- +77277540900
- +77002724204
- enkaz.kz@gmail.com
- 040400, Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Есік қаласы, Алматы көшесі, № 112.
«Одақ» объединяет партнеров
C участием Евросоюза в Казахстане осуществляется ряд двусторонних проектов Региональной программы для государств Центральной Азии на 2014-2020 годы, которые будут способствовать развитию гражданского общества, «зеленой экономики», продвижению институциональных реформ по Плану «100 конкретных шагов» Президента РК Н.А.Назарбаева.
Один из них – проект «Одақ», реализуется в Енбекшиказахском районе. В состав «Енбекшиказахского альянса для устойчивого экономического и человеческого развития» вошли акимат Енбекшиказахского района, агентство «FORMAPER» торгово-промышленной, ремесленной, сельскохозяйственной палаты Милана (Италия); международная международная школа «КИП» (KIP-School, Рим, Италия), ОО «Международная экологическая ассоциация женщин Востока» (ОО МЭАЖВ) и фонд «Фермер Казахстана». Проект «Одақ» получил финансовую поддержку от Представительства ЕС в РК. Общая сумма проекта: 572 358 евро. Вклад ЕС: 429 268 евро.
Целью проекта является создание благоприятных условий роста экономического потенциала местного сообщества, улучшение доходов мелких фермеров, обеспечение рабочими местами женщин и молодежи, безработных и самозанятых, усиление экономический и экологический устойчивости сельских регионов Енбекшиказахского района. Концепцией проекта является укрепление конкурентоспособности и устойчивости производственно-сбытовых цепочек (цепочек добавленной стоимости), связанных с производством мяса, молока, овощей, плодов, кормовых культур.
В целевые (фокус) группы входят фермеры, кооперативы, малообеспеченные и социально-уязвимые жители села, НПО, предприниматели, учебные заведения, микрокредитные организации. В течение четырех этапов планируется создание перспективной производственно-сбытовой сети, предоставление пилотных услуг по внедрению инноваций в бизнесе и производстве, проведение семинаров и консультаций с привлечением международных и местных экспертов. Результатом проекта, рассчитанного на 40 месяцев, с 1 марта 2017 года по 30 июня 2020 года, будет создание благоприятных условий роста экономического потенциала местного сообщества, улучшение доходов мелких фермеров, обеспечение рабочими местами женщин и молодежи, безработных и самозанятых, усиление экономический и экологический устойчивости сельских регионов.
На конференции в мае 2017 года члены Енбекшиказахского альянса ознакомили фермеров, руководителей кооперативов и крестьянских хозяйств, представителей сельских акиматов, местного самоуправления и неправительственных организаций с содержанием проекта «Одақ», который будет вести мобилизацию ресурсов экономического роста в сельской местности путем создания производственно-сбытовых цепочек в партнерстве с НПО, органами власти и бизнес-структурами района.
20 сентября 2017 года в Есикском гуманитарно-экономическом колледже прошел вводный семинар по проекту «Одақ», который вели руководитель районного отдела внутренней политики Момунжан Исламов, руководитель проекта Франческа ди Паула (Агенство FORMAPER), ведущие эксперты KIP-School и Сети Международных Агентств Развития ILSLEDA Винченцо Милио, Джанкарло Канцанелли, менеджер проекта, председатель координационного совета ОО МЭАЖВ Уркыз Илиева, президент ОО «Международная экологическая ассоциация женщин Востока» Рашида Рахманова, генеральный директор ОФ «Фермер Казахстана» Владимир Левин.
Руководитель районного отдела внутренней политики М.Исламов подчеркнул, что опыт взаимодействия и сотрудничества, знания, полученные от международных экспертов и представителей Евросоюза, в дальнейшем помогут НПО, бизнесу и органам власти самостоятельно работать с целевыми группами фермеров, малообеспеченных и социально уязвимых жителей села, повышая их конкурентоспособность и экономическую устойчивость.
На семинаре состоялась презентация мероприятий по оценке потенциала экономических ресурсов Енбекшиказахского района. Как собщила руководитель проекта Франческа ди Паула, начинается фаза изучения потребностей во внедрении инноваций, улучшения компетенции и взаимодействия между целевыми (фокус) группами. В ходе проекта ожидается укрепление социальной, экономической, экологической устойчивости местного сообщества, максимальное участие заинтересованных сторон, налаживание диалога государственного и частного секторов. Завершающий этап в 2020 году будет посвящен распространению полученного опыта и оценке полученных результатов.
Для этого будет применена методология РЕСКО, разработанная в рамках программы «IL.CLEDA» – партнерской организации «Международная Школа KИП». Данная методология предусматривает формирование фокус-групп по сельскохозяйственным отраслям: плодовощеводству, животноводству и кормовым культурам.
Как разработать стратегию и планы для конкурентоспособного и устойчивого развития производственно-сбытовых цепочек, используя главный фактор – повышение конкурентоспособности, рассказали эксперты Винченцо Милио и Джанкарло Канцанелли.
С 21 по 26 сентября на базе сельского ресурсного центра ОО МЭАЖВ в с.Енбек Балтабайского округа прошли обучающие семинары для фокус-групп по созданию производственно-сбытовых цепочек «Яблоки», «Молоко и мясо», «Овощеводство», «Соя и кормовые».
Семинар и работа фокус-групп организованы партнерами проекта: Агентством Торгово-промышленной, сельско-хозяйственной и ремесленной палаты Милана «FORMAPER» (Италия, ведущий партнёр), акиматом Енбекшиказахского района, общественным объединением «Международная экологическая ассоциация женщин Востока» (МЭАЖВ), общественным фондом поддержки крестьянских хозяйств «Фермер Казахстана» и Международной школой «КИП» (KIP-School).
По итогам работы данных фокус-групп в составе представителей органов власти, ассоциаций производителей и поставщиков услуг, местных фермеров, НПО, микрокредитных организаций, будет разработана стратегия развития каждой из производственно-сбытовых цепочек в различных сельхозотраслях Енбекшиказахского района.
И.ТУРАНИН.
Тағайындау
Алматы облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің 29.09.2017 жылғы Ж-657 бұйрығы негізінде Нұржан Сатылханұлы Жұрынбаев Еңбекшіқазақ ауданы бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасының басшысы қызметіне 2 қазаннан бастап тағайындалды.
Нұржан Жұрынбаев 1967 жылы 13 ақпанда Қарағанды облысы Шет ауданы Кеңшоқы ауылында туылған. Алматы халық шаруашылығы институтын «Саудадағы бухгалтерлік есеп және шаруашылық жұмысын талдау» және әл-Фараби атында-ғы ҚазҰУ-дың «Экономист-заңгер» мамандықтары бойынша тәмамда-ған. Еңбек жолын 1990 жылы Түрген ауылдық тұтынушылар бірлестігінің товароведі болып бастап, аудандық тұтынушылар бірлестігінің тауарлар бөлімінің товароведі, салық инспекциясының аға салық инспекторы, аудандық салық комитетінің аудит бөлімінің бастығы, салық комитеті төрағасының орынбасары болды. 2008 жылдан Еңбекшіқазақ, Қарасай, Талғар аудандары бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы басшысының орынбасары қызметтерін атқарған. Осы жылдың қаңтарынан күні бүгінге дейін Еңбекшіқазақ ауданы бойын-ша мемлекеттік кірістер басқармасы басшысының орынбасары қызметтерін абыройлы атқарды.
Стратегия ТОО «Будан» — обеспечение семенного рынка «под ключ»
Такую, казалось бы, недостижимую цель в начале 2000-х поставили перед собой учредители и селекционеры крупнейшего в Казахстане оригинатора семян гибридных сортов кукурузы ТОО «Будан», расположенного в Енбекшиказахском районе. В 2001 году предприниматель Марат Сарсенов выкупил заброшенный кукурузо-калибровочный завод в Балтабайском округе, построенный в 1994 году совместно с Югославией и основал ТОО «ККЗ «Продресурс». Вместе с ТОО «ККЗ Продресурс» на землях Балтабайского округа был создан кооператив «Будан» для производства семян казахстанской гибридной кукурузы на основе югославских сортов. Здесь под руководством селекционера из сербского НИИ «Земун поле» доктора Лазара Коича и казахстанского ученого Диляры Айгозиной, наверное, впервые в Казахстане начал действовать частный научно-исследовательский центр по селекции и районированию гибридов кукурузы. С 2002 года по сей день ТОО «Будан» возглавляет генеральный директор Еркен Шакеев. Его талант организатора производства позволил предприятию выйти на производственный уровень, освоить технологии возделывания гибридной кукурузы и получить статус оригинатора кукурузных семян. На сегодня в Государственный реестр РК вошли 17 гибридов кукурузы и один сорт сои, допущенных к использованию в Казахстане. ТОО «Будан» имеет свыше 2 тыс. га посевных площадей, где проведена рекультивация неплодородных земель. В его производственные звенья входят селекционный центр; участки первичного семеноводства, гибридизации, семенной и товарной кукурузы и сои; кукурузо-калибровочный завод, завод по доработке сои; маркетинг элитных семян кукурузы и сои. Производя в год 2 тысячи тонн семян, ТОО «Будан» освоило 80 процентов рынка семенной кукурузы в Казахстане. Решая вопросы продовольственной безопасности, крупнейший элитсемхоз республики обеспечивает отечественными высокоурожайными семенами зерновой кукурузы все климатические зон страны. ТОО «Будан» также ведет поставки семенного кукурузного зерна в страны ближнего зарубежья, выращивает в год 5 тысяч тонн товарной кукурузы, 300 тонн семенной и 700 тонн товарной сои. ТОО «Будан», объединившее науку, сельскохозяйственное и промышленное производство, успешно выполняет поставленные в Стратегии «Казахстан-2050» и Послании Президента РК задачи формирования инновационных кластеров агропромышленного комплекса.
Достижения ТОО «Будан» были представлены на 15-м ежегодном Дне поля, состоявшемся 27 сентября на селекционных участках элитсемхоза в Саймасайском сельском округе. Перед руководителями кооперативов, крестьянских хозяйств Алматинской и других областей Казахстана выступили заместитель акима района Максат БЕКЕТАЕВ, генеральный директор ТОО «Будан» Еркен ШАКЕЕВ, руководитель отдела семеноводства управления сельского хозяйства Алматинской области Аманбек КАСЫМОВ, селекционер с мировым именем из сербского НИИ «Земун поле» доктор Лазар КОИЧ, академик Академии сельскохозяйственных наук РК, проректор Казахского национального агроуниверситета Марат КАЛИАСКАРОВ, директор ТОО «Нұр агро» Карим ХУДАЙБЕРДИЕВ, видные ученые-аграрии Казахстана.
