Пікір-сайыс
Үштұғырлы тіл саясаты – егемендік алған еліміздің жаңа даму кезеңінде оның дүниежүзілік аренаға шығып, басқа елдермен саяси-экономикалық, мәдени қарым-қатынасты қалыптас-тыруда ерекше рөл атқарады. Тілдердің үштұғырлығы идеясына Елбасы Н.Ә.Назарбаев нақты анықтама берген. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – ұлтаралық қатынас тілі, ал ағылшын тілі – жаһандық экономикаға ойдағыдай кіруге жол ашатын тіл. Алайда, бүгінгі қазақ қоғамында үштұғырлы тілге қатысты түрлі пікірлер қалыптасқан. Осы сан алуан ойларды бір арнаға тоғыстыру мақсатында жақында Есік гуманитарлық-экономикалық колледжінде директордың әдістемелік жұмыстар жөніндегі орынбасары Н.Нүсіпова, колледж әдіскері М.Қондыбаева және гуманитарлық білім беру бөлімінің меңгерушісі Қ.Бекбосынованың ұйымдастыруымен «Үштұғырлы тілдің бүгіні мен ертеңі» тақырыбында дебат өткізілді.
Ұштұғырлы тіл саясаты аясында ой-пікірлерді талқыға салу мақсатында қолға алынып отырған шарада даттаушы және жақтаушы жақтар өзара пікір алмасты. Шара үш тілде жүргізілді. Алдымен сөз алған жақтаушы жақтың өкілдері колледж директоры Гүлнар Жошыбаева, орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Малике Аманбаева, педагогика және психология пәндерінің оқытушысы Наталья Пивоварова ақпараттық технология дамыған заманда ана тілімізбен ғана шектелу өте тиімсіз екендігін жеткізді. Айтуларынша, Әлем кеңістігіне жол бастаған білімнің көшіне ілесу үшін бүгінгі жастарымыз бірнеше тілді меңгеруі тиіс. Әлем тарихында танымал болған ұлы данышпандардың өміріне үңілсек, олардың барлығы да бірнеше тілді қатар меңгеріп, өркениетті елдердің дүниетанымы, түсінік-парасаты арқылы жаңа әлемге еніп, қабілеттерін шыңдаған. Қазіргі уақытта да солай, біз бірнеше тілдерді меңгеру арқылы дамыған елдерден өзімізге керектіні алып, үздік отыз елдің қатарына кіруге жол ашамыз. Ал халықаралық қарым-қатынас тілін білмеген ел әлемдік сахнадан өз орнын табуы екіталай. Осыны айтқан жақтаушы жақ бірнеше тілді баланың санасына сіңірудің жолдарын қарастырып, бізге берер пайдасын талқылады.
Ал биология пәнінің мұғалімі Бақытгүл Баратова, орыс тілі мен әдебиеті пәнінің оқытушысы Гүлбану Сүлейменова, тарих және құқық пәндерінің оқытушысы Динара Нүсіпова даттаушы жақтың атынан өз ойларын ортаға салды. Айтуларынша, ешқайсысы үштұғырлы тіл саясатының жүргізілуіне қарсы емес. Тек, балаға осы тілдерді оқытуда бірнеше мәселелер ескерілмей қалған. Айталық, дамыған елдерден үлгі алар болсақ, оларда бастауыш мектепті бітіргенше балаға өзінің ана тілін үйретіп, сол тілде білім береді. Оқушы бастауышты бітіргеннен кейін ғана басқа тілдерді меңгеруге кіріседі. Бұл – оқушылардың тіл үйренуіне еш кедергі келтіріп жатқан жоқ. Керісінше, жастары осындай бағдарламамен білім алған ел дамыған елдердің қатарында көш бастап жүр. Бізде мүлде басқаша, өзінің тілін толық білмейтін бүлдіршіндеріміздің санасына балабақшадан үш тілді құямыз. Ол бала келешекте үш тілді де толық меңгеріп кететініне ешкім кепіл бола алмайды. Сондықтан, біз де оқушыларымызды бас-тауыш сыныпты бітіргенше қазақ тілімен сусындатып, кейіннен, орыс және ағылшын тілдерін оқу бағдарламасына енгізуіміз керек. Осындай ұсыныстарын жеткізген даттаушы жақ дамыған елдердің арасында көш бастап тұрған Жапония мемлекетінің оқу бағдарламасын негізге ала отырып, пікірлерін айтты.
Дебат барысында қос тарап лэд-экран арқылы бейнероликтер тамашалап, оған өз ойларын қосты. Сонымен қатар, «Үштұғырлы тіл идеясын қалай түсінесіздер?», «Үштұғыр-лы тіл идеясын Қазақстан қоғамы бірізді қабылдамауының себебі неде деп ойлайсыздар?», «Қазақстан Республикасының латын әліпбиіне өтуінен не күтесіздер?», «Үштұғырлы тіл бағдарламасының келе-шегі қандай?» сұрақтары аясында ой-пікірлерін ортаға салды дебатқа қатысу-шылар. Көрермендер де тақырыпқа орай ұсыныстарын айтты. Жас мамандар жоғарыдағы пікірлерді ескере отырып, «Үш тұғырлы тілді Қазақстан» тақырыбында жоба (постер) құрастырып, дебат соңында қорғап шықты. Колледж психологі Жеңісгүл Жапарханқызы психологиялық тренинг жүргізді.
Шара барысында қатысушылардың пікірлері екіге жарылды. Бірі, баланың кішкентай күнінде есте сақтау қабілеті жақсы болғандықтан, балабақшадан тілді үйрету керек десе, енді бірі, бұл бүлдіршіндердің қалыптасуына кері әсерін тигізеді деп топшылады.
Түптеп келгенде, қос тарап та үштұғырлы тіл саясатын қолдайды. Алайда, осы саясатты жүзеге асыруда көптеген нәрселерді ескеру қажет. Сонда ғана қазақстанның білімді ұрпағы еліміздің өркендеуі жолында қызмет етіп, Тәуелсіз елдің байрағы дамыған мемлекеттердің қатарынан көрінері сөзсіз.
Сардарбек НҰРАДИН.
