Сәрсенбі, 20 Тамыз 2025 12:04

Нитраттармен уланудың белгілері мен сақтық шаралары

Нитрат  (грек, nitron - сода, селитра) - дегеніміз өнеркәсіпте, әсіресе ауыл шаруашылығында көп қолданылатын азот қышқылының тұздары, карапайым сөзбен айтқанда бәрімізге белгілі – селитра.

       Жеміс - жидек өсірумен шұғылданатын дихандар бақша өнімдерін қысқа мерзімде өсіріп, пісіп-жетілдіру мақсатында көп жағдайда тыңайтқыштарды қолданады. Қалыпты жағдайда  топырақ құрамында бұл минералдың жетіспеушілігі байқалады да, егінді молынан алу мүмкіншілігінен азайтады. Сол себепті де, шаруалар мұндай қоспаларды пайдалануға мәжбүр.

       Нитраттар қалыпты мөлшерде адам ағзасына зиянын тигізбейді,  ал өнімдердегі олардың шектен тыс мөлшері қауіпті  ауытқуларға әкелуі мүмкін.

      Нитраттармен уланудың белгілері: құсу, іштің өтуі (диарея), еріннің цианозы (көгеруі), жүрек жұмысының бұзылуы. Осы алғашқы белгілерден кейін келесі тез дамитын ауытқулар байқалады: қан қысымы төмендейді, бас ауруы күшейеді, конвульсиялар пайда болады, сана бұзылады.  Алдымен олар созылмалы шаршау және авитаминоз белгілеріне ұқсас белгілерді тудырады: тұрақты бас аурулары, бас айналуы, көздің қараюы, жалпы әлсіздік және апатия пайда болады. Ұзақ мерзімді болашақта олардың қайтымсыз салдары мен зияны болады.

       Нитраттармен уланудың қарапайым алдын алу шараларын қарастыруға болады, мысалға: көкөніс салатын маймен ғана емес, лимон шырынмен де дәмдеңіз, ол қауіпті азотты қосылысты бұзатын «С» витаминіне өте бай. Түбірлік дақылдарды мұқият жуып, қабығын аршып, суық тұзды суға батырыңыз, ол шамамен жарты сағатта көкөністегі нитраттардың концентрациясы 25%-ға төмендетуге әсер етеді. Кабачки, гүлді қырыққабат және брокколиге қайнаған су құйып немесе қайнаған суға 5-10 минут қайнату зиянды заттардың мөлшерін азайтуға септігін тигізеді.

      Ең бастысы мерзімінен ерте піскен және жылыжай көкөністерін көп пайдаланбаңыз. Көкөністердің табиғи жолмен, мерзіміне сай, толық піскенін күткен абзал.

            Жеміс жидектердің құрамындағы нитраттардың мөлшерін өлшейтін құрылғылар бүгінде кең таралған, оларды тұрмыста қолдану өте оңай. Бұл жедел нәтиже бере алатын шағын құрылғы. Зондты жеміс целлюлозасына батыру жеткілікті, құрылғы бірден түсті жауап береді: жасыл — оны қауіпсіз жеуге болады, сары — көкөністер мен жемістердегі нитраттардың концентрациясы шегінде, қызыл — денсаулыққа қауіпті екенін білдіреді.

            Сонымен қатар, елімізге алыс-жақын шет елдерден тасымалданатын жеміс жидектердің ұзақ жолға тасымалдау кезінде күннің ыстық мерзімінде тез бұзылмас үшін химиялық заттармен мөлшерден тыс өңделуі де мүмкін.  

            Әсіресе экзотикалық, сырт келбеті жылтыр, әдемі, бір де бір зақымы жоқ жеміс жидектерді сақтықпен пайдалануға кеңес береміз. Мұндай өнімдерді міндетті түрде ағынды судың астында, мұқият жуған кейін сақтықпен тұтыныңыз.

     Жеміс –жидектерді сатып алғанда, сапасы мен қауіпсіздігін растайтын құжатын және өнімнің кайдан тасмалданғанын сұрауға құқылысыз, ондай құжаттары болмаса сатып алмағаныз жөн.

     Қорыта айтқанда тек маусымына сай піскен жемістер мен жидектерді пайдаланыңыз, ондай өнімдер жақсы дәмге қана емес адам ағзасына пайдалы витаминдер мен минералдарға бай.

 

 

Еңбекшіқазақ аудандық

СЭББ басшысының орынбасары Д.Бақберген

             

 

Оқылды 34 рет

Соңғы жаңалықтар

Там 20, 2025

Нитраты көп көкөністерден сақтаныңыз!

Еліміздің санитариялық-эпидемиологиялық бақылау қызметімен сатылымдағы (дүкен сөрелері,…
Там 20, 2025

Маймыл шешегі –сирек кездесетін…

Маймыл шешегі - адамға ауа тамшылы және қарым-қатынас арқылы берілетін зоонозды, вирусты…
Там 20, 2025

Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі…

Тағам қауіпсіздігі яғни бұл – сапалы өнімді тұтыну. Тамақ өнімдерін өңдеу, дайындау және…
Там 20, 2025

Кондитерлік –өнімдердің сапасына…

Кондитерлік - кремді өнімдерді өндіретін нысандар Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7…
Там 19, 2025

Алматы облысында «Алатау» өңірлік…

Алматы облысы өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпараттық алаңында «Алатау» өңірлік…
Там 18, 2025

Астанада тұңғыш қазақ тілді jukebox…

2025 жылдың 23 қазанында қазақтың ұлы композиторы Шәмші Қалдаяқовтың 95 жылдығы аясында…
Там 18, 2025

Ауыл шаруашылығы санағы – агросаланы…

Ауыл шаруашылығы – еліміздің экономикасының маңызды тірегі. Агросаланың дамуы нақты әрі…
Там 14, 2025

Шағаман батырдың балалық шағы

Бисимилләһир-рахманир-рахим! Асы жайлауының сұлулығына тамсана, таңдана тамашалаған бала…
Там 14, 2025

Ер еңбегімен еленеді

Адал жолмен табыс табу – адамның беделін көтереді, абыройын асқақтатады. Ондай адам өз…

Күнтiзбе

« Тамыз 2025 »
Дс Сс Ср Бс Жм Сб. Жк
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Кез келген материалды
көшіріп басу үшін
mezet.kz - ке гиперсілтеме
қою керек 

Яндекс.Погода

 

https://kurs.kz/ - Курсы валют в обменных пунктах г. Алматы и других городах Казахстана

Жарнама

для детей, достигших 12 лет