Республиканская информационная кампания «Скажи жизни Да!» в средней школе с.Байтерек прошла под девизом «Жизнь прекрасна!». В течение месяца были проведены психологические тренинги для учащихся старших и средних классов, конкурсы рисунков «Мир глазами детей», акции «Не держите зла, держите шарики!» и «Я выбираю жизнь!». Активное участие в них принимали классные руководители и родители.

Проблема детского подросткового деструктивного поведения в настоящий момент актуальна. Плохая успеваемость, ссоры с родителями, первая любовь — это всего лишь несколько причин деструктивного поведения. был организован совет мальчиков и девочек, где обсуждались актуальные вопросы проблем молодежи. Показ мотивирующих видеороликов, создание памяток с рекомендациями родителям, проведение круглого стола — это вклад педагогов в общее дело психологического оздоровления наших детей. Их задача – помочь ребятам сделать выбор – быть счастливыми, добрыми и милосердными, искренними, мягкими и гибкими, наполнить каждый день смыслом, убедить, что время не стоит на месте. Оно не будет ждать, когда мы захотим жить.

Учителя и психологи в ходе акции постарались довести до учеников мысль, что каждый новый день – это прекрасная возможность изменить себя и свою жизнь, повод стать счастливее, чем вчера.

Педколлектив СШ с.Байтерек.

Қырбалтабай ауылындағы Ы.Алтынсарин атындағы орта мектепте республика көлемінде жүргізілген «Өмірге ИӘ деп айт!» науқаны аясында «Өмір тамаша!» атты ұранымен айлық өтті. Ондағы мақсат:өмірге деген бейімділік, оның құндылығын ұрпақ санасында түбегейлі қалыптастыру, түрлі мәселелер туралы психологиялық білім беру, айналасымен қарым-қатынасты нығайту. Науқанға ата-аналар, сынып жетекшілер мен оқушылар белсене қатысты.

Ең алдымен, ата-аналар мен балаларға арналған пси-хологиялық көмек көрсету мақсатында, ақпараттық-та-қырыптық бұрыш жасалды. Мектеп оқушыларына жас ерек-шеліктеріне байланысты, ата-аналар, мұғалімдерге "Интернетте қауіпсіздік қалай қамтамасыз етіледі?", "Балаларды бірге сақтайық!" деген жадынамалар, "Біз өмірді таңдаймыз!", "Сенім телефоны. Көмекті қалай сұрау керек?" тақырыптарында ақпараттық парақшалар таратылды.

"Өмір тамаша! Босқа қауіпке жол берме!" тақырыбында 5 сынып оқушыларымен дөңгелек үстелдер өткізілді. "Қауіпсіз интернет" тақырыбында 6-8 сыныптарында суреттер байқауы ұйымдастырылды. Онда оқушы-лардың интернеттің адамға зияны туралы дұрыс көзқарастары байқалды.

2-5, 8-11 сыныптар арасында "Ғаламтордың балаларға пайдасы мен зияны" тақырыбында сынып сағаттары өткізілді.

Жоспар бойынша 2-3 сынып арасында "Өмір тамаша!" тақырыбында суреттер байқауы өтті. Байқау кезінде оқушылардың салған суреттерінің мәніне қарап, эстетикалық жағынан да ескеріліп орындар тағайындалды. Бұ-рышқа ең үздік суреттер ілінді. Кйіннен "Өмір туралы менің түсігінім" тақырыбында 7-8 сынып арасында шығарма бай-қауы өткізілді. 85 оқушының ішінен 6 "А" сынып оқушысы Аяулым Амантай, Ермек Даулетбек (6 "Ә" сынып), Орынбек Асхат (7 "А"сынып), Бағдаулет Ұлар, Тұрсынғазы Гина (8 "А" сынып оқушылары) шығармалары үздік деп танылды.

Алдағы уақытта ата-аналарымен "Балалардың Интернеттегі және әлеуметтік желілердегі іс-әрекетіне ата-аналардың бақы-лауын күшейту мәселелері" тақы-рыбында жиналыстар, оқуылар арасында түрлі тренингтер өткізу жоспарлануда.

Гүлсім ӘМІРХАНОВА,

әлеуметтік педагог.

