіне қарап анықтайтын спартандық архонтттардың (қарт жауынгерлерден құралған кеңес) бір қателігі ешкімге бас имеген батыр спартандықтарды парсының Ксеркс патшасына бодан қылған жоқ па?! Олардың жеңілісіне Эфиальттың сатқындығы себеп болды десек те, сол «сатқынның» шығуына ең алдымен спарта қоғамы кінәлі болатын. Яғни елдің аман болып, ұрпақтың отанға адал болуы адамгершілік тәрбиенің жемісі екені хақ.                                                                                                                                                                                                                                                                   

Адамгершілік тәрбиені қалай береміз?

«Егер сен алдыңа бір жылдық мақсат қойсаң – егін ек, он жылдық мақсат қойсаң – ағаш отырғыз, ғасырларға мақсат қойсаң – ұрпақ тәрбиесімен айналыс» дейді шығыс даналығы. Біздің де мемлекетіміз мәңгілік тұғырында тұру үшін ұрпақ тәрбиесімен айналысу мемлекеттің мәңгілік мұраты болуы шарт. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында «жастар саясатын іске асыру қазақстандық патриотизмді, рухани-адамгершілік мәдениетті тәрбиелеу, ұлттық сәйкестікті қалыптастыру негізінде жүзеге асырылады» делінген. Демек бүгінде еліміздің жастарға баса назар аударуын мемлекетіміздің болашағын қамтамасыз етуден туындағанын аңғарамыз.

Әрине, ұрпақ тәрбиелеу айтқанға ғана оңай шаруа. Әр нәрсенің бастау алар басқышы болатыны секілді тәрбиенің де өзіндік басқышы бар. Яғни, тәрбиенің басқышы – қамқорлық. Ал адмгершілік тәрбие беруде қамқорлықтың алар орны тым жоғары. Егер келер ұрпаққа ең алдымен қамқорлық көрсетілмесе олардың арасынан талай Эфиальттың шығары анық. Мейірімділік пен қамқорлық бір-бірімен толық қабысқанда ғана адамгершілік тәрбиенің есігі ашылмақ.

Тәрбиенің келесі сатысы  – ұлттық тәрбие. Өз ұлтының құндылықтарымен сусындамаған адам ешқашан толыққанды адам болмайтынын тарих талай дәлелдеген. Өйткені қай ұлттың тәрбиесін көріп, сол тілде білім алған адам сол ұлттың сойылын соғатынына куә болып жүрміз.

 Құнды қасиеттерге ие болу, рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек. Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші рөл атқарады. Рухани-адамгершілік тәрбие – екі жақты процесс. Бір жағынан ол үлкендердің, ата-аналардың, педагогтардың балаларға белсенді ықпалын, екінші жағынан тәрбиеленушілердің белсенділігін қамтитын қылықтарынан, сезімдері мен қарым-қатынастарынан көрінеді. Сондықтан белгілі бір мазмұнды іске асыра отырып, адамгершілік ықпалдың әр түрлі әдістерін пайдаланғанда педагог істелген жұмыстардың нәтижелерін және тәрбиелеушілерінің жетіктістерін зер салып талдау керек.

Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ.

Әр халық, әр мемлекет ғасырлар бедерінде рухани жаңғырып, жаңарып отырады. Сол себепті, біз өзіміздің ұлттық ерекшеліктерімізді сақтай, ескере отырып, әлемде болып жатқан жаңалықтарды қабылдай білуіміз керек. Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында ісімізден санамыз озып жүру керектігі тайға таңба басқандай анық айтылған. Біздің ендігі мақсатымыз – тарихи ұлттық құндылықтарды сақтай отырып, жаңарып жатқан жаңа дүниенің жағымды жақтарын бойымызға сіңіріп, дамыған 30 елдің қатарына ену.

Сөгеті ауылдық округінде орналасқан «Жетіқазына» құсбегілік мұражайы  қазақ халқының тарихын сонау тереңінен шолатын мұражайлардың бірі. Қазақта «Тарихсыз халық жоқ, тарихын білген халықтың болашағы айқын» дейді. Міне, осы «Жетіқазына» құсбегілер мұражайы қазақ халқының ұмытылып бара жатқан қазақи дәстүрін, тарихын болашақ ұрпаққа насихаттап жалғауда.

