«Адамгершілігі жоқ қоғамның сатиригі хайуандар туралы мысал жазады. Уот тәк!» – деп артына өшпес сөз қалдырған Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, сатирик, актер, театр және кино режиссері Асқар Наймантаев Хан тәңірінің қойнауында, Нарынқол ауылында 1965 жылы өнерлі отбасында дүниеге келген. Әкесі Әбдіғалым Наймантаев Нарынқол халық театрының режиссері, анасы сол халық театрының актрисасы болып қызмет атқарған. Асқар аға бір сұхбатында: «Мен театрда дүниеге келген баламын. Бір күні шешем сахнада Еңліктің рөлін сомдаған екен. Бір кезде Еңлікті өлтіретін кезде бала қуыршақ табылмай, сасқандарынан әлі қырқынан шықпаған мені жөргекте оралған күйі жүгіріп сахнаға алып шыққан көрінеді.
Сол қойылымды қабылдауға комиссия мүшесі болып Сабира Майқанова, Асқар Тоқпанов барған екен. Тірі баланы көрген олар: «Ойбай, жаңа кішкентай әртіс шығып кетті, алдыртыңдар!» деп екеуі маңдайымнан сүйіп, батасын берген екен. Сол күннен бастап мен сахнадан түспеген баламын» дейді. Осы жылы естеліктер Асқар ағаның балалық өмірі театр іргесінде өткенін аңғартады.
Мәдениет саласында жастайынан қызмет еткен азамат шығармашылық жолын мектеп табалдырығында баста-ған. Алтыншы сыныпттан бастап Қадыр Жетпісбаевтің «Бала мерген», Сәкен Жүнісовтың «Жаралы гүлдер» атты бірнеше қойылымдарын сахналайды. Мектепті тәмамдағаннан кейін «Алматы театр және көркемсурет» институтына түсіп, «театр және кино актеры» бойынша диплом алады. Содан жоғарғы оқу орнын бітіріп, М.Әуезов театрына жолдама алып, сол өнер шаңы-рағында бірнеше басты рөлдерде ойнады. «Көшедегі пақырды, әкім бол деп шақырды» қойылымында Нұртаза, «Ғасырдан ұзақ күн» спектаклінде Сәбитжан рөлін, сол секілді бірнеше рөлдерді сомдап, Асанәлі Әшімов, Тұңғышбай Жаманқұлов, Болат Атабаев, Әубәкір Рахимов сынды дарынды режиссерлермен қызмет атқарады. Қазақ сахнасында Асқар Наймантаев «Тамаша» ойын-сауық отауы арқылы көпшілікке танымал болды. Кейін өзі жеке отау тігіп, «Терісқақпай», «Аққу-Гәкку» театрын ашады.
Сол кезде «Терісқақпай», «Аққу-Гәкку» комедиялық театрларының орны ерекше. Кезінде әсем Алматымыздың сахнасының сәні болып, сырттан келген қонақтар сатира жанрында ерекше ізі бар, айқын бағыты бар «Терісқақпай» театрының қойылымдарын асыға күтіп, іздеп, сұрап жүріп баратын. Асқар Наймантаев бастап, Ұлан Нүсіпәлі, Қадырғали Көбентай, Дархан Дайырбек сынды азаматтармен әріптес болады. Бүгінгі күні ел аузында айтқан әзіл-қалжыңдары жаттанды сөзге айналып, әлі сахна төрінде шыққан биігі-нен төмендемей жүрген майталман әртістердің елге танылған құтты шаңы-рағы «Терісқақпай» театры еді.