1917 ЖЫЛҒЫ БОЛҒАН ТӨҢКЕРІСТІҢ ЖЕЛІ РЕСЕЙ ЖЕРІН ҒАНА ЕМЕС ОНЫҢ АЙНАЛАСЫНДАҒЫ КӨРШІ ЖАТҚАН ЕЛДЕРДІ ШАРЛАП, БІЗДІҢ ЕЛІМІЗДІҢ ДЕ ТАРИХЫ МЕН ТІЛІНДЕ ӨШПЕС ІЗ ҚАЛДЫРДЫ. 1920 ЖЫЛДАРДЫҢ БАСЫНДА СОЛ КЕЗДЕГІ БИЛІКТІҢ БАСТАМАСЫМЕН АРАБ ӘРПІМЕН ЖАЗЫП КЕЛГЕН ТҮРКІ ТІЛДЕС ХАЛЫҚТАРДЫҢ БАРЛЫҒЫН ЖАППАЙ БАСҚА ӘЛІПБИГЕ КӨШІРУ САЯСАТЫ ҚОЛҒА АЛЫНДЫ. СОНЫМЕН БІРГЕ БҰЛ САЯСАТТЫҢ АСТАРЫНДА ӘЛІПБИІН ЖОҒАЛТУ АРҚЫЛЫ ИСЛАМ ДІНІНІҢ ЫҚПАЛЫН ЖОЮ ДА КӨЗДЕЛГЕНІ АНЫҚ.

1925 жылы латын әрпіне көшіру туралы конференцияда сөз алған А.Микоян: «Бұл әліпбиге көшу арқылы еуропалық және мұсылмандық өркениеттің арасына қабырға қойылып, Батыс пен Шығыстың арасында жаңа қарым-қатынас орнайды» – деп, болжам жасады. Басында араб әліпбиінің негізінде жаңа заманға лайықты әліпби дайындау туралы ұсыныстарды талқыға салғанымен де, осы жиыннан кейін латын әліпбиіне көшуді жақтаушылар белсенді әрекет ете бастады.

Латын әліпбиіне көшірудің ең алғашқы қадамы Әзірбайжан елінде жүргізілді. Осы тәжірибе негізінде бүкіл Кеңес елдерінде латын әліпбиіне көшіру жүйесі пайда болды. 1926 жылы 26 ақпан мен 6 наурыз аралығында Баку қаласында тұңғыш рет Бүкілкеңестік Түркологияның съезі өтті. Бұл жиынға шешім шығару мақсатында 131 делегат жиылды. Қазақтар, қырғыздар, татарлар мен өзбектер, чуваштар, Солтүстік Кавказ және Саха елінің азаматтары қатысты. Бұл съезде олармен бірге орыстың академиктері мен профессорлары, шетелдік ғалымдар, соның ішінде Түркияның екі ғалымы, неміс, парсы, венгр ғалымдары да болды. Бұл жиында негізгі үш мәселе қаралды. Терминология, орфография және әліпби. Ол кездегі барлық түркітілдес елдерді қызықтырған ортақ бір ғана мәселе – ол әліпбидің тағдыры еді. Себебі әліпбидің тек жазу ретінде ғана емес, мәдени және қоғамдық маңызы бар екенін қатысушылар жақсы түсінді. Түбі бір түркі халқының келешек тағдыры осы қадамға байланысты екенін түсінген жанашырлардың бір бөлігі араб әліпбиін сақтап қалудың жолдарын ұсынды. Бірақ Кеңес үкіметінің көздегені ол емес еді. Ислам дінінің негізін жоюдың басты көздерінің бірі жазуды алмастыру арқылы араб тілі мен әліпбиін жетік меңгерген молдалардың сабақ беруін тоқтату яғни сол арқылы дін насихатын әлсірету және Құранды оқу мүмкіндігінен ажырату болатын. Мұсылман емес елдердің көпшілігі латынға оңай ауысып жатты.

Кеңес одағының құрамына кірген өзге түркі тілдес елдер тәрізді 1929 жылдары Қазақстанды да ескі жазудан жаңа әліпбиге көшіру қарқынды жүргізіле бас-тады. Басылымдардың барлығы дерлік латын әліпбиіне көшірілді. Ауылдарда жаппай сауаттандыру мақсатында қызыл отаулар тігіліп, ол жерде латын әліпбиі насихаттала басталды. 1940 жылдары латын әліпбиі кириллицаға ауыстырылды.

Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған кезден бастап қазақ лингвистері мен зиялы қауымының арасында латын әліпбиіне көшудің пайдасы мен зияны туралы пікірталастар жүргізіле басталды.

2006 жылдың 24 қазанында өткен Қазақстан халықтары Ассамблеясының ХІІ сессиясында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев: «Қазақ әліпбиін латынға көшіру жөніндегі мәселеге қайта оралу керек. Бір кездері біз оны кейінге қалдырған едік. Әйтсе де, латын қарпі коммуникациялық кеңістікте басымдыққа ие және көптеген елдер, соның ішінде посткеңестік елдердің латын қарпіне көшуі кездейсоқтық емес. Мамандар жарты жылдың ішінде мәселені зерттеп, нақты ұсыныстармен шығуы тиіс. Әлбетте, біз бұл жерде асығыстыққа бой алдырмай, оның артықшылықтары мен кемшіліктерін зерделеп алуымыз керек» – деген болатын. Латын әліпбиіне көшірілген көршілес мемлекеттердің тәжірибесін назардан тыс қалдырмауды да осы жиында тапсырған еді.

Әліпби ауыстырудың саясатқа да, басқаға да қатысы жоқ, ең басты қажеттілігін тілдің өзі талап етіп отыр. Тілдің ішкі-сыртқы жағдайы қазіргі жазудың (орфография) айтылымға (орфоэпияға) кері әсер етіп, өзге тілден кірген сөздердің салмағы арта түсіп, кірме дыбыстардың төл сөздеріміздің фонетика-грамматикалық талаптарын бұза бастауы секілді түрлі жағдайлар әліпби өзгерту мәселесін алға тартып отыр. Себебі біз бүгінде орыс тілін өз ана тіліміздей еркін меңгерген, сөздерді араластырып айта беруге де үйренген, тіпті кейде қай тілде сөйлеп, қай тілде тыңдап отырғанымызды өзіміз де аңғармай қалатын дәрежеге жеттік.

Елбасымыз өзінің 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан – 2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты жолдауында: «Мемлекет өз тарапынан мемлекеттік тілдің позициясын нығайту үшін көп жұмыс атқарып келеді. Қазақ тілін кеңінен қолдану жөніндегі кешенді шараларды жүзеге асыруды жалғастыру керек. Біз 2025 жылдан бастап әліпбиімізді латын қарпіне, латын әліпбиіне көшіруге кірісуіміз керек. Бұл – ұлт болып шешуге тиіс принципті мәселе. Бір кезде тарих бедерінде біз мұндай қадамды жасағанбыз. Балаларымыздың болашағы үшін осындай шешім қабылдауға тиіспіз және бұл әлеммен бірлесе түсуімізге, балаларымыздың ағылшын тілі мен интернет тілін жетік игеруіне, ең бастысы – қазақ тілін жаңғыртуға жағдай туғызады» – деп латын әліпбиіне көшудің қажеттілігін атап өтті.

Бұл болашаққа батыл қадам жасап, елімізді төрткүл дүниеге танытып келе жатқан Елбасының тағы бір маңызды бастамаларының бірі және дер кезінде қозғалған тіліміздің болашағы үшін жасалған ғылыми маңызды шара деп білеміз. Сонымен қатар, ЛАтын әліпбиіне көшу емес, қайта оралу дегеніміз жөн секілді.

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Болашақ-қа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласын жүзеге асыру мақсатында және қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 26 қазандағы № 569 Жарлығын негізге ала отырып, Алматы облысы бойынша мәдениет және мемлекеттік архив мекемелерінде басқарманың игі бастамасымен «Архив шежіресі» жобасы аясында 2017 жылдың қараша айында Талдықорған қаласында латын графикасына арналған аса құнды құжаттар мен сирек кездесетін кітаптар мен қолжазбалар көшпелі көрмесі 2017 жылдың қараша айында Талдықорған қаласынан бастау алып, аудандарда жалғасын табуда.

Көрмеде латын графикасымен басылған 1928-1941 жылдар аралығында-ғы архивтік құжаттарының түпнұсқасы мен көшірмесі, қолжазбалар, газеттер кітапхана мекемелерінің қызметкерлерінің назарына ұсынылып, таныстыру жұмыста-ры жүргізілудe.