Алматыдан 150  шақырым қашықтығы бар бұрынғы Сөгеті савхозының қазіргі атауы Нұра. «Жетіқазына» мұражай қасынан құсбегілер клубын ашып,  клубтың басын біріктіріп, ұлттық дәстүріміз бен салтымыздың айғағы болып саналатын жетіқазынамызды насихаттап, сары алтындай сақтап отырған иесі Динара Серікбаева. Қыран баптау екінің бірінің қолынан келе бермейтін кәсіп. Оны ерік-жігері мықты, құсты баласынан артық көре бабын білетін,  баптай, мәпелей алатын жүректі адам ғана тәрбиелей алады. «Жетіқазына» құсбегілер мұражайының өзге мұражайлардан басты ерекшелігі өлі экспонаттар мен тірі экспонатты қатар алып келеді. Мысалы, келгендер биялай мен тұғырыны, томаға мен аяқбауды, далбай мен балдақты көзімен көріп, қолымен ұстаса, оны қалай пайдалану керектігін бүркітке кигізіп те көрсететін мүмкіндік бар. Мұражай орналасқан ауыл тоғыз жолдың торабында. Шарын шатқалы мен Хантәңірінің, көрікті Көлсай мен Шоған сайды көргісі келген адамдардың бәрі біздің ауылды басып өтеді. Жол үстіндегі «Жетіқазына» мұражайы деген сөзді оқыған, бойында қазақтың қаны, жүрегінде иманы, ұлттық намысы бар кез-келген адам бұған немқұрайлы қарай қоймас. Көзі шалған, жолы түскеннің бәрі қызықтап кіріп шығады. Бір келген адамның екінші рет айналып соғатыны анық. Өйткені, бұл мұражайдан қазақтың таза тұқымды тазысы мен төбетін, қыран бүркіт пен ителгіні, қаршығаны өз көздерімен көре алады. Бұдан бөлек «Саятшылар саябағы» аталған үлкен бау-бақша бар. «Қырықтың бірі қыдыр» дегендей, келемін, көремін дегендерге үлкен есігі әрқашан ашық. Мұражай көптеген  республикалық, облыстық, аудандық, тіпті шетелдік байқаулардан жүлделі орындар еншілеген. Атап айтсақ, ҚХР, Қырғызстан, Монғолия, Англия, Венгрия, Германия елдерінде дәстүрімізді дәріптей алды. Ал, Ұлыбритания, Франция, Венгрия, Польша, Америка елшіліктерінен туристер жыл сайын келіп, қонақ болып қайтады.

Рухани жаңғырудың маңызы мен мақсаты – санасы сау, тарихын танитын, революциялық емес эволюциялық дамуды қолдайтын, прагматизмді сақтайтын заманауи талаптарды жатсынбайтын, әмбебап бола алатын жаңалыққа құштар, білімдар қоғам қалыптастыру. Осы жолда аянбай еңбек ете білейік!

 Ертай Құрманбаев,

Сөгеті ауылдық округі әкімі

аппаратының бас  маманы.

Далекий теперь 1997-й… В разгаре эпоха приватизации и практически полной остановки промышленных предприятий, реорганизованных в АО и ТОО. Оборудование идет на металлолом, рабочие и служащие  отправлены  в бессрочные отпуска. Здания цехов превратились в заброшенные «коробки», разбираемые на кирпичи. На территории в лучшем случае имеется сторож, скорее символически, так как беречь там уже нечего… Та же участь постигла бы и крупнейший в Енбекшиказахском районе КСМК-3 (комбинат строительно-монтажных конструкций) треста «Алматысельстрой №7» в с.Толе би Коктобинского сельского округа. Комбинат был остановлен, большинство из 300 его работников оказались за воротами. Судьба предприятия так и завершилась бы по заданному сценарию, если бы не дерзкий вызов, который бросили всеобщей разрухе главный инженер предприятия Сейтхан КЫРКЫНБАЕВ и группа его соратников – специалистов КСМК, которых насчитывалось всего около тридцати человек. Именно они, с предельным напряжением сил, реализовали сумасшедшую в тот период идею – вернуть комбинат к жизни. Так, летом 1997-го, начиналась история производственного комбината «Альтаир», руководство и работники которого в год провозглашения Ельбасы Нурсултаном Назарбаевым Стратегии «Казахстан-2030» были пионерами в реализации программы возрождения республики и восстановления ее экономической мощи. Сегодня ПК «Альтаир», флагман строительной индустрии нашего района, является региональным лидером в производстве стройматериалов и выполнении строительно-монтажных работ  в Алматинской области.

