"Президент Қасым-Жомарт Тоқаев аса көрнекті ғалым, белгілі қоғам қайраткері, ҚР Ғылым академиясының бұрынғы президенті, экономика ғылымдарының докторы, профессор Кенжеғали Әбенұлы Сағадиевтің дүниеден өтуіне байланысты оның отбасы мен жақындарына көңіл айтып, жеделхат жолдады" деп хабарлайды Ақорда.

«Кенжеғали Әбенұлы мемлекетімізді дамыту ісіне мол үлес қосты. ҚР Ғылым академиясына және Қазақ мемлекеттік аграрлық университетіне басшылық жасады. Парламент Мәжілісінің ІІІ және IV шақырылымдарының депутаты болып, отандық заңнаманы жетілдіруге атсалысты, ұзақ жылдар бойы ұстаз ретінде шәкірттер тәрбиеледі. Артында өшпес із, ұлағатты ұрпақ, ғылыми мұра қалдырды. Марқұмның жаны жәннатта, иманы саламат болсын», — делінген жеделхатта.

Айта кетейік, кеше 82 жасында академик, экономист-ғалым, мемлекет және қоғам қайраткері Кенжеғали Сағадиев өмірден өтті
⠀
Жерлеу рәсімі тек отбасы мүшелерінің қатысуымен өтеді. Қоштасу шаралары 1 жылдан кейін, яғни 2021 жылдың 25 шілдесінде ұйымдастырылады. Бұл Кенжеғали Әбенұлының соңғы өсиеті болған.
⠀
Кенжеғали Сағадиев 1938 жылы 18 ақпанда Қостанай облысында дүниеге келген. 150-ден астам ғылыми еңбектің авторы.

Egemen Qazaqstan газетінде Түркі Академиясының президенті, «Егемен Қазақстан» РГ» АҚ басқарма төрағасы Дархан Қыдырәлінің «Абайға абай болайық, ағайын» атты мақаласы жарияланды. Толық мәтінін назарларыңызға ұсынамыз.

Құндылықтарынан айырылған қоғам­ның құбыласынан жаңылған жұртқа айналатыны белгілі. Қырық құбылған мына заманда қаймана қазақ та асыл қазынасын – рухани құндылықтарын жоғалтып жатқандай көрінеді. Сертке сенген, сөзге тоқтаған халық едік, сенімге селкеу түсті. Кез келген жайтқа күдікпен қарап, күмән келтіреміз. Сөздің астарына үңілмей, ақиқатына жүгінбей, айтары жоқ болса да, айқайы бардың айтағына ереміз. «Коронавирус жоқ, пандемия өтірік, бәрі қазаққа чип салу үшін жасалып жатыр екен» деген дақпыртқа да сендік.

Ұлы Абайдың «қазақтың шын сөзге нанбай, құлаққа қоймай, тыңдауға да қолы тимей, пәлелі сөзге, өтірікке серттей ұйып, бар шар­уасы судай ақса да, соны әбден естіп ұқпай кетпейтұғыны қалай?» деген сауалы тағы да алдымыздан шықты. Міне, «Абай деген адам болмаған екен» деген сөзге де ден қойып жатырмыз. Дархан ҚЫДЫРӘЛІ Байқап отырғаныңыздай, әңгімеміздің арқауы Зәуре Батаеваның «Абай жұмбағы: Қазақстанның белгісіз ұлы ақыны» атты мақаласы туралы болмақ.

Мақалаға «блогердің» жеке пікірі ретінде қарап, назар аудармауға да болар еді, бірақ Абай жылын атап, Абай жырын жаттап жүргенде «қаржысын салып, күш-қуатын сарқып жазған ғылыми-зерттеу жұмысын» ағылшын және орыс тілдерінде жариялаған автор «ғылыми жаңалығын» талқылау үшін барша ғалымдарды жоғары деңгейдегі ғылыми пікірталасқа шақырған екен, біз де бір лепес пікір жазуды парыз деп білдік. Әуелі Зәуре Батаеваның пікірін бір сөзбен түйіндеп берсек, «өмірде Абай деген адам болмаған, оның өлеңдерін Әлихан Бөкейханов жазған, Алаш арыстары одан идеал жасаған, кеңес өкіметі де «орысқа жақын, қазаққа қас» ақынды Жамбыл сияқты дәріптеген». Зәуре ханымның мұндай қорытындыға баруына Абайдың қазақты «жалқау, надан» деп сынаған «зәрлі сөздері» себеп болған сыңайлы. Осылайша «қазақтардың көшпенді ата-бабаларына деген құрметтің жоғалуына жауапты болғандықтан», Абайдың ондай сөздерін мектеп бағдарламасынан алып тастау керек екен.

