«Энергия будущего» - под таким девизом в эти дни проходит Всемирная выставка инновационных технологий ЭКСПО-2017, посвященная главным образом «зеленой экономике» и альтернативной энергетике. Около 100 стран демонстрируют мировые достижения в использовании возобновляемых источников энергии.

Предгорье Алатау насыщено потоками ледниковых рек, которые являются неограниченным по времени, возобновляемым энергоресурсом.

Это поистине «энергия будущего»: чистая, безопасная и сверхдешевая. Малая гидроэнергетика стала важнейшей частью экономических программ Китая, США, стран Западной Европы. Экономия нефти и газа, сбережение окружающей среды, финансовая доступность делают мини ГЭС незаменимым альтернативным источником энергии. То, что малые ГЭС не требуют длительных сроков строительства и обладают низкой капиталоемкостью, т.е. недорогие в монтаже и эксплуатации, делает их возведение доступным для инвесторов на уровне среднего бизнеса. Т.е. малые гидроэлектростанции – фактически не только «зеленая», но и «народная» энергетика, стимул для развития местного предпринимательства. Электричество – ходовой товар, спрос на него не падает, а почти нулевая стоимость гидроресурсов с гарантией окупает затраты.

Казахстан – одна из первых стран СНГ, где в 2005 году была принята национальная концепция развития малой гидроэнергетики. Алматинская область добилась серьезных достижений в сфере «зеленой» энергетики, во многих районах возводятся малые ГЭС и ветроэлектростанции. А в Алматинской области среди пионеров строительства мини ГЭС на горных реках выступил Енбекшиказахский район. Девять лет назад в Есикском ущелье ТОО «ЭнергоӘлем» ввел в строй первую очередь каскада мини-ГЭС на р.Есик (в нынешнее время уже действуют три ГЭС общей мощностью свыше 5 МВт).

В 2016 году на р. Тургень начались испытания мини-ГЭС мощностью 1,4 МВт, инвестором строительства которой выступило ТОО «Электрокабель».

Предприятие ТОО «Электрокабель» (завод которого работает в г.Есике) было основано в 2002 году предпринимателем из с. Тургень Тавабиром Чикаевым, и за короткий срок под руководством Тавабира Хайрулаевича стало ведущей компанией на энергетическом рынке страны.

Кроме выпуска самонесущих изолированных проводов для воздушных линий, силовых кабелей компания ведет строительство подстанций, монтаж распределительных сетей, проектирование объектов энергетики, обеспечение электроснабжения микрорайонов Алматы. За вклад в развитие энергетической отрасли республики ТОО «Электрокабель» отмечено наградами Правительства Республики Казахстан и акимата города Алматы.

С учетом перспектив «зеленой экономики» руководство ТОО «Электрокабель» приняло решение о вложении средств в новую для компании отрасль – гидроэнергетику. За счет собственных средств компания инвестировала строительство мини ГЭС в Тургенском ущелье балансовой стоимостью 1 млрд 251 млн тенге. В 2017 году, после годовых испытаний оборудования и экспертиз, гидроэлектростанция заработала на полную мощность, поставляя электричество в систему распредсетей АО «Алатау жарық компаниясы». Гидроэлектростанцией управляет Хабиб Айвазов. Под его руководством с первых дней монтажа работают квалифицированные специалисты, прошедшие дополнительное обучение.

– Наша компания, – говорит Хабиб Айвазов, – в числе ведущих предприятий Казахстана в области энергетики. Мы прилагаем максимум усилий для реализации государственных программ ресурсо- и энергосбережения, экологической безопасности производства электроэнергии. Возведение и эксплуатация ГЭС прошли все экспертизы, полностью согласованы с Иле-Алатауским государственным национальным природным парком, претензий к нам не поступало. Мы благодарны за организационную поддержку акиму района Бинали Абдыкапасовичу Ыскаку, акимату Тургенского сельского округа, местному сообществу.

Непосредственно технической частью заведует главный инженер Евгений Алексеев, энергетик со стажем 25-летней работы в КазНИИ энергетики имени Ш.Чокина. С разрешения руководства компании Е.Алексеев ознакомил прессу с текущим производством. Забор воды для турбин станции идет из русла реки Тургень. Оттуда она направляется на бетонную плотину, соответствующую всем требованиям сейсмостойкости. Далее по двум водотокам вода направляется на станцию, где установлены два генератора мощностью 1000 и 400 кВт, дающие среднегодовую выработку электроэнергии 9,5 млн кВт/ч. Оборудование поставлено из Китая, у которого большой опыт в развитии малой гидроэнергетики. Совместно с китайскими специалистами завода-производителя были проведены установка и испытание генераторов. Вес цикл производства, начиная с регулирования водотока на плотине, полностью компьютеризирован и автоматизирован. На станции круглосуточно дежурят два оператора, отслеживая все параметры. Оборудование надежное, пока никаких сбоев не было.