Жастар атынан латын әліпбиіне көшу реформасына қолдау көрсету мақсатында Еңбекшшіқазақ филиалының архивисті Динара Омингалиева өз баяндамасын оқыды.

Іс-шарада архивист Розбуви Розахунова кітапхана қызметкерлері мен оқырмандарды ұйымдастырылған көрме құжаттарымен шақырылған жұртшылықты таныстырды.

Р.ТОХМАМБЕТОВА,

Алматы облысының мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы» ММ-нің «Алматы облысының мемлекеттік архиві» КММ-нің директоры.

Алматы облысының жастар саясаты мәсе-лелері басқармасы, Алматы облысының жастар ресурстық орталығы, «Жас Отан» ЖҚ Алматы облыстық филиалының ұйымдас-тыруымен Елбасымыз-дың Жолдауын насихаттау, мүмкіндігі шектеулі жастардың шығармашылықтарына қолдау көрсету мақса-тында жақында мүмкіндігі шектеулі жандар арасында Талдықорған қаласында облыстық «Жүректен жү-рекке» байқауы өткен болатын.

Аталған сайысқа Есік қаласының зерде бұзылыстары бар балаларға арналған облыс-тық арнайы мектеп-интернатынан «Жас қыран» командасы, Есік қаласындағы облыстық көру қабілеті бұзылған балаларға арналған арнайы мектеп-интернатынан «Лидер» командасы қатысты. Өз өнерлерін жоғары деңгейде көрсеткен ауданымыздың балалары көрер-мендердің көзайымы болды. Олар спорт, сурет салу, қолөнер, би, ән сайыстары бойынша сынға түсті.

Байқауға жастарымыздың қатысуына мүмкіндік жасап, қаржылай қолдағаны үшін «Елім-ай» қоғамдық қорының төрағасы Жаңаберген Мұхамедовке аудан жастары атынан шексіз алғыс айтамыз.

Аудандық жастар ресурстық орталығы.

Бейбітсүйгіш қазақ халқының сан ғасырлардан бергі тарихында аты аңызға айналған хандар мен батырлар, билердің ел амандығы мен тыныштығын сақтауға зор үлес қосқаны мәлім. Осы игі үрдіс жаңа ғасырда да өз жалғасын тауып, әлем алдында Қазақстан өзін мойындатып келеді. Аяулы арман, асыл мұраттың аясында Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың тарапынан ауқымды саяси қадамдар жасалып, бейбітшілік пен достықты нығайтудың жарасымды үлгісі қаланып жатыр.

Мемлекет басшысы Н.Назарбаев «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Толысқандықтың жаһандық сынынан өту үшін біздің топтаса білуіміз қажет. Біз барлық қазақстандықтар арасындағы сенімді нығайтуға тиіспіз! Бір-бірімізге тағатты болуымыз керек! Бұлар – Қазақстанның болашағына кілттер. Этносаралық келісім – ол өміршеңдік оттегі. Біз дем алған кезде оны байқамаймыз, ол өздігінен болады – біз тек өмір сүреміз. Бірлігіміз бен этносаралық келісімді біздің өзіміз сақтауға тиіспіз. Оны біз үшін ешкім ешқашан сырттан келіп жасамайды», – деп, халықты бірлікке шақырған. Татаулық, ынтымақтастық мәселесі Елбасының барлық Жолдауларында айтылған. Татулық, бірлік, береке, ынтымақ әр елде бола бермейді. Бүгінде Қазақстан – бірлігі жарасқан, мейманасы тасқан, атағы әлемге мәлім мемлекет. Жүз отыздан астам ұлт пен ұлыс бір шаңырақ астында жиналып, бір үйдің баласындай тату-тәтті ғұмыр кешіп жатыр. Діні, ділі мен тілі, түсінігі бөлек халықтарды бір мемлекетте ұйытып отырудың өзі үлкен күш. Ел ішіндегі татулықты күшейту мақсатында талай ауқымды шаралар мен беделді бастамалар қолға алынып келеді. Қазақ елінің

тектілігі мен Елбасымыздың сұңғыла саясаткерлігі мен сындарлы қадамдарының арқасында күллі халық татулықты тайдырмай, көк аспан астында бейбіт күн кешуде. Бүгінде тәуелсіз елімізде этносаралық достық пен бірліктің негізі берік қаланды. Ендігі біздің мақсатымыз – елдегі тұрақтылықты сақтап, экономикалық өркендеуді дамытып, Отанымыздың баянды болашағы үшін адал қызмет ету. Сағыныш

САБЫР, Абылай хан атындағы орта мектеп оқушысы. 

Рухани тәрбиенің қайнар көзі Бүгінгі таңда ғасырлар қойнауында қалыптасқан ұлттық тәрбиені, озық өнегелі дәстүрді, адамгершілікке толы асыл қасиеттерді жастардың бойында қалыптастыру аса маңызды міндеттердің біріне айналып отырғаны даусыз. Сондықтан, ұлттық мәдениеттің, әдебиеттің, тілдің, халықтық педагогиканың болашағы жас ұрпақ тәрбиесіне байланысты.

«Естілердің сөздерін ескеріп жүрген адам өзі де есті болады», – демекші, жақында Р.Тоқатаев атындағы орта мектепте «Абайдың нақыл сөздері – рухани-адамгершілік тәрбиенің қайнар көзі» атты кітапханалық сабақ өткізілді. Ұлы Абайдың даналық сөздерін талдап, мағынасына көңіл бөліп, есте сақтап, насихаттау және сөз өнерінің қыр-сырымен таныстыру мақсатында ұйымдастырылған шарада оқушылар дара данышпанның өміріне шолу жасап, шығармаларын талқылап, өлеңдерін оқыды. Ақынның «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін талдап, қандай бес асыл істі жанына серік етіп, қандай жаман қылықтардан арылу керегін анықтады. Абайдың «Қара сөздеріндегі» адамгершілік идеялармен танысып, викториналық сұрақтарға жауап берді. Арнайы кабинетте өте қызықты өткен сабақ балалардың білім алуға деген ынтасын арттыра түсті. Шара соңында оқушылар ақынның әндерін орындап, «Әлем таныған Абай» атты кітап көрмесін тамашалады. С.САДЫҚОВА, кітапханашы.

Жақында «Рухани жаңғыру» Ұлттық бағдарламасы аясында аудандық білім бөлімінің келісімімен, Алматы облысы бойынша өкілдігінің директоры Фарида Абыханованың ұйымдастыруымен Р.Тоқатаев атындағы орта мектебінде өнер фестивалі, ғылыми конференция және зияткерлік турнир өтті. Шараға «Бейбітшілік әлемі» халықаралық қазақ творчестволық бірлестігінің президенті, академик Әбен Нұрманов, Вице-президент профессор Турсун Разиев, ұйымдастыру бөлімінің басшысы Аят Мәлібекұлы, Алматы облысы бойынша өкілі Әсет Алжанбай қатысты. Жиын барысында талантты оқушылар әртүрлі сала бойынша ғылыми жұмыстарын қорғады. Сондай-ақ, турнирде мәдениет, өнер, білім саласындағы танымал қайраткерлер мен профессорлар, тәжірибелі  ұстаздар төрелік жасап, үміткерлердің жас деңгейіне сай жеңімпаздарды анықтады. Әбен Нұрманов жеті ұстазды «Ыбырай Алтынсарин» атындағы медалімен, төрт ұстазды «Білім беру сала-сының озаты» медалімен марапаттап, запастағы капитан Ә.Алжанбаймен бірге аудан мектептерінен қатысқан 105-тен  аса оқушыға арнайы І, ІІ, ІІІ-дәрежелі дипломмен бірге төсбелгі табыстады. Жеңімпаз-дардың жетекшілері Алғыс хаттарға ие болды. Ерекше дарындылар да сайыстан бос қайтпай, «Бейбітшілік әлемінің» арнайы сыйлықтарымен марапатталды. Бас жүлде мен І орын жеңімпаздары Дубай қаласында өткізілетін конференцияға жолдамалар алды.                                                                Қайрат ӘУКЕН, аудандық білім бөлімінің әдіскері. 

Әлеуметтік төлемдерді ведомствоаралық есептеу орталығының (ӘТВЕО) Еңбекшіқазақ аудандық бөлімшесінде Елбасы Н.Назарбаевтың «Өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауы талқыланды. Цифрлық дәуірге аяқ басқан еліміздің ең дамыған елдер қатарына қосылудың алғышарттары − осы технологияны батыл игеру екені аталды. Сонымен қатар, аудандық ӘТВЕО ұжымының алдында сөз сөйлеген «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қ.Байғоджаев, аудандық «Еңбекшіқазақ» газетінің бас редакторы Х.Ахметжанов және аудандық ардагерлер ұйымының төрағасы Т.Ұзақов сыбайлас жемқорлыққа тосқауыл қою тақырыбында баяндама жасады. «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қ.Байғоджаев «Нұр Отан» партиясының құрылған күніне орай мүшелікке қабылданған азаматтарға партиялық билеттер тапсырды. Өз тілшіміз.

Ағымдағы жылдың алтыншы ақпаны күні аудан әкімінің жиын залында ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Президенттің бес әлеуметтік бастамасы» атты халыққа Үндеуін талқылау мақсатын-да жиын өтті. Жиын Алматы облысының орталығы Талдықорған қаласында өңір басшысы Амандық Баталовтың бастауымен аталған тақырыпта өткізілген облыс активінің видео-конференциясымен басталды. Облыс әкімі Елбасы үндеуі-нен туындап отырған бес бағыттағы әлеуметік бастамаларымен та-ныстыра отырып, бұл тұрғыдағы облыстық салалық басқармалар және аудандар, қалалар басшыларының міндеттерін анықтап берді.

Бұдан кейін актив жиынын жүргізіп отырған аудан мәслихатының хатшысы Бекет Ахметов ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Президенттің бес әлеуметтік бастамасы» атты халыққа Үндеуімен таныстырып, әр салада атқарылар жұмыстардың бағытын саралап, сараптау үшін сөзді аудан әкімі Бинәлі Ысқаққа ұсынды.

«Қытымыр қыстан қатты қысылмай шыққан тұрғындарымыз үшін наурыз айы Елбасымыз айтқандай Алғыс айту күнімен Наурыз мейрамына ұласады» – деп бас-тады сөзін әкім. – Ал сол көктем айының сегізінде ақ жаулықты аналардың, қыз-келіншектердің мейрамы бар.

ҚР Президенті үндеуінде ипотекалық несиенің бұрынғы 14-тен 16 пайызға дейінгі өсімі әр жылға 7 пайыздан аспайтынын, бастапқы жарнаның алдымен 30, кейін тіпті, 50 пайызға дейін банктер талап етсе, бұл «7-20-25» бағдарламасы бойынша жарна 20 пайыздан аспауы тиіс, ─ деп астын сызып тұрып атады Елбасымыз. Бұған қоса бұрынғы он-он бес жыл емес, 25 жылға дейін берілетіндіктен несиенің ай сайынғы төлемі де азаятыны анық.

Ал аудан орталығы мен Шелек ауылында ғана көп пәтерлі тұрғын үй құрылысын жоспарлап қоймай, әрбір ауылда баспана салу ісін дамыту қажет, ─ дейді әкім. Бұл жұмыста кеңес кезіндегі кеңшарларда қолданылған тұрғындарға үй салу тәжірибесін қолданған тиімді. Айталық, он екі пәтерлі үйлер де салынатын еді ғой.

Баспана мәселесін айта тұра әкім көппәтерлі үйлерді газдандыруды алғашқы кезекке қоюды тапсырды. Ал газдандыру еліміз бойынша 50 пайызға жеткенін хабарласа Елбасымыз,бұл көрсеткіш ауданымызда да осы деңгейге жақын.

Жалақысы төмен жұмысшылардың салық жүктемесі он есе азайтылып, бір пайызға дейін төмендетіледі де, осының есебінен еңбекақы да көтерілетін болады.

Жыл сайынғы жоғары білім алушыларға бөлінетін 54 мың грантқа қосымша 2018-2019 оқу жылында тағы 20 мың грант қосылатын болады. Төртінші өнеркәсіптік революцияның талабына сай техникалық мамандықтар бойынша грант саны көбейтіліп, 11 мыңға жеткізіледі.

Төртінші бастамасында Елбасы шағын несие беруді екі есеге дейін көтеру көзделгенін хабарлады Үндеуінде.

Аудан әкімі ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бес әлеуметтік бастамасын түсіндіруге арналған баяндамасын Елбасының өз сөздерімен аяқтады:

«Өткенге қарап, ертеңіңді түзе» деген өсиет бар, себебі, өткеннің өнегесі – бүгінгі күннің баға жетпес байлығы.

Осыны жадында тұтып, тарихтан тағылым ала білген халқымыз Тәуелсіздік дәуірінде татулық пен бірліктің, тыныштық пен тұрақтылықтың арқасында талай табыстарға кенелуде.

Табысымызды еселеп, Тәуелсіздігімізді баянды ете түсу үшін бізге балталаса да бұзылмайтын берік ауызбіршілік керек.

Берекелі бірлігімізді көздің қарашығын-дай сақтай алсақ, мерекелі тірлігімізге төнетін қауіп жоқ.

Ел мен жердің иесі ретінде Қазақстан-дағы жақсы мен жаманның бәріне қазақ жауапты.

Осы ұлы жауапкершілікті сезініп, барша ұлыстардың ұйытқысы болып, өзгеге өнеге көрсете білейік.

Сонда ғана, халқымыздың атын иеленген қасиетті Қазақстанымыз көркейіп, дами береді.

Еліміздің көңілі жайлы, тұрмысы майлы болады.

Осыны үнемі есте тұтып, тың міндет-терді тындырымды жұмысқа ұластырайық!

Іскесәт!

Қ.Қасымұлы.

Ақорданың баспасөз қызметі Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Президенттің бес әлеуметтік бастамасы» атты халыққа үндеуін жариялады.

Құрметті қазақстандықтар!

Наурыз айының еліміздің Тәуелсіздік күнтізбесінде ерекше орны бар. Біз көктемнің алғашқы күнінде Алғыс айту күнін атап өтеміз. Сонымен бірге, бұл – Қазақстан халқы Ассамблеясы құрылған күн. Ұлыстың ұлы күні Наурыз мейрамы шуақты көктем айының еншісінде. Қымбатты әйелдерімізді де мерекесімен наурыз айында құттықтаймыз. Осы ізгі оқиғалардың бәрі Қазақстан халқын біріктіре түседі. «Рухани жаңғыру» бағдарламасы да осыған бағытталған. Біз елдің бірлігі мен мемлекеттің сындарлы саясатының арқасында барлық сынақтардан абыроймен өттік. Ел иесі қазақ халқының маңына ұйысқан барша этностар оны жоғары бағалайды. Бүгінде Алматы, Батыс Қазақстан, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарында «Қазақ еліне мың алғыс» атты монументтер бой көтерген. Бұл ескерткіштерді еліміздегі түрлі этностық топтар бастарына күн туған кезде бауырына басқан қазақтың жері мен еліне алғыс ретінде өз бастамаларымен тұрғызды. Қазақ халқы да оларға ұлттық тарихымызға көрсеткен зор құрметі үшін алғысын білдіреді. Осындай өзара құрмет пен сенім мызғымас ел бірлігіне негіз болса, ізгі шаралар халқымыздың кең пейілі мен дархан көңілінің айқын көрінісіне айналуда. Жақсылықты жадында сақтай білген елдің рухы қашан да биік. Заманауи Қазақстанның өсіп-өркендеуіне әрбір отандасымыз өз үлесін қосты. Мен этно-мәдени бірлестіктерге де айрықша ризашылық білдіремін. Біз, бәріміз бірге өте күрделі, қилы замандардан өттік. Тәуелсіздіктің ең тағдыршешті сәттерінде мені әрдайым қолдаған халқыма да алғыс айтамын. Өткен сайлаулардың бәрінде халқымыз мені бірауыздан қолдап, сайлады. Мен үшін ең үлкен марапат – осы. Елімнің қолдауы маған жұмыс барысында зор күш-жігер берді. Мен халқымның өз келешегіне сеніммен қарауы үшін еңбек еттім, қазір де, болашақта да осы мақсат жолында жұмыс істей беремін. Сол себепті, мен бүгін Қазақстан Республикасы Парламентінің қабырғасынан жаңа әлеуметтік бастамалар көтеріп, халқыма үндеу жариялағалы отырмын. Бұл қадам талайдан бері менің көкейімде жүр. Бірақ, Қазақстан алдымен бойына күш, қазынасына қаржы жинап, қуатты елге айналуы керек еді. Міне, сол күн де туды! Бұл – біздің қоғамның әлеуметтік бірлігін нығайту үшін жігерімізді жанып, нақты іске кірісетін сәт. Біз оны ауқымды әлеуметтік жобалар арқылы жүзеге асырамыз. Мемлекет осындай түбегейлі шараларды қолға алады. «Қазақстан – біздің ортақ үйіміз» деген идея жаңа мағынамен толыға түсуге тиіс. Жаңа ұсыныстардың маңыздылығын ескеріп, мен әрбір қазақстандықтың әл-ауқатын әрі қарай жақсарта түсуге бағытталған жаңа әлеуметтік бастамаларымды өздеріңізбен талқылау үшін бүгінгі Парламент Палаталары мен Үкіметтің бірлескен отырысын шақырттым. Бірден айтайын: бүгін айтылатын ұсыныстың бәрі – есеп-қисабы мұқият жасалған бағдарлама. Бұл – елдің игілігіне арналған ұтымды, сонымен қатар, оптимистік жоба. Мен өркендеген Қазақстан – ең алдымен мемлекеті өзін қорғап, қолдайтынын, қамқорлық жасайтынын сезінетін, тиісінше елін жан жүрегімен сүйетін, өздеріне сенімді адамдар деп санаймын. Сол себепті, біз бүгін жаңа, ауқымды әлеуметтік жобаларға жол ашамыз. Қымбатты достар! Біз бүгін әлеуметтік жаңғыру жолында жаңа, ауқымды қадам жасауға дайынбыз. Мен Президенттің бес әлеуметтік бастамасын ұсынамын. Бірінші бастама: «Әрбір отбасына баспана алудың жаңа мүмкіндіктерін беру». Біз соңғы жылдары қазақстандықтардың баспана алу мүмкіндіктерін кеңейту үшін көп нәрсе жасадық. 2017 жылы 11,2 миллион шаршы метр тұрғын-үй пайдалануға берілді. Бұл – рекордтық көрсеткіш. Дегенмен, оның өзі жеткіліксіз, әлі күнге дейін көптеген отбасы баспанасыз жүр. Бұл – айрықша әлеуметтік маңызы бар мәселе. Оның шешімін тұрғын-үй ипотекасының қалың көпшілікке жаппай қолжетімділігін арттыру арқылы табуға барлық жағдай жасау керек. Жұмыс істейтін әрбір адам несиеге пәтер сатып алып, оны отбасылық бюджетінің мүмкіндіктері аясында төлей алатындай болуы үшін арзан ресурстар ұсынатын тетіктер қажет. Сондықтан, мен «7 – 20 – 25» бағдарламасын ұсынамын. Жұмыс істейтін әрбір қазақстандық төмендегідей шарттар бойынша теңгемен несие алу мүмкіндігіне ие болады. Несие өсімінің мөлшерлемесі қазіргідей 14-16 емес, жылына 7 проценттен аспайтын болады. Қазір банктер бастапқы жарнаға баспана құнының 30 процентіне дейін, кейде тіпті 50 процентін салуды талап етсе, бұл бағдарлама бойынша ол 20 проценттен аспауға тиіс. Несие алушының ай сайынғы төлемін азайту үшін оның мерзімі 10-15 емес, 25 жылға дейін болады. Ол үшін Ұлттық банктің, екінші деңгейлі банктер мен қор нарығының мүмкіндіктерін іске қосу керек. Ұлттық банк кемінде 1 триллион теңге қаржы тартатын арнайы компания құрып, ол қаржыны банктердің жоғарыда айтылған шарттар бойынша беретін жаңа ипотекалық несиелерін сатып алуға жұмсауы қажет. Бағдарламаны жүзеге асыру тұрғын-үй құрылысына зор серпін береді. Нәтижесінде миллиондаған қазақстандық үшін баспана алудың қолжетімділігі артады. Сонымен қатар, бұл экономиканың, шағын және орта бизнестің өрістеуіне жұмыс істейді, жаңа жұмыс орындарын ашады. Көптеген азаматтардың арманы ақиқатқа айналады! Екінші бастама: «Жалақысы төмен жұмысшылардың еңбекақысын көбейту үшін олардың салық жүктемесін азайту». Салыстырмалы түрде жалақысы төмен қазақстандықтарды қолдау үшін 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап олардың салық жүктемесін 10 есеге азайтып, 1 процент қана салық салуды ұсынамын. Ай сайын ең төменