Бейсенбі, 12 Қараша 2015 11:45

Жұлдызды ғұмыр

Шығыстанушы, тарихшы, фольклоршы, этнограф, географ, ағартушы Шоқан Уәлихановтың туғанына биыл – 180 жыл. Даналық пен даралықтың, білім мен біліктің риясыз көрінісіндей болған Шоқан Шыңғысұлының жұлдызды ғұмыры бүгінгі ұрпаққа өнеге.

 

Шоқан (шын аты Мұхаммед-Қанафия) ғұмыры қысқа болды. Аққан жұлдыздай аз уақытында Орталық Азия мен Қазақстан халықтарының тарихы мен мәдениетін зерттеді. Зерделеді. Кадет корпусын 1853 жылы он жеті жасында бітірген Шоқан Батыс Сібір генерал губернаторының кеңсесінде қызметке қалдырылды. Бір жылдан кейін Батыс Сібір мен Қазақстанның солтүстік шығыс аудандарын басқаратын генерал губернатор Гасфорттың адьютанты боп тағайындалды. Осы қызметті атқара жүріп, ол Орта Азия халықтарының тарихын, этнографиясы мен жағрафиясын зерттеуге белсене араласады. 1854 жылы кадет корпусындағы ұстазы Костылецкийдің өтініші бойынша көрнекті шығыстанушы, Қазан университетінің профессоры Н.И.Березиннің тапсырмаларын орындайды. Березин Шоқан жинаған қазақтың ауыз әдебиеті нұсқалары, «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырымен таныс еді. жас ғалым әйгілі профессор Березин бастырып шығарған «Тоқтамыс ханның жарлығы» мен басқа да хан жарлықтары туралы еңбектерге тыңғылықты талдау жасайды. Бұл оның алғашқы ғылыми зерттеулерінің бірі еді. жастығына қарамай, оның білімдарлығын, әсіресе, шығыс әдебиеті мен тарихын жақсы білетіндігін сол кездегі орыс ғалымдары да жоғары бағалап, мойындайды.

1858-59 жылдары жасаған Шоқанның Қашқарияға сапары Қазақстанның ғана емес, әлемнің тарихи кітабында алтын әріппен жазылып қалды.

Бүгінде осындай тұлғаның есмін арқалаған мектепте арнайы мұражай бар. Онда ағартушының жүріп өткен жолы, елге сіңірген еңбегін айғақтайтын бірнеше құнды туындылар тұрақтаған. Мектеп оқушылары апта сайын мұражай ішін барлап, Шоқан Шыңғысұлының  тылсымдарын ашуға ынтық. Мұның бәрі де кемел келешектің өсіп келе жатқанын білдірсе керек.

Қорыта айтсақ, Елбасы айтпақшы «Тарихта біз ұялатын ешнәрсе жоқ». Тек заман талабына оны зерделеп, зерттеп ұрпаққа аманат етіп қалдырсақ болғаны.

К.ӘНУАРБЕК,

Ш.Уәлиханов атындағы орта мектеп мұғалімі.

Оқылды 9082 рет
Осы категориядағы басқа материалдар: « Жұлдызды ғұмыр Жұлдызды ғұмыр »

Соңғы жаңалықтар

Шіл 04, 2025

Saqtan: молодежь Алматинской области…

Қонаев - Илийский-Карасайский районы - масштабная антинаркотическая акция, направленная…
Шіл 03, 2025

«Жіті ішек жұқпалары, алдын алу мен…

Жіті ішек жұқпалары – дегеніміз бұл бактериялар, вирустар, қарапайымдылар тудыратын және…
Шіл 03, 2025

Эхинококкоз және оның алдын алу…

 Эхинококкоз – созылмалы ағымымен, ағзаның аллергиясымен және бауырдың, өкпенің және…
Шіл 03, 2025

Хиджама жасатуға жүгінетіндерге…

Хиджама — бұл ағзадан лас қанды шығару арқылы емдейтін дәстүрлі емес емдеу әдісі. Бұл…
Шіл 03, 2025

На Капчагайском водохранилище…

5–6 июля на Капчагайском водохранилище состоится международный заплыв OCEANMAN-2025 —…
Шіл 03, 2025

ХАБАРЛАНДЫРУ «ҮЛГІЛІ АУЫЛ»…

Алматы облысының тұрғындары мен ауылдық округ әкімдіктерінің назарына! Қазақстан…
Шіл 03, 2025

«ŪMTYLYS» байқауы

«ŪMTYLYS» байқауы – жастар үшін жаңа серпінАлматы облысында алғаш рет жастармен жұмыс…
Маус 30, 2025

Тазалық тәртіптен басталады

Табиғат – Жаратушының ең көркем жаратылыстарының бірі. Адам күнделікті күйбең тіршіліктен…
Маус 26, 2025

Начало было в 30-х продолжение в…

Если театр начинается с вешалки, завод с проходной, то газета – с людей и событий,…

Күнтiзбе

« Шілде 2025 »
Дс Сс Ср Бс Жм Сб. Жк
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31      

Кез келген материалды
көшіріп басу үшін
mezet.kz - ке гиперсілтеме
қою керек 

Яндекс.Погода

 

https://kurs.kz/ - Курсы валют в обменных пунктах г. Алматы и других городах Казахстана

Жарнама

для детей, достигших 12 лет