«Қызық» қисын. Мәселен, Абай да оқып өскен орыс классиктерінің бәрі Ресейді және оның мешеу халқын аяусыз сынаған, бірақ оларды сол үшін айыптап, тіпті «мектеп бағдарламасынан шығару керек» деген адамды көрген емеспіз. Автор қыза келе Абайдың сөзіне ғана емес, өзіне де күмән келтіреді. Тіпті оның «Ибраһим» деген атына күдікпен қарап, өмірде болғанына сенімсіздік білдіреді. Архив ақтармағандықтан, Құнанбайдың аға сұлтан болғанда толтырған құжатта баласының есімін «Ибраһим» деп көрсеткенін һәм қажының өзге балалары мен немерелеріне де діни сипатты ат бергенін ескермейді. «Дала уәлаятының газетінде» 1889 жылы шыққан «Жазды күн шілде болғанда» деп басталатын өлеңдегі «Семей оязы, Шыңғыс елінің қазағы Ибраһим Құнанбай» деген атты да көрмейді. Автор Мәшһүр Жүсіпке сілтеме жасайды, бірақ оның «Дала уәлаяты газетінің» 48-санында жарияланған Абайға қатысты пікірін байқамайды. Жалпы, Зәуре ханым айды аспанға шығарған жаңалығына ғылыми сипат беру үшін бірнеше сілтеме қолданған, бірақ олардың бәрі де жанама деректер. Мәселен, автор абайтанудың негізін қалаған, Абайдың ғылыми өмірбаянын төрт рет толықтырып жазған, Көкбай, Ділдә, Әйгерім, Нұрғаныммен, ақынның достарымен жеке-жеке кездескен,

1933 жылы Абайдың жинағын әзірлеуге белсене атсалысқан, үлкен мақала жариялап, оны монографиялық еңбекке айналдыраған Әуезовке сілтеме жасамайды. Абыз туралы айқайлатып мақала жазған Батаева Абайдың білімі мен жәдитшілдігіне күмән келтіреді. Айдалада киіз туырлықты ауыл­­­да жатып сонша білімді меңгергеніне күдікпен қарайды. Маржанидің шәкірттері білім берген Ахмет Риза медресесінде үш жыл оқыған Абай шағатайша жазылған ғаламның ғажап қиырларына бастайтын шығыстық, исламдық мол мұраны игерді. Ол Ғаспыралы шығарған «Тәржімән» газетін де үзбей оқып отырды. Зәуре ханым Науаи, Фузули, Сағди сынды ұлы шайырлардың кәусар дариясынан рухани ғарышқа қанат қаққан, діни танымы терең Абайдың иман тақырыбын талдаған «38-ші қара сөзді» жазғанына да күмән келтіреді. Автордың пікірінінше, бұл сөзді бір молда жазыпты. Бәлкім, Алаш арыстарының бірі діни трактат жазғанда, «Китаб тасдиқты» соған тели салуы ғажап емес еді.

Абайдың бүкіл шығармаларын «қыр баласы – Әлихан жазды» деген пікірді айта салғаны сияқты. Осындай тым ұшқары пікірді алға тарта отырып автор Әлиханның бірде-бір өлеңін мысалға келтіре алмайды. Ахмет, Міржақып яки Мағжан өңдеді десе, сәл қисынға келер ме еді, ал Алаштың серкесінен классик ақын жасау кімге қажет? Зәуре ханым айта беретіндей Абай шығармалары қанды қасап Сталинге керек болғаны үшін ғана 1933 жылы басылған жоқ, кеңес өкіметі ұлы ақынның 90 жылдығы мен қайтыс болғанына 30 жыл толуы қарсаңында ол жинақты шығаруға мәжбүр болды. Мұның астарынан фалсификация іздеудің реті жоқ. Абай – есесі кеткен еліне есті сөзін айтқан, отаршыл жүйе орға жығатын жерде қалың қазағын өрге бастаған, ақылдың азабын арқалай жүріп адамзаттық өреге көтерілген, ар ілімін асқақтатқан асыл абызымыз, ұлтқа бағыт болар темірқазығымыз! Сондықтан Абайға абай болайық, ағайын!

Жапон әншісі Ранка «Көзімнің қарасы» әнін жапон тілінде орындап, қазақстандықтарды қазақ ақыны Абайдың 175 жылдығымен құттықтады.