О роли ТОО «Будан» и товарных хозяйств в реализации программы «Агробизнес – 2020», разработанной по поручению Президента РК Н.Назарбаева, говорил заместитель акима района М.БЕКЕТАЕВ. Красной строкой в программе отмечена необходимость повышения урожайности основных культур растениеводства, таких, как соя и кукуруза, от которых зависит обеспечение кормами животноводческой отрасли и расширение ассортимента продуктов питания. Площади под зерновую кукурузу в Енбекшиказахском районе занимают 22 тыс.га. Это одна пятая-шестая часть всех площадей зерновой кукурузы в Казахстане. Наряду с Панфиловским районом он является основным производителем зерновой кукурузы в области. Внедрение современных гибридных сортов позволяет вдвое повысить урожайность кукурузы на деградированных почвах, оптимально использовать ресурс орошаемых земель. Это стало возможным благодаря семеноводам ТОО «Будан».
Руководитель отдела семеноводства управления сельского хозяйства Алматинской области А.КАСЫМОВ подчеркнул, что получаемые у нас урожаи в 2-2,5 раза ниже потенциальных возможностей современных гибридных сортов. Низкий уровень агротехнологий, защиты и удобрения сельхозкультур, деградация почв не позволяют оптимально задействовать ресурс орошаемых земель. Производство мяса и птицы невозможно без развитой и дешевой кормовой базы, в основе которой лежит семеноводство. Поэтому государство путем субсидирования поддерживает семеноводческие программы. Получая государственные субсидии на приобретение отечественных семян, кукурузоводческие хозяйства экономят средства, обновляют технический парк, улучшают плодородие почв. Возможности, предоставляемые семеноводческими хозяйствами, такими как ТОО «Будан», дают шанс на возрождение производства зерновой кукурузы.
Основа успеха в семеноводстве гибридных сортов кукурузы – получение исходных, так называемых родительских форм, из которых и выращиваются семена. такой вывод делает генеральный директор ТОО «Будан» Е.ШАКЕЕВ. Главная заслуга доктора сербского НИИ “Земун поле” Лазар Коича и казахстанского селекционера Диляры Айгозиной в том, что они наладили первичное семеноводство. Получение собственных родительских форм позволило экономить до половины оборотных средств. И, главное, появилось возможность создания собственных казахстанских гибридов. С 2005 года ТОО «Будан» производит семена казахстанских сортов, полностью обеспечивая потребности земледельцев нашей республики.
Инновационно-кластерный подход в производстве позволяет в полной мере внедрять селекционные достижения. В единой системе «завязаны» сельхозпроизводство, наука, кукурузо-калибровочный завод. Кластерная схема производства «под ключ» – от посева до поставки семян заказчикам, себя полностью оправдала. Отечественные субсидированые семена кукурузы с потенциальной урожайностью свыше 100 центнеров на гектар обходятся покупателям в разы дешевле аналогичных импортных. Хорошая новость для кукурузоводов – несмотря на удорожание себестоимости семян из-за роста стоимости ГСМ, техники, и оборудования, ТОО «Будан» не будет поднимать цены. Преимущества казахстанских семян кукурузы – доступность по цене, урожайность, субсидирование, оборачиваются экономическим эффектом и для кукурузоводов, и для животноводов, и для производителей продуктов питания.
Как отметил академик М.КАЛИАСКАРОВ, кукурузу на зерно выращивают во всех агроэкологических зонах Казахстана во многом благодаря селекционной и сортоиспытательной работе ведущих вузов и НИИ, таких как главный аграрный вуз страны – Казахский национальный аграрный университет (КазНАУ). На базе учебно-опытного хозяйства КаЗНАУ в партнерстве с оригинатором семенной кукурузы ТОО «СПК «Будан» и сербским НИИ «Земун поле» с 2007 года идет сортоиспытание казахстанских и сербских гибридов кукурузы. Из 24 совместных гибридов 11 внесены в госреестр РК. Долгосрочный международный проект по внедрению инновационых технологий в растениеводстве, реализуемый Казахским национальным агроуниверситетом, ТОО «Будан» и сербским институтом «Земун поле» ставит целью разработку комплексной агротехники интенсивного возделывания кукурузы и сои. Инициатива тесного сотрудничества наших производственников с учеными принадлежит акиму района Бинали Ыскаку. При его содействии на землях Саймасайского округа создано учебное хозяйство КазНАУ. Совместная работа агроуниверситета и ТОО «Будан», общий вклад в оперативное применение научных достижений и инновационных агротехник – пример эффективно действующего аграрно-индустриального кластера.
Директор ТОО «Нұр агро» в Балтабайском округе К.ХУДАЙБЕРДИЕВ – один из первых хозяйственников, который начал внедрять гибридные сорта кукурузы казахстанской, американской, венгерской селекции, применять капельное орошение кукурузы. Карим Курбанович дал высокую оценку достижениям ТОО «Будан» и обратился к присутствующим с просьбой поддержать его предложение: ходатайствовать перед Правительством РК о представлении гендиректора ТОО «Будан» Е.Шакеева, селекционеров Лазара Коича и Диляры Айгозиной за вклад в обеспечение продовольственной независимости и безопасности РК к высоким государственным наградам.
На практической части мероприятия доктор Л.Коич, уже 25 работающий в РК, познакомил участников Дня поля с последними селекционными новинками, находящимися на сортоиспытании. Особую гордость сербского, а теперь и казахстанского ученого составляет раннеспелый гибрид Каз-ЗП –200, предназначенный для северных регионов. «Чтобы добиться результата в селекции гибридов кукурузы, мало быть хорошим специалистом, – говорит он. – С кукурузой надо не только работать, с ней надо жить».
И.ТУРАНИН.
Халық сенімі бәрінен де маңызды
Ұлт Жоспары «100 нақты қадамның» 13 бөлігі заңның үстемдігін, адам құқын қорғауды қамтамасыз етеді. Осы тұрғыда бүгінгі таңда азаматтық әкімшілік, сот әдебі Кодекстеріне бірқатар өзгерістер еніп отыр. Мақсат айқын: сот жүйесіне деген халық сеніміне селкеу салмау. Осындай маңызды реформаларды түсіндіру мақсатында Алматы облыстық сотының төрағасы Мейрамбек Таймерденов ауданымызға келіп, активпен кездесті. Жиынды аудан әкімі Бинәлі Ысқақ жүргізіп отырды.
Төле бидің туралығын, Әйтекенің әділдігін көрсететін, түйінінде Қазыбектің қазылығын айтатын бүгінгі судьяларымыз-дың мойнында шындығын айтсақ, адам тағдыры тұр. Ал адам және оның өмірі Ата Заңымыздың алғашқы парағынан орын алған. Демек, «бармақ басты көз қысты» әңгіме бұл салаға жат. Осы тұрғыдан кеңінен әңгіме қозғаған Мейрамбек Таймерденұлы электрондық жүйеде талап-арыз, сотқа шақыру процестері жүргізіліп жатқандығын айрықша атады. Әрі ашықтық – әділдікке бастайтынын кесіп айтты: – Қазір облыстағы 87 сот залының бәрі де бейнебақылаумен қамтылған. Яғни, сот кеңесі аяқталғаннан кейін екі тарап та видеосын алуға толық мүмкіндік бар. Екіншіден, қашықтықтан сот отырысын өткізу, ұялы телефон арқылы түсінік беру секілді тәжірибелерді іске асырып жатырмыз. Бұл да өз кезегінде бірқатар түйткілді жеңілдетуде, – деді. Сонымен қатар сот процесі уақытында бас-талмаса, жауапты судьяға да қатаң шара қолданылатынын ескертті.
Қазақстандағы сот жүйесі 2015 жылдан бастап Халықаралық сот Ассоциациясына мүше болған. Бұл өз кезегінде еліміздегі сот жүйесі әлемдік стандарттарға толық сай жұмыс жасайтындығын көрсетеді. Оған тіпті, Ресейдің өзі әлі кірмеген. Осы төңірегінде кеңінен ой қозғаған төраға аудандағы 13 судьяның жұмысына оң бағасын берді. – Еңбекшіқазақ – халық саны жағынан да, көлемі жағынан да іргелі аудан. Осы жылдың тоғыз айының көрсеткішін барлап қарасам, көңілімнен шығып отыр. 5500 азаматтық іс қаралып, оның 97 пайызына шағым түспеген. Яғни, екі тарап та соттың шешімімен қанағаттанған. Бұл мақтауға тұрарлық жағдай. Екіншіден, облыстағы 29 судьяның 4-еуі әйелдер. Бұл өз кезегінде әйелдер қауымының өз жұмысына асқан ыждаһаттылықпен қарайтынын көрсетеді, – деді.
Актив отырысынан кейін Мейрамбек Таймерденов аудан ардагерлерін жеке сұрақтарымен қабылдады.
Қайнар ЖҰМАҒОЖА.
Нашақорлық – қоғам дерті
Нашақорлық – адамзаттың қас жауы. Бүгінде дүние жүзі осы ғасыр дертінің алдын алу мақсатында түрлі шаралар қолданып, мәселені шешудің жолын іздеуде. Елімізде де нашақорлықпен күрес кешенді түрде жүргізілуде. Осы орайда жақында Есік медициналық колледжінде нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күресті ақпараттық насихаттау мақсатында медицина саласының мамандарын тарта отырып «Нашақорлық – ғасырымыздың дерті» атты жастар акциясы өтті.
Аудандық ішкі саясат бөлімінің қолдауымен, «Іле Мұрагер» қоғамдық бірлестігінің ұйымдастыруымен өткен шараға колледж ұстаздары мен студенттер қатысты. Жиын барысында нашақорлықтың қоғам өміріне қауіпті екендігін айтқан қоғамдық бірлестік төрағасының орынбасары Қымбат Құрманжанова жастарды есірткі өнімдерінен аулақ болуға шақырды:
– Есірткі – адамның өміріне жақсылық әкелмейтінін сіздер жақсы білесіздер. Барлық адамдар басында есірткі қабылдауды қызығушылықпен бастайды. Кейіннен, соған тәуелді болып қалады. Ал тәуелділіктің арты қайда апаратындығы баршамызға мәлім. Сондықтан жастар, өздеріңізді Қазақстанның болашағы екендіктеріңізді сезіне отырып, нашақорлыққа қарсы күресуіміз керек. Сонымен қатар, зиянды әдеттерден аулақ болып, саламатты Қазақстанның өркендеуіне үлес қосуымыз керек – деп, жастарды спортпен шұғылдануға шақырды. Ал есірткінің адамның ағзасына тигізер кері әсері жөнінде баяндама жасаған нарколог-дәрігер Сергей Поляков нашақорлық – адамзаттың түбіне жететіндігін айтты. Сөзіне сүйенсек, барлық есірткілер ауруды басатын әсері болғандықтан, есірткі қызметі аяқталған соң адам ауруды тым сезгіш болады. Мысалы, апиындар жөтел орталығын тұншықтырады, сондықтан есеңгіреу жағдайынан шыққан адам жөтел ұстамасына ұшырайды. Сондай-ақ, ағзадан есірткіге қарсы шығарылған гормондар қанағаттану орталығының қызметін тұншықтырады, адам төзгісіз ауруды сезінеді. Есірткінің осындай зияндарын жеткізген нарколог-дәрігер қатысушыларға нашақорлардың арбауына түсіп қалмауын ескертті.
Шара соңында қатысушы жастар нашақорлық пен есірткі саудасына байланысты өздерінің ой-пікірлерін жеткізіп, ұсыныстарын ортаға салды.
Сардарбек НҰРАДИН.
Өнерде шекара жоқ!
Тарихи бастауын сонау Күлтегін, Тоныкөк, біздер айтып жүрген Орхон Енисей жазуларынан, сына тасқа қашап жазылған Естеміс-Бұмын қағандарға арналған мадақ жырларынан бастау алған жыршылық өнер асыл мұрамыз. Елдің мұң-шерін, арман-мақсатын еш бүкпесіз, ашық айтқан Қорқыт ата, Сыпыра жырау, Кетбұға, Асан қайғы, Шалкиіз, Доспамбет, Қазтуған, Үмбетей, Бұқар тізбегі бүгін қайда?.. Иә олардың азаткерлік рухы дәуірдің қыспағына бой бермеді, бастары ноқтаға сыймады. Дегенмен ғасырлар бойы тот шалмас алтындай жарқыраған ата дәстүр жалғасын таба алмай отырғандығы бізді алаңдатуда. Осы тұрғыда «Елім-ай» қоғамдық қорының ұйытқы болуымен Асы округінде дөңгелек үстел өтті. Қолдау білдірген аудандық ішкі саясат бөлімі.
Келелі басқосуға ҚР Мәдениет қайраткері, жыршы Балтабай Ыбыраев, дәстүрлі өнерімізді дәріптеп жүрген азамат Алдаберген Шалипов, тарихшы Жұман Сұраншин қатысып отырды. Дөңгелек үстелді аудандық мәслихат депутаты, «Еңбекшіқазақ» газеті редакторының орынбасары Қайнар Жұмағожа жүргізді. Сонымен қатар, педагогтар, ақсақалдар мен жас буын үстел басынан орын алды.
Алғаш боп қор төрағасы кеңейтілген баяндама оқыды. Келелі ой айтып, қатпар тарих қойнындағы жыршылар рөлін де ашып берді Жаңаберген Мұхамедұлы: – Әдебиет тарихында жыршылар орны ерекше. Себебі бүкіл жыраулар поэзиясы болсын, эпостық жырлар болсын — халық ауыз әдебиетінің барлық үлгісі осы жыршылар арқылы жеткен. Олар кейде өз жанынан белгілі бір тарихи оқиғаларды дастан етіп жырлағандықтан, жыраулар деп те аталып жүрген. Жыраулық-жыршылық дәстүр болған өңірдің, сол өнер мектебінің өзіне ғана тән дәстүрлі әуен-мақамдары да болатыны белгілі. Сырдың жыраулық – жыршылық дәстүрі жергілікті атау ретінде Жиенбай, Нартай, Сәрсенбай, Нұртуған ақындардың жыр мектебі болып төрт топқа бөлінеді. Алайда, уақыт өткен сайын, сондай қайталанбас музыкалық туындыларды дүниеге келтірген талант иелері көбіне көлеңкеде қалып, сол мектеп түлектерінен әр кезеңдерде тәрбие алған жырау-жыршылардың бірі болмаса, біріне телініп кететін жағдайлар жиі кездеседі. Өкініштісі де сол, жырау мен жыршылардың қатары күн санап азайып бара жатқандығы. Қазіргі таңда мені «Бай мәдени-музыкалық мұрамыздың бүгінгі қоғамда мәдени-әлеуметтік үлес салмағы бар ма, дәстүрлі орындаушылардың рухани-ағартушылық жетекші факторға айналуының жолдары қандай?» дейтін сұрақ мазалайды. Біз тіл туралы, дін туралы, діл туралы көп айтамыз. Ал бізге жеткен мыңжылдық мәдениет туралы айта бермейміз, – деді.
Кейіннен ашық әңгіме алаңы басталды.
– Кешегі хан мен бектердің қасында жүріп тарихты тізбелеп бүгінге жеткізуде жыраулардың еңбегі ерен. Осыны мойындауымыз керек. Ал жырау дегенде біз Қазтуған, Ақтамберді, Үмбетейлерді айтамыз. Әрине ол дұрыс. Әйткенмен бүгінгі таңда да жыраулар арамызда жүр. Тек Жетісу өңірінде кенжелеп дамығаны болмаса. Себеп, көңіл бөлінбеуінде, – деп бастады әңгімесін Балтабай Ыбырайұлы.
«Сыр елі – жыр елі» дейміз. Ата өнеріміз тек Сыр өңіріне ғана тән деген ойды да естиміз. Алайда, өнерде шекара болмайды емес пе?» – деген сұраққа: – Өте дұрыс айтасыз, өнерде шекара жоқ. Қазақстанның төрт бұрышында да өнер тең дамуы тиіс. Себебі, қанымыздағы қасиет бұл. Айталық, Жетісу өңірінде Жамбыл, Кенен, Құлмамбет даңғайыр жырау болған тұлғалар. «Түйенің ізі болса, өзі табылады» емес пе? Сол себепті бұл өңірде жырау болмаған деген жаңсақ пікірден арылуымыз қажет – деп түйіндеді.
Ал Жұман Сұраншин Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласының төңірегінде кеңінен әңгімеледі. – Қазір жаһандану процесі жүріп жатыр. Ал сол жаһандануға жұтылып кетпес үшін, халықтық келбетімізден айырылып қалмас үшін бізге ұлттық дәстүрімізді қайта қалыптастыруымыз қажет. Бұны Елбасымыз «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» атты мақаласында «Ұлттық кодымызды сақтауымыз қажет» деп атады. Ал осы ұлттық кодымыздың бірі – жыршылар. Мұнда тұтас еліміздің дәстүрі, жоралғылары, рухы осы өнерімізде жатыр. Ұлттық тәрбие де осында тұнып тұр емес пе?Ата өнеріміз сонау 14 ғасырда Сыпыра жыраудан 20 ғасырға дейін үзілмей жалғасып келді. Тек ХХІ ғасырда ғана тұралап қалғаны болмаса. Мұрын деген жырау «Қырымның қырық батыры» деген жырды 45 күн жырлаған екен. Бұл Қырғыздың атақты «Манас» жырынан да көлемді, – десе,Балтабай Ыбыраев:
Бұл дәстүрімізге орыс орам алған тұста кісен салынды. Себебі, жыраулар адамға рух береді. Сол себепті, ең бірінші кеңес жыршыларымызды бұғаттап, түрлі жаламен түрмеге тоғытты. Оған мысал айтайық, Балқы базардың бір термесінде:
Жігіттіктің екпіні,
Қаптаған қара дауылдай,
Күркіреп жауған көктемгі,
Қара бір нөсер жауындай... – дейді. Алғашқы екі жолын тыңдаған көкірегінде оты бар азаматтар көрпе астында бұғылып жатпасы ақиқат, – деп атап өтті.
Ал Алдаберген Шалипов көнермес дәстүрімізді дамыту үшін үйірмелер ашу керектігін сөзіне арқау етті. – Қазір бұл өнер Арқада ғана қалпын сақтап қалған. Оған бірден-бір себеп, жыршылық мектептер ашылған. Тіпті, әр ауылда үйірмелер бар. Ал қазір ше? Бізде домбыра үйірмесінің өзі жоқтың қасы. Бар болса да, саусақпен санарлық.
«Туғанда дүние есігін ашады
өлең,
Өлеңмен жер қойнына кірер денең» деп Абай атамыз айтып кеткен ғой. Ал Зотоевич: «Қазақтың даласының өзі ән сап тұрады» деген. Осы қалпымыздан таймайық.
Бәрін айт та, бірін айт,ақын-жырауларға тән суырып-салмалық қасиет турасында, қазақтың тұңғыш ғалымы Шоқан Шыңғысұлы Уәлихановтың: «…Ата-бабалардың ерлігі туралы жыр-дастандарға дегенде, халықтың сүйіспеншілігінде шек жоқ, соншалықты мол мұраны ауыздан-ауызға, жазбасыз, баспасыз, алып даланың бір шетінен, екінші шетіне жеткізіп, ғасырлар бойы ойда сақтау, олардың (жыраулардың) суырып-салма (импровизаторлық) ғажап қабілетінің көрінісі болса керек» деген тұжырымынан артық бірдеңе айта қою қиын. Дегенмен, ата өнерімізді адастырмай, тура жолға салу, оны дамытып, биік тұғырына тұрақтату – бізге міндет.
Қайнар ЖҰМАҒОЖА.
Особая роль – воспитание граждан
В мультикультурном, полиэтническом Казахстане учителя выполняют особые задачи, выходящие далеко за рамки школьных обязанностей: воспитание патриотизма, толерантности, сознания общности всех народов и культур нашей страны. В этом и состоит провозглашенное Президентом РК Н.Назарбаевым формирование нации Единого будущего, в составе которой каждый народ, не теряя национальной индивидуальности, объединен с другими народами в единое целое – народ Казахстана. И не случайно в составе этнокультурных центров педагоги занимают ведущие места, занимаясь воспитательной работой с молодежью.
