Мемлекет қазынасынан жыл сайын қомақты қаржы бөлініп, қоғамның әлсіз топтарына әлеуметтік көмек көрсетіледі. Осы орайда «Әлсіз топқа кімдер жатады?», «Әлеуметтік көмек деген не?», «Оның қандай түрлері бар?» деген сияқты сұрақтар тізбегі тізіле жөнеледі. Ал бұл сұрақтардың жауабын білу үшін Еңбекшіқазақ аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің басшысы Қалдыкүл Айсинамен сұхбат жүргіздік.

– Қалдыкүл Оспанәліқызы, кәсіби мерекелеріңіз – әлеуметтік қорғау жүйесі қызметкерлері күні құтты болсын! Қызметтеріңізге табыс тілей отырып, жалпы, әлеуметтік қорғау жүйесінің жұмысымен таныссақ деп едім.

– Құттықтауыңызға көп рақмет! Еліміздің Ата заңында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы – адам және оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары» делінген. Мұнда айтылған әр сөз біздің қызметімізге тікелей қатысты. Яғни елдің ең негізгі құжаты – Конституцияда мемлекет азаматтардың әлеуметтік құқықтарын қорғауға міндетті екені айтылған. Ол – азаматтың өмір сүруге, әлеуметтік қамсыздандырылуға, жұмыссыздықтан қорғалуға, медициналық және басқа да әлеуметтік көмектерге деген құқығы. Әлеуметтік қорғау жүйесі осы аталғандармен айналысады. Яғни әлеуметтік қорғау дегеніміз – халықты жасына қарай, сондай-ақ денсаулығынан, асыраушысынан немесе еңбек ету қабілетінен, жұмысынан айырылуына және экономикалық белсенділік көрсете алмайтын тағы басқа да заңды негіздерге байланысты өмірлік қажетті игіліктерге мүмкіндігі болмағандықтан оларға белгілі бір жақсы тұрмыс деңгейін қамтамасыз ету үшін жасалатын жүйелі жұмыс.

– Әлеуметтік қорғауға алынған әлеуметтік әлсіз топқа кімнің жататыны белгілі болды. Ал оларға бүгінде қандай көмек көрсетіліп жатыр?

– Аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі арқы-лы 2021 жылдың 01 қазанындағы көрсеткіш бойынша отбасының жан басына шаққандағы орташа айлық табыстары кедейлік шегінен төмен тұрған 3605 отбасына 997,0 млн. теңге атаулы әлеуметтік көмек төленді. Бұл отбасылардың жалпы құрамында 18 599 адам бар. 3605 отбасының 1295-і – көпбалалы отбасылар.

Атаулы әлеуметтік көмек алушы отбасыларының бір жастан алты жасқа дейінгі 4077 баласына жыл басынан бері барлығы 36 116 дана 177,2 млн теңгенің кепілдендірілген әлеуметтік пакеттер жиынтығы мен тұрмыстық химиялық тауарлар жиынтығы берілді.

Атаулы әлеуметтік көмек алушы отбасыларының білім беру ұйымдарында оқитын 6 жастан 18 жасқа дейінгі балаларына арналған кепілдік берілген бір реттік топтамаға құрамында барлығы 3832 бала бар 1859 отбасына 105,6 млн. теңге, аз қамтылған отбасыларының мектепке дейінгі ұйымдарда тәрбиеленіп жатқан 834 балаға жалпы сомасы 71,6 млн теңге төленді.

Ауылдық жерде жұмыс істейтін білім беру саласының 133 қызметкеріне, денсаулық сақтау саласының қызметкерлері мен әлеуметтік қамсыздандыру мамандарына отын сатып алуға 1,8 млн. теңге біржолғы әлеуметтік көмек төленді.

Естелік күндер қарсаңында Ауған соғысының 189 ардагері мен қаза болғандардың 2 отбасына, Чернобыль апатынан зардап шеккен 70 жанға, Тәжікстан-Ауғанстан учаскесінде Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының шекарасын қорғауды күшейту жөніндегі мемлекетаралық шарттар мен келісімдерге сәйкес міндеттерін орындаған 45 әскери қызметшіге, Ирактағы және Таулы Карабахтағы халықаралық бітімгершілік операцияға қатысқан 10 әскери қызметшінің әрқайсына 50 мың теңгеден біржолғы әлеуметтік көмек төленді. 9 мамыр Жеңістің 76 жылдығына орай 5 ҰОС-ң қатысушысы мен мүгедектеріне әрқайсына 1 млн. теңгеден 5 млн. теңге, бұрынғы КСРО-ны қорғау, әскери қызметтің өзге де міндеттерін басқа кезеңде атқару кезінде жаралануы, контузия алуы, мертігуі салдарынан немесе майданда болуына байланысты мүгедек болған әскери бір қызметшіге 1 млн. теңге, бұрынғы КСРО-ның мемлекеттік қауіпсіздік органдарының және ішкі істер органдарының басшысы және қатардағы құрамның 30 адамына 100 мың теңгеден, ҰОС-қа қатысып, қайтыс болғандардың 21 жесіріне 30 мың теңгеден, бұрынғы КСРО кезінде тылдағы мінсіз еңбегі үшін орден және медальмен марапатталған және 22 маусым 1941-1945 жылдар аралығында тылда кемінде алты ай еңбек еткен бұрынғы КСРО-ның орден және медалімен марапатталмаған 990 тыл еңбеккерінің әрқайсысына 30 мың теңгеден біржолғы әлеуметтік көмек берілді.

