- +77277540900
- +77002724204
- enkaz.kz@gmail.com
- 040400, Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Есік қаласы, Алматы көшесі, № 112.
Экономиканың даму кепілі
Мемлекетіміздің 2050 жылға дейінгі даму стратегиясында көрсетілген еліміздің басты мақсаттарының бірі – бәсекелестікке қабілетті тауар шығарып, қызмет көрсетуге бағытталған теориялық алғышарттарды экономикалық нақты көрсеткіштерге ұластыру қажет. Ол – бүгінгі күннің көкейтесті талаптарының бірі. Ол үшін, экономистердің пайымдауынша, әр ел әлемдік шаруашылықта өз тауарымен және қызметімен өз орнын табуы тиіс. Яғни, мемлекет ішкі азық-түлік және киім-кешек сұранысын мейлінше өзі қамтамасыз еткен жағдайда ғана ұлттық экономика бәсекеге қабілетті болмақ және ол тұрақты экономикалық даму кепілі. Осыны көздеген Тұңғыш Президентіміз шөбі шүйгін, топырағы құнарлы кең байтақ даламызда ауыл шаруашылығы саласына баса назар аударуды тапсырды Үкіметке. Сәйкесінше, мемлекеттен түрлі қолдаулар көріп, төрт түлігін түгендеген шаруалар бүгінгі таңда ұлттық экономиканың дамуына өз үлестерін қосуда.
Осы орайда, Елбасы Н.Назарбаев: «Мемлекет ауыл шаруашылығына жан-жақты қолдау көрсетіп келеді. Қаржыландыру жыл сайын өсіп отыр. Еліміздің агроөнеркәсібінің негізгі мақсаты – ішкі нарықты өзіміздің азық-түлікпен және отандық өнімдермен 80 пайызға дейін қамтамасыз ету. Бүгінгі күні агроөнеркәсіп саласын дамытудың алдағы кезеңге арналған бағдарламасы әзірленген. Бұл салада ауқымды жұмыстар күтіп тұр» – деп, болашақтың іргетасын қалап кеткен еді. Аграрлы ауданымызда да бұл бағытта ауқымды жұмыстар атқарылып, жеміс-жидек, сүт пен ет өнімін өндіру қарқынды жүзеге асуда. Әсіресе, қос кеменің басын тең ұстап, өсімдік пен мал шаруашылығымен айналысып отырған шаруалар жетерлік. Солардың бірі – Бартоғай ауылдық округінде орын тепкен «Шелек» өндірістік кооперативі.
Ірі шаруашылықтың іргетасы 1995 жылғы аумалы-төкпелі заманда құрылған. Негізін қалаған ауданымыздың құрметті азаматы Аянбек Дауытқұлов 20 жылға жуық шаруашылықты өзі басқарып, дамытып келген. 2012 жылы өзінің ұлы Исламбек Аянбекұлы өндірістік кооперативті өз қолына алған. Жақында бартоғайлықтарды тұрақты жұмыспен қамтып, сүтті бағыттағы мал өсіруде көпке үлгі болып отырған шаруашылыққа арнайы барып, жұмыс барысымен танысқан болатынбыз.
Жаз маусымында кеңсе мен үйде отырмайтын шаруалардың жайы бізге мәлім болғандықтан, тікелей егістікке жол тарттық. Ойлағанымыздай іздегенімізді егістік алқабынан тауып, кооператив басшысы Исламбек Аянбеков алдымен өсімдік шаруашылығы жайлы әңгіме қозғады. Бүгінде 1050 гектарға соя, жүгері, жоңышқа мен көпжылдық шөп отырғызған олар күз айы таяған сайын жиын-терім науқанына қызу дайындық үстінде. Мұндағы өнімдердің негізгі бөлігі Алматы қаласының маңындағы ірі фермаларға сатылады. Қалғаны өз малдарының қысқы азығына сақталады.
– Біз секілді шаруаларға мемлекет бүгінде үлкен көмек көрсетіп отыр. Өнімдерімізге субсидия бөледі. Жеңілдетілген несие қарастырылған. Осыны пайдаланып осыдан 4 жыл бұрын лизингке соя мен бидай оруға комбайн алған болатынбыз. Оның да белгілі бір бөлігін мемлекет қаржыландырды – деген Исламбек Аянбеков ауыл шаруашылық техникаларын сатып алуда ұйымдастырылған лизинг барлығы үшін тиімді екенін айтты.
«Шелек» өндірістік кооперативінің негізгі бағыты – сүтті бағыттағы ірі қара өсіру. Қазіргі таңда фермада 135 бас «Алатау» мен «Черная пестрая» тұқымды сауын сиыры бар. Арнайы сиыр сауатын отандық аппаратпен қамтамасыз етілген шаруашылықтың өнімдері «ФутМастер» жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне жөнелтіледі. Бұл құрылғылар да жақын арада ауыстырылады. Исламбек Аянбекұлының айтуынша, бағасы 16 млн теңге болатын сиыр сауатын ресейлік «Елочка» құрылғыларына тапсырыс берілген.
– Ірі қара сатып алғанда мемлекет көмек беріп, қордан несие алған болатынбыз. Қазіргі таңда малдарды толықтай игерудеміз. Келешекте мал басын арттырып, сүт өнімін ұлғайтуды жоспарлап отырмыз. Негізгі бағытты мал шаруашылығына бұрсақ деген ниет бар – деп жоспарларымен де бөлісті кооператив басшысы. Қазіргі уақытта шаруашылықта 35 ауыл азаматы тұрақты жұмыспен қамтылған. Айлықты есептеу шетелдік принциппен жүзеге асады. Яғни, жұмысшылардың жалақысы істеген сағатына байланысты. Соның өзінде ауылдықтардың орташа айлығы 150-155 мың теңгені құрайды.
Әңгіме барысында кооператив басшысы мал дәрігері маманының жетіспейтіндігін айтып қалды. Сұрастырсақ, округтегі ветеринарлық маман малдың көптігіне байланысты үлгермейді. Десек те, вакциналарын тұрақты жасап тұрады. Сондықтан, білікті жас маман іздеген кооператив жалақы мен тұрғын үй мәселесін шешіп беретіндігін жеткізді.
Сардарбек НҰРАДИН.
Рухани жаңғыру және зияткерлік серпіліс
Тұңғыш Президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы ел дамуының жарқын үлгісі мен нақты қадамдарын көрсететін келелі ой, салиқалы пікір, батыл шешімдерге құрылған маңызды құжат. Бұл мақалада сананы жаңғырту, ұлттық болмыстан, ұлттық кодтан айырылып қалмай, оны әлемдік құндылықтармен үйлестіріп, Қазақстанның игілігіне жарату жолындағы мақсат-мүдделер туралы өзекті мәселе көтеріліп отыр. Онда Тұңғыш Президентіміз Қазақстан үшін қайта түлеудің айрықша маңызды екі үдерісі – саяси реформа мен экономикалық жаңғыруды қолға ала отырып, Біртұтас Ұлт болу үшін болашаққа қалай қадам басатынын және бұқаралық сананы қалай өзгертетіні жөнінде алысты болжайтын көзқарастарымен бөліседі.
Тұңғыш Президентіміз аталмыш жаңғырудың негізгі қызметі мен ерекшеліктеріне ой жүгіртіп, бұл жаңғырудың маңыздылығына тоқталады: «Жаңғыру атауы бұрынғыдай тарихи тәжірибе мен ұлттық дәстүрлерге шекеден қарамауға тиіс. Керісінше, замана сынынан сүрінбей өткен озық дәстүрлерді табысты жаңғырудың маңызды алғышарттарына айналдыра білу қажет. Егер жаңғыру елдің ұлттық-рухани тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды. Сонымен бірге, рухани жаңғыру ұлттық сананың түрлі полюстерін қиыннан қиыстырып, жарастыра алатын құдіретімен маңызды». Саяси, экономикалық реформаларда егеменді еліміз бірқатар жақсы нәтижелерге қол жеткізгені баршаға мәлім. Ол адами құндылықтар, рухани қазына, жастарды тәрбиелеу, олардың бойына патриоттық рухты сіңіре білу жұмысында рухани салаға басымдық берудің қажеттілігін алға қойып отыр. Бұл дегеніміз – ұлтымыздың барлық ұлттық салт-дәстүрлерін, мемлекеттік тіліміз бен әдебие-тімізді, мәдениетімізді, ұлттық рухымызды жаңғырту деген асыл ұғымға келіп саяды. Тұңғыш Президентіміздің рухани жаңғыруға, руханиятқа, білім, ғылымға маңыз беруі – үлкен көрегендік пен ұлттың алға ілгерлеуін жылдам қарқынмен жылжытатын қозғаушы күш. Бұл – тәуелсіз еліміздің бақытты болашағы мен алаңсыз келешегі үшін жасалып жатқан жұмыс. Өйткені, рухани байлықтың кемел болғаны бұл жеке азаматтарымыз үшін де, әрбір жеке тұлғадан құралған қоғам, туған еліміз үшін де өте маңызды үдеріс.
Мақалада аталған бағыт-тардың бәрі барынша өзектен-дірілген және уақыттың талаптарына нақты жауап береді. «Мәңгілік ел» болуымыз үшін бізге ауадай қажетті қасиеттер мен құндылықтардың қайнары тоғысып, ақыл-парасаты толыс-қан, ғаламдық ғылымды игерген адамдар көп болса, еліміз өркениетті, бәсекеге қабілетті болатыны ақиқат. «Болашақта ұлттың табысты болуы оның табиғи байлығымен емес, адам-дарының бәсекелік қабілетімен айқындалады… Сондықтан әр-бір қазақстандық, сол арқылы тұтас ұлт ХХІ ғасырға лайықты қасиеттерге ие болуы керек. Мысалы, компьютерлік сауаттылық, шет тілдерін білу, мәдени ашықтық сияқты факторлар әркімнің алға басуына сөзсіз қажетті алғышарттардың санатында. Сол себепті, «Цифрлы Қазақстан», «Үш тілде білім беру», «Мәдени және конфессияаралық келісім» сияқты бағдарламалар ұлтымызды, яғни барша қазақ-стандықтарды ХХІ ғасырдың талаптарына даярлаудың қамы», - деп ашып көрсетеді. Бәсекеге қабілеттілік саясат пен экономикада, білім, ғылымда, технологияда, яғни барлық салада болуы тиіс. Бәсеке болған жерде әрбір тұлға өзінің ең сапалы қызмет түрін ұсынады. Білім мен тәрбиесі ғажайып түрде үндескен, ұлттық идеологиясы темірқазығына айналған табысты ел болуымыз үшін жақсылыққа ұмтылып, жаманшылықтан арылып, саналы түрде барлық қасиеттерімізді ізгілендіріп, сананы рухани жағынан үнемі жетілдіріп, дамытып отыруға тиістіміз.
Ұлттық жаңғыру ұлттық санамен тығыз байланысты. Оның түпкі мақсаты – ұлттық бірегейлікті сақтап, ел ішінде бейбітшілік пен келісімді үйлестіре отырып, ұлттық береке, бірлік салтанат құрған бәсекеге қабілетті, табысты ел болу. «Сонымен бірге, жаңғыру ұғымының өзі мейлінше көнерген, жаһандық әлеммен қабыспайтын кейбір дағдылар мен әдеттерден арылу дегенді білдіреді», - дейді тұңғыш Президентіміз Н.Ә.Назарбаев. Сондықтан рухани жаңғыру үдерісін дер кезінде қабылданған оң шешім деп танимыз. Осы рухани жаңғырудың жүзеге асырылуын біз және сіз болып, «Бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып» бірлікте орындауымыз аса қажет. Бәсекеге қабілетті, әлемдік деңгейде танылған әрі дамыған рухани кемел ел болу –Тұңғыш Президентіміздің асыл арманы. Ендеше, тұңғыш Президентіміздің жастарға соны серпін, тың бастама ұсынуы келешекке қамданудың әрекеті деп түсінеміз.
Білім жүйесіне үштілділік керек пе?