История и современность

ПК «Альтаир», образованный на месте прежнего КСМК-3  –   мощный многопрофильный комбинат, который способен качественно и своевременно выполнять строительные заказы любой сложности: с фундамента возводить  многоэтажки, школы, самостоятельно вести сантехнические, электромонтажные, столярные работы, прокладывать водопроводы, асфальтировать территорию. Получены лицензии и сертификаты соответствия на все виды строительно-монтажных работ, что дает возможность возводить стройобъекты не- зависимо от субподрядчиков.

После того как удалось наладить производство высококачественного кирпича и других стройматериалов, в 2001 году предприятие получило лицензию на осуществление строительно-монтажных работ.

С этого момента ПК «Альтаир» постоянно участвует и  признан победителем многих крупных тендеров по строительству социальных объектов и инфраструктуры.

В числе  выполненных государственных заказов: строительство и капитальный ремонт десятков объектов образования, здравоохранения, инженерно-коммуникационной инфраструктуры городов и сел, промышленных объектов Енбекшиказахского и других районов Алматинской области.

Первыми значительными объектами  был микрорайон для ветеранов войны в г.Есике, капитальный ремонт школьных зданий. Одновременно со строительными работами в ПК «Альтаир»  стали интенсивно создавать участки малой механизации, открыли арматурный, электромонтажный, сварочный цеха, построили бетонный узел, закупили  грузовой транспорт, строительную технику.

Благодаря наличию собственной промбазы ПК «Альтаир» в 2008 году выиграл тендер на строительство своего первого  крупного объекта: СШ имени Райымбека батыра  на 650 мест в г.Есике, сметной стоимостью свыше миллиарда тенге. Ее возведение  было  серьезнейшим экзаменом: сложный рельеф местности,  необходимость демонтировать на стройплощадке старые сооружения заставили выкладываться по максимуму, но в течение полугода почти круглосуточной работы школа была сдана до начала учебного года. Зато специалисты приобрели  бесценный опыт в решении профессиональных задач и организации работ, который позволил сделать следующий шаг – осваивать новейшие строительные технологии. К примеру,  жилые многоэтажки, сданные в эксплуатацию в г.Есике, возведены современному по методу из бетонных монолитных конструкций, заливка которых шла непосредственно на стройплощадке.

Производственная база ПК «Альтаир» представлена солидным «набором» цехов: арматурный, деревообрабатывающий, вентиляционных изделий,  пластиковых окон, автотранспортный; работают кирпичный завод мощностью 600 тыс. штук в месяц, полигон  железобетонных изделий, выпускающий лотки, кольца, бордюры, фундаментные блоки. Имеется вся необходимая техника и автотранспорт, полный комплект оборудования для строительно-монтажных работ.

Гордость предприятия – суперсовременный, компьютеризированный бетонно-смесительный узел мощностью 80 кубометров жидкого бетона в час. Новый БСУ полностью обеспечивает не только потребности ПК «Альтаир», но и в любом количестве поставляет бетон заказчикам. В с.Толе би для населения открыт автосервисный центр с полным набором услуг.

В соответствии с международными требованиями, в 2010 году  на предприятии  полностью реорганизована система управления по системе менеджмента качества МС ИСО 9001:2001.

Помимо решения производственных задач, руководство ПК «Альтаир» ведет активную кадровую работу, ежегодно направляя работников на повышение квалификации и получение новых специальностей, большое внимание уделяется  активному сотрудничеству с районным центром занятости, профтехколледжами, студенты которых проходят здесь практику. 

В постоянном штате предприятия состоит более 130 специалистов высокого уровня квалификации. Костяк  составляет опытный контингент рабочих и  инженеров, которые обеспечивают своевременную сдачу в эксплуатацию объектов с высоким качеством выполненных работ. Работоспособность, профессионализм и сплоченность  коллектива служат генератором развития производства и социальной сферы предприятия.