Зоя МАГОМАДОВА – заместитель директора по учебной части СШ с.Толе би Коктобинского округа – не только ветеран казахстанского образования, преподаватель истории с почти 40-летним стажем. Участница Евразийского женского саммита в г.Астане, Зоя Кайсаровна была у истоков образования чечено-ингушского этнокультурного центра района и является заместителем председателя ЭКЦ, выполняя основную организационную нагрузку. Как руководитель учебного процесса, она в курсе всех образовательных реформ, координируя и внедряя в школе обучение по модели кембриджского университета, ведет наставническую работу с молодыми преподавателями.
Накануне Дня учителя мы попросили Зою Магомадову высказать свое мнение о настоящем и будущем казахстанского образования, о роли учителя в становлении юных граждан Казахстана.
– Зоя Кайсаровна, какие Вы ставите перед собой цели, как один из руководителей чечено-ингушского этнокультурного центра?
– Кроме сохранения и развития языка, традиций, обычаев, в качестве приоритета наш этнокультурный центр выбрал воспитательную работу с молодежью. Я, как учитель, считаю своей обязанностью прививать уважение к общеказахстанским ценностям, главные из которых – патриотизм и преданность своей стране. Этика горских народов, неписанный кодекс чести ставят эти понятия во главу угла и учат их свято исполнять. Старшее поколение стремится у молодежи воспитывать уважение к другим народам нашего единого Отечества, прежде всего к казахскому народу, протянувшему народам Кавказа руку помощи в годы сталинских репрессий, спасавшему от неминуемой гибели женщин, стариков и детей, высланных на чужбину. Только то, что казахи приняли нас как своих, помогло вайнахам выжить, сохранить себя как народ, обрести достойное место на новой Родине. Мы всей душой поддержали решение Главы государства утвердить 1 марта Днем благодарности РК, как дань исторической памяти о той помощи, которую казахский народ оказал репрессированным народам. Кроме того, я стараюсь держать руку на пульсе всех современных событий в Казахстане, непосредственно приобщать к ним младшее поколение. Летом с поддержкой чеченской диаспоры в г.Астане мы организовали поездку молодежи нашего этнокультурного центра на ЭКСПО-2017. Мне выпала честь быть руководителем этой поездки, увидеть самой и показать молодым масштабы деятельности Казахстана на мировой арене, его место в международном сообществе, в мировой политике, экономике, науке. Трудно передать словами, насколько посетителей павильонов Казахстана поражал размах внедрения новейших технологий в экономике, научные достижения, демонстрация географического многообразия и природных богатств Великой Степи.
– Свою трудовую жизнь Вы полностью посвятили образованию в сельской школе: 12 лет преподавали в СШ имени И.Шорманова в с.Алмалы, уже 27 лет работаете в СШ с.Толе би, 16 из них заместителем директора. В чем отличие нынешнего поколения учеников от поколения их родителей?
– Современные ученики намного меньше читают, поэтому им трудно дается изучение гуманитарных предметов. Но я не могу сказать, что они менее развиты. Они просто другие. Это, действительно, «цифровое» поколение, ориентированное на Интернет, на освоение электронных технологий. В нашей школе активно внедряется кембриджская модель самообразования, развития творческого потенциала учащихся. Большинство учащихся стремятся поступить в колледж, чтобы получить профессию, необходимую во взрослой жизни. То, что в сельских регионах открываются профтехколледжи, большой плюс. Такая, «шаговая доступность» профессионального образования дает возможность получить его ребятам из сельских семей со скромным достатком, и в последующем успешно трудиться в сфере экономики, здравоохранения, образования.
– Что, по Вашему мнению, необходимо сельской школе для более успешной работы?
– Необходимо поднимать уровень жизни в сельских регионах, создавать рабочие места с высокой оплатой труда, условия для сельского бизнеса, чтобы семьи сельчан были более обеспечены и по качеству жизни приближены к городским. Что касается непосредственно нашей школы, то это условия учебы. Население растет с каждым годом, школа переполнена, в старом маленьком здании занимаются свыше 500 детей. Аким нашего района Бинали Абдыкапасович Ыскак много делает для улучшения условий образования, в сельских округах каждый год вступают в строй новые школы. Я надеюсь, что в ближайшем будущем руководство района добьется строительства новой школы и в с.Толе би.
И.ТУРАНИН.
Қаражоталықтар қыстан қысылмайды
«Жаздың бір күні жылға азық» екенін мал баққан жақсы біледі. Қабағынан қар жауған қыстың таяу екенін жаздың аптығын басып, енді ғана есіктен аттаған салқын самалды күрең күз де хабар берді. Бұл күні төрт-түлігін өрбіткен Қаражота ауылдық округінің шаруа қожалықтары жем-шөп қорын қыстан қысылмайтындай жинау маусымын да аяқтап қалды.
Қаражоталықтар аудандағы ең малы көп округ саналады. Төрт түлік демекші, Қаражота ірі қара, қой-ешкі, жылқыдан басқа түйе де өсіруімен ерекшеленеді. Қазірдің өзінде 12 мың ірі қара, 41500 ұсақ тұяқ, 3120 жылқыдан басқа 20 түйесі тағы бар. Округтегі 57 мал бағумен айналысатын шаруа қожалық иелері өз қарамағындағы мал басын жылдан
жылға арттырып келеді. Малға былтыр 2038 тонна шөп, 359,5 тонна жем дайындап, қыстан қысылмай, мал басын аман-есен алып шыққан болатын. Биыл да жем-шөп қоры бұл межеден көп болмаса, аз болмайтыны анық. Өйткені, биылғы жылдың ауа райының қолайлы болғаны белгілі. Жем-шөптің қаншалықты жиналғаны маусым аяқталған соң белгілі болатынын айтты, жауапты мамандар. Еліміздегі мал өнімдерін өндіруге олар да өзіндік үлестерін қосып келеді.
Анарбек МӨКІШҰЛЫ.
Жетісу кәсіпкерлері «Атамекенім» акциясын бастады
Талдықорғанда Өңірлік коммуникациялар орталығында Алматы облысы Кәсіпкерлер палатасы Өңірлік кеңесінің мүшелері “Атамекен” ҰКП жаңа бастамасына арналған баспасөз мәслихатын өткізді. Ұлттық кәсіпкерлер палатасы Президент Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласын жүзеге асыру барысында «Атамекенім» жалпыреспубликалық акциясын өткізу жөнінде мәлімдеген болатын. Жетісу кәсіпкерлерінің пікірінше, шара қайырымдылық мәдениеті мен әлеуметтік жауапкершілікті дамуына жаңа тыныс береді.
Өңірлік коммуникациялар орталығындағы баспасөз мәслихатында Кәсіпкерлер палатасы Өңірлік кеңесінің басшысы, «Алматы бояулары» ЖШС Директорлар Кеңесінің төрайымы Римма Салықова бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі саласындағы жұмысты жүйелендіру қажеттілігіне назар аударды.
«Тәуелсіздік жылдары көптеген кәсіпкерлерлер өзінің туған жері, ауданы мен облысының дамуына өлшеусіз үлес қосты. Жеке кәсіпкерлік қаражатына әлеуметтік, білім беру нысандары іске қосылып, маңызды әлеуметтік жобалар жүзеге асырылды. Бұның барлығын кәсіпкер жарнама үшін немесе басқа да мақсат үшін жасамайды. Өзінің парызы деп түседі. Сондықтан осындай игі істерді біз қоғамда белсенді түрде айтып, меценат мәдениетін дамытып, патриоттылыққа шақыруымыз қажет», - деп атап өтті Римма Салықова.
Осы саладағы шешімдердің бірі ретінде Әлеуметтік мәселелер реестрі әзірленеді. Реестр ҰКП-ның atameken.kz сайтындағы «Қайырымдылық» айдарында орналасады. Әлеуметтік мәселелер реестрі арқылы қандай да бір көмекке немесе қолдауға мұқтаж азаматтар онлайн-режимде осы тізімге өтінім қалдыра алады. Кәсіпкерлер өтінім-тілектермен таныса алады. Өтінім қалдыратын немесе кері байланысқа тапсырыс беруге болатын арнайы батырма да іске қосылады.
Мәселен, Алматы облысынан аталмыш тізімге мүгедек азаматтар, қоғамлдық ұйымдар тарапынан демеушілік таныту туралы өтініштер келіп түсті.
Кәсіпкерлер палатасы Өңірлік кеңесінің мүшесі, «Қасымбаева Г.Ш.» басшысы, Кербұлақ ауданының мәслихат депутаты Бақтыбай Қасымбаевтың айтуынша, акция барысында кәсіпкерлер қоғамдастығы «Қайырымдылық туралы» заңды, салықтық жеңілдіктер және саладағы қарастырып, талқыланады.
«Бүгін Қазақстанда бизнесті әлеуметтік жауапкершілікке ынталандыруға бағытталған белгілі бір салықтық жеңілдіктер бар. Бірақ, бұл жеңілдіктер туралы көпшілігі білмейді. Байқауымызша, оны ірі кәсіпорындар пайдаланып келеді. Сондықтан мониторинг болмаған соң, жеңілдіктер механизмінің тиімділігін бағалау қажет. Мысалы, аталмыш жеңілдіктер шағын және орта бизнес өкілдері үшін өте маңызды. Бұл олар үшін моральдық көтермелеу мен еңбегін бағалау белгісі», - деді кәсіпкер.
Сонымен қатар, кәсіпкерлер «Парыз» мемлекеттік наградасын беру туралы ұсынысты қызу қолдап отыр. Награданы берудегі мақсат – қайырымдылық идеясын өрістету мен мәдениетін қалыптастыруға, қайырымдылық бағдарламалары мен әлеуметтік жобаларды жүзеге асыруға, демеушілік көрсетіп, үздік әлеуметтік жобаны іске асыруға, әлеуметтік жауапкершілік ұстанымын енгізуге қосқан үлесін үлесін жоғары бағалау. Жыл сайын өтетін «Парыз» байқауында әлеуметтік мәселелерді шешу саласындағы кәсіпкерлік және т.б. үшін «Үздік әлеуметтік кәсіпкер» аталымын енгізу ұсынылады.
«Жалпы, қайырымдылық біздің халқымыздың ұлттық кодында бар. Біз ежелден әр уақытта бір-бірімізге қолдау көрсетіп келе жатқан халықпыз. Мысалы, осылай «Асар» сияқты дәстүрі пайда болды. Өңіріміз жөнінде айтатын болсақ, Бауыржан Оспановты мысалға келтіруге болады. Ол Алакөл ауданындағы туған жері Жыланды ауылына көмектесіп отыр. Онда спорт, физика-математика мектептерін, әлеуметтік дүкенін салып, тегін түрде қымызды таратады, тұрғындарды үй-жаймен, жұмыспен қамтамасыз етіп отыр. Лепсі ауылында бал өндірісін жолға қойды. Немесе біздің әріптесіміз Өңірлік кеңес мүшесі Бақыт Атайбеков Балқаш ауданының басты меценаты. Бақанас ауылында мешіт салып берді, Миялыда жұмысшылары үшін үй салды, жыл сайын әлеуметтік, білім беру ұйымдарында қаржылық қолдау көрсетіп отырады», - деп қосты Римма Салықова.
Кәсіпкер Бақтыбай Қасымбаев «Атамекенім»-ді қолдау мақсатында Кербұлақ ауданының іскер әйелдері мен Кәсіпкерлер кеңесінің мүшелері ауылдық округтерде “Бәрі де рахмет үшін” көшпелі дүкенін ұйымдастыру жоспарланғанын айтты.
«Біздің кәсіпкерлер мыңнан астам қажетті заттар мен тұрмыстық тауарлар жинады. Оның барлығын әлеуметтік көмекке зәрі ауыл тұрғындарына таратамыз», - деді спикер.
Жалпы, алдағы уақытта облыстың барлық ауданында қайырымдылық шаралары, акциялар мен көшпелі отырыстар өткізу жоспарланып отыр.
Гендерлік саясат — әйелді еркектен үстем ету емес, кемсітушілікке жол бермеу
– Шолпан Бөлетайқызы, Сізді дәріхана саласында көп жылдан бері еңбек етіп жүрген кәсіпкер әйел ретінде танимыз. Ұрпақ өсіріп, шаңырағыңыздың іргесін берік ұстап әйелдік міндетіңізді де естен шығарған жоқсыз. Айтыңызшы, әйел адам жеке өмірде де, кәсіпте де табысты болу үшін қандай қағидаттарға сүйенуі керек?
– Мен үшін отбасы – ең басты байлық. Қай кезде де шаңырағымның шаттығын, отағасы мен балаларымның жағдайын бірінші кезекке қоямын. Әрине, кәсіпте де жаныңды сала еңбектену керек. Дегенмен де, адами қарым-қатынастың орны ерекше. Жанат екеуіміздің отасқанымызға отыз жыл болды. Бұл уақыт аралығында әртүрлі кезеңдерді бастан өткіздік. Биікке де самғадық, құладық, қайта тұрдық. Бір сөзбен айтқанда, шыңдалдық. Бір-біріңе деген сенім, сыйластық болса, қандай қиындық болмасын еңсере білесің. Қазіргі уақытта жалпы үш дәріханамда отыз қызметкер бар. Жиырма екісі фармацевт, сегізі техникалық қызметкер. Адамды жұмысқа алғанда алдымен жеке қасиеттеріне көңіл бөлемін. Қаншалықты кәсіби маман болғанымен адамгершілігі болмаса, оның білімінен пайда жоқ. Мамандарымның көбісі әйел адамдар. Оларға да қандай жағдайда да отбасына көңіл бөлу керектігін айтып отырамын. Ал кәсіпте табысқа бастайтын жол – махаббат. Мен өз ісімді сүйемін. Дәріхана деген үлкен жауапкершілікті талап ететін, машақаты көп жұмыс. Жаңадан келген бір құты дәрінің өзі біраз еңбектенуді талап етеді. Оны қалай қолданатынын, қандай жағдайда қолдануға болмайтынын білу, сатып алушыға жақсылап түсіндіру қажет.
– Осындай қиын кәсіпті таңдауы-ңызға не түрткі болды?
– Фармацевтика саласына келуіме әкем себепші болды. Әкем Бөлетай Әбдірахманұлы ұзақ жылдар бойы «Есік» совхозының кәсіподақ комитетін басқарды. Сегізінші сыныпты бітірген жылы әкемнің айтуымен Қазақ республикалық медициналық училищесінің фармацевтика бөліміне оқуға түстім. 1979 жылы медучилищені қызыл дипломмен бітірген соң С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ мемлекеттік медициналық институтының фармацевтика факультетіне түсіп, 1984 жылы бітіріп шықтым. Сол жылы Қарағандыға барып, үш жыл облыстық дәріхана басқармасында инспектор-провизор болып еңбек еттім. 1987 жылы өзім туып-өскен осы Еңбекшіқазақ ауданына тұрмысқа шықтым. Көп ұзамай аудандық дәріханаға аға провизор қызметіне орналастым да, 1995 жылға дейін сол жұмысты атқардым. Жеке кәсіпкерлікке келуіме себепші болған сол кездегі директорымыз Северская Людмила Васильевна. 1994 жылы жаз айында ол кісі маған: «Қазір барлық аудандарда жеке дәріханалар ашылып жатыр. Ал біздің ауданда жоқ. Соны сен ашсаң қайтеді?» деген ой тастады. Отағасымен ақылдаса келе, дәріхана ашатын болып шештік. Алматыға барып, барлық құжаттарды реттестіріп, алғаш рет 1995 жылы Көктөбеде бір дәріхана аштық. Онда екі жыл істеп, 1997 жылы Есікте, Алматы көшесінің бойынан, 2009 жылы автобекет маңынан, 2012 жылы аудандық аурухана жанынан жаңа дәріханаларымыз жұмысын бастады.
– 1990-1997 жылдар аралығы ел тарихында қиын кезеңдер ретінде есте қалды. Сондай уақытта жеке кәсіпкерлікті бастау, оны жүргізу оңай болмаған шығар? Бәсекелестік қалай еді?
– Әрине, қиындықтар да, бәсекелестік те болды. Біз Есіктен дәріхана ашқан кезде мұнда 7-8 дәріхана бар еді. Алғашқы уақыттарда дәрілерді өзіміз барып әкеліп жүрдік. Кейіннен кәсіпкерлік саласы дами келе фирмалар өздері жеткізе бастады. Әрине, дәріхана бизнесін бастамас бұрын осы салада біраз жыл еңбек еткендіктен өзіме, тәжірибеме сендім. Жалпы жұмыс барысын білетінмін. Бірақ, қиындықтарға қарамай кәсіпті ойдағыдай жүргізуіміз отағасының, жақындарымның көмегінің, бәріміздің бірлесе еңбек еткеніміздің арқасы деп білемін. Жолдасым Жанат Қасымбаев ауыл шаруашылығы саласының маманы болса да, менің бизнесіме көп көмектесті. Қазір өзінің шаруашылығы бар, бірақ, әлі күнге маған қол ұшын беріп, демеу болып жүр. Інім Сәкен Сағымбеков те осы кәсіпті бастаған кездерден көмекшім, қолдаушым болып келеді. Ол фармацевтиканы оқыды. Былтыр өзінің дәріханасын ашты, әлі де бірге жұмыс жасаудамыз. Сондай-ақ, сіңілім де менімен бірге дәріханада еңбек етуде. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дейді қазақ. Ең бастысы отбасы мүшелерімен, туған-туыстармен жақсы қарым-қатынастың, ауызбіршіліктің болуы. Сонда олар сенің тірегіңе айналады, қандай қиын істі де қорықпай бастап, бірге атқара бересің. Бір ұл, бір қызым бар. Ұлым ҚМЭБИ-ді бітіріп, жақсы қызметке орналасты, үйленді. Айлана есімді немерелі болдық. Қызым менің жолымды қуып, фармацевтика саласын оқыды. Жақында тұрмыс құрды. Отбасымыз өсіп, өркендеп келеді. Балаларымды мақтаныш етемін.
– Бала тәрбиесіндегі тәжірибеңіз-бен бөліссеңіз?
– Мен төрт ұл, үш қыздың ішіндегі үлкенімін. Бала тәрбиесінде анамнан көрген үлгі-өнегемді басшылыққа аламын. Біздің отбасында қыздар әкеге көбірек жақын, ұлдар – анамызға. Өйткені, қазақта әке қыз балаға қатты сөйлемейді, қызды қонағындай сыйлап, аялап өсіреді. Анам Бәтима Агубайқызы ұзақ жылдар бойы мұғалім болды. Шәкірттері әлі күнге дейін үйге келіп, гүл сыйлап, құрметтеп жатады. Ата-анамның ортамызда отырғанының өзі бір бақыт деп білемін.
– Отбасын өте қастерлейтініңіз көрініп тұр. Бұл әрбір қазақ әйеліне тән қасиет болса керек. Ал бизнестегі принципіңіз қандай?
– Ең бірінші күннен бастап, ассорти-менттің молдығына және бағаның қолжетімді болуына қатты көңіл бөлдім. Дәріханаға келген адам іздеген дәрісін таба алмай, қалаға немесе басқа жаққа барып, уақыт ұттырмауы тиіс. Дәріханамыздан әркім қалаған дәрісін арзан бағамен алса және біздің қызметкерлердің жұмысына риза болса, нәтижелі жұмыс деген сол. Бізге ауданымыздан ғана емес, Талғардан, Алматы қаласынан да алушылар келеді. Тұрақты түрде клиентіміз болып келе жатқан біраз адамдармен бүгінде дос болып кеттік. Бұл үшін өте қуаныштымыз. Сондай-ақ, біздің дәріхана ұжымы адамдарды саламатты өмір салтын ұстануға шақырады. Ешқашан өз бетінше ем жасауға болмайды, алдымен дәрігерге барып, содан соң ғана дәріханаға келсе құба-құп. Ауруды емдегеннен гөрі алдын алғанның дұрыс екенін әр азамат есінде сақтаса, өміріміздегі көптеген қиындықтар жеңілдей түсер еді.
– Кейбір дәрілердің тым қымбат болуы және дәріханалардың бір дәріні әртүрлі бағада сатуы бүгінде мемле-кеттік деңгейде айтылып жүрген үлкен мәселе. Бұған қалай қарайсыз? Бағаны қолжетімді ету үшін қандай шараларды қолданасыз?