Сонымен қатар Қазақстан халқын қазіргі коронавирус пандемиясы секілді сынақтан сүрінбей өтіп, қалыпты өмірге тезірек оралуын тілейтінін жеткізді.

Музыкалық композицияның дәстүрлі жапон аранжировкасы «кото» ұлттық шертпелі аспабының дыбысталуымен «Zerosta» продюсерлік компаниясымен жасалды.

Әннің сөзін жапон тіліне «Wako» университетінің профессоры Хироки Сакаи аударған.

Жалпы, ол – қазақ халқының фольклорлық-мифологиялық мұрасы туралы бірнеше кітаптың авторы, оның ішінде Абайдың «Қара сөздерін» жапон тіліне аудармасын жасаған.

«Қазақстанның Жапониядағы Елшілігінің достар тобы ізгі ниет жобасының мақсаты – Абай шығармашылығының көркемдік және эстетикалық мазмұнын жапон тілінде жеткізу арқылы қазақ мәдениетін дәріптеу» деп мәлім етті ведомстводан.

Айта кетейік, Ранка – композитор, жапондық халық және заманауи музыканың орындаушысы, сондай-ақ «Japan Record Awards» музыкалық сыйлығының Гран-при иегері.

ҚР Орталық сайлау комиссиясы 2020 жылы 12 тамызға тағайындалған ҚР Парламенті Сенаты депутаттарының сайлауындағы 58 кандидаттың тізімін жариялады.

Айта кетейік, бүгін ҚР Орталық сайлау комиссиясының отырысында Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттарды тіркеу кезеңінің қорытындылары қаралды.

2020 жылғы 24 шілдедегі жағдай бойынша елімізде Сенат депутаттығына сайлау комиссиялары 58 кандидатты тіркеді. Орташа алғанда бір орынға үш үміткер бар.

Ақмола облысынан 5 кандидат:

Бекенов Нурлан Жексембайұлы 1961 жылы туған, «Ақмола облысы бойынша Тексеру комиссиясы» ММ төрағасы, Көкшетау қалалық мәслихаты, Зеренді аудандық мәслихаты сессияларында ұсынылды;

Жаров Нұрлан Қайырұлы 1975 жылы туған, «Көпбейінді облыстық аурухана» ШЖҚ МКК директоры, өзін-өзі ұсынды;

Балташева Айнагүл Қыдырбайқызы 1972 жылы туған, «IT мектеп-лицейі» КММ директоры, өзін-өзі ұсынды;

Жұманалин Сәкен Кәрімбекұлы 1965 жылы туған, «Намыс» құрылыс фирмасы» директоры, өзін-өзі ұсынды;

5. Елубаев Мәди Сағынтайұлы 1982 жылы туған, Абай Мырзахметов атындағы Көкшетау университеті ректоры, өзін-өзі ұсынды.

Ақтөбе облысынан 3 кандидат:

Бекенов Құдайберген Елтекұлы 1959 жылы туған, «Желдорформация» ЖШС директоры, өзін-өзі ұсынды;

Әмірғалиев Алтынбек Аманұлы 1967 жылы туған, «Ақтөбе облысының кәсіподақ орталығы» кәсіподақтардың аумақтық бірлестігі төрағасы, өзін-өзі ұсынды;

Қаниев Бауыржан Нұралыұлы 1958 жылы туған, Ақтөбе облысы Шалқар ауданының әкімі, Шалқар, Хромтау аудандық мәслихат сессияларында ұсынылды.

Алматы облысынан үш кандидат:

Қыдырманов Әсет Серікқалиұлы 1981 жылы туған, «Алматы облысының Кәсіподақ орталығы» аумақтық бірлестік төрағасы, өзін-өзі ұсынды;

Сақмолдин Саят Сарқытбайұлы 1974 жылы туған, ҚР АӨК МИК Алматы облыстық аумақтық инспекциясы басшы, өзін-өзі ұсынды;

Дюсембинов Сұлтан Мырзабекұлы 1959жылы туған, Алматы облыстық мәслихатының хатшысы, өзін-өзі ұсынды.