Альтернативная энергетика: гидро-, солнечная, ветровая, все больше влияет на энергообеспечение Казахстана, с каждым годом ее удельный вес в энергетической системе страны растет.

Концепция по переходу к «зеленой экономике», утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 разделена три этапа. Первый этап, рассчитанный до 2020 года, нацелен на создание «зеленой» инфраструктуры, на базе которой в 2020-2030 годах планируется второй этап высоких технологий. Третий этап 2030-2050 г.г. – будет уже переходом национальной экономики на принципы «третьей промышленной революции».

В Алматинской области сосредоточено 65% гидроэнергоресурсов Казахстана. За ними будущее. И современный бизнес все активней включается в развитие такого высокотехнологичного, экологически чистого производства, как гидроэнергетика. ГЭС, построенная ТОО «Электрокабель», – прекрасный тому пример.

И.ТУРАНИН.

На фото: так выглядит мини ГЭС на р.Тургень.

Жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы

Бейбіт Құлжамбайұлы Искаков:

«Көшің көрнекті болсын десең, көлігің күтімді болсын» дейді қазақ. Иә, жылқы, түйе мінсең – көлік болған заман артта қалып, дамыған мемлекет салтанат құрған сәттен-ақ сол көліктің сан түрі қолданысқа берілді. Бұрында төрт түліктің күтіміне мән берген қазаққа бүгінде көлік-пен қатар, жолдардың да жағдайы көңіл аударатын мәселе болып отыр. Көлік қызметкерлері күні мерекесі қарсаңында аудандық әкімдікке барып, көлік саласына байланысты оңды жаңалықтарды біліп қайттық. Көкейде жүрген сұрақтарымызға жолаушы кө-лігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Бейбіт Құлжамбайұлы Искаков жауап берді.

– Құрметті Бейбіт Құлжам-байұлы, ауданымыздағы көлік жолдарының бүгінгі жағдайы қалай?

– Аудан бойынша автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 2127 шақырым, оның ішінде республикалық маңызы бар автожолдар – 234 шақырым, облыстық маңызы бар автомобиль жолдары – 689 шақырым, ал аудандық маңызы бар жолдар 852, ішкі шаруашылық жолдар 352 шақырымды құрайды. Бюджет қаражатын тиімді пайдалану және елдімекендерде асфальтталған жолдардың үлесін арттыру үшін жыл сайын ағымды жөндеумен қатар Есік қаласы мен ауылдарда 1-2 көшеден асфальт төсеу жұмыстары қолға алынуда. Осылайша, жыл сайын ауданда 40-50 шақырым жолға жаңа асфальт салынуда. Өткен жылы тек аудандық маңызы бар жолдарды жөндеуге «Өңірлерді дамыту» және «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» бағдарламалары шеңберінде 1 млрд. 23 млн теңге қаражат бөлінді. Бұл қаржыға Есік қаласы мен 42 елдімекеннің 175 көшесі жөнделіп, асфальтталды. Көшелерге жаңа салынған асфальт қабатының ұзындығы 55 шақырымды құрады. Аудандық маңызы бар 852 шақырым жолдардың 512 шақырымы асфальтталған, қанағаттанарлық деңгейде, 176 шақырымына құм-тас төселінген, ал қалған 164 шақырымы топырақ жолдарды құрайды.

– Биыл қанша жолға ағым-ды жөндеу мен күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді?

– Қаракемер ауылының 27 көшесін күрделі жөндеу жұмыста-рына алғашқы 200 млн теңге бөлінді. Жалпы құны 800 млн теңге, ұзындығы 15,1 шақырымды құрайды. Мемлекеттік сатып алу конкурсын ұтып алған жергілікті мердігер мекеме «ДСУ-13» АҚ-ы жұмыстарды жуық арада бастамақ. Көп жылдан бері шешімін таппай жүрген Малыбай ауылдық округіндегі Көктерек бөлімшесіне апаратын 3 шақырым жолды күрделі жөндеуге жобалық-сметалық құжаттамасы (ЖСҚ) дайындалып, бастапқы 50 млн теңге қаражаты бөлінді. Жалпы құны 181,2 млн теңгені ұтып алған жоғарыда атап өткен мекеме жұмыстарды жүргізуде. Оған қоса, 11 ауылдық елдімекеннің көшелерін ағымды жөндеп, асфальттауға 100 млн теңге бөлініп, жұмыстар жүзеге асырылуда. Саяжай аумағында салынып жатқан жаңа мектепке кірме жол мен оқушылардың қауіпсіздігі үшін жаяу жүргіншілер жолағын салу үшін 18 млн теңге бөлініп, жұмыстар жүргізілуде. Сондай-ақ Алға, Жаңашаруа, Шелек ауылдарындағы жаңа салынып жатқан мектептерге де кірме жолдарды жасауға 37,8 млн теңге қарастырылды. Қазіргі таңда мемлекеттік сатып алу рәсімдері өтуде.