– Жеке кәсіпкерлік болған соң әр жерде әртүрлі бағаның болуы заңдылық деп ойлаймын. Өйткені, сату бағасы алғаныңа қарай белгіленеді. Мен дәрі жеткізуші фирмалардың ішінде арзандауын таңдауға тырысамын. Әрі бір фирмамен жақсы жұмыс істеп, жеңілдіктерге ие боламын. Сондай-ақ, қазіргі уақытта бағасы тым қымбат болып тұрған Еуропадан жеткізілетін әрі халыққа аса қажет жүрек-қан тамырлары аурулары дәрілерінің өз бағасына өте аз мөлшерде, 5-10 пайыз ғана қосып сатамын. Сондай-ақ, бізде тұрақты түрде 10 пайыздық жеңілдікке ие болған азаматтар бар. Олар соғыс ардагерлері, мүмкіндігі шектеулі жандар, мүгедек балалар т.б. Әрине, барлық көмекке мұқтаж жандарға осындай жақсылық жасасақ қандай ғанибет іс болар еді. Бірақ, ондай жеңілдікке ие клиенттеріміздің саны шектеулі.
– Сіз туралы қоғамдық шаралардың белсене қатысушысы деген жылы пікір естіген едік. Осы бағыттағы жұмыстарыңыз жөнінде де айтсаңыз.
– Иә, біраз жылдар бойы қоғамдық, әлеуметтік шараларға тұрақты түрде қатысып жүрдім. Ауданымызда аудан әкімдігі тарапынан түрлі жобалар жүзеге асырылады. Балалар үйіне, аз қамтылған отбасыларға көмек көрсету жұмыстарына қатыстым. Мүмкіндігі шектеулі балаларға тегін дәрі-дәрмектер беріп жүрдік. Қайырымдылықты әлі де жасай беремін деген ойдамын. Бірақ, бұл туралы көп жария етудің қажеті жоқ сияқты. Өткен жылы қараша айында іскер әйелдер қауымдастығы ұйымдастырған шараға қатысқанымды ерекше атап өткім келеді. Онда гендерлік теңдік стратегиясын жүзеге асыру нәтижелері туралы сөз болды. 2006-2016 жылдарға арналған бағдарлама аяқталып, қорытынды шығарылып жатқан кез еді. Шараға қатысушылар өз пікірлерін білдіріп, алдағы уақытта еліміздің гендерлік саясатында ескерілуі қажет ұсыныстар дайындады. Қазіргі уақытта елімізде бұл бағдарламаны жүзеге асыру мерзімі ұзартылып, «Қазақстан Республи-касындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат» тұжырымдамасы қабылданды.
– Бұл шараға қатысуыңызды ерекше айтып отырғаныңызға қарағанда әйел теңдігі мәселесі Сізді көбірек толғандыратын тәрізді.
– Әрине, әйелдердің мәселелеріне бей-жай қарай алмаймын. Бірақ та, мен әу бастан «әйел мен еркек тең» деген пікірді құптамаймын. Біздің қоғамда гендерлік теңдікті «әйел еркекпен тең, бірдей» деген ұстанымдағы саясат деп түсінеді. Мен де алғашында солай ойлағанмын. Тіпті, жоғарыда аталған конференцияда сөз сөйлеп, «Әйел еркекпен тең бола алмайды. Қазақ әйелі ерін өзінен бір саты жоғары қойған» деген пікір білдіргенмін. Шындығында, гендерлік саясаттың мақсаты – әйелді еркектен үстем ету немесе ерлердің орнын әйелдерге алып беру емес. Бұл елімізде жыныстық ерекшелікке байланысты кемсітушілікке жол бермеу, азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатындағы саясат. Әрине, әйелдер отбасындағы өзінің орнын біліп, бала өсіріп, отағасын сыйласын, ерлер өз міндетін атқарып, отбасын асырасын, шаңырағының қорғаны болсын. Ол енді әр адамның тәрбиесіне байланысты. Елімізде жауапкершілігі зор басшылық қызметтерде әлі де ерлер көбірек. Бұл дұрыс деп ойлаймын. Өйткені, ер азамат табиғатынан түздің адамы. Оның халықтың жағдайын ойлап, үлкен жұмыстарды атқаруға уақыты да, мүмкіндігі де мол. Ал әйел адам қанша айтқанмен, баланы дүниеге әкелуі, оны өсіріп, тәрбиелеуі қажет. Бірақ, қандай да бір жұмыстарды атқарамын десе, бұған әйелдердің толық құқы бар. Әйел адам қиын, үлкен жұмыстарды атқарған күннің өзінде оған отбасы мүшелері үлкен қолдау білдірмесе қиын болады. 2006 жылдан бастап, елімізде бизнестегі әйелдердің үлесі 38 пайыздан 50 пайызға дейін өсті. Олардың көпшілігі кәсіппен бірге отбасын дөңгелетіп, бәріне үлгеріп отырған іскер әйелдер.
– Алдағы уақытқа жоспарларыңыз жөнінде айтсаңыз.
– Жақында дәрілік заттарды сату, сақтау т.б. ережелер бойынша үш дәріха-намыз тексеруден өтіп, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі фармация комитетінің сертификаттарына ие болды. «Дәрілік заттардың айналысы саласындағы тиісті фармацевтикалық практика талаптарына сәйкестікке» берілген бұл сертификат біз үшін үлкен жетістік. Алдағы уақытта медициналық сақтандыру бағдарламасына қатысуды жоспарлап отырмыз.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан Нұрбану Камал.
Ертеден «шаңырақтың тірегі – әке, берекесі – ана» деп, отбасындағы қарым-қатынасқа ерекше көңіл бөлген қазақ халқы әйел затына қашанда құрметпен қараған. Осы ұлттық менталитет бүгінде мемлекеттік идео-логияның бір бағыты болып отыр. Елімізде нәтижелі жүзеге асырылып жатқан гендерлік саясат әйелдер-дің құқығының тапталмауына, олардың өздері қалаған іспен айналысуларына, қоғамның барлық саласында ерлер мен әйелдердің мүмкіндіктерінің тең болуына жағдай жасалуда. Нәтижесінде нәзік жандар әр салада жемісті еңбек етіп, ел дамуына өз үлестерін қосуда. Бір ғана Еңбекшіқазақ ауданында қазіргі уақытта үш мыңнан астам кәсіпкер әйел бар. Солардың бірі – Шолпан Бөлетайқызы Қасымбаева.
Толығырақ ...
Дави на газ!
Дави на газ!
Индустриализация и диверсификация экономики неотделима от роста создания условий для жизнедеятельности предприятий и населения. На это направлена политика регионального развития Казахстана, повышения региональной занятости и качества жизни жителей в центрах экономического роста агломераций, объединяющих малые города и сельские регионы вокруг больших городов.
Реализация инвестиционных проектов по диверсификации экономики малых городов напрямую зависит от состояния коммунального сектора.
Вопросы коммунального обеспечения: систем газо-, тепло-, водо- электроснабжения для дальнейшего индустриально-инновационного развития должны решаться в первую очередь.
Внедрение инвестиционных проектов инженерной инфраструктуры является основным инструментом развития производственного потенциала, создания дополнительных рабочих мест, роста урбанизации населенных пунктов.
Газификация – важнейшая составная инфраструктурных и инновационно-инвестиционных проектов регионального развития. С участием национального оператора АО «КазТрансГаз» частный инвестор – ТОО «APL Construction» ведет газификацию в регионах Алматинской области. В 2016 году ТОО «APL Construction» завершил газификацию г.Жаркента и приступил к монтажу газовых сетей в Енбекшиказахском районе.
В ноябре 2016 года состоялась встреча инвесторов проекта газификации – ТОО «APL Costruction», проектировщиков ТОО «ТС-Group» и строителей-подрядчиков ТОО «Зенит-ТВК» с руководством г.Есика, представителями местного самоуправления, председателями КСК, квартальных, уличных, домовых комитетов. На встрече инвесторы сообщили о сроках выполнения проекта, условиях подключения предприятий и частного сектора к газовой сети. С районным акиматом заключен меморандум о сотрудничестве, в соответствии с которым исполнительная власть оказывает компании содействие в отводе территории под газопровод и обеспечивает организационную поддержку проекта в соответствии с постановлением Правительства РК «Об утверждении Генеральной схемы газификации Казахстана на 2015-2030 годы» и с региональной программой комплексной газификации Алматинской области.
Весной 2017 г. строительная организация завершила монтаж газопровода на г.Есик и с.Тургень и установила там газорегуляторные пункты блочные (ГРПБ), от которых началась прокладка внутриквартальных газовых сетей. От газорегуляторных пунктов с.Тургень сделаны отводы на другие села Есикского региона. Также заканчивается прокладка газопровода к с.Шелек.
ТОО «APL Construction» открыло офис в здании районного акимата, где ведет прием заявок на подключение от предприятий, учреждений и жителей частного сектора. Мы встретились с директором филиала ТОО «APL Construction» в Енбекшиказахском районе Чингисом ТЛЕУБАЕВЫМ, чтобы узнать, какими темпами пойдет процесс подключения абонентов.
– Чингис Аскарбекович, известно, что внутригородская сеть Есика протянется в трех направлениях: первое – ул. Орымбетова, Островского, Уалиханова, район ДСУ-1; второе – по ул.Алматинской и выше; третье – в сторону Рахатского сельского округа. Какой район города будет подключен уже в текущем году?
– Планируем подключить в октябре 900 абонентов на улицах нижней части Есика в квадрате ул. Алматинской, Островского, Ломоносова. Полная газификация города пройдет в течение двух лет. Внутриквартальные сети от двух ГРПБ охватят весь Есик. Чтобы проложить газопровод низкого давления (потребительский), также будет установлено десять шкафных газорегуляторных пунктов.
– Каковы условия подключения абонентов?
– Основным условием является пре-доставление правоустанавливающих документов на домостроение и земельный участок, а также соответствие дома техусловиям: чтобы помещение, где будет установлено газовое оборудование, соответствовало требованиям противопожарной безопасности. Мы также поможем абонентам подобрать отопительные котлы, но надо будет приобретать их за отдельную плату. По желанию котел можно купить самостоятельно, но требуется главное – к установке допускается только сертифицированное газовое оборудование, занесенное в госреестр РК.