Большинство сотрудников работают на нем не один год, многие стояли у истоков его создания, и для них  высокий уровень производства и качества является делом чести. В нынешнее время в ПК «Альтаир» также формируется команда молодых креативных управленцев и специалистов-строителей, которые  успешно поддерживают имидж  ПК «Альтаир» как  современного и перспективного предприятия с большим потенциалом.

 Предприятие не имеет задолженностей перед бюджетом, своевременно выплачивает заработную плату, занимается благотворительной д е я т е л ь н о с т ь ю.

А ежегодно, 6 июля, в «день рождения» ПК «Альтаир», его коллектив в праздничный день подводит итоги, передовые работники удостаиваются поощрений. В 2019 году, в честь 22-летия, такой праздник состоялся в Тургенском ущелье, в отеле «Ройял Фиш». На него были приглашены ветераны предприятия, его партнеры, руководство района, лучшие специалисты получили грамоты акима района.  

.

Цифры и факты

ПК «Альтаир» выполнил государственные заказы по строительству крупных объектов социального назначения и жилья:

2008 год:  СШ на 600 мест имени Райымбека в г.Есике.

2010 год: инфекционное, патологоанатомическое отделения, прачечную с дезинфекционным отделением центральной районной больницы; CШ на 300 мест в с.Рахат.

2011 год: два 20-ти квартирных жилых дома в г.Есике.

2012 год: СВА  на 50 посещений в смену в с. Каракемер.

2013 год:  детский сад на 280 мест в с.Кегень Райымбекского района; 64-х квартирный арендный жилой дом в п. Отеген Батыр Илийского района Алматинской области.

2014 год: СВА на 150 посещений в смену в селе Тургень; СШ на 300 мест в с. Достык.

2015 год:  СШ на 600 мест в селе Бесагаш Талгарского района Алматинской области.

2017 год: СШ на 600 мест в селе Шелек; инженерно-коммуникационные сети под ИЖС в с.Хоргос Панфиловского района        Алматинской области.

2018 год: 60-квартирный арендный жилой дом в г.Есике; СВА в с.Ащысай.

За хорошие показатели и благотворительную деятельность ПК «Альтаир» неоднократно награждался от имени руководства Енбекшиказахского района и Алматинской области

Основатель, руководитель, благотворитель

Вот уже 22 года, с первых дней существования  ПК «Альтаир», его  возглавляет Сейтхан КЫРКЫНБАЕВ. Сейтхан Есенбаевич  местный старожил,  родился 1 ноября 1956 г., окончил СШ имени Ораза Жандосова  с. Коктобе, получил образование по специальности  «электрификация сельского хозяйства» в Талгарском техникуме, затем  окончил Казахский сельскохозяйственный институт по специальности «электрификация и автоматизация сельского хозяйства». Ветеран КСМК-3, там он  начал трудиться после армейской службы: сначала электриком, затем мастером БСУ, «дорос» до главного энергетика, а с 1991 году был назначен главным инженером КСМК.  В 1997 году Сейтхан Кыркынбаев основал и возглавил  ПК «Альтаир», неоднократно  избирался депутатом     районного маслихата.

 За вклад в строительство в 2014 году он был  удостоен звания «Қазақстанның құрметті  құрылысшысы», многих почетных грамот руководства района и области. ПК «Альтаир» побеждает в тендерах и получает солидные госзаказы, создает в строительный сезон дополнительно сотни рабочих мест, смело берет на себя ответственность   перед государством за  выполнение самых сложных работ.

