Туған күнім еді. Анам сол күні сөмкесінен ішінде осы зат жатқан бір қалташа алып шықты.Ол кезде қаншада екенім есімде жоқ, дегенмен дәл сол сәтөмір бойы есімде қалды.Қыз бала болғандықтан басқа қыздар сияқты мен де бала кезімнен-ақ шашты әсемдеуге ерекше мән бердім. Шашым ұзын, әрі қалың еді. Студенттік шағымда осындай шаш түйреуіштерінен біразын жинаппын. Әлі күнге дейін әсемдіктің белгісіндей шаш түйреуіштердісатып алу әдеті қалғандықтан, енді қазірқыздарыма алып беремін. Әрбір адам күнделікті тұрмысында пайдаланатын түрлі бұйымдарға ие болса да, олардың ішінде тек біреуі ғана жанына жақын болып келеді.Өміріміздің әркезеңінде ол сүйікті заттарымыздың мәні өзгеріп отыру мүмкін. Дегенмен дәл осы бұйым менің өмір бойы сүйікті затым болып келеді. Осындай жаныма жақын бұйымды мен осы қорық-музейден таптым. Өкінішке қарай, бұл жәдігер туралы оның қола шаш түйреуіш екені және ол кездейсоқ олжа ретінде қорық-музейдің қорына сатып алу арқылы түскені туралы ғана дерек бар екен. Зерттеушілердің айтуына қарағанда қола шаш түйреуіш Х-ХІІ ғасырларға жатады. Ұзындығы – 18 см, қоладан тұтастай құйылып, ұшы доғалдана жасалған. Екінші басында дөңес келген, үстіне қола түйіршіктер дәнекерленген үш жолақ бар. Шаш түйреуіштің салмақты екені түрінен-ақ көрініп тұр. Онытек сәндік бұйым ғана емес, сонымен қатар, қорғаныс құралы ретінде де пайдаланған сияқты.

Шаш түйреуіш туралы фактілер(интернет материалдары негізінде).

Шаш түйреуішті алғаш рет кім, қашан ойлап тапқанын дәл басып айту қиын. Алайда, шашқа арналған әшекейлердің ішінде шаш түйреуіштің кейінірек шыққаны анық. Шаш түйреуіштер алғаш рет б.з.д. VI ғ. пайда болды деп есептеледі. Ежелгі Ассирия мен Египеттешашты сәндейтін түйреуіштер қолданылғаны мәлім.

Ал ежелгі Қытайда әйелдер де, ерлер де шаштарын кеспеген. Олар шаштарын түйіп, шаш түйреуішпен бекіткен. Неолит дәуірінде-ақ әйелдер сүйек пен ағаштан жасалған шаш түйреуіштерді қолдана бастады. Басқа да мәдениеттердегідей, шашта сиқырлы күш болғандықтан ол өмір қуатының қоры деп санаған.Нефритқытайлықтардың ең сүйікті тасы болғандықтан бұл тастан жасалған шаш түйреуіштер қытайлық ақсүйектердің қалыңдық жасауының міндетті бөлігі болды, сонымен қатар, сүйіктілеріне сыйлық ретінде сыйланды, көңілі жарасқан жандар бір-бірінің шаш түйреуіштерімен алмасты. Шаш түйреуіштер феникс, пион және айдаһар бейнесінде алтыннан, асыл тастардан, фарфордан және кораллдан, піл сүйегінен жасалған. Оның салпыншақтармен, алтын гүлдермен, тарақпен де безендірілген көптеген түрлері болды. Қайта өрлеу дәуірінде осы шаш түйреуіштер ең бағалы сыйлық болып есептелді. Олар піл сүйегінен, ағаштан және түрлі асыл тастармен безендірілді.

Жапонияда Х ғасырда шаш түйреуіш ерлердің жеке заттарының бір бөлігі болды. Шаш түйреуішті жапондықтар тек шашты сәндейтін, түзейтін құрал ретінде ғана емес, құпия қару ретінде де қолданды.Аңызға айналған ниндзялар ұзындығы 20 см болатын, өткір ұшты шаш түйреуіштерін қолданса, Жапонияның қалған азаматтары шашты сәндейтін әшекейлер ретінде пайдаланды.