Халқымыздың біртуар перзен-ті Мағжан Жұмабаев: «...Ұлттың ұлт болуы үшін бірінші шарт – тілі болуы.Ұлттың тілінің кеми бастауы – ұлттың құри бастағанын көрсетеді. Ұлтқа тілінен қымбат еш нәрсе болмасқа тиіс.Бір ұлттың тілінде сол ұлттың сыры, тарихы, тұрмысы, мінезі айнадай көрініп тұрады. Қазақтың тілінде қазақтың сары сайран даласы, біресе желсіз түндей тымық, біресе құйындай екпінді тарихы, сар далада үдере көшкен тұрмысы, асықпайтын, саспайтын сабырлы мінезі – бәрі көрініп тұр. Қазақтың сары даласы кең, тілі де бай. Осы күнгі түрік тілдерінің ішінде қазақ тілінен бай, орамды, терең тіл жоқ», – деп тіл жайында терең толғанған екен кезінде. Еліміз тәуелсіздік алғалы бері жүргізіліп келе жатқан тіл саясатының арқасында қазіргі таңда мемлекеттік тіл туралы оңды қоғамдық көзқарас қалыптасып отыр.Тіпті Отанымызда өмір сүріп жатқан басқа ұлт өкілдерінің де мемлекеттік тілді меңгеруге деген құлшынысы күннен-күнге арта түсуде. Мемлекеттік тілді білу – парыз, өзге тілдерді үйрену – құқық. Бүгінгі технология және жаһандану заманында көптілді меңгеру жас ұрпақтың білім кеңістігінде еркін самғауына жол ашатын, әлемдік ғылым құпияларына үңіліп, өз қабілетін танытуына мүмкіндік беретін қажеттілік. Көптілді меңгеру деген ұғым қазақ дүниетанымында бұрыннан бар түсінік. Кезінде халқымыздың «Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл» деген аталы сөзі дәл бүгінгі дамыған дәуірімізге сәйкес айтылғандай. Тарихи деректерге жүгінсек, әлемде Аристотельден кейін екінші аға ұстаз аталған ұлы ғұлама Әбу Насыр әл-Фараби бабамыз өз өмірінде 70-ке жуық ұлттың тілін жетік білгендіктен, артына мәңгі өшпес мол рухани құнды мұра қалдырып кеткендігі анық. Көптілді меңгерген адам әуелі өз тілінде ой қорытып, туған халқына өнеге болып, өзге жұртпен бәсекеде ырықты орынды иеленіп, сан мәдениетті санасына салып сараптай алса, онда ол өз өмірін қалайда мағыналы өткізетін айтулы тұлға болып жетілері анық. Тілдердің үш тұғырлылығы идеясына Тұңғыш Президентіміз нақты анықтамасын да береді: қазақ тілі мемлекеттік дәрежесінде мемлекет өмірінің бар саласында «бүкіл қоғамымызды біріктіруші» қызметін атқарса, орыс тілі ұлттар арасындағы қарым-қатынастарға қызмет етеді, ал ағылшын тілі әлемдік экономикаға, әлемдік қауымдастыққа кірігуімізге қызмет етеді. Осыдан артық қандай нақтылы анықтама керек?! Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялағаннан кейін Ата Заңында мемлекеттік тіл – қазақ тілі деп, сонымен қатар орыс тілін ресми тіл ретінде бекітті. Оның негізгі мақсаты ретінде ұлтаралық тұтастықты сақтау, қоғамның тілдік ортасын дисфункцияға ұшыратпау болған еді. Сондықтан да орыс тілі достық пен бейбітшіліктің, этносаралық қарым-қатынас тілі мәртебесіне ие болды. Қазірдің өзінде жаһандану үрдісі етек алған заманда халықаралық байланыс құралы және халықаралық экономика, халықаралық білім беру тілі – ағылшын тілін білмей әлеуметтік-экономикалық кеңістікке ену мүмкін емес. Сондықтан қазіргі таңда мектептерде шет тілін бастауыш сыныптардан, тіпті балабақшадан бастап оқыту енгізілуде. Себебі, ағылшын тіліне ерте жастан оқытудың тілді жақсы әрі еркін меңгеруге тигізер әсері мол. Көпжылдық зерттеу көрсеткендей, ағылшын тіліне ерте жастан оқыту балалардың жалпы және тілдік дамуын реттейді, балаларды өзге ұлт мәдениетін білуге және құрметтеуге үйретеді. Ғалымдардың зерттеулері көрсеткендей, үлкен адамға қарағанда кішкентай бала ағыл-шын тілін тез меңгереді. Дегенмен, сол көптілділік іргетасы ана тілден қалануы керек. Мысалы, жапондар секілді. Олар баласын қашан жапон тілінде дұрыс сөйлей білгенше өз тілінде оқытып, үйретіп, содан кейін ғана барып басқа тілді білуге ден қоя бастайтын көрінеді. Өркениетті елдердің осындай озық дәстүр-лерінен неге үйренбеске? Ана тілінде дыбыстарды дұрыс айтпай, дұрыс сөйлемеген баланың бойына патриоттық сезімді ұялата білеміз бе? «Өз тілін сезбеген бала — ана сүтін татпаған жетіммен тең» деп көрнекі жазушы Бауыржан Момышұлы айтқандай, ертеңгі күні жетімдерге тап болып қалмаймыз ба? Қазіргі заманғы мектептердің басты мақсаттарының бірі өсіп келе жатқан ұрпақты жан-жақты, жаһандану құндылықтарына бейімдеу, балалар мен жеткіншектердің көрші елдер мәдениетінің өкілдерімен дүниежүзілік кеңістікте өзара әрекет жасасуына деген шеберліктерін қалыптастыру. Оқытушылар мен оқушылардың алдында тұрған басты мақсаты – Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті орта білім стандарттары талаптары деңгейінде үш тілде білім меңгерген, өз елінің тарихы мен салт-дәстүрін білетін, көптілді коммуникативтік құзырлықтары қалыптасқан, өзін-өзі дамытуға және өзін-өзі жетілдіруге талпынатын тұлғаны дамыту. Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептерінде үш тілді білім беру моделін енгізудің өзектілігі мынада: алдымен, бүгінгі қазақстандық қоғамда көптілді, көп мәдениетті тұлғаға деген сұраныстың артуы. Ұлттық мектеп бітірушілерді жалпы қазақстандық және әлемдік білім және ақпарат кеңістігіне кіріктірудегі мәселелерді шешу қажеттілігі әрі болашақ ұрпақты қазақстандық патриотизмге, ұлтаралық қатынас мәдениетіне тәрбиелеудің өзекті мәселеге айналуы. Сонымен қатар, аз ұлт өкілдерінің этникалық ерекшеліктерін сақтаумен бірге олардың жалпы қазақстандық экономикалық, әлеуметтік-мәдени үрдістерге толыққанды қосылуына жағдай жасау және мектеп бітірушілерінің коммуникативтік және ақпараттық құзырлықтарының жеткілікті деңгейіне қол жеткізу.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020-шы жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында көптілді білімі бар педагогикалық кадрларды даярлау іске асырылуда. Оны жүзеге асыру мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында базалық пәндер циклында шетел тілінен сағаттар санын арттыру және оқудың типтік бағдарламаларында өзгерістер енгізу арқылы жүргізіліп жатыр, әсіресе, пәнді үш тілде оқытатын педагогикалық кадрларды дайындауға байланысты. Осыған орай, ауданымыздағы білім беру саласында үштілділікті алғашқылардың бірі болып Абылайхан орта мектебі қолға алса, осы күнге дейін 11 мектепте химия, физика және биология пәндері ағылшын тілінде өтуде, яғни ауданымызда 198 ұстаз үш тілде сабақ беруде. Республика дәрежесінде бақ сынап сапалы білімнің арқасында жүлделі орындармен марапатталуда, ендігі жерде «Дүниетану» және «Қоршаған орта» пәндерін үш тілде оқытатын педагог кадрларды дайындау қолға алынды. Атап айтсақ, мектепке дейінгі білім беру жүйесінде ағылшын тілін оқытатын мамандар даярлау мақсатында «Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту» мамандығы бойынша таңдау пәні ретінде «Бастапқы шетел тілін үйрету мұғалімі» пәндері енгізіліп, оқытылуда. Көпшіліктің «Үш тұғырлы тіл» саясатын дұрыс түсінбей, тек қана қазақ тілін қолданайық деп наразылық көрсетуі артық. Біз мемлекеттік тілді дамытып, орыс тілі мен ағылшын тілін қажетіне қарай үйренуіміз керек.
Қорыта келгенде, Қазақстан-ның тілдер саясатындағы басты бағыт – тілдердің үштұғырлығы. Бағдарлама қазақ, орыс және ағылшын тілдерін еркін меңгерту. Алайда, Қазақстан жерінде тұратын азаматтардың басын біріктіретін тіл ретінде қазақ тілі басты тіл болу керек екенін естен шығармайық. Сонымен көпұлтты Қазақстан жағдайында «Тілдердің үштұғырлығы» мәде-ни жобасы қоғамдық өзара келісімді нығайтатын маңызды фактор. Тілдердің үштұғырлығы идеясы Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін құруға және дамытуға бағытталған ұлттық идеологияның бөлігі болып табылады. Қазақстан үшін үштұғырлы тіл – елдік бәсекеге қабілеттілікке ұмтылудың бірінші баспалдағы. Өйткені, бірнеше тілде еркін сөйлей, жаза білетін қазақстандықтар өз елінде де, шет елдерде де бәсекеге қабілетті тұлғаға айналады.
Бәтес Аманова,
Еңбекшіқазақ аудандық білім бөлімінің басшысы.
Судағы сақтық – өміріңді құтқарады
Тілсіз жаумен күресу әзірге мүмкін болмай тұр. Оған себеп, тұрғындардың өздерінің өз өмірлеріне жауапсыздығы. Биылғы жылдың алты айында 5 адам суға кеткен. Оның ішінде екеуі кәмелеттік жасқа толмаған бала болса, үшеуі ойламаған жерден судағы қайғылы жағдайға душар болғандар.
«Бұл 2018 жылмен салыстырғанда жоғары болып тұр. Себебі, былтырғы жылы алты айлық көрсеткіш бойынша суға кеткендер саны үшеу еді және үшеуі де жасөспірімдер болған», – дейді аудандық төтенше жағдайлар бөлімінің аға инженері әрі қоғамдық қорғау бөлімінің аға лейтенанты Е.Тергеусізов. Сонымен қатар, оның айтуынша: «2019 жылдың суға шомылу маусымы басталғалы бері қайғылы жағдайлар тоқтамай тұр. Нақтылайтын болсақ, 4-мамырда Қазақстан ауылдық округінде арыққа 2 жасар бала батып кеткен. 1-маусымда Ақтоған ауылында Шелек өзеніне кәмелеттік жасқа толмаған қыз бала батып, өмірмен қоштасқан. 21-маусымда Ақжал ауылына жақын жердегі Қапшағай су қоймасына батып кеткен еркектің мәйіті табылған. Ал, 22-маусымда Қарбалтабай ауылындағы каналға ер адам құлап, қаза тапқан. Дәл осы маусымның 30-да Түрген өзеніне де бір әйел адам құлап, ажал құшқан. Осы тұста айтып өту керек, қаза болғандардың ішіндегі балалардың өлімі – ата-анасының балаларын жіті бақыламағандығының салдарынан болып отыр. Ал, екі үлкен адам ішімдіктің кесірінен суға кеткен. Орын алған бір жағдай – байқаусызда аяғының тайып кетуінен болып отыр. Ескерте кетейік, адамдардың өлімі құтқарушылар жүрмейтін, қараусыз жерлерде орын алған. Қарапайым суға түсу ережелерін сақтай білмегендіктің соңы – оқыс оқиғамен аяқталды. Сондықтан, суға түскенде ерекше сақ әрі абай болу керек!».
Расында, бұл қайғылы жағдайлар басқаға сабақ болар. Суға түсуге болмайтын жерлерде өміріңізді бәске тікпеңіз!
Алмагүл НҰҒМАН.
Ана мен бала – қоғамның басты байлығы ... бола тұра
Әлия есімді екі баласымен жесір қалған ана асыраушысынан айырылығанына байланысты әлі кәмелетке толмаған екі баласына мемлекеттен 18 мың 890 теңге жәрдемақы алады. Шарасыздық пен жоқшылықтың қамытын киген ана төрт жасар үлкен ұлын Алматыдағы «SOS Kinderdorf» балалар қалашығына орналастыруға мәжбүр болған. Өзі кіші ұлымен үйде отыр. Жалғызбасты аналар арнайы жәрдемақыны бала бір жасқа толғанға дейін ғана алады. Әлияның пікірінше, бұл – әділетсіз...
Барша Қазақстан халқын, әсіресе, аналар қауымын қатты есеңгіреткен бас қаламызда орын алған жағдай әлі де ойлаған адамның жүрегін жылатпай қоймайды. Айта кетейік, 4 ақпанда Астанадағы аудандардың бірінде кенеттен шыққан өрттен бес бала қаза тапты. Оқиға болған сәтте олардың ата-аналары үйде болмаған. «Өрт салдарынан көз жұмған балалардың анасы пластикалық ыдыс шығаратын зауытта, ал әкесі көлік жөндеу орталығында жұмыс жасайды. Қайғылы оқиға кезінде екеуі де түнгі ауысымда болған», – деп нақтылаған еді оқиға желісін Елорда әкімдігінің баспасөз хатшысы Эльвира Жүргенбаева. «Екі бала мектепте төртінші және алтыншы сыныпта оқып жүрген. 2014 жылғы үшінші бала өткен жылдан бастап мемлекеттік балабақшаға орналастырылған. 2016 жылғы балаға биыл балабақшаға жолдама берілуі тиіс еді», – деді Ж. Жүргенбаева.
Көпбалалы ана жетіспеушіліктің кесірінен орны толмас қайғыға душар болды. Жер-жерлерде бас көтерген әйелдер қауымы мемлекет тарапынан берілетін жәрдемақының ештеңеге жетпейтінін айтып күңіренді. Ана мен балаға деген қамқорлық тек сөз жүзінде ғана орын алып, іс жүзінде мүлдем басқа көріністерге куә болып отырғандаймыз. Неге десеңіз, отбасы мәселесі Елбасының ұдайы назарынан тыс қалған емес. Жыл сайынғы Жолдауында отбасы, демографиялық өсім, ана мен бала денсаулығын сақтау мәселелеріне ерекше мән беріп, тапсырмалар жүктейді. Әйел – отбасының, мемлекеттің тірегі ретінде танылған. Ана мен баланы қорғау әлеуметтік гендерлік саясаттың аса маңызды құрамдас бөлігі ретінде жарияланды.Мемлекеттің дамуы, халықтың әл-ауқатының артуы тікелей отбасына байланысты десек, халықтың тұрмыс жағдайын жақсартудағы, отбасын нығайтудағы басым бағыттардың бірі – ана мен балаға әлеуметтік қолдау жасау болып табылады. Отбасы маңызды әлеуметтік бірлік ретінде заңның қорғауында. Қазақстан Республикасы Конституциясының 27-бабында «Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттiң қорғауында болады»деп атап көрсетілген. Сонымен қатар, Ана мен бала денсаулығын сақтау – денсаулық сақтау жүйесі алдында тұрған маңызды міндеттердің бірі ретінде қарастырылған. Елбасы Н.Ә.Назарбаев ана мен бала денсаулығын еліміздің қазіргі және болашақтағы дамуындағы басым бағыттарының бірі ретінде анықтады. Еліміздің стратегиялық құжаттарында және ҚР Президенті Жолдауларында ана мен бала өлім-жітімін азайту және халықтың өмір сүру ұзақтығын арттыру қажеттігі атап көрсетілді. 2018 жылы Қазақстандағы жалпы өлім көрсеткіші бойынша ана өлімі 1,2 пайызға, ал нәрестелер өлімі 2,8 пайызға төмендеген... Алайда, ел ішіндегі, қарапайым халық арасындағы жағдай мүлдем басқа. Көп балалы аналар сол перзенттерін тәрбиелеп не үйде отырарларын, не жұмысқа шығып нанын табуға отағасына жәрдемдесерін білмей дал болуда. Осы тұрғыда «Қазақстан заңдары «Ана мен баланы қорғау туралы» халықаралық конвенцияға сәйкес келеді. Бірақ, баланың көбеюіне заң кепілдік бола алмайды» дейді сарапшылар. Қысқасы, «балаңды өзің үшін тудың, өзің бірдеңе қылып асыра» дегендей. Әрине, баланы өмірге әкелу – әркімнің өз таңдауы. Алайда, елдегі халық санының өсімін арттыру үшін ана мен баланың жағдайын жасау – басты талап. Әлемдік деңгейдегі SaveThe Children қайырымдылық ұйымы ана мен балаға жағдай жасайтын елдердің тізімін жасаған болатын. Ана денсаулығы, әйелдердің білім алуы мен табысы, сондай-ақ, бала өлімінің деңгейін есепке ала отырып, 176 елдің рейтингін шығарыпты. Аталмыш тізімде ана мен балаға ең жақсы жағдай жасайтын ел ретінде Финляндия көш басына шықты. Ал тізімнің соңында Конго Демократиялық Республикасы жайғасқан. Рейтингтің соңында тұрған он мемлекеттің барлығы Африканың тропикалық аймағында орналасқан екен. Ұйым деректеріне сүйенсек, Конгода 30 әйелдің біреуі босану кезінде немесе басқа да жағдайларда қаза табады. Ал Финляндияда 12 200 әйелдің біреуі ғана босану кезінде қайтыс болады. Жаңа туған балалар ең көп қайтыс болатын ел – Үндістан. Save The Children ұйымы мұнда жыл сайын 310 мыңға тарта жаңа туған сәби шетінейтінін растап отыр. АҚШ әйелдердің өмір сүру сапасы жөнінен 30-орында тұр. Дамыған елдер арасындағы жаңа туған бала өлімінің ең жоғарғы көрсеткіші Құрама Штаттарда тіркелген. Ал, Қазақстан бұл рейтингте 65-орынды иеленіпті.
Ана мен бала – қоғамның бас-ты байлығы бола тұра, мемлекет байлығы оларға арналмаған. Жәрдемақы мөлшері шектеулі және тек бір жасқа дейін ғана. Бала саны халық санағы кезінде жақсы да, өзге уақытта ата-ананың жауапкершілігінде. Жоқ, әлбетте, ешқандай ата-ана өз баласының жауапкершілігінен қашпайды ғой, есі дұрыс болса. Алайда, сол балалар мемлекеттің ертеңгі жарқын болашағы емес пе?! Оларға бүгін қамқор болмасақ, ертең өз қолдары аузына жеткенде ешкімнің көмегіне мұқтаж бола қоймас. «Ерім дейтін елі болмаса, елім дейтін ер қайдан шықсын» деп бекер айтылмаса керек-ті.
Алмагүл Нұғман
Руслан КАЛИЕВ: «Мы можем жить лучше»
Есик – «лицо» района, по его санитарному состоянию, инфраструктуре судят о благополучии остальных населенных пунктов, сельских округов. Нередко в нашей газете по вопросам саночистки, питьевого водоснабжения и движения транспорта выступает старожил Есика – экс-депутат районного маслихата, Почетный гражданин района, предприниматель, директор автостанции Руслан КАЛИЕВ. В этом номере мы вновь предоставляем ему слово. Вот что говорит Руслан Абдыбекович:
– В главном город меняется к лучшему, но, как говорится, ложка дегтя портит бочку меда. По-прежнему вокруг центрального моста устроены самовольные «автостанции», создающие транспортные заторы, аварийные ситуации, приводящие к ДТП. В Есике около 20 стихийных стоянок такси, причем большинство таксистов не платят налоги, не имеют разрешительных документов. На стоянке возле мечети водители ходят, извините, в туалет под мост, так как стационарных общественных туалетов или передвижных биотуалетов в городе почти не имеется. Улица Фрунзе давно стала нелегальным рынком, с которого бытовые отходы выносят и сваливают обочинах на ул.Алматинской – главной транспортной магистрали Есика. Возле магазинов, кафе в перегруженном центре города нет возможности устроить парковки – зачем тогда было давать разрешительные документы на строительство?
Пешеходами, автомобилистами не соблюдаются правила поведения, плюют, бросают мусор и окурки под ноги. Однако нет никакой пропаганды культуры поведения, не проводится каких-то общественных акций, нет билбородов, плакатов, не ведется агитация за соблюдение санитарных норм. Где граждане, направленные на общественные работы, которые в первую очередь должны работать на саночистке, заниматься озеленением, благоустройством? Их труд оплачивается из бюджета, за счет налогоплательщиков, но таких работников на улицах минимум…
Не имеет предела незаконный частный извоз, которым нередко занимаются «бомбилы» из близлежащих округов. Нелегальные «извозчики» не соблюдают правила дорожного движения, останавливаются, где кто руку поднимет. От этого постоянные пробки, заторы, взаимные оскорбления и стычки. Но, главное, они отнимают хлеб у порядочных предпринимателей, водителей маршрутных автобусов, берущих патенты, платящих налоги. Налоги, за счет которых содержится здравоохранение, образование, инфраструктура, за них платят другие. Но ведь они и их дети тоже пользуются общественными благами! Иждивенческие настроения не находят отпора, потому нарушители небоятся наказания, они привыкли безнаказанно соблюдать только собственные интересы.
Общественный транспорт убивается на корню – кто будет честно работать себе в убыток? Честных тружеников надо защищать, это в интересах и государства, и общества. Однако, скоро от общественного пассажирского транспорта в Есике и районе останется лишь воспоминание. Может, где-то я резок, но, что называется, наболело. Я понимаю, что город прежде всего страдает от объективных причин – много приезжих, большой транзит, пассажиро- и грузопоток. Руководству района и города нелегко справляться с таким хозяйством: на каждом углу не поставишь участкового или сотрудника акимата, налогового инспектора, общественного работника, коммунальщика. Но свести к минимуму проявления бескультурья, стихийные автостоянки и парковки, нарушения налоговой дисциплины и правопорядка я думаю, можно, подключая к пропаганде культуры поведения уважаемых жителей города, проводя уличные рейды с участием активной молодежи, налоговиками и участковыми. И начинать надо уже сейчас.
Мемлекеттік қызметшілерді үстеме жұмысқа тарту он есеге қысқарды
Биылғы жыл басынан бері Жетісу өңіріндегі облыстық жергілікті атқарушы органдарының Әдеп жөніндегі уәкілдерімен 332 алдын алу және түсіндіру іс-шаралары өткізілген. Сонымен бірге мемлекеттік қызметшілерінің әдеп кодексінің талаптарын сақтау мәселелері бойынша 623 жеке консультативті көмек көрсетіліп, заңдық кеңес алуға келген 513 азамат арнайы жеке қабылдауда болған. Бұл туралы Талдықорған қаласында «Алматы облысындағы Әдеп жөніндегі уәкіл институты» тақырыбында өткен баспасөз мәслихатында айтылды.
БАҚ өкілдері алдында сөз алған Алматы облысы әкімі аппаратының Әдеп жөніндегі уәкілі Талғат Өмірәлиев: «Әдеп жөніндегі уәкілдің институты Елбасының «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының 12 – қадамында анық атап көрсетілген. Бағдарламаны жүзеге асырудағы мемлекеттік қызметшілердің әдеп нормаларын сақтауы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы әдеп кодексі бойынша заң бұзушылықтардың алдын алу, сондай-ақ өздерінің функцияларының шеңберінде мемлекеттік қызметшілер мен азаматтарға кеңес беру үшін енгізілген. Нақтырақ айтқанда, бұл мемлекеттік қызметшілердің қарапайым халықпен қарым-қатынас жасауда әдепті, ибалы, мәдениеті болуын жан-жақты дәріптейді» -деп атап көрсетті.
Осыдан соң Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігі Алматы облысы бойынша департаментінің Мемлекеттік қызмет саласындағы бақылау басқармасының басшысы Ұлан Қалжанов: «Ағымдағы жылдың 6 айында Әдеп жөніндегі кеңестің, арнайы мониторингтік топтың мүшелерімен, және БАҚ өкілдерімен бірлікте мемлекеттік қызметшілерді үстеме жұмысқа тартуды жою бойынша тиісті жұмыстар жүргізілген болатын. Бұл бағытта 102 профилактикалық іс-шара ұйымдастырылып, нәтижесінде 2 лауазымды тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Сонымен бірге 7 мемлекеттік мекемеден үстеме жұмыс істеу ісі анықталып, уәкілетті тұлғаларға заң бұзушылықты жою туралы ұсынымдар енгізілді. Соың нәтижесінде қазір Алматы облысында заңсыз үстеме жұмысқа тарту 10 есеге қысқарды» -деді.