Ұлттың рухани азық алар ордасы ол – театр. Дәл осындай мәдениет ошақтары бүгінгі қоғамға керек-ақ. Мәдениеттің сапасын жоғарылату мақсатында Алматы облысында екі бірдей халық театрының ошағын ашқан Асқар Наймантаев өз естелігінде: «Нарынқол театры аудан жабылып қалғанда қоса құрыды. «Театрдың не жазығы бар? Қайта ашайық» – деген өтінішпен бірнеше жыл табаным тозды», – деп айтқан еді. Осыған қарап театр ашу оңай жұмыс емес екенін түсінесің. Осылайша, туған топырағындағы мәдениет ордасының түтінін қайта түтетуге кіріскен мезетте Алматы облыстық мәслихатының депутаты Ызғарбек Бектұрсыновтан Ұйғыр ауданынан театр ашуға ұсыныс түскен екен. Ел сыйлаған ағаның өтінішін жерге қалдырмай, осы театрдың ашылу жұмыстарына араласып, Нарынқолда «Хан тәңірі», Ұйғыр ауданында «Қара дала» театрларының ашылуына маңдай терін төгеді. Екі кеменің басын ұстау өте ауыр екені сөзсіз. Театр ашқаннан кейін қиындықтар болған, аға өз жазбасында: «Бірінші қиындық екі ауданның арасында қатынау, екі бөлек спектакльді жобалау, оған уақыт табу болды. Алматыдан 300 шақырымға барып-келіп жүргенімді қосыңдар оған. Дегенмен алынбайтын қамал жоқ, алға қойған мақсатты орындау керек» – деп артына өшпес із қалдырған нағыз ержүрек тұлға. Өз ісінің нағыз маманы, жілігін шағып, майын ішкен азамат бұл сыннан да сүрінбеді. Оған дәлел, 2010 жылы 25 қазанда «Хантәңірі халық театры» Мұқағали Мақатаев шығармасының желісімен «Аққулар ұйықтағанда» спектаклімен, тура бір аптадан кейін, 2 қарашада «Қара дала халық театры» Абай Құнанбаев шығармасының желісімен «Ескендір» спектаклімен Талдықорғандағы Бикен Римова атын-дағы театр сахнасында салтанатты түрде шымылдығын түрді. Айналасы бір жарым айдың ішінде шалғайдағы екі ауданнан екі бірдей халық театрын ашып, оған екі бөлек қойылым қою оңай жұмыс емес. Бірақ, Асқар Наймантаев мұны да еңсерді. «Жігітте де жігіт бар, азаматы бір бөлек». Осы айтылған сөз Асқар ағаның әрекетінен хабар береді. Бір сұхбатында: «Екі театрды ашқанда да «Мен ашсам сен мынаны бересің» деген талабым болған жоқ, келісімшарт та жасалған жоқ ешкіммен. Қол алысып, кірісіп кеткен іс болды бұл. Нарынқолға да, Шонжыға да әлемге жар салып қойған соң, бастаған істі аяғына жеткізейін деген намысты қамшылап, тегін шапқыладым».
Қос театрды ашқан соң араға 5 жыл салып 2015 жылы Алматы облысы әкімінің қолдауымен «Қаракемер балалар театрын» ашады. «Қаракемер балалар театры» ауданға ғана емес, аймаққа белгілі өнер ұжымына айналады. Ашылғанына сегіз жыл уақыт болса да көрнекті ойындарымен, мағыналы көріністерімен көрерменнің көзайымына айналуда. Бүгінде театр арнайы мамандармен толықтырылған. Театр ұжымын өнер академиясының түлегі, Кубенкулов Әлішер басқарып отыр.
Театр өнерінің қара нары, сатираның майталманы Асқар Наймантаев өмір-ден өткенде барша қазақ қайғырды. Қабырғамыз қайысты. Асқар аға жайлы естеліктермен хаттар тоқтаусыз жазылуда соның бірі жан жолдасы әрі сыныптасы Бекжан Тұрыс әлеуметтік желіде манандай жазбасымен бөлісті «Замандасымыз Клара айтқандай, Асқар – бүгінгінің Жаяу Мұсасы. Астында көлігі жоқ, сөйте тұра ана театр, мына театр деп ауыл мен қаланың ортасында табанын тоздырып жүргені рас қой. Өзім үнемі айтып жүретін «өнер ұлтқа қызмет етуі керек» дегеннің дәлелі – Асқардың өнерге, ұлтқа сіңіріп жүрген еңбегі. Үш театрдың ортасында жүріп анау айтқандай айлық алмағаны да белгілі. Ауылдың мәдениетіне көңіл бөлінбей кеткенде білек сыбана кіріскен – осы Асқар. Ұлтқа қызмет етудің, ата-анасының жолын жалғастырудың үлгісін көрсетіп жүрген де – осы Асқар» – дегені бар. Асқар ағаны жақсы біледі деген жанның бірі Қаракемер мәдениет үйінің басшысы, Асқар ағаның қолдауымен ашылған «Қаракемер балалар театрына» еңбегі сіңіп келе жатқан жан Арайлым Мамырбекқызы: «Асқар ағаның орны ойсырап қалды. Тірі адам тіршілігін жасайды. Біздің мақсат – ағаның атын өшірмеу. Еңбегін жандандыру, шəкірт тəрбиелеп, киелі сахнаның киесін ұғындыру. Болашақ Асқарларды дайындау... Асқар ағаның бір күн тұнжырап, болмайды деген сөзін естіген емеспіз. Ер есімі ел есінде мәңгіге сақталуы тиіс деп есептеймін» – дейді.
Ақерке ДӘУЛЕТҚЫЗЫ.