У жильцов многоэтажных домов есть выбор – либо индивидуальное подключение квартир, либо установка общего отопительного котла. Внутридомовая газовая распредсеть многоэтажек должна соответствовать техническим требованиям, чтобы ее не пришлось менять.
– Как обеспечивается безопасность подачи газа?
– На газопроводе абонента устанавливается сигнальная система (сигнализатор), которая при малейшей утечке газа автоматическии перекрывает доступ газа. Так что пользование трубопроводным газом намного безопаснее, чем баллонным.
– Во сколько абоненту обойдется данная услуга?
– Стоимость подключения двух точек в частном доме – газовой плиты и отопительного котла – 350 тысяч тенге. В сумму оплаты включен счетчик, материал и монтажные работы. Абонент может внести полсуммы, подавая заявку, половину при непосредственном подключении. Оплатить услуги по подключению можно через банки второго уровня или АО «Казпочта». Мы понимаем – средства есть не у всех. Сейчас руководство ТОО «APL Construction» совместно с Евразийским банком решает вопрос о предоставлении потребителям целевых кредитов по минимальной процентной ставке.
– Кто будет заниматься эксплуатацией газовой сети?
– В дальнейшем ТОО «APL Construction» берет на себя эксплуатацию газовой сети и услуги по подаче газа потребителям. Обслуживать сети и абонентов будет эксплуатационная служба.
– Вопрос, интересующий пожалуй всех – экономичнее ли отопление газом в сравнении с печами на угле, жидком топливе?
– Безусловно экономичнее. Абонент ведь платит по счетчику и не тратит лишнего. И, сразу замечу – экологичнее, без загрязнения придомовой территории, улиц шлаком, вырубки деревьев на дрова.
– Есть ли в Есике такие счастливчики, кто уже пользуется газом из газопровода?
– В апреле мы провели тестовое подключение дома семьи Маркедон по ул. Островского. Претензий от них не поступало, только благодарности.
И.ТУРАНИН.
На фото: директор филиала ТОО «APL Construction» в Енбекшиказахском районе Чингис Тлеубаев: вот-вот для вас откроем газ!
Первый счастливчик – Наталья Маркедон, уже пользуется плодами газификации.
Энергияның сарқылмас көзі
Жақсыны көрмекке,
Керекті термекке,
Өнерді, ғылымды
Үлгі етіп бермекке.
Кеңес заманында Мәс-кеуде ВДНХ деген болды. Всесоюзная выставка достижений народного хозяйства. Алматыда да Халықшаруашылығы же-тістіктерінің көрмесі болды. Әуезов, Тимирязев көшелерінің қиылысында. Менің ойымша ол көрмелерде қол жеткен жетістіктер дәріптелді, озат тәжірибе насихатталды. Ал ЭКСПО көрмесінің тарихын, мақсатын жазбай-ақ қояйын – жеткілікті көлемде ақпарат құралдары бұл тақырыптың мазмұнын ашудай-ақ ашты.
Сонымен «ЭКСПО-2017» көрмесіне жол түсіп, тамыздың тамылжыған әдемі бір күні жүрдек «Тальгодан» түсе салып, ағайыннан бір шайды іше салып, сол туыстарды ертіп алып, ЭКСПО-ның қақпасына да аттың басын тіредік. Менің Қайролла құдам айтушы еді «Тәшкеннің вокзалында өзбек ака көк шайды рахаттана ішіп отырса керек. Сол кезде оның отырмақ болған пойызы ақырын жылжып жөнеле бергенін көрген көршісі «Ака пойызың кетіп барады» десе: «шыптам (билет) қалтамда – пойыз қайда барар дейсің» – деген екен. Сол айтқандай аудандық кәсіпкерлік бөлімінің ұйымдастыруымен қалтаға қос билетті басып келген бізге көрме аумағына кіру қиындық туғызған жоқ. Ал Астанада тұратын жолдас-жоралар, ағайындар кассаға кезекке тұрып сол шыпта билетті алғанша біраз уақытты жоғалтып алдық. Қазақстанның жартысы, ғаламдық туристердің ширегі ЭКСПО-ның маңайында ма дерсің? «Мен қызыма келдім, мына нөпір халық Алматыда не іздеп жүр? – депті бір қартаңдау әйел үлкен қаланы бірінші рет көргенде. ЭКСПО-ға адам келмей қалады, – деп жан-жақтан жарнама төгіліп еді-ау редакциямызға, ақпарат құралдарына. Енді көріп тұрғанымыз басқаша көрініс.
Арнайы келген көрменің бір күндік билетімен экспозицияларды аралауды ЭКСПО-ның – «қожайыны» – Қазақстан Республикасының «Нұр-Әлем» павильонынан бастадық. Бірден айтып кетейін, көрменің «Болашақтың энергиясы» тақырыбын терең де жан-жақты ашқан осы біздің павильон екенін елдің бәрінен естідік. Ағылшыншам аздау болғасын орыс тілін білетін еуропалықтардан, түбіміз бірге түркі тілдес азиялық ағайындардың пікіріне сай: күннің-судың, желдің, ең аяғы биологиялық энергияның қолдану жолдарын көрнекі құралдармен көрсетіп қана қоймай, ғылыми-экономикалық негіздемелерін де қысқа да нұсқа тілмен көрсетіп қойғаны да, аудио, видео дегендей құлаққа құйып, көзге, көңілге қондырып беріп жатты көрме қызметкерлері. Ал біздің мемлекеттің павильоны «Нұр-Әлемнің» ішінде де сыртында да, жалпы ЭКСПО-ның аумағында көрмеге келген келушілердің үлкен-кішісіне аяқ-қолы бүтін тұрғындар мен мүмкіндігі шектеулі жандарға, ішкі-сыртқы туристерге жасалған жағдайларды сөзбен жеткізу қиын. Бәрі де сақадай-сай, «ләббәй, тақсыр»,«қош келдіңіз» дегендей.
Сонымен өзі қысқа күннің жартысы «Нұр-Әлемге» кеткенмен жеті-сегіз мемлекеттің павильондарын аралап салыстыруға мүмкіндік болды. ЭКСПО-ның халықаралық басқарушы органы өз қорытындысын шығара жатар, өз бағасын да берер. Ал қарапайым көруші ретінде айтарым: мемлекетіміз «Болашақтың энергиясы» тақырыбын таңдағанда болашақ ұрпақтардың мүддесін ойлап қана қоймай, нақты ұсыныстар, нақты шаралар жобасын жасауға қозғау салғаны айдан анық. Оған дәлел: ЭКСПО-2017 аясында Астанада өткізіліп жатқан «Болашақ энергиясы» форумы. Тиімді инновациялық жобалар да, ғылыми тұрғыда негізделген іскерлік бас-тамалар да бұл күндері өте белсенді түрде ұсынылып жатқаны байқалды.
Иә, көмірдің де, газ бен мұнайдың да қоры түптің түбінде таусылады. Ал жаңғыртпалы энергия көздерін пайдалану – қоршаған ортаға, экологияға мейлінше аз зиян келтіру жолы және сол энергияның таусылмас көзі екенін өмір дәлелдеп отыр. ЭКСПО-ның тақырыбы да, әлемді елең еткізген көрменің көріністері де осы турасында.
Сөз соңында айтпағым жаңғыртпалы энергия көзі – күн сәулесінен су қыздыратын қондырғының көмегімен отбасы болып пайдаланып отырғанымызға төртінші жыл болды. Содан бері бұл қондырғыны қоюға жұмсалған қаржы бірнеше рет ақталды.
Ал ЭКСПО-2017 тақырыбын алып әлемге актуалды мәселені бүгі-шігесіне дейін көрсете білген бас қаламыз Астананың еңбегі зор. Астана ұғымының астында еліміздің басшылары, ғалымдар мен іскер азаматтар, осы көрмені ұйымдастыруы жолында тер төгіп, күндіз күлкі, түнде ұйқы көрмей еңбек еткен азаматтар. Бұған енді баға берер биіктегі билік пен өз еліміздің, өзге мемлекеттердің халықтары.
Хайролла АХМЕТЖАНОВ,
Қазақстанның құрметті журналисі.
Суреттерді түсірген
Руслан
АЛЬЖАНОВ.
Алғыс
Тұрғындардың саулығы жолында еңбек етіп жүрген ақ халатты абзал андардың ерлігі орасан. Солардың бірі – антына адал, өз ісіне үлкен жауапкершілікпен
қарайтын Ақбастау дəрігерлік амбулаториясының терапевт дəрігері Қуанышбай Беласаров.
Күннің ыстық-суығына қарамай, науқасқа алғашқы дəрігерлік көмек көрсетіп, ақбас-
таулықтардың алғысын арқалап жүрген азаматтың деніне саулық, отбасына амандық тілеймін. Ел игілігіне қызмет етіп, əрқашан жанымыздан табылғаныңызды қалаймыз.
Болат АСРАНДИЕВ, емделуші.
Ұлт тұтастығы және БАҚ
«Діннің тұтастығы – елдің тұтастығы: діни алауыздық ұлттық алауыздыққа апарып соқтырады... Қазақ даласында ислам дінін орнықтырғандардың бірі – данышпан бабамыз Ахмет Йассауи осы жағдайларды ескере отырып, түркі жұртындағы ислам дәстүрлерін қалыптастырады. Осы дәстүрмен, мінеки, ата-бабаларымыз ғасырлар бойы өздерінің ұлттық сана-сезімдерін байланыстыруда. Сондықтан ұлттық сипатқа айналған дәстүр мен дүниетанымымызға сырттан келіп, түзету жасағысы келетіндерге жол бере алмайтынымызды ашық айтамыз» – деген еді Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Тәуелсіздік белестері» атты кітабында. Рас, бүгінде асыл дінімізді құртып, мұсылмандар арасында іріткі салғысы келетіндердің қарасы көбеюде. Ал бұл келеңсіздіктің алдын алудың бірден-бір жолы – халық арасында насихат жұмыстарын жүргізіп, адасушыларды дұрыс жолға салу. Осы орайда жақында Талдықорған қаласындағы жастарға қызмет көрсету орталығында «Діни идеологияны таратуға қарсы тұруға және конфессияаралық қатынастарды сақтауда БАҚ рөлі» тақырыбында облыстық семинар-тренинг өтті.