Атырау облысынан үш кандидат:

Смағұлов Серік Мұраденұлы 1976 жылы туған, «АТМА-Атырау Әуежайы және Тасымалдау» АҚ Басқарма басшысының орынбасары, өзін-өзі ұсынды;

Сейілханов Сағын Темірханұлы 1962 жылы туған, «ҚТЖ» ҰК» - «Атырау магистральдық желі бөлімшесі» бас инженері, өзін-өзі ұсынды;

Луқпанов Сағындық Есенғалиұлы 1960 жылы туған, «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» ЖШС басқарушы директоры – басқарма мүшесі, Атырау облыстық мәслихаты сессиясында ұсынылды.

Шығыс Қазақстан облысынан 4 кандидат:

Булавкина Ольга Александровна 1972 жылы туған, Бородулиха ауданы әкімі, Шығыс Қазақстан облыстық мәслихаты,

Өскемен қалалық мәслихаты, Бородулиха, Ұлан, Шемонаиха аудандық мәслихаттары сессияларында ұсынылды;

Панченко Игорь Иванович 1961 жылы туған, «Риддер қаласының мәслихат аппараты» ММ мәслихат хатшысы, өзін-өзі ұсынды;

Старокожев Юрий Александрович 1960 жылы туған, Облыстық мамандандырылған медициналық орталық бас дәрігері, өзін-өзі ұсынды;

Жұмаділов Нұржан Сайлаубекұлы 1969 жылы туған, «ШҚО жолаушы көлігі және автомобиль жолдары» ММ басшы, өзін-өзі ұсынды.

Жамбыл облысынан үш кандидат:

Борисюк Оксана Валериевна 1979 жылы туған, Тараз қаласы әкімдігінің дене шынықтыру және спорт бөлімі басшы, өзін-өзі ұсынды;

Көккөзов Руслан Сүйерқұлұлы 1972 жылы туған, «Шу-Жылу» КМК директоры, өзін-өзі ұсынды;

Орынбеков Бекболат Серікбекұлы 1957 жылы туған, Жамбыл облысы әкімінің бірінші орынбасары, Жамбыл облыстық мәслихаты, Тараз қалалық мәслихаты,

Талас, Сарысу аудандық мәслихаттары сессияларында ұсынылды.

Батыс Қазақстан облысынан үш кандидат:

Аманғалиев Ақылбек Теміржанұлы 1970 жылы туған, «Батыс Су Арнасы» ЖШС директорының орынбасары, өзін-өзі ұсынды;

Бекқалиев Ғалым Ибатоллаұлы 1977 жылы туған, Облыстық балалар-жастар туризмі және экология орталығы директоры, өзін-өзі ұсынды;

Рысбекова Ләззәт Тұякбайқызы 1976 жылы туған, Орал гуманитарлық колледжі қаржы директоры, өзін-өзі ұсынды.

Қарағанды облысынан үш кандидат:

Ляпунов Андрей Васильевич 1969 «Қарағанды Энергоцентр» ЖШС бас директоры, өзін-өзі ұсынды;

АхмеевИгорь Валентинович 1961 жылы туған, «Арселор

Миттал Темиртау» АҚ «Шахтинская» шахтасы директоры, өзін-өзі ұсынды;

Ершов Сергей Михайлович 1960 жылы туған, ҚР Парламенті Сенатының депутаты, Жезқазған, Сәтпаев қалалық мәслихаттары,

Абай аудандық мәслихаты сессияларында ұсынылды.

Қостанай облысынан 4 кандидат:

Карплюк Сергей Алексеевич 1968 жылы туған, Қостанай облысы әкімінің орынбасары, Денисов аудандық және Беиімбет Майлин аудандық мәслихаттары сессияларында ұсынылды;

Коваль Павел Николаевич 1968 жылы туған, Рудный балалар үйі директоры, өзін-өзі ұсынды;

Коростылев Александр Юрьевич 1985 жылы туған; «Жас –Қанат» ЖШС даму жөніндегі директоры, өзін-өзі ұсынды;

Бекмағамбетов Әлімжан Бауыржанұлы 1979 жылы туған, Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті, Іргелі зерттеулер институтының директоры,кафедра профессоры, өзін-өзі ұсынды.

Қызылорда облысынан 4 кандидат:

Әлназарова Ақмарал Шәріпбайқызы 1971жылы туған, «Nur Otan» партиясының облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары, өзін-өзі ұсынды;

Қайруллаев Айдын Бөкенбайұлы 1981 жылы туған, «Азаматтарға арналған үкімет» МК» ҰАҚ облыстық филиалы директоры, өзін-өзі ұсынды;

Шағыртаев Имамзада Қуанышбайұлы 1969 жылы туған, «Таң ЛТД» ЖШС директоры, өзін-өзі ұсынды;

Сәрсенбаев Мұрат Абайұлы 1970 жылы туған, «Абай Дәулет» ЖШС бас директоры, өзін-өзі ұсынды.