В районе Сейтхана Есенбаевича  знают как большого мецената и благотворителя. С  единомышленниками, при непосредственном участии нынешнего секретаря районного маслихата  Бекета АХМЕТОВА, тогда заместителя акима района,  С. Кыркынбаев в конце «нулевых» создал  федерацию «Союз футбола района», возродившую чемпионаты района по футболу, спонсировал начинающих футболистов школы имени Абылайхана. Помимо поддержки спорта он построил  мечеть в с.Алмалы Коктобинского округа,  оказал большую финансовую и материальную  помощь жителям с.Кызылагаш,  спонсировал возведение памятника погибшим в Великой Отечественной войне в с.Коктобе, за половину стоимости построил спортзал для СШ имени Майлина в с.Красный Восток (теперь с.Орикты), приобрел для него спортинвентарь.   Сейтхан Есенбаевич оказал финансовую поддержку общественно значимым мероприятиям и проектам,   школам Коктобинского сельского округа, СШ имени  Ж.Каипова Казахстанского округа, военной части №6654 в с.Каракемер, материально помогает малоимущим и многодетным семьям. Он лично просматривает письма, заявления жителей Коктобинского сельского округа, выдает своим рабочим по заниженной цене материалы, помогает в трудных финансовых ситуациях, старается помочь каждому работнику организации. За вклад в социально-экономическое развитие региона  неоднократно награждался почетными грамотами от имени руководства Енбекшиказахского района и Алматинской области, удостоен золотого знака «Жомарт Жүрек». Благодаря таким командирам производства, которые сохранили и сделали конкурентноспособной местную стройиндустрию, наладили импортозамещение, страна снижает зависимость от зарубежных поставщиков и производителей стройматериалов.

На фото: новый БСУ – гордость предприятия, выпускает бетонную смесь, 80кубов в час; С.Кыркынбаев (в центре) принимает поздравления в день 22-летия ПК «Альтаир», ему вручили Почетную грамоту и приветственный адрес акима района и одели на него чапан (слева направо): аким Коктобинского округа Б.Жасыбаев, секретарь раймаслихата Б.Ахметов, начальник районного отдела строительства А.Смагулов; 

И.Туранин.

Қазіргі таңда ірі мегаполистерде қоғамдық көлік мәселесі жөнге келтіріліп, жолаушы тасымалына үлкен көңіл бөлінуде. Алып қаланың іргесінде орналасқан ауданымыз үшін де осы мәселеге назар аударып, жолаушы тасымалындағы қызметтің сапасын арттыратын күн жеткен секілді. Осы орайда, аудан аумағындағы түрлі бағыттағы маршруттардың қызмет сапасын арттыру мақсатында қандай жұмыстар атқарылуда? Тоқтап қалған маршруттар қайта іске қосылады ма? Ескірген аялдамалар мәселесі қашан шешіледі? Тұрғындардың көкейінде жүрген осы сұрақтарды аудандық жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Искаков Бейбіт Құлжамбайұлына қойған болатынбыз.

– Бүгінде ауданымыздағы қоғамдық көлік мәселесі бір жүйеге келмей, салдарынан қарапайым халық зардап шегуде. Айталық, Есіктен Алматыға қатынайтын автобус биыл сиреп кетті. Оған не себеп?

– Аудан орталығынан Алматыға жүретін №420 автобустың азаюына бірнеше себеп бар. Біріншіден, жолаушыларға Мегаполистегі «Саяхат» автобекетіне кіру қиындап кетті. Бұл жайтты аталған автобекеттің басшылығымен талқылаған болатынбыз. Сонымен қатар, Райымбек пен Пушкин көшесінің қиылысындағы жеке микроавтобус пен такси жүргізушілері №420 автобустың жолаушыларын алып кетіп, жұмыс жасауға мүмкіндік бермейді. «Шелек–Тұлпар» ЖШС-нің тарапынан жүргізілген тексеріс нәтижесінде автобустар дизель отыны мен жүргізуші, кондуктордың шығынын ақтамайтындығы анықталған. Сондықтан, сыйымдылығы үлкен қоғамдық көліктерді алып тастауға тура келді. Ағымдағы жылдың 15 қаңтарынан бастап орнына шағын автобустар жолаушы тасымалымен айналыса бастады. Бүгінгі таңда №420 бағытта 15 шағын және 2 үлкен автобус жолаушы тасымалымен айналысады. Сондай-ақ, 18 адамдық отандық 4 автобус лизингқа сатып алынды. Жолаушы тасымалындағы қызмет сапасын арттыру мақсатында осындай отандық автокөліктерді сатып алу жоспарлануда. Айта кетерлік жайт, жоғарыда аталған мәселелерге қарамастан, №420 бағыттағы қоғамдық көліктердің бағасы көтерілген емес. Себебі, тұтынушылардың басым көпшілігі – зейнеткерлер мен студенттер.

– Былтырғы жылы Бөлек пен Есік қаласының жоғарғы жағына жолаушыларды тасымалдайтын №2 маршруттық автобусы қайта жаңғырып, қуантып еді. Қазіргі уақытта тасымалдаушылар бірде жүйелі жұмыс істесе, кейде болмай қалады. Бұған кім жауап береді?