Сонымен қатар, аудан аумағындағы облыстық маңызы бар 689 шақырым жолдың 275 шақырымы күрделі, 200 шақырымы орташа жөндеуді қа-жет етеді. Бүгінде Қорам ауылына кіреберіс 5 шақырым жолға орташа жөндеуге ЖСҚ дайындалуда. Есік-Бөлек-Аймен 9,2 шақырым жолына орташа жөндеуге, Есік қаласынан 10 шақырым, Төле би, Түрген ауылынан түскендегі 3 көпірге күрделі жөндеуге ЖСҚ әзірлік үстінде. Ағымдағы жылы 1,5 млрд. теңгеден аса қаражатқа өтінім берілді. Осыған сәйкес жолдарды жөндеу жұмыстары қарқынды жүзеге асырылады деп күтілуде.

– Есік-Қырбалтабай-Же-тіген тас жолына жөндеу жұмыстары жүргізілді ме?

– Өткен жылы облыстық маңызы бар автомобиль жолдарын күтіп ұстауға және жөндеу жұмыстарына 150 млн теңге бөлінді. Бұл қаржыға 59,8 шақырым жол ағымды жөндеуден өтті. Сонымен қатар көп жылдан бері шешімін таппай келе жатқан Есік-Қырбалтабай-Жетіген тас жолының 26-37 шақырымы аралығына (Қырбалтабай ауылынан Ақжал ауылына қарай) күрделі жөндеу жұмыстары басталды. Жалпы 11 шақырым жолды күрделі жөндеуге 758 млн теңге бөлініп, қазіргі таңда негізгі жұмыстар аяқталып, жол пайдалануға берілді.

– Саяжайдағы мектеп маңындағы жолдан қауіпсіз өту үшін қандай жұмыстар жүргізіледі?

– Есік қаласының іргесіндегі саяжайлар маңынан салынып жатқан 600 орындық мектеп пайдалануға берілуіне орай оқушылардың жолдан қауіпсіз өтуі үшін жер үсті өткелінің құрылысына жобалық-сметалық құжаттама дайындауға 8,5 млн теңге қаржы бөлініп, қазір жобалаушы мекеме анықтауға конкурс жариялады.

– Жолаушы тасымалдайтын көліктер жайлы не айтасыз?

– Есік қаласының маңында орналасқан ауылдарда жолаушы көліктерімен «Ақжол агротранс» ЖШС жұмыс жүргізуде. №2 маршрут Есік қаласының жоғарғы бөлігіне, №5 маршрут Көктөбе, Қызылжар, Алмалы ауылдарына, Талдыбұлақ ауылына дейін баратын №7 маршрут жолаушылар тасымалдауда. Жол ақысы – 50 теңге. Жаңа оқу жылы басталысымен шағын автобустар, маршруттар санын көбейтуді қолға алмақпыз. Біраз жылдан бері қызмет көрсетпей келе жатқан Алматы-Қойшыбек-Алға маршруты тұрғындар сұранысы бойынша жуық арада жолға шығады деп күтілуде.

– Мектепалды даярлық бойынша жол белгілерінің жағдайы қандай?

– Ауданымызда 120-дан аса білім беру мекемелері бар. Мекеме жанындағы жолдарда қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында аудандық әкімшілік полиция қызметкерлерімен бірлесе отырып, аралап, талдау жасадық. Жол белгілерінің қажеттілігін анықтадық. Биылғы жылы жолақтарды, жол белгіле-рін жаңартуға бюджеттен 3 млн теңге бөлінді. Алдағы жоспар – 2000 шаршы метр жолақ жасау, 200 жол белгілерін жаңарту. Жөндеу жұмыстары тамыз айының 15-іне дейін аяқталады.

– Жұмыстарыңыз сәтті болғай! Сұхбатыңызға рахмет!

Қамажай ЕРКЕБАЕВА.