Маңғыстау облысынан 3 кандидат:

Алдашев Сүйіндік Тәсеменұлы 1963 жылы туған, «Қаражанбасмұнай» АҚ бірінші вице-президенті, Қарақия, Мұнайлы аудандық мәслихаттары сессияларында ұсынылды;

Байжігіт Ербол Бердібайұлы 1981 жылы туған, Маңғыстау облысындағы «Азаматтарға арналған үкімет» филиалының директоры, өзін-өзі ұсынды;

Тлепов Нұрлан Серікұлы 1978 жылы туған, Кардиология және ішкі аурулар медициналық орталығы директоры, өзін-өзі ұсынды.

Павлодар облысынан 3 кандидат:

Нұхұлы Алтынбек 1962 жылы туған, Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті ректоры, Павлодар облыстық, Павлодар қалалық, Баянауыл аудандық мәслихаттары сессияларында ұсынылды;

Қайдарова Гүлнәр Шамарқызы 1963 жылы туған, «Завод Гофротара» ЖШС директоры, өзін-өзі ұсынды;

Крук Олег Павлович 1967 жылы туған, өз кәсібі бар, өзін-өзі ұсынды.

Солтүстік Қазақстан облысынан 3 кандидат:

Перепечина Ольга Валентиновна 1967 жылы туған, ҚР Парламенті Сенатының депутаты, өзін-өзі ұсынды;

Сәдуақасов Қабиден Қайырбекұлы 1961 жылы туған, ҚР АШМ АӨК МИК «Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығы» РММ СҚО филиалы басшысы, өзін-өзі ұсынды;

Могунова Данголе Антонасовна 1962 жылы туған, Мамлют аудандық сайлау комиссиясы төрайымы, өзін-өзі ұсынды.

Түркістан облысынан 3 кандидат:

Бектаев Әли Әбдікәрімұлы 1962 жылы туған, ҚР Парламенті Сенатының депутаты, өзін-өзі ұсынды;

Көпеев Өрісбай Бұхарұлы 1959 жылы туған, Қазығұрт аудандық маслихатының хатшысы, өзін-өзі ұсынды;

Сағындыков Сиқымбай Уалиханұлы 1960 жылы туған,жеке кәсіпкер,

өзін-өзі ұсынды.

Нұр-Сұлтан қаласынан 5 кандидат:

Күрішбаев Ақылбек Қажығұлұлы 1961 жылы туған, «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» АҚ басқарма төрағасы, Нұр-Сұлтан қалалық мәслихаты сессиясында ұсынылды.

Оралов Мейрамбай Әскербайұлы 1956 жылы туған, «Тарихи-мәдени мұра ескерткіштері мен объектілерінің сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі дирекциясы» МКҚК директор орынбасары, өзін-өзі ұсынды;

Самамбетов Мәулен Естайұлы 1966 жылы туған, «Астана Орманы» ЖШС директоры, өзін-өзі ұсынды;

Сағындықов Дархан Таңатұлы 1985 жылы туған, «Самұрық Энерго» АҚ басқарушы директоры, өзін-өзі ұсынды;

Әбішев Аблай Ғапурұлы 1963 жылы туған, Ақпарат, коммуникация және байланыс қызметкерлерінің салалық кәсіподағы төрағасы, өзін-өзі ұсынды.

Алматы қаласынан 3 кандидат:

Захаров Андрей Михайлович 1966 жылы туған, «Еуразия СТ» ЖШС президенті, өзін-өзі ұсынды;

Нұртаев Тимур Таймасұлы 1975 жылы туған, «ТИМУС-construction» ЖШС-да кеңесші, өзін-өзі ұсынды;

Мәкежанов Сұлтанбек Алмасбекұлы 1961 жылы туған, Алматы қаласы Медеу ауданының әкімі, өзін-өзі ұсынды.

Шымкент қаласынан 3 кандидат:

Аюбаева Толқын Полатбайқызы 1976 жылы туған, №77 лицей директоры, өзін-өзі ұсынды;

Қапбарова Айгүл Жарылқасынқызы 1975 жылы туған, ҚР Парламенті Сенатының депутаты,Шымкент қалалық мәслихаты сессиясында ұсынылды;

Орманов Бектай Нұртайұлы 1984 жылы туған, «Нұр Әлем» ЖШС төрағасы, өзін-өзі ұсынды.