– Жасыратыны жоқ, қаладағы заңсыз жолаушы тасымалымен айналысатын такси жүргізушілерінің кесірінен Есіктегі №2 маршрутының тұтынушылары азайып кеткен. Өзіңізге мәлім, орталықтағы бірнеше жерде такси жүргізушілері қаумалап тұрады. Біздің комиссия арнайы тексеруге шыққанда олардың бірін де ұстай алмай қаламыз. Сондықтан, қазіргі таңда аталған бағыттағы маршруттың жұмысын тұрақтандыру мүмкін болмай тұр. Шыны керек, осы мақсатта аудан аумағында атқарылатын жұмыстар шаш етектен. Осы орайда, аудан әкімінің тапсырмасымен өз шығынын ақтамайтын маршрут шығындарының бір бөлігін мемлекет тарапынан субсидиялау көзделуде.

– Аудандағы, аудан орталығындағы аялдамалардың да жайы мәз емес. Қаланың шеті былай тұрсын, орталықтағы автобус аялдамаларының өзі кеңестік кезеңнің естелігі. Жауын-шашын мен боранды күндері жолаушыларға пана бола алмайды. Осыны ескеріп, жаңа аялдамалар жасау жоспарда бар ма?

– Оныңыз рас, аудандағы аялдамалардың басым бөлігі кеңес үкіметі тұсында бой көтеріп, қазіргі таңда ескірген. Жарамсыз күйге түскен осындай аялдамаларды арнайы комиссияның шешімімен жою жұмыстары басталып кетті. Бүгінде аудан орталығындағы орталық аурухана мен қаланың кіре-берісіндегі (Автошкола) аялдама жаңартылды. Алдағы уақытта да кәсіпкерлердің демеушілігімен автобус аялдамалары жаңа типке ауыстырылады.

– Шелек өңірінде де қоғамдық көліктің проблемасы әлі күнге шешілмей тұр. Ауыларалық автобустардың жоқтығынан такси бағасы шарықтап кеткен. Олқылықтың орнын толтыру жоспарда бар ма?

– Шелек ауылында орналасқан автобекетте күнделікті №364  Шелек –Алматы және  №201 Шелек – Есік рейстерін жөнелтіп отыратын  диспетчер жұмыс істейді. Күніне 4 рет  Шелек – Алматы  және Алматы – Шелек (бір рет Ащыбұлақ ауылы арқылы өтеді) бағытында 30 орындық автобус және де 18 орындық шағын автобустар  қатынайды. Жол ақысы бір адамға 500 теңге. Осы уақытқа дейін  №364 Шелек – Алматы маршруты күніне  12 рейске   дейін қатынайтын болған. Қазіргі  таңда жеке микроавтобустар мен жеңіл автокөліктердің көп болуына байланысты аталған маршруттарда қатынайтын адам саны 90 пайызға дейін азайған. Салдарынан, №364 бағыттағы машруттардың шығындары көбейіп, рейс саны қысқартылды. Оның үстіне, автобустардың  техникалық жөндеу жұмыстары қомақты қаражатты талап етеді, ал жолаушыларды тасымалдаудан түскен қаржы жол жүру шығындарын да ақтамайды.

Бүгінде аудан әкімдігі аталған мәселелердің шешу жолдарын қарастыруда. Әкімдік тарапынан жоғарыда аталған әлеуметтік мәні бар жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын тасымалдаушылардың шығындарының бір бөлігін бюджет есебінен субсидиялау бойынша арнайы комиссия құрылып, қажетті қаражат көлемі анықталып, облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасына қаражат бөлу мақсатында бюджеттік өтінім тапсырылды. Қазіргі таңда қаражат қарастырылу үстінде. Бұл өз кезегінде кейбір ауылдарда тоқтап қалған автобус маршруттарын жандандыруға және қазір жұмыс істеп тұрған маршруттарды тұрғындарға сапалы қызмет көрсетуде, жол ақысын өсірмеуде үлкен септігін тигізетіні анық. Сіз көтеріп отырған мәселе аудан әкімдігінің тұрақты бақылауында болады.

– Сұхбатыңызға рахмет.

Тілдескен Сардарбек НҰРАДИН.