– Біржолғы көмек демекші, өрттен зардап шеккен отбасыларына да көмек көрсетіледі ғой?

– Иә, Еңбекшіқазақ аудандық мәслихатының 2018 жылғы 23 ақпандағы «Еңбек-шіқазақ ауданының әлеуметтік көмек көрсетудің, оның мөлшерлерін белгілеудің және мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарының тізбесін айқындаудың қағидаларын бекіту туралы» 24-9 шешімінің талабына сәйкес «табиғи зілзаланың немесе өрттің салдарынан азаматқа, отбасына не оның мүлкіне зиян келтірілгенде отбасының өтініш берген айдың алдындағы тоқсанның жан басына шаққандағы орташа айлық табысы облыс бойынша ең төменгі күнкөріс деңгейіне бір еселік қатынас шектен аспайтын біржолғы әлеуметтік көмек көрсетіледі. Бүгінгі күнге өмірлік қиын жағдай туындаған, өрт салдарынан мүлкіне зиян келтірілгені туралы өтініш білдірген 2 отбасына әрқайсына 583 400 теңгеден 1,2 млн. теңге біржолғы әлеуметтік көмек төленді.

– Ауданда мүмкіндігі шектеулі қанша азамат бар? Оларға қандай көмек көрсетіліп жатыр?

– Бүгінгі күнде ауданда мүмкіндігі шектеулі 6466 азамат бар. Әлеуметтік қолдауды аса қажет ететін адамдарды қолдау мақсатында жеке оңалту бағдарламасы бойынша 978 ортопедиялық құралға 587 өтініш түсіп, бүгінде 549-ы мұқтаж жандарға жеткізілді. Сондай-ақ 104 сурдотехникалық құралға 62 өтініш түссе, оның 81-і табысталды. 124 тифлотехникалық құралға 45 өтініш берілсе, оның 99-ы алынды. 193 қоларбаға өтініш болса, тапсырыс беру үшін порталға оның 172-сі жіберілді. Оның 130-ы мұқтаж жандарға жетті. Сонымен қатар 8 электроқоларба берілді. 669 мүгедектен гигиеналық құралдар алуға өтініш қабылданып, 649-ына 72,4 млн. теңгенің тазалық құралы, 622 мүгедекке 17,0 млн. теңгенің көмекші құралдары берілді. Бұдан бөлек, мүмкіндігі шектеулі жандарға жеке көмекші қызметін көрсететін 385 қызметкерге жалпы сомасы 244,6 млн. теңге  және ымдау тілі қызметін көрсететін 4 маманға барлығы 8,6 млн. теңге төленді.

– Мүмкіндігі шектеулі жандардың санаторлық-курорттық пансионаттарда ем алуы қарастырылған ба?

– Әрине, бүгінде республикалық санаторлық-курорттық пансионаттарда ем алуға 897 мүгедектен өтініш қабылданып, 382 жолдама берілді.

– Ауданда мүмкіндігі шектеулі жандардың жұмыспен қамтылу деңгейі қандай?

– Ауданда мүмкіндігі шектеулі 165 адам орталыққа жұмыс іздеуші ретінде жүгінген. Олардың 63-і квота бойынша тұрақты жұмысқа жіберілді. Ал 52 азамат қоғамдық жұмысқа жұмылдырылса, 3 азамат әлеуметтік жұмыс орнына, 2 азамат жастар тәжрибесіне жіберілді, 4 азамат квотадан тыс тұрақты жұмыспен қамтылды.

– Аудандағы жалпы жұмыссыздық деңгейі қандай? Жыл басынан бері неше адам жұмыспен қамтылды?

– Аудандағы жұмыссыздық деңгейі 4,6 пайызды құрайды. Ал жыл басынан бері 4262 жұмыс орны құрылды, бұл пайыздық көрсеткіште 95,8 %. Осы 4262 жұмыс орнының 2619-ы – тұрақты жұмыс, ал 1755-і – уақытша жұмыс орны. 

– Жұмыссыздар қандай бағдарламалар негізінде жұмысқа орналаса алады?

– Жұмыссыздар «Еңбек» нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында жұмысқа орналаса алады. Жыл басынан бері 2395 жұмыссыз тіркелген, оның ішінде қоғамдық жұмыспен 1475 адам, әлеуметтік жұмыспен 137 адам, жастар тәжрибесімен 884 адам қамтылды.

Сұхбаттасқан

Құралай МҰРАТҚЫЗЫ.