Аймақтағы діни тақырыпта қалам тербеп жүрген тілшілердің басын қосқан шараға облыстық дін істері басқармасының басшысы Рахмет Есдәулетов, «Білім» білім беру мәдениет орталығының директоры Руслан Иржанов, РАНТ мүшесі, «Нұрлы білім» деструктивтік діни ағымдардан зардап шеккендерге көмек орталығы қоғамдық бірлестігінің төрағасы, теолог Рүстем Сыздықов, Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі, теолог Расим Челидзе және ішкі саясат басқармасы басшысының орынбасары Жаныс Сапарғалиев қатысты. Жиынды жүргізген Рахмет Есдәулетов теріс діни ағымдарға қарсы тұрудағы бұқаралық ақпарат құралдарының рөлі орасан зор екендігін ерекше атап өтті. Сондай-ақ, төртінші билік өкілдерін осы бағытта бірлесе жұмыс жасауға шақырды. Алғашқы болып сөз тізгінін алған Руслан Иржанов ақпараттық соғыс жайында әңгіме өрбітіп, бүгінгі теріс діни ағымдардың негізгі мақсаттарын атап өтті:
– Баршамызға белгілі, арамыздағы жүрген бірнеше бауырларымыз жат ағымның жетегінде. Олар өздерінің істерін дұрыс санап, бізді «кәпірге» теңейді. Бұның астарында дін емес үлкен саясат жатыр. Осыдан 2,5 мың жыл бұрын өмір сүрген қытай қолбасшысы елді соғыссыз жаулап алудың жолдарын жазып қалдырған екен. Қазіргі таңдағы діни ағымдардың жүргізіп отырған саясаты мен ұстанымы сол қолбасшының айтқандарымен сәйкес келеді. Яғни, іріткі салушылар діни алауыздық туғызып қана қоймай, елді, мемлекетті, ұлтты түп-тамырымен жоюға ықпал етеді – деп мысалмен нақтылады.
Шынтуайтында, ағымның жетегінде жүргендердің мақсаты белгілі – «кәпірлердің» көзін құртып, Ислам мемлекетін құру. Ал олардың негізін қалап жатқан «Ислам мемлекетінің» саясатын көзімізбен көріп жүрміз. Алысқа бармай-ақ, Сирияны алайық. «Жиһадшылар» мұсылмандар мекенін күл-талқан етті. Аш-жалаңаш бала-шаға, қаңғырып пана іздеген босқындар, бауыр етінен айырылған аналар, жақындарын қорғаймыз деп құрбан болған азаматтар. Хақ дініміз мұндай қатігездік пен жауыздықты құптамайды. Алайда, осы жолды таңдаған қаншама отандасымыз ата-анасын боздатып шекара асып кетті. Көрді. Тәубесіне келді. Алайда, бәрі кеш. Мұның барлығы ашық негізде жүріп жатқан ақпараттық үгіт-насихаттың әсері. Бұл бассыздықты тоқтату үшін журналистер қауымы дін өкілдерімен тізе қосып әрекет жасау керек. Бұл турасында да Руслан Самарқанұлы әңгіме қозғады:
– Тілшілеріміз сенсация жасауға асығады. Айталық, осыдан бір жыл бұрын Ақтөбеде болған террористік актіні журналистер жарыса жазып жатты. Тақырыптарын көрсең адам шошиды. «Оразадағы ойран», «Қанды қырғын» деген секілді құлақты елең еткізер тақырыптар. Террористердің көздегені де сол, халық арасында үрей туғызу. Осы арқылы журналистер оларға көмектесіп жүр. Сондықтан, тақырып таңдауда да абай болу қажет. Сенсация жасау керек, бірақ, өз орнымен – деп, жиылған көпшілікке ой тастады. Сондай-ақ, бала тәрбиесі тақырыбына кеңінен тоқталып өтті. Айтуынша, қазіргі уақытта көп ата-аналар қу тірліктің қамымен жүріп, баласының тәрбиесіне көңіл бөлмейді. Ол немен айналысып жүр, кімдермен араласады, қайда барады? Осының барлығын ата-ана қатаң қадағалау керек. Себебі, дұрыс тәрбиеленген бала ешқашан жаман жолға түспейді, ақ пен қараны ажыратып, ешкімнің ала жібін аттамайды. Қысқасы, мұсылман адам террорист, ал террорист ешқашан мұсылман бола алмайды.
Келесі болып «Діни уәжденген экстремизм мен терроризмге қарсы іс-шаралардың кейбір ерекшеліктері» тақырыбында баяндама жасаған Рүстем Сыздықов діннің ойыншық еместігіне кеңінен тоқталып өтті:
– Қазір екінің бірі діни мақала жазып, интернетте немесе бұқаралық ақпарат құралдарында жариялап жатады. Мейлі, мұғалім не дәрігер болсын, өзін діннің маманы сезінеді. Бірақ, бұл – дұрыс емес. Айталық, дін өкілдері математикалық теңдеулерді шешу туралы кітап жазса немесе биолог ақпараттық технология туралы диссертация қорғаса күлкілі емес пе? Сол секілді діннің атынан сөйлеу екінің бірінің қолынан келмейді. Мұнымен тек мамандар айналысуы керек – дей келе смартфондар, компьютерлер мен әлеуметтік желілердің қауіпті екендігін ескертті:
– Кез-келген адам бүгінде кедергісіз ғаламторға қол жеткізе алады. Бұл енді ғана жетіліп келе жатқан жасөспірімдеріміз үшін өте қауіпті. Осыны білген теріс ағым өкілдері неше түрлі қулықтарға барып, жастарымызды тура жолдан тайдыруда. Мұның алдын алу үшін әрбір ата-ана кем дегенде айына екі рет баласының телефонын немесе компьютерін қадағалауы тиіс. Оған қоса, әлеуметтік желілерде түрлі діни әңгімелер мен видеороликтерді тарата бермеуіміз керек – деді. Сонымен қатар, Рүстем Мәлікұлы адамды теріс ағымның қатарында екенін анықтауға болатын бірнеше жолды айтты. Егер жақынымыз дінге қатысты сөздер қолданып, іс-әрекеттері өзгере бастаса, ең бірінші, қай мәзхабта намаз оқитындығын сұрау керек. Теріс жолда жүрген адам мәзхаб ұстанбайды. Сондай-ақ, олар мешіттегі имам мен дін өкілдерінің сөздерін жоққа шығарып, өздерінің «ғалымдарын» ғана тыңдайды. Егер адамдардың басқа ағымның қатарында екенін аңғарсақ, бірден ішкі саясат бөліміндегі дін маманына немесе имамға айтуымыз қажет. Себебі, теріс ағымның алғашқы баспалдағында жүрген адам ертеңгі күні қолына қару алып, «жиһадқа» аттанып кетпесіне кім кепіл? Осы тектес мәселелерді жік-жігімен түсіндірген Рүстем Мәлікұлы көрінген діни кітаптарды оқымауға кеңес берді. Оқуға болатын кітаптарда дін істері және азаматтық қоғам министрлігінің сараптамасынан өткендігі жөнінде ақпарат немесе Қазақстан мұсылмандарының діни басқармасымен мақұлданған деген жазу болуы шарт. Олай болмаған жағдайда оқулықты міндетті түрде имамдарға, дін өкілдеріне көрсетіп алуымыз қажет. Рүстем Мәлікұлы ізденбей мақала жазатын журналистер қауымына да ренішін білдірді. Айтуынша, кейбір төртінші билік өкілдері діни материал дайындағанда көбіне ғаламтор көмегіне жүгінеді. Сөйтіп, тапқан ақпаратына мәз болып, терроризм мен діни экстремизмді насихаттайтын «ғалымсымақтардың» сөздерін мысал қылып береді. Яғни, өзінің аудиториясын теріс жолға итермелейді. Мұндайда, дін өкілдерімен ақылдаса отырып материал дайындауға кеңес береді мамандар.
– Біз баламызға дұрыс діни бағыт беруіміз үшін, алдымен, өзіміз діннен хабардар болуымыз керек. Әрине, қазір көп ата-аналардың күйбелең тіршіліктен қолы тимейді. Сондықтан ұлттың тұңғыш ұстазы Ыбырай Алтынсариннің 70 беттен тұратын «Мұсылмандық шарты» деген кітапшасын оқып алсақ, мұсылман адамның мойнына қандай міндеттер жүктелетіндігін білетін боламыз. Және ұрпағымызды соған тәрбиелейміз – деп сөзін қорытындылады Рүстем Сыздықов. «Светскость и свобода вероисповедания» атты баяндамасын оқыған теолог Расим Челидзе және Жаныс Сапарғалиев журналистерді дін өкілдерімен бірлесе жұмыс жасауға шақырды. Ақпараттық технология дамыған заманда еліміздің егемендігіне кесірін тигізер іс-әрекеттерге бірге қарсы тұру керектігін сөз қылды.
Жиын барысында Рахмет Есдәулетов облыстағы аудандық, қалалық газеттердің діни тақырыпты қозғауда ақсап тұрғандығын ашына айтты:
– Жастарымыздың діни иммунитетін қалыптастыруды қажет етіп тұрған осы уақытта кейбір өңірлік басылымдарымыз діни мәселелерге қалам тербеуге келгенде тосылып жатыр. Кейбір аудандар түрлі діни тақырыптарды қамтыған мақалаларын ұсынса, кейбір өңірлер «сен тимесең, мен тименің» күйін кешуде. Бұлай болмайды. Бәріміз бірігіп, деструктивті діни ағымдарға қарсы тұруымыз керек – деп, алдағы уақытта тізе қоса еңбек ету керектігін жеткізді. Шара соңында тілшілер дін мамандарына көкейде жүрген сұрақтарын қойып, өздерінің ұсыныс-пікірлерін жеткізді. Сондай-ақ, семинар-тренингке қатысушыларға арнайы сертификаттар табысталды.
Сардарбек НҰРАДИН.
Соңғы жаңалықтар
АЭС – объективті қажеттілік
о проведении республиканского…
Республикалық конкурс өткізу туралы …
Сарапшы: Қоғамдық мәселелерге…
АЭС салуды қолдау штабының өкілдері…
Члены Народного штаба за…
АЭС-тен көмірқышқыл газы да, күл де…
Халықтық штаб: Атом электр…
АЭС салуды қолдау жөніндегі халықтық…