Есте жоқ ерте заманның өзінде-ақ адамдар әшекейлерді жасап, оны пайдаланғанын археологиялық қазбалар дәлелдеп отыр. Ертедегі мәдениет өкілдерінің басым бөлігінде мәдениеттерде әшекейлер тек қана сәндік бұйым емес, бір-бірінің қай тайпадан екенін, діни наным-сенімдерін, отбасылық дәрежесін, мәдени әдет-ғұрыптарын айыра алатын.

 *****

Она (моя мама) достала с сумки маленький пакетик (на день рождения), в котором была эта вещь. Этот момент запомнился мне на всю жизнь, не помню сколько мне было лет тогда. Привычка украшать волосы заколками у меня, как и у всех девочек,появилась в детстве. Волосы были длинные и густые. В студенческие годы была уже целая коллекция заколок и шпилек для волос. По сей день привычка покупать красивые шпильки и заколки осталась, теперь уже я покупаю их своим девочкам. У каждого человека есть множество различных вещей, которые его окружают каждый день, но только одна из них является любимой. В разные периоды нашей жизни любимыми бывают разные вещи. У меня она не меняется на протяжении всей моей жизни. Такой близкий мне предмет я нашла в экспозиции заповедника-музея. К сожалению, о нем известно мало — только, то, что этабронзовая шпилька для волос — случайная находка и поступила в фонд путем закупа. Ученые предполагают, что шпилька датируется Х-ХІІ вв. Сделана из бронзы в технике литья, с выпуклым кончиком, длина 18 см. Имеет на втором конце поперечное сечение в виде трех полос, на которых приварены бусинки. По весу и по виду шпилька массивная, скорее всего использовалась не только для красоты,но и для самозащиты.

Немного о фактов о шпильках(по материалам интернета).

Кто и когда изобрел первую заколку для волос, сказать сложно. Однако, самым молодым атрибутом среди заколок считается шпилька.Появление шпилек для волос датируется приблизительно VIв до н.э. Шпильки существовали уже в древней Ассирии и Египте, где ими украшались причёски.

А в древнем Китае и женщины, и мужчины не стригли волосы. Они собирали их в узел и закалывали шпильками. Еще в эпоху неолита, женщины стали использовать костяные и деревянные шпильки. Как и в других культурах, волосам приписывали магическую силу, а значит и запас жизненной энергии. Нефрит был самым любимым камнем китайцев, поэтому шпильки из этого камня являлись обязательной составляющей приданого невест китайской знати, шпильки дарили возлюбленным, шпильками обменивались любовники. Шпильки делались из золота, драгоценных камней, фарфора и коралла, слоновой кости, в виде феникса, пиона и дракона. Существовало большое количество модификаций: шпильки с подвесками, с золотыми цветами, заколки для волос с гребешком.В эпоху Возрождения все без исключения считали самым лучшим подарком именно шпильку. Их изготавливали из слоновой кости и дорогих пород дерева и украшали драгоценными камнями.

В Японии в X веке к шпилькам относились по-другому — они были частью мужского туалета. Использовалась шпилька и в качестве секретного оружия, и для выполнения и фиксации причесок. Легендарные ниндзя использовали набор аксессуаров со шпильками длиной 20 см с хорошо заточенным острием. А остальные граждане Японии использовали шпильки как украшения для волос.

Археологические раскопки подтверждают, что даже в самые дальние времена людисоздавали и носили украшения. И в подавляющем большинстве культур, украшения эти были не просто чем-то симпатичным, они помогалиразличать родовую принадлежность, религиозные обычаи, семейный статус, культурные обычаи друг друга.

Ғылыми қызметкер, Phd докторы

Султаниярова Анар Жұмабайқызы әңгімелейді

Рассказывает научный сотрудник, доктор Phd

Султаниярова Анар Жумабаевна