Айдын Кәлімхан
Әлемнің мәні – ӘЙЕЛДЕ
«Гендерлік саясат» ұғымы әу баста батыстың феминистік қозғалысы кезінде бастау алғаны белгілі. Большевизм жеңіске жетіп, Кеңестер одағы құрылғанда да алғашқы көтерген мәселесі әйелдер теңдігі болды. Жаратылысынан берілген әлсіздігі өндірістік, отбасылық қарым-қатынастарда айрықша көрініс тапты. Ерлермен теңдей дәрежеде жұмыс істесе де жалақы айырмашылығы, отбасылық құқық жөнінде қатты қысымға ұшырады. Батыстықтар ХІХ ғасырдың орта шеніне дейін өздеріндегі сенім бойынша Адам атаға тыйым салған жемісті жегізіп, бүкіл адам баласын жұмақтан шығарған, жер бетіндегі бүкіл күнәларға себеп болған Хауа ана болғандықтан барлық әйелдерді лағынеттеп жек көрген. Ислам діні келгенше Араб елдерінде де қыз балаларды қорлау қалыпты жағдай болған. Көне араб ерлері әйел адамды зат ретінде санап, тек тән рахаты үшін қолданатын. Бұған араб поэзиясындағы өлең жолдары мен тарихтағы оқиғалар куә. Араб қоғамының отбасында ер адам толық басшылық жасады. Әйелді күйеуге қамқоршылары ұзататын және әйелдің оларға қарсы шығуға құқығы болмайтын. Зинақорлық кең етек алғандықтан әкелері ондай қорлыққа шыдамай қыз баласын туа сала тірілей көміп тастайтын болған. Өлтіруге қимағандары қыздарын ұлдарша киіндіріп, жұрттан жасырып ұстаған. Ал ислам діні келгеннен кейін әйелдердің құқығы мен міндеттері айқындалды. Мұхаммед (с.ғ.с.) Пайғамбар: «Кімде-кімнің үш (екі я бір) қызы болса, соларға жақсы қараса, ақыретте жұмаққа барады» деп, қыз балаға мейіріммен қарап, ұлдан кем көрмеуді өсиет еткен. «Сыйлық әкелсеңдер, алдымен қыздарыңа беріңдер» деген де өнегелі хадисі кездеседі. Осылайша қыз бала әкесін жәннатқа кіргізсе, күйеуінің иманын толықтырар, жүрегінің тыныштығы, көз қуанышы болатындығы, өмірге перзент әкеліп, ана атанғанда табанының астында жұмақ жататындығы қасиетті Құран кәрімде жазылған. «Сендердің ең жақсыларың әйелдеріңе жақсы қарағандарың» деген де Хақ сөзі асыл дінімізде әйел құқығының қорғалатындығына дәлел.
Осыған қатысты Нұр-Мүбәрәк Египет Ислам мәдениеті университетінің докторанты Салтанат Қағазбекова пікір білдірген еді:
«Исламда қыз бала тұрмысқа шыққаннан кейін, отбасын асырауға тек ер кісі жауапты. Әйел адамға ол міндеттелмеген. Неге? Өйткені, оның физиологиялық нәзіктігін ескеріп, бұл міндет ер адамға жүктелген. Екіншіден, мирас мәселесіне қатысты. Әйел адамға берілген мирас ер адамға екі есе беріледі. Бұл жерде Исламда әйел мен еркек тең емес екен, өйткені, мирас екеуіне екі түрлі беріліп тұр деген пікір тууы заңды. Отбасын құрмаған қыз балаға мирас беретін болса, ол тек өзінің қажетіне жаратады, ол мирас бөліске түспейді. Ал, қыз бала тұрмысқа шыққаннан кейін, оның нәпақасын табуы, бала-шағасының бүкіл материалдық тұрғыдан жағдайын жасау ер адамның мойнында. Әйел адамға мирас аз берілетін себебі содан. Куәгерлік кезінде де екі түрлі болады. Яғни, ер адам бір өзі куәгерлік берсе, ал, әйелдерден екі адам куәгерлік бере алады. Себебі, тағы да, сол әйел затының жаратылысына байланысты. Куәгерлік берген кезде, әйел адам жаны ашып, иә мейірімділігі ұстап, біржақтылыққа ұрынуы мүмкін. Сондай-ақ, әйел адамның табиғи ерекшелігіне қарай, белгілі бір уақыттарда құлшылықтар орындалмайды. Ол оның кемшілігі емес, артықшылығы. Келесі ерекшелік – талақ немесе ажырасу мәселесіне қатысты. Басқа діндерде әйел адам ажырасуға ешқандай құқығы болмауы мүмкін. Ал, Ислам дінінде, егер әйел адам белгілі бір жағдаяттарда өзінің ажырасқысы келетін болса, оған ешқандай қарсылық келтірілмейді. Бірақ, талақ мәселесінде соңғы шешім отбасындағы ер кісінің үлесінде қалады. Ол да әйел адамның табиғатынан, мінезіне байланыс-ты туындайтын жайт», – деп исламдағы әйел құқықтарының ерекшеліктерін атап көрсетті. Бұл жерде байқағанымыздай, әйел мүддесі тапталып, не құқығы қорғалмай жатқан жоқ. Керісінше, эмоцияға беріліп, бұрыс шешім қабылдаудан сақтап, нәзік болмысына байланысты жауапкершілігін азайтуда.
Қазақ қоғамы дінге берік, салт-дәстүрге мығым халық екені бесенеден белгілі. Ежелден қызым – құтым деп, төріне отырғызып сыйлап, жат жұрттық деп ерекше құрметпен қараған. Еркелетсе де есіртпей, қырық үйден тыйым жасап, тәрбиесіне аса мән берген. «Бір қолымен бесікті, бір қолымен әлемді тербетеді» деп аналарымызға керемет теңеу берген де дана халқымыз. Ошақ қасындағы тіршіліктен бөлек, ел бірлігі, ұрпақ болашағы үшін маңызды істерге де араласқан. Оған тарих куә. Сонау Сақ дәуірінде атқа мініп ерлермен қатар елін жаудан қорғаған Тұмар ханшайымның Кир патшасымен соғысы дәлел. Бір шаңырақтың ғана емес, үлкен әулеттің, тіпті бір рулы елдің берекесін келтіріп, мәселесін шешіп, несібесін тасытқан абыз аналарымыз да баршылық. Соның бірі – Бәйдібек бидің жары болған Домалақ анамыз. Ақылы мен көрегендігі хақында аңыз әңгімелер халық арасында жетерлік. Бірде қалың жау Қаратау жерін жайлап отырған Бәйдібектің ауылын шауып, сан мың жылқысын айдап әкетеді. Бәйдібек бастаған ер азаматтар ауылда болмаса керек. Содан жау шапты деген хабарды естіп, елден жасақ жиып, үлкен бәйбішесі Сарыдан туған алты баласын ертіп, жауға аттанғалы жатқанда Домалақ ана: «Байеке, малдың құты, жылқының иесі құла айғыр қолда қалды. Амандық болса, алты күннен кейін жылқылар жауға қайыру бермей өзі ауылға қайта оралады. Жауды қумаңыз, азаматтар аман болсын, осы тілегімді орындаңыз», деп өтінгеніне қарамай, Бәйдібек жасағы жауға аттанып кетеді. Күйік асуында ұрыста жеңіліске ұшырап, алты ұлынан да айырылады. Арада алты күн өткенде байлаулы тұрған құла айғыр жер күңіренте дүлей күшпен кісінейді. Шығыстан қалың шаң көтеріліп, ұзамай Бәйдібектің жылқысы көрінеді. Ереуілдеп барып, қайтара алмаған жылқының осылайша Домалақ ана даналығымен үйде отырып-ақ кері оралатынын білген деседі.
Ел басына күн туғанда қолына қаруын алып ер азаматтармен қатар соғысып, жауға шапқан батыр қыздарымыз қаншама. Әрідегі Әбілхайыр ханның зайыбы Бопай ханшайым, Есім ханның шолғыншы батыры Ақбикеш Ару, Қаракерей Қабанбайдың жан жары Гауһар батырлар айрықша табандылық көрсетіп, жойқын жорықтарда ерлермен тізе қосып, қанды шайқастарда қатар соғысқан. Бертіндегі қайсар қыздарымыз Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Хиуаз Доспановалардың ерліктері келешек ұрпаққа үлгі. Азаматының абыройын асқақтатып, ақыл-кеңесін беріп, даналығын танытқан Жиренше шешеннің Қарашашы, Қобыландының Құртқасы, Алпамыстың Гүлбар-шыны сынды асыл аналарымыз ертеден әйел – еркектің серігі екенін көрсетеді.
Қазіргі қоғамда да аруларымыз нәзік жанды дегенмен, қаһармандық танытып жүрген батыр қыздарымыз да, іскерлігімен оқ бойы озатын кәсіпкер де, ғылымда түрлі жаңалық ашқан ғалым да, халқын қорғар сақшы да, көлік жүргізуші де болып, тіпті, өрт сөндіру, құтқарушы қызметінде де ерлермен теңдей қызмет қылып жүр. Қарым-қабілетіне байланысты қай бағытты таңдаймын десе де шектеу жоқ. Жалақы мәселесі де қиындық туғызған емес.
Тек бүгінгі күні туындайтын мәселе – отбасылық кикілжің кесірінен әйел адамға көрсетілетін зорлық-зомбылық. Еліміздің отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссиясы былтыр 14 мыңға жуық әйелге күш қолданылғаны жөнінде мәлімет берген. Соңғы екі жылдың өзінде 50 мыңға жуық адамға ескерту беріліп, 40 мыңнан астам адам әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Мұндай құқықбұзу-шылыққа барғандарға заң бойын-ша 3 айлық есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл салынып, 10 тәулікке дейін қамауға алу шарасы қарастырылған. Сондай-ақ, ішкі істер министрлігінде әйелдерге араша түсетін арнайы бөлімшелер ашылған. Әйелдерге заңдық-психологиялық тұрғыда көмек беретін 20 дағдарыс орталығы жұмыс істейді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығымен гендерлік теңдік стратегиясы бекітілді. 2009 жылы «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың профилактикасы туралы» №214 заң қабылданды. Осы заңның 26-бабында ұрып-соғу, күш көрсету, зорлық-зомбылық, қысым көрсету секілді түрлі мәселелер толық қамтылған. Бүгінде әйел адам өз құқығын толық қорғай алады. Заң аясында түрлі шаралар ұйымдастырылып, аналар үйі, психологиялық та кеңестер беретін орталықтарда қазіргі нарық заманында әйелдер қауымының сауатты болуына, отбасын сақтап қалуына, балаларына жақсы тәлім-тәрбие беруіне үйретеді.
ТҮЙІН. «Қай жерде, мейлі, қай елде, әлемнің мәні – әйелде...» деп ақын Жүрсін Ерман айтқандай өмірдің сәні де, тіршіліктің әрі де, шаңырақтың шаттығы, отбасының ұйытқысы да – әйел. Алла тағала әйелді жаратқанда оны алтыншы күннің кешінде бітіріпті. Қасынан өтіп бара жатқан періште: «Сен неге бұл үшін ұзақ жасадың?» – деп сұрайды. Сонда Алла тағала: «Бұл жаратылыстың болмысы ерекше. Ол екі жүзден астам қимыл әрекетті біледі. Бір мезетте бірнеше баланы құшағына басып, мейірімді жүрегімен жарылған тізеден жараланған жүрекке дейін емдей алады. Өте нәзік, сонысымен мықты. Көз жасымен қуанышы мен қайғысын, қасіреті мен күдігін, махаббаты мен сезімін білдіреді. Әйел ерінің жүрек тыныштығы, көңіл қалауы, сырының иесі, отының көзі, қамқоршысы, ақылшы, кеңесшісі. Олар бір-бірін толықтырып тұрады. Әйел еркектің өзінен жаратылған. Жарын қорлағаны – өзін сыйламағаны» – деп әйел мәртебесінің биіктігін сипаттап берген екен.
Жансая ЫСҚАҚ.
В бизнесе только… женщины
В прошлом те времена, когда «женский» бизнес имел специфические черты, локализуясь в сфере бытового сервиса, общепита, иногда швейного производства. Сейчас есть смысл говорить об участии женщин в бизнесе как таковом, охватывающем все отрасли экономики. Тому подтверждение статистика: только в Алматинской области действует 122,6 тысячи субъектов предпринимательства. Из них 42% создали не бизнесмены, а бизнесвумены, побеждая «сильный пол» в честной конкурентной борьбе. Учтем, что сама природа рынка не терпит разнарядок – предпринимателем не назначишь, он выживает, если конкурентоспособен. Но, если женщины-предприниматели могут соревноваться в бизнесе с мужчинами на равных, нужно ли к ним особое отношение? Иначе говоря, нуждаются ли они в гендерном протекционизме?
Эксперты считают, что да. В прошлом году под эгидой международного фонда «ООН-женщины» исследовательская команда Фонда местных сообществ Енбекшиказахского района, которым руководит Бахыт Ельчибаева, и независимый эксперт Ирина Найденова в районах Алматинской области изучали возможности развития женского бизнеса на селе. Результаты исследования были представлены в обширном отчете, подготовленном для фонда «ООН-женщины». Из отчета следует, что в сельской «глубинке» женщинам намного труднее организовать и вести какой-либо бизнес. Кроме того, что социальный статус женщины в традиционном обществе ниже, чем у мужчин, на них возложены заботы о домашнем хозяйстве, уходу за детьми, они менее мобильны. Отсутствие высшего образования, низкая квалификация, слабая правовая грамотность, отсутствие специальных квот государства для женского предпринимательства – только часть барьеров для женщин, желающих открыть свое дело.
А стоит ли женщинам его открывать? Ответ вновь утвердительный. Глобализация современного общества давно привела к разрушению традиционной схемы «мужчина – кормилец, женщина – хозяйка». Такие факторы как низкий доход, неполные семьи, высокая безработица сельских мужчин порой (и, увы, нередко) вынуждают женщин самостоятельно бороться за семейное благополучие. И помощь со стороны госпрограмм, финансовых, общественных, образовательных институтов для сельчанок, обеспечение благоприятного правового, финансового и делового климата для предпринимательниц является острой проблемой. Ее сейчас активно поднимает Национальная палата предпринимателей Казахстана «Атамекен», организуя для бизнес-вумен обучающие семинары, курсы и мастер-классы, привлекая госучреждения, банки, НПО, крупные компании.
Такой семинар для предпринимательниц Алматинской области 27-28 июня состоялся в Енбекшиказахском районе по инициативе НПП РК «Атамекен» с финансовой поддержкой Азиатского банка развития. Непосредственными организаторами семинара по теме «Развитие женского предпринимательства в сельских регионах» выступили региональная (областная) НПП «Атамекен», ее районный филиал под руководством Бахыт Дуйсебековой, совет деловых женщин района (председатель Шолпан Касымбаева), Фонд местных сообществ Енбекшиказахского района.
В семинаре также участвовали заместитель акима района Алтай Досумбаев, руководитель районного отдела предпринимательства Нурболат Сергали, аким Тургенского округа Бота Елеусизова. Для презентации кредитных программ бизнеса, информирования о финансовых инструментах банков были приглашены представители Азиатского банка развития (АБР), АО «Фонд развития предпринимательства «Даму» в Алматинской области, АО «Нурбанк», АО «Fortebank», АО «Банк Центркредит», микрофинансовой организации (МФО) KMF.
Слушательницами семинара стали более 40 предпринимательниц из всех регионов Алматинской области, работающих в самых разных направлениях: главы КХ, фермеры, директора производственных предприятий и фирм.
Как сказала управляющий директор Департамента социальных инициатив НПП РК «Атамекен» Салтанат Абдикаримова, такие обучающие семинары НПП «Атамекен» планирует провести в 15 регионах страны. Их главной целью является раскрытие делового потенциала сельских женщин, создание лучших условий для женского бизнеса в ауле и на селе. Салтанат Абдикаримова поблагодарила Азиатский банк развития за финансирование таких мероприятий в масштабе всего Казахстана.
Аналитик АБР Рафаэль Акуино подготовил презентацию «Роль АБР в поддержке женщин-предпринимательниц в РК». АБР, открывший свое постоянное представительство в РК в 1998 году, вложил в бизнес-проекты нашей республики свыше 5 млрд долларов, предоставляя займы как в государственном, так и в частном секторе, в том числе субъектам среднего и малого предпринимательства.
Бизнес-тренером на обучающих курсах семинара стала исполнительный директор ФМС Бакытгуль Ельчибаева. Она знакомила предпринимательниц с юридическими и финансовыми аспектами ведения бизнеса, особенностями налогообложения и привлечения инвестиций. «Ученицы» также почерпнули немало полезного на ее практикумах по составлению бизнес-планов, применению возможностей интернет-маркетинга, по продвижению бизнеса с использованием социальных сетей.
Эксперт отдела нефинансовой поддержки предпринимательства региональной палаты «Атамекен» Сания Наурызбаева рассказала бизнес-леди о мерах финасовой и нефинансовой поддержки предпринимательства в РК. Заместитель директора Регионального филиала АО «Фонд развития предпринимательства «Даму» в Алматинской области Бахытжан Ошакбаев провел для них подробную презентацию проектов Фонда «Даму».
Представители банков и МФО на семинаре давали консультации, объясняли условия финансирования бизнеса по кредитным программам банковского сектора.
Итогом семинара для участниц были полезные связи с финансистами и НПП «Атамекен», они получили новые знания о финансовых продуктах банков, о возможностях расширения и продвижения бизнеса с применением интернет-технологий, брэндинга и маркетинга.
Отметим, что это не первое мероприятие для бизнес-вумен, организованное региональной НПП «Атамекен» и ее районным филиалом в текущем году. В апреле 2019 г. компания «Coca-Cola» совместно с «Атамекен», фонд «Социальная динамика» и Ассоциация семейного бизнеса провели тренинг для предпринимательниц района и предложили им принять участие в проекте «Coca-Cola белестері». В ходе данного проекта ежегодно проводятся конкурсы компании на лучшую бизнес-идею, а победительницы получают солидные гранты.
Продолжение бизнес-инициатив НПП «Атамекен» следует. Будем ждать новых мероприятий.
И.ТУРАНИН.
На снимке: участники семинара НПП «Атамекен".
Президент Жарлығы: кімдердің несиесі кешіріледі?
Осыдан бір ай бұрын өткен сайлауда айқын басымдықпен жеңіске жетіп, Президент атанған Қасым-Жомарт Тоқаев қазақстандықтардың әл-ауқатын арттыру шараларын қолға алды. Соның бірі – бірақатар азаматтардың несиесін кешіру жайлы Жарлығы қоғам арасында қызу талқыға түсіп, кейбірі түсінбей әлек. Бұл біржолғы жеңілдік негізінен әлеуметтік жағынан аз қамтылған отбасыларына көрсетілер үлкен көмек болмақ.
26 маусым күні Мемлекет басшысы өмірлік қиын жағдайда қалған Қазақстан Республикасы азаматтарының борыш жүктемесін азайту шаралары туралы Жарлыққа қол қойып, орындалуын ҚР Президент Әкімшілігіне жүктеді. Осы тұста қазақстандықтардың көкейінде «Кімдердің несиесі кешіріледі?» деген сұрақтың туындауы заңды. Бұл тұрғыда Президент қандай азаматтардың кредиттері жабылатындығын атап көрсетті. Олар: көпбалалы отбасылар; асыраушысынан айырылуына байланысты төлем алатын отбасылар; мүгедек балалары бар, 18-ден асқан бала жасынан мүгедектер бар отбасылар; атаулы әлеуметтік көмек алатындар; жетім балалар; ата-анасынан кәмелеттік жасқа дейін айырылған, жиырма тоғыз жасқа толмаған, ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балалар. Осындай азаматтардың несиесін жабуға 105 млрд теңге бөлінеді. Оның 88 млрды бюджеттен, қалғаны Проблемалық кредиттер қорынан облигациялар сатылымы арқылы алынбақ. Осылайша Үкімет 500-мыңға жуық азаматтың банктегі негізгі қарыздарын, үстемақыларын өтеп береді. Сол кезде жартысының несиесі жабылып, қалғанының борышы азаяды. Мұндай көмекті алу үшін азаматтың банк алдындағы берешегі 3 млн теңгеден аспауы тиіс. Ал Үкімет несиенің қаржылай немесе заттай алғандығына қарамайды. Бұл туралы ҚР Премьер-министрінің орынбасары Гүлшара Әбдіқалықова айтты:
– Ол қандай мәселеге кредит алғаны, қандай жағдайға жұмсалғаны терең зерттелмейді. Өйткені, бұл аз қамтылған, әлеуметтік қолдауды қажет ететін азаматтар. Мемлекет бір рет қана осындай көмек көрсетеді. Мұнан кейін 300 мың теңгеге дейін жәрдем алғандарға қайта несие рәсімдеу қиынға соғады. Себебі олар қарызын өтеуге қауқары жетпейтіндер санатына автоматты түрде енеді. Шамамен, несиесі млн теңгеден аспайтын 250 мың адамның қарызы, үстемақысымен қоса толық жабылмақ. Ал қалғандарына 300 мың теңге борыштық салмақты жеңілдету үшін беріледі – деді. Егер бір адамның бірнеше банкте несиесі болса, қарызы ең көп банктің 300 мың теңгесі жабылып, кредит төлеу сомасы жеңілдетіледі. Бұл үшін құжат жинап, ешқайда сандалудың қажеті жоқ. Ұлттық банк құзырлы министрліктен ақпараттарды алып, жоғарыда аталған санатқа жататын азаматтардың қарызын жабады. Айта кетерлігі, азаматтардың қарызы ағымдағы жылдың 1 маусымына дейін 3 млн теңгеден аспауы тиіс. Сондай-ақ, 300 мың теңге азаматтардың қолына берілмейді, екінші деңгейлі банктерге тікелей аударылады.
Бұдан бөлек, Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, банктер кепілсіз несиесі бар 5 млн қазақстандықтың өсімақысы мен айыппұлдарын кешіреді. Оны екінші деңгейлі банктер мен шағын қаржылық ұйымдар қысқартуы тиіс. Ескеретіні – несие 1 шілдеге дейін алынса, ал қарыз 90 күннен артық өтелмесе ғана жеңілдік жасалады. Осыны айтқан ҚР Премьер-министрінің бірінші орынбасары, Қаржы министрі Әлихан Смайылов 5 млн адам жоғарыдағы санатқа кірмесе де пайыздық үстемелері мен айыппұлдары жойылатындығын жеткізді. Бұл шамамамен 48 млрд теңге. Аталған топқа кепілдік несие мен ипотекаға мүлік алғандар жатқызылмайды. Яғни, Сіз банктен кепілсіз несие алып, оны соңғы 90 күнде немесе одан көп мерзімде төлей алмай жүрсеңіз, сол уақыт аралығында жиналған айыпұлдар мен пайыздық үстемелері жойылады. Демек, негізгі соманы ғана өтейтін боласыз.
Айта кетейік, аталған жеңілдіктерге ие болу үшін құжат жинаудың қажеті жоқ. Бүгінде Ұлттық банк пен құзырлы органдар Президент тапсырмасы бойыша жұмыс жасап жатыр. Қаржы министрлігі бюджет мәселесін реттеген соң, екі ай ішінде есептеу жұмыстары аяқталады. Содан кейін ғана несие бойынша қарыздар төлене бастайды.
Сардарбек НҰРАДИН.
Арқалағаны – алтын, жегені – жантақ ЖУРНАЛИСТ
«Газет – халықтың көзі, құлағы һәм тілі». Жауыр болған сөз шығар. Алайда, ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының осы нақылы әлі күнге дейін өзектілігін жоғалтқан емес. Бүгінде журналист – біріншіден халық пен билік арасындағы алтын көпір. Сонымен қатар, төртінші билік өкілдері – өзінің қаламы арқылы қоғамдық пікір тудырушы, жаңалықтың жаршысы.
Ақпараттық технология дамыған қазіргі уақытта өкінішке қарай, екінің бірі блогер атанып, ғаламтор желісінде жылдам ақпарат таратуға әуес. Алайда, «Шымшық сойса да, қасапшы сойсын» деген нақыл бар емес пе? Әр адам өз ісімен айналысқаны жөн. Кәсіби емес журналистер таратқан тексерілмеген жылдам ақпараттың нәтижесінде, қоғамда талай дау туып, түсініспеушіліктер болғаны жасырын емес. Нәтижесінде, төртінші билік өкілдерінің беделіне нұқсан келіп, жаңалық жаршыларының қадірі қалмай бара жатқан секілді.
Университет қабырғасында жүргенімізде ұстаздарымыздың: «Журналист ол кез-келген сәтте дәрігер, мұғалім, заңгер, экономист, керек десеңіз ауылшаруашылық қызметкері немесе саясаткер бола алады. Ал жоғарыда аталған мамандардың бірде-біреуі журналист бола алмайды» дегені есімде қалыпты. Расында журналист, әсіресе, аудандық газеттің тілшісі әмбебап (универсальный) болуы керек. Түрлі саланың жиынына барып, түсініп, сол саланың өкілдеріндей ақпарат беру керек оқырманға. Әңгімені әріден бастайық...
Айталық, ауданның бір жерінде ауыл шаруашылық саласы бойынша жиын өтіп жатыр. Алдымен жиналыстың өтетіндігі жөнінде хат келіп түседі редакциямызға. Редактор жауапты маманға жүктегеннен кейін, журналист тақырып бойынша өзі де дайындала бастайды. Аграрлық іс-шаралар кабинетте, жұмсақ креслода өтпейтіндігі мәлім. Ауа-райының қандай болатындығына қарамастан белгіленген орынға уақытынан бұрын барып ақпарат жинас-тырады журналист. Шара барысында адамдардың айтқан сөзі, эмоциясы мен пікірлерін мүлт жібермей, диктофонға немесе блокнотқа түсіріп отырады. Оған қоса аудандық газеттің әмбебап тілшілері сапалы суретке түсіріп үлгеруі керек оқиғаны. Осылайша, жиналған ақпаратың редакциядағы компьютер алдында өңделіп, саланың түсініксіз терминдері оқырман үшін қара-пайым тілмен жазылады. Осыдан болар «Әдебиетті екі рет оқып түсінесің, ал журналистиканы бір рет оқығанда-ақ түсінуге болады» деген пікір қалыптасқаны. Бұл – тек атқарылған жұмыстың жартысы ғана. Жазылған мақала теріліп, шығарылған соң бас редактордың үстеліне жол тартады. Редактор түзету енгізген бетті корректор өңдеп, қателерін ретке келтіреді. Онан соң жауапты хатшы материалдың қай беттен, қаншалықты орын алатындығын белгілеп, газеттің макетін жасайды. Парақтағы жазу мен суреттерден газет құрастыратын ең жауапты әрі күрделі жұмыс – дизайнерлердікі. Үнемі тасада жүретін қызметкерлердің еңбегі көп жерде еленбей қалып жатады. Мақаланы көркем, тартымды етіп газет бетіне орналастыратын осы дизайнер-беттеушілер (суретте). Мұнымен де жұмыс әлі біткен жоқ. Бетке қойылған мақалалар бірнеше рет оқылып, өңделіп, көзге ілінбей қалған қателері қайта түзетіледі. Осылайша, нөмірге жауапты кезекшінің қолы қойылған дайын өнімдерді пісіру үшін пешке жөнелтеді, яғни, баспаханаға. Типографиядан жаңа басылып шыққан газеттер поштаның негізгі бөлімшесіне жеткізіліп, әр ауылдағы поштаға таратылады. Сол жерден оқырмандардың алдына жол тартады.
Байқасаңыз, кішкене ғана 8 беттік газетте қаншама адамның маңдай тер еңбегі жатыр. Әртүрлі жағдайда, түрлі оқиғаның ортасында жүретін журналистер қауымына көп көңіл бөлініп жағдай жасалмаса да, халық арасында әлі күнге беделін жоғалта қойған жоқ. Себебі, халық – адал еңбектің бағасын беруші. Көрнекті қаламгер Шерхан Мұртаза айтпақшы: «Алтын арқалап, жантақ жеген»журналист – сол халықтың арман-тілегін арқалап, сенімге селкеу түсірген емес.
Сардарбек НҰРАДИН.
Толығырақ ...
Ақпарат алаңының «ғажаптары»
Шабарман, жаушы, лаушы, ұзынқұлақ тағы басқа архаикалық, яғни, ескіріп, тозған, бүгінгі күні пайдаланылмайтын тек архив-мұрағаттарда, тарихи әдебиетте сақталған сөздер. Ал сол архаизмдердің орнына келіп жатқан жаңа сөздерді, әсіресе, интернет-ғаламтормен бірге кіріп жат-қан сөздерді сараптап екшеп отырсақ, бүгінгі күннің өмір ағымы бұрынғы заманаларға қарағанда еселеп артқанын аңғарамыз. Осыны түсіндіріп, дәлелдеп жатудың өзі орынсыз. Тек смс, ватсап, сайт (интернет парақша), блогер тағы басқа бірнеше сөздерді мысалға келтірсек болды бүгінгі күннің ақпарат алмасу ауқымын аңғара аламыз.
Ақпарат құралы, ақпарат көзі, ақпаратты тасымалдаушы техникалық құрылым, яғни, ғаламторды тек қана атап өтейік те, сол ақпаратты беруші, яғни, автор және ақпаратты пайдаланушы жайлы тоқталып өтсек. Газет, журнал, теледидар өнімдерін кәсіби журналистер дайындап, кәсіби техникалық қызметкерлер таратады. Ол да бесенеден белгілі. Ал ғаламтор пайдаланушыларына келсек... Бұларға келсек. Қуырдақтың көкесін түйе сойғанда көресің деген қазақша мақалға саяды. Шатып-бұтып хат жаза алатын үй шаруасындағы әйел де, ғылыми орасан биік лауазымы бар академик те желіге шығып ақпарат тарата алады. Көз майын тауысып журналистік, филологиялық, тағы басқа жоғары сауаттылықты талап ететін кәсіп иелерімен қатар кеше ғана техникалық, ауылшаруашылық тағы басқа ақпарат саласына қатысы жоқ білім алып тиесілі қызмет жасап, өтілі толған соң, зейнетке шыққан азаматтар да жазушы, ең болмаса, блогер атанып шыға келетінін қайтерсің. Әділетін айтсақ бұл соңғыларының қатарында да оқырманға айтары бар ойлы да көркемдігі де кем емес шығармалар ұсынатын авторлар бар екені де шындық.
Желілік басылымдарда сайттар мен блогтарда ең көп оқылатыны, әлбетте, «пост» аталған қысқа хабар-ошарлар мен дәл сондай келте қайырылатын комменттер, яғни , комментарийлер мен тақырыпқа байланысты оқырман ойлары.
Мәселенің үлкені осы посттар мен комментердің, яғни, мыңдаған, тіпті, миллиондаған ақпараттың қайсысы шын, қайсысы шындыққа жанаспай-тындығында. Ағылшыннан келген фейк (fake) сөзі жалған ақпаратты білдіреді де, егер тіпті жүз пайыз ақиқат жазсаң да, фейкке, яғни жалған ақпаратқа шығаратын «шеберлер» де бар бүгінгі күнде.
Ал хайп сөзі (hype) қаржылық саладан-пирамида, жалған кредиттеу тағы басқа алдап-арбап табыс табу деген мағынадан желілік салаға ауысып жабысқақ жарнама (агрессивная реклама), ақпараттық айқай шу, өсек-аяң деген ұғымға айналды. Орыс тілділер хайпить, хайпануть десе қазекем де тәсілденіп алса керек. Бұл жұлдыз болу, атыңды шығару дейтін болсақ, бабаларымыз атыңды шығарам десең, жер өрте депті. Жалған жала, оқиғаға байланысты, адамға байланысты өтірік, өсек таратып дау шығару өрттен де жаман екенін көріп, біліп жүрміз. Ең аяғы кімнің кіммен табақтас дос болғанын қойып, кіммен төсектес болғанын «хайыптап» атын шығарып жатқандар бүгінгі өміріміздің келеңсіз көрінісі екені күйіндіреді.
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні ақпаратты абайлап бере де білейік, пайдалысын, ақиқатын іріктеп ала да білейік, құрметті оқырман, көрермен, тыңдарман!
Хайролла АХМЕТЖАНОВ.
Нуржан ЖУРЫНБАЕВ: «В основе налоговой политики – доверие к налогоплательщикам»
В соответствии с положениями экономической политики Стратегии «Казахстан-2050» перед налоговыми органами РК стоит задача выстроить эффективную систему государственных доходов, направленную на обеспечение необходимого баланса между задачами сбора платежей и налогов, создания благоприятных условий для ведения бизнеса. Их основные функции: сбор платежей в госбюджет, аудит налогоплательщиков, противодействие теневой экономике.
На местном уровне данная задача возложена на районное управление государственных доходов. Управление государственных доходов – прежде всего клиентоориентированная служба, создающая условия для добровольной уплаты налогов и платежей, организующая взаимодействие с бизнес-сообществом, помогающая налогоплательщикам своевременно исполнять налоговые обязательства перед государством. Об актуальных вопросах пополнения бюджета и мерах по минимизации теневой экономики, методах работы с налогоплательщиками мы беседуем с руководителем районного управления государственных доходов Нуржаном ЖУРЫНБАЕВЫМ.
– Нуржан Сатылханович, главная функция вашего управления, как всегда, пополнение республиканского и местного бюджетов. Какие итоги подведены к началу лета?
– Управлением государственных доходов по Енбекшиказахскому району за 5 месяцев 2019 года обеспечены поступления в государственный бюджет в объеме 7 640 680,6 тыс. тенге при прогнозе 7 045 274 тыс. тенге, перевыполнение составило 595 406,6 тыс. тенге или 108,5 %. Темп роста поступлений по сравнению с аналогичным периодом прошлого года 109,4% или увеличение на сумму 657 478,1 тыс. тенге.
По налоговым поступлениям обеспечен объем в сумме 7 310 472,3 тыс. тенге при прогнозе 6 958 984 тыс. тенге, поступило сверх прогноза 351 488,3 тыс. тенге или 105,1 %, темп роста по сравнению с аналогичным периодом прошлого года составил 107,9 % или 535 594,1 тыс. тенге.
В том числе в республиканский бюджет обеспечено поступление 3 009 988,3 тыс. тенге при прогнозе 3 049 127 тыс. тенге, прогноз выполнен на 98,7%, темп роста составил 109,0 % (увеличение на сумму 248 026,7 тыс. тенге).
По налоговым поступлениям обеспечена сумма 2 937 809,8 тыс. тенге при прогнозе 3 043310 тыс. тенге, темп роста по сравнению с аналогичным периодом прошлого года 106,3% (увеличение на сумму 174 951,1 тыс. тенге).
Исполнение прогноза по местному бюджету обеспечено на сумму 4 630 692,3 тыс. тенге при прогнозе 3 996 147 тыс. тенге, поступило сверх прогноза - 634 545,3 тыс. тенге или 115,9 %, темп роста составил 109,7 % или на 409 451,4тыс. тенге.
По налоговым поступлениям обеспечен объем 4 372 662,5 тыс. тенге при прогнозе 3 915 674 тыс. тенге, перевыполнение составило 456 988,5 тыс.тенге или 111,7 %, темп роста по сравнению с аналогичным периодом прошлого года составил 109 % или на сумму 360 643 тыс. тенге.
– Основные налогоплательщики – предприниматели. Сколько их состоит на учете?
– На сегодня субъектов малого предпринимательства – 1 969, среднего – 79, крупного – 12, индивидуальных предпринимателей – 19811, крестьянских хозяйств – 10 094. Это основная налогооблагаемая база. Кроме того, на территории округов Енбекшиказахского района имеется 62 711 дворов, облагаемых налогами. По налогу на имущество зарегистрировано 62 711 физических лиц; по налогу на землю – 62 817; по налогу на транспортные средства – 59134 налогоплательщика.
– Для улучшения бизнес-климата государственные проверки минимизируются. Какие способы служат контролю за налоговыми платежами?
– Одним из основных способов является камеральный контроль. По его результатам налогоплательщикам направляются уведомления о добровольном устранении нарушений. За 5 месяцев 2019 года по результатам камерального контроля в бюджет поступило 11154,1 тыс. тенге, по имущественному доходу поступило дополнительно налогов на сумму 37969 тыс. тенге, по проведению хронометражного обследования и после беседы с налогоплательщиками поступило дополнительно налогов на сумму 6550 тыс. тенге.
– И, все же, совсем проверки отменить нельзя. Кого вы проверяете на предмет укрывательства от налогов?
– По отделу администрирования косвенных налогов, в ходе тематической проверки на основании предписаний, составлены 8 актов по торговле с нарушениями ч.1 ст. 463 (без разрешения (лицензии)) и пп. 7 п.3 ст. 282 (без сопроводительных накладных) КоАП РК . Изъято 7 019 бутылок (3 765,9 литров) алкогольной продукции. По всем нарушителям- налогоплательщикам административные материалы направлены в Енбекшиказахский районный суд. На 20.06.2019 года по 8 НП вынесены судебные решения с наложением адм.штрафа на общую сумму 1704,3 тыс.тенге и конфискацией алкогольной продукции. Также по 3 актам изъято 3 161 пачек табачных изделий. По 3 нарушителям материалы направлены в Енбекшиказахский районный суд. По этим налогоплательщикам вынесены судебные решения с наложением адм.штрафа на общую сумму 618,6 тыс.тенге и конфискацией табачных изделий.
С начала 2019 года были составлены 34 извещения о добровольной уплате административного штрафа с привлечением административной ответственности по ч.1 ст.282 КоАП РК на сумму 858,5 тыс.тенге. Административный штраф взыскан полностью. За 5 месяцев 2019 года по ч.1 ст.287 КоАП РК за неполную уплату либо несвоевременную уплату суммы НДС за импорт товаров со стран ТС на общую сумму 606 000 тенге привлечены 7 нарушителей. Сумма взыскана полностью. Также согласно предписаниям составлены акты и привлечены к административной ответственности 67 налогоплательщиков, осуществлявших деятельность без контрольно-кассовых машин или работающих без регистрации, на которых судом наложены административные штрафы на сумму 340 875 тенге.
По администрированию НП, у которых имеются коммерческие объекты, поступило дополнительно налогов на имущество и землю на сумму 3160 тыс. тенге. По администрированию НП по привлечению к плате за эмиссию окружающей среды поступило 341,5 тыс. тенге. За 5 месяцев 2019 года по результатам администрирования налогоплательщиков, у которых на праве собственности зарегистрировано коммерческое недвижимое имущество, дополнительно в бюджет поступил налог на имущество на сумму 1 617,3 тыс. тенге, налог на землю 232 тыс. тенге.
– Добросовестно ли платят налоги граждане, предоставляющие услуги такси, сдающие в аренду жилье?
– Проведены рейдовые проверки по выявлению лиц, осуществляющих торговлю на рынках, перевозку пассажиров, сдачу в аренду жилья без регистрации в налоговых органах. В СМИ были опубликованы материалы о порядке постановки таких физических лиц на регистрационный учет в качестве индивидуальных предпринимателей.
Осуществляются выезды, проводятся беседы, в ходе которых таксистам раздаются специальные памятки о постановке на регистрационный учет в качестве ИП. Также раздавались формы расчета патента с извещением о добровольной постановке на регистрационный учет. Кроме того, был проведен круглый стол с участием руководителя районного отдела предпринимательства, специалистов ГУ «Отдел пассажирского транспорта и автомобильных дорог» и представителей НПП «Атамекен».
В результате было зарегистрировано в качестве ИП 99 физических лиц, занятых перевозкой пассажиров и грузов. Нами самостоятельно изготовлены специальные самоклеющиеся знаки «Такси», которые выдаются владельцам такси при постановке на регистрационный учет.
Также был зарегистрирован в качестве ИП 21 домовладелец, предоставляющий жилье в аренду.
– Ведется ли управлением профилактика налоговых нарушений, оказывается ли дополнительная помощь налогоплательщикам?
– Отделом «ЦПО физических лиц» совместно с акимами округов в каждом здании акиматов сельских округов созданы «уголки самообслуживания», установлены терминалы самообслуживания для налогоплательщиков по отправке формы налоговой отчетности в электронном виде и получению других государственных услуг.
– Как в перспективе вы строите отношения с налогоплательщиками?
– В перспективе налоговое ведомство – служба с высокоэффективной системой управления, обеспечивающая экономическую безопасность, создающая условия для бизнеса и добровольности уплаты налогов.
У подразделений районного уровня основная функция – сервисное обслуживание налогоплательщиков. Приоритетность создания условий для добровольной уплаты платежей будет превалировать над уголовным преследованием. Проверкам будут подвергаться только те лица, у которых действительно высокая вероятность нарушения законодательства. Пристальному вниманию со стороны налоговых органов будут подвергаться налогоплательщики с низким коэффициентом налоговой нагрузки.
Введена система ведения электронных счетов-фактур, сокращающая затраты бизнеса. На базе web-приложения «Кабинет налогоплательщика» реализуется возможность представления налоговых деклараций. Наш принцип – клиентоориентированность и развитие электронных услуг, что существенно облегчает ведение бизнеса, повышает доверие общества к управлению государственных доходов, а также снижает уровень коррупционных проявлений в налоговой сфере.
Вел интервью И.ТУРАНИН.
Село ждет инвесторов
Ташкенсазский сельский округ – «глубинка» района. В трех селах: Ташкенсаз, Баяндай, Кульжа проживают 5171 человек на 913-и подворьях. Общая численность населения - 5223 человека. Экономически активное население по кругу – 2685 человек, число безработных постепенно снижается.
Экономика аграрная, овощи, сою, кукурузу выращивают около двухсот крестьянских хозяйств.
Промышленных предприятий всего четыре, ТОО «Артель Compani» производит вино, коньяк, подразделение АО «Голд продукт», выпускает нектары и соки.
В последние годы из местного бюджета активно финансируется развитие социальной сферы округа: в с.Ташкенсаз построены новые амбулатория, детский сад, средняя школа имени Х.Абдуллина. Об изменениях в экономике и инфраструктуре малых сел рассказывает аким округа Эльвира МАСУТОВА.
– Эльвира Ахметовна, сельская «глубинка» нашего района постепенно трансформируется из аграрного в агропромышленный регион. Инвесторы в округах строят тепличные комплексы, открывают птицефабрики, мясоперерабатывающие цеха. Все большее распространение получает интенсивное садоводство, в перспективе повсеместно будут строиться и плодоконсервные заводы.
– Одним из основных направлений в экономике округа является сфера сельского хозяйства, она постепенно реформируется, внедряются современные технологии. В 2018 году крестьянским хозяйством Ивана Хижкова были посажены молодые саженцы яблони на площади 60 га с применением капельного орошения. Глава крестьянского хозяйства ведет работы по строительству плодохранилища. В округе 3 КХ установили и используют полив капельным орошением, всего около 24 га. В личном подсобном хозяйстве «Рузиев Мурад» построены 2 теплицы и выращиваются огурцы с применением капельного орошения. Мы всегда готовы рассмотреть заявки инвесторов, желающих налаживать агропереработку, открывать промышленные предприятия.
– Какое место в экономике занимает предпринимательство?
Всего зарегистрировано 37 ИП, в которых имеется более 60 рабочих мест. В округе активно развивается малый и средний бизнес. Открываются новые объекты, продолжают активную работу имеющиеся предприятия. В 2017 году в селе Ташкенсаз открылись 2 минимаркета. В 2018 году житель села Ташкенсаз, индивидуальный предприниматель С.Зордунов открыл продуктовый минимаркет «Аделина». Так же в центре села открыт продуктовый магазин жительницей села Бостан Раимкуловой.
Работает новая аптека молодого предпринимателя Рахима Азриева, в ней представлен широкий выбор лекарственных средств и других товаров аптечного ассортимента. Так же планируется открытие газозаправочной станции в селе Кулжа.
– За последние три года на бюджетные средства в Ташкенсазе построены школа, амбулатория, детсад. Что нового сейчас происходит в улучшении образования и здравоохранения?
– Хочу от имени ташкенсазцев выразить сердечную признательность акиму района Бинали Абдыкапасовичу Ыскаку. Благодаря руководству района значительно улучшились условия дошкольного воспитания, образования, медицинского обслуживания. Под контролем акима района наша заявка о дополнительной пристройке к школе имени Хизмета Абдуллина.
В 2018 – 2019 учебном году обновлена материально-техническая база Баяндайской неполной школы. В классах и коридорах заменен линолеум. Полностью отремонтированы электросети школы. Обновлена система отопления. Вопрос о строительстве новой школы также на контроле руководства района, заявка о строительстве средней школы в с.Баяндай включена в районный план социального развития. К школе в с.Ташкенсаз за счет бюджета организован подвоз детей из дальних сел Баяндай, Кульжа. В средней школе имени Хизмета Абдуллина дети из малоимущих семей обеспечены горячим питанием за счет государственного бюджета и арендаторов школьной столовой.
Детский сад «Ақ бота» посещают 100 детей, 35 млн тенге в год выделяется на обслуживание садика. Новые детсады будут открываться на принципе государственно-частного партнерства.
В здравоохранении округа работают 3 медицинских учреждения: новая сельская врачебная амбулатория, фельдшерско-акушерские пункты сел Баяндай, Кулжа. Всего в этих учреждениях работает 15 человек, из них 2 врача с высшим образованием, 13 медицинских сестер и санитарок. В 2018 году выделено из государственного бюджета 3 587 440 тенге на бесплатные медикаменты.
С 10 января 2019 года функционирует станция неотложной помощи в селе Саймасай, обслуживающая населенные пункты Ташкенсазского сельского округа.
– Успешно ли идет благоустройство населенных пунктов?
– По программе "Развитие регионов" на текущий ремонт улиц села Ташкенсаз выделено 6 млн тенге, завершены работы по ремонту 2000 квадратных метров дорог.
Жители индивидуальные предприниматели заключили договоры на вывоз твердых бытовых отходов. Эта инициатива была поддержана большинством населения, что положительно отразилось на санитарном состоянии округа.
Активом сельского округа было предложено установить уличное освещение, данная идея получила поддержку населения. Силами жителей проведены работы по установке фонарей. С целью улучшения водоснабжения из областного бюджета в 2017 году выделено 160 млн. тенге для строительства водопровода в селе Кулжа. Протяженность водопроводной сети 4200 метров, построены 2 колодца, имеется 2 резервуара объемом 100 кубов каждый.
По округу работает участковый инспектор полиции. Со стороны государства выделено 17 млн тенге на строительство участкового пункта . В здании имеется не только служебное помещение, но и жилой 3-х комнатный дом. Постоянное присутствие участкового позволит полностью обеспечить общественный порядок и создаст условия для профилактики правонарушений.
– Елбасы Нурсултаном Назарбаевым 2019 год объявлен Годом молодежи. Насколько активно она участвует в общественной жизни?
В сфере культуры за 2018 год по сельскому округу проведено 57 культурно-массовых мероприятий. По словам инициаторов эти проекты будут развиваться дальше. Наше будущее в руках такой молодежи и я уверена, что Год молодежи будет стимулом двигаться вперед и достигать больших вершин. Особая роль отводится религиозному просвещению. В целях профилактики возникновения нетрадиционных религиозных объединений с молодежью округа проводятся круглые столы, дискуссии. Проблемой остается отсутствие Дома культуры, где могли бы работать секции, кружки, проводиться молодежные вечера.
Растет интерес молодежи к спорту. Наши команды постоянно участвуют в соревнованиях, проводимых в районе. Отмечу достижения футбольной команды "Ташкенсаз". Благодаря упорству, огромному труду и сплоченности команды, показав хорошую игру, ребята заняли первое место во второй лиге чемпионата района по футболу и были награждены медалями.
В целях пропаганды здорового образа жизни силами активной молодежи села Баяндай был построен мини-футбольный стадион общей площадью 1000 квадратных метров. Объем инвестиций 800 000 тенге.
Еще один стадион открылся в селе Ташкенсаз, площадью 8000 кв. метров, объем инвестиций 3 700 000 тенге. Строительство этого стадиона ведет молодой активист, житель села Маликжан Имиров. Такие патриоты села, округа, района создают стимулы двигаться вперед и достигать больших вершин.
– Какие инициативы проявляют самоуправление и предприниматели?
– В течение всего года по сельскому округу проводились санитарные работы, благоустройство и озеленение. Свой вклад в субботниках внесли все организации, жители села и молодежь. Благоустроена Аллея Славы, на ней высажены деревья, проведена линия освещения, установлены скамейки и мусорные урны.
Ежегодно в преддверии государственных праздников организуются благотворительные мероприятия для одиноких пенсионеров, малоимущих семей и детей-инвалидов, за счет спонсоров им вручаются подарки и продуктовые наборы.
Силами актива округа малообеспеченные семьи, ФАПы, почтовое отделение были обеспечены дровами на зимний период. В проводимых акциях приняли активное участие и оказали посильную помощь Анваржан Баратов, Руслан Калиев, Амражан Турдиев, Борис Тахтаев, Серик Едигеев, Алексей Есютин, Марат Касымов, Иван Хижков и другие предприниматели, главы крестьянских хозяйств.
Еще раз отмечу вклад в социальную инфраструктуру Почетного гражданина района Руслана Калиева. На своей «малой родине» он восстановил стадион в с.Ташкенсаз, построил трибуны, сделал ограждение. Теперь здесь проходят районные, областные, республиканские турниры по футболу, тренировки футбольных команд района. Он лично старается помочь молодым ребятам вести здоровый образ жизни, спонсирует футбольную команду «Автобекет», взял шефство над ОО ветеранов Афганистана «Кахарман», организует ежегодный футбольный турнир памяти жителя с.Ташкенсаз, участника парада Победы Ибрагима Баратова. Руслан Абдибекович на деле доказывает, что старшее поколение думает о будущем, помогает молодежи добиться успеха, формирует сознание единства и межнациональной дружбы.
– Что в планах руководства округа на ближайшее время?
– В текущем году особое внимание уделяется вопросам увеличения налоговых поступлений, снижения безработицы, привлечения инвестиций, выполнения государственных программ по развитию сельского хозяйства, предпринимательства, здравоохранения и благоустройства.
И.ТУРАНИН.
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕ АҚ Алматы облысы бойынша филиалының директоры Бекжунусов Ермек Құралбекұлымен сұхбат
Алматы облысында мемлекеттік қызметтердің 71 пайызы электронды форматта көрсетілді
- Ағымдағы жылдың сәуір айында «Азаматтарға арналған үкіметтің» құрылғанына 3 жыл толды. Осы үш жыл ішінде мемлекеттік корпорацияның басты жетістігі қандай?
Дұрыс айтасыз, үш жыл бұрын Елбасының Ұлт жоспары - 100 нақты қадам аясында әлуметтік қорғау, жер қатынастары, мүлікті рәсімдеу, халыққа қызмет көрсету секілді төрт ірі саланы біріктіру арқылы «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы құрылған болатын. 2018 жылдың 30 шілдесінен бастап Әділет министрлігінің құзіретіндегі жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу қызметі мемлекеттік корпорация арқылы көрсетіле бастады.
Аз уақыттың ішінде қайта ұйымдастыруды сәтті орындаған жаңа құрылым биыл мемлекеттік қызметтердің ISO 9000 сериялы халықаралық сертификаттауынан өтіп, өзінің басты құндылығы ретінде «Саналы қызмет- сапалы нәтиже» қағидасын («Sanaly qyzmet - sapaly natije»), «SANA» (senim, ashyqtyq, abyroi, nàtije) сандық мәдениет кодын жариялады. Осылайша, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік қызметтердің бірыңғай провайдерін құру және сапа менеджменті стандарттарына сәйкестікке халықаралық деңгейдегі сертификаттаудан өтуді жүктеген «100 нақыт қадам – Ұлт жоспарының» 100-ші қадамын толық орындап отыр.
- Бүгінде мемлекеттік қызметтердің көбі онлайн форматта қолжетімді. Осы жаңашылдықтар туралы айтып берсеңіз?
Қазіргі таңда мемлекеттік көрсетілетін қызметтер тізілімінде 742 мемлекеттік қызмет тіркелсе, оның 634-і корпорация арқылы көрсетіледі. Оның ішінде 531 қызмет электронды үкімет порталы арқылы қолжетімді.
Осы ретте айта кету керек, мемлекеттік корпорацияның Алматы облысы бойынша филиалымен 3 жылда 10,7 млн (10 759 183) қызмет көрсетілді, оның 7 млн-нан астамы, яғни 71 пайызы (7136350) электронды түрде берілген. Жүйелі насихат жұмыстарының нәтижесінде онлайн қызметтерді пайдаланушылар қатары күн санап артуда. Бүгінде бір реттік пароль арқылы 52, ал Telegram-бот мобильді қосымшасы арқылы 25 кызмет алуға болады. Қызметтерді цифрландыру және композитті форматта ұсыну азаматтардың уақытын үнемдеп, қажетті анықтамаларды үй жағдайында алуға мүмкіндік берді.
Бұл үшін азаматтар кез келген фронт-офиске келіп телефон нөмірі мен жеке сәйкестендіру нөмірін (ЖСН) мобильді азаматтар базасына тіркесе болғаны. Мgov арқылы әлемнің кез-келген жерінен 80-ден аса қызмет түріне қол жеткізуге болады. Атап айтқанда, тұрғылықты жері туралы, жылжымайтын мүлікке құқықтары, соттылығы бар-жоқтығы туралы анықтамалар, төлемдерді (айыппұлдар, салық) оңай төлей аласыз. Айта кетейік, үш жылдың ішінде Алматы облысы бойынша 582 570 адам мобильді азаматтар базасына тіркелген.
Мысалы, бір ғана Telegram-бот арқылы кең тараған анықтамалар, әлеуметтік мәртебені тексеру мен базалық зейнетақы төлемінің көлемі туралы ақпарат алу, емханаға тіркелу, дәрігерге жазылу және дәрігерді үйге шақырту, сондай-ақ халыққа қызмет көрсету орталығында кезекті брондау қызметтері қолжетімді. Сондай-ақ, өзіңізге жақын жерде орналасқан ХҚО туралы біліп, бала тууға байланысты проактивті қызметтерді алу мүмкіндігі бар. Яғни, туу туралы куәлікке тапсырыс беру, бала туылуы бойынша жәрдемақыларды рәсімдеу және сәбиді балабақшаға кезекке қою тіпті жеңілдей түсті. Алдын-ала белгіленген командаларды жолдап, SMS-кодпен растау арқылы анықтамалар мен сервистер туралы ақпаратты сұрата аласыз. Сондай-ақ барлық ақпаратты қолданушының электрондық поштасына жолдау мүмкіндігі де қарастырылған.
Жақында аймақта миграциялық орталық ашылды. Бұл орталық қандай функцияларды орындайды?
Көші-қон қызметтерін көрсету орталығы өткен жылдың желтоқсан айында Іле ауданында ашылды. Мұнда шетелдік еңбек мигранттары «бір терезе» қағидасы бойынша бекітілген стандартқа сай мемлекеттік қызметтер алады. Бұған дейін шетелдіктер жұмыс істеуге рұқсат алу құжаттарын дайындау үшін бес күн жүрсе, енді медициналық тексеріс пен дактилоскопиядан өту, сақтандыру полисін рәсімдеу және жеке сәйкестендіру нөмірін алу секілді қызметтер бір ғимаратта, бір сағаттың ішінде рәсімделеді.
Орталықта14 маман жұмыс жасайды. Бұл ҚР ІІМ-мен бірлескен жоба. Орталық арқылы шетелдіктер жұмыс істеуге рұқсат беретін құжатты алып, ҚР аумағына уақытша келетіндер жеке сәйкестендіру нөмірін рәсімдей алады. Үстіміздегі жылдың 4 айында орталық 13 889 қызмет көрсетті.
Жаңа айтып өткен композитті қызметтер туралы толығырақ айтып берсеңіз?
Өздеріңізге белгілі, мемлекеттік қызметтерді «бір терезе» қағидатымен бір жерде ұсыну азаматтардың түрлі мемлекеттік органдармен тікелей байланысын тоқтатып, сыбайлас жемқорлық әрекеттерінің алдын алуда тиімділігін көрсетті. Бүгінде мемлекеттік корпорация қызметтерді одан әрі жеңілдету мақсатында проактивті және композитті форматқа көшті.
Композитті қызмет – бұл бір өтінішпен бірнеше мемлекттік қызметтерді алу. Қазіргі таңда корпорация арқылы көрсетілетін 55 мемлекеттік қызметтер 21 композиттік қызметке оңтайландырылды. Бастапқыда пилотты режимде енгізілген жоба азаматтар арасында кеңінен қолдау тапты, әсіресе, аймақ тұрғындары жасына қарай зейнетақы төлемдерін тағайындау, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемдерін және БЖЗҚ зейнетақы төлемдерін бір өтінім бойынша тағайындау қызметін кеңінен қолданады.
Мүмкіндігі шектеулі азаматтарға көрсетілетін қызметтер жайлы тоқталсаныз?
«Азаматтарға арналған үкіметте» мемлекеттік қызметтерді кедергісіз және сапалы көрсетуге барлық мүмкіндіктер жасалған. Біздің фронт-офистер мүмкіндігі шектеулі жандар үшін арнайы қызмет көрсету орындарымен жабдықталған және пандус, шақырту қоңырауы орнатылған. Сонымен қатар 1 және 2 топ мүгедектігі бар азаматтар барлық мемлекеттік қызметтерді «1414» бірыңғай байланыс орталығына қоңырау шалу арқылы біздің мамандарды үйіне шақырып, өзіне керекті мемлекеттік қызметке тапсырыс бере алады. 3 жылда мемлекеттік корпорацияның Алматы облыстық филиалы арқылы 2 мыңнан аса мүмкіндігі шектеулі азаматқа 115 351 қызмет көрсетілді. Айта кету керек, мұнда жылжымайтын мүлік пен құжаттандыру бойынша қызметтерге, электрондық анықтамаларға сұраныс көп.
Сөйлеу және есту қабілеті бұзылған тұлғалар да ерекше назарда. Бұл категориядағы азаматтар онлайн режимде сурдоаударма арқылы ымдау тілінің кәсіби маманымен арнайы қосалқы монитор арқылы шынайы уақыт режимінде ым-ишарат тілінде тілдесіп, қажетті құжаттын ала алады. Бүгінде филиалда сурдо-аударма тілін меңгерген 80 астам маман жұмыс істейде. Қызметкерлер ымдау тілін меңгеру үшін арнайы оқытудан өткен. Сондай-ақ, филиалда 55 мүмкіндігі шектеулі жан жұмысқа қабылданып, бүгінде бекітілген штатқа сәйкес қызмет көрсетеді.
Мемлекеттік корпорация халыққа қызмет көрсету орталығы ғана емес, басқа да салаларды қамтитынын тұрғындардың бірі білсе, бірі біле бермейді. Мысалы, жер саласы бойынша қызметтер.
Дұрыс айтасыз, мемлекеттік корпорация қызметінің басты бағыттарының бірі жер кадастры және жылжымайтын мүлікті техникалық зерттеу саласы үш жыл ішінде бағыты бойынша қызметтерін оңтайландырудан өткізді.
Атап айтқанда, құжаттар топтамасын және қызмет көрсету мерзімдерін қысқарту бағытында бірнеше сәтті пилоттық жобалар іске қосылды. Сондай-ақ, жылжымайтын мүлікті техникалық тексеру рәсімдерін оңайлату, жер учаскелерінің кадастрлық құнын анықтау бойынша қызметті алу уақыты едәуір қысқарды.
Жалпы мемкорпорация жер-кадастрлық монополиялық қызметтердің 26-сын және жерге орналастыру жұмыстарының 11 түрін көрсетеді. Қазіргі уақытта екі немесе одан да көп қызметті бір өтінішпен алуға болатын композиттік қызметтерді қалыптастыру бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілуде.
Бұдан басқа, «Азаматтарға арналған үкімет» 2018 жылдың шілде-желтоқсан айларынан бастап жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу және жылжымалы мүлік кепілін тіркеу саласында 12 қызмет көрсете бастады. Сонымен қатар әлеуметтік төлемдерді есептеу және жәрдемақылар тағайындау бойынша да қызметтер корпорацияның құзіретінде.
Осыдан бір жарым жыл бұрын ашылған мамандырылған ХҚКО-ың бүгінгі күнде бет алысы қалай?
Мамандандырылған бөлім 2014 жылғы 14 желтоқсанда ашылды. Мұнда көліктерді тіркеу, қайта тіркеу, жүргізуші куәліктері мен көліктерге мемлекеттік нөмірлерді беру мемлекеттік қызметтері көрсетіледі. Орталық арқылы ашылған сәттен бастап 1 сәуірге дейін 194 643 қызмет көрсетілді. Қазір жоғары сұраныстағы нөмірлер ашық саудада. Кез келген жүргізуші өзіне ұнаған нөмірін таңдай алады. Осы орайда, бүгінгі күні 176 жоғары сұраныстағы нөмір сатылып, мемлекеттік қазынаға 45,2 млн (45 240 754) теңге құйылды.
Жүргізушілер үшін тағы да жағымды жаңалық – қазір көліктерді тіркеу, қайта тіркеу, жүргізуші куәлігін ауыстыру қызметтерін egov.kz электрондық үкімет порталы арқылы онлайн түрде рәсімдеуге болады.
Енді азаматтар бұрынғыдай бірнеше күн жүрмейді, бұл қызметтер бас-аяғы бірер сағата дайын болады. Ол үшін электрондық-цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) қажет. Қызмет алушы еgov.kz порталында авторизациядан өткеннен кейін электрондық өтінішті толтырып, ЭЦҚ-мен қол қоюы тиіс. Сондай-ақ мемлекеттік баж салығы мен айыппұлдарын онлайн төлеу мүмкіндігі бар. Мамандандырылған бөлімге тек дайын құжатты алып кетуге келеді немесе Қазпочта курьерлері арқылы үйіне тапсырыс бере алады.
Онлайн қызметті жыл басынан бері 1 600 тұрғынғын пайдаланды. Есепті мерзімде 600-ден астам көлік құралы тіркеліп, 1 мыңға жуық жүргізуші куәлігі ауыстырылды.
«Азаматтарға арналған үкімет» өзін мемлекеттік қызметтерді оңтайландыруда жаңашылдықтың жаршысы ретінде танытты. Алдағы уақытта қандай жаңалықтармен қуантпақшысыздар?
Бүкіл әлем цифрлық технологияларға бетбұрған заманда «Бүгінгі фантастика - ертеңгі шынайылық» деген нақылдың мағынасы арта түскендей. Әлем жаппай сандық форматқа көшуде. Ал биометрия цифрландырудың маңызды элементі болып табылады. Әлемнің дамыған елдері биометрияның сан алуан мүмкіндіктерін пайдаланып, оны түрлі қызметтерде енгізіп үлгерді.
Мемлекеттік корпорация алғашқылардың бірі болып саусақ ізі арқылы қажетті анықтамаларды алуға болатын сервисті енгізді. Алдағы уақытта бір ғана саусақ ізімен ешқандай төлқұжатсыз елуден аса анықтамаларды алуға мүмкіндік туады. Пилоттық жоба 2018 жылғы желтоқсанда Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларында іске қосылды. Қызылордада жалғасын тапқан жоба күзге қарай бүкіл облыстарды қамтитын болады.
Сұхбатыңызға рақмет!
Соңғы жаңалықтар
АЭС – объективті қажеттілік
о проведении республиканского…
Республикалық конкурс өткізу туралы …
Сарапшы: Қоғамдық мәселелерге…
АЭС салуды қолдау штабының өкілдері…
Члены Народного штаба за…
АЭС-тен көмірқышқыл газы да, күл де…
Халықтық штаб: Атом электр…
АЭС салуды қолдау жөніндегі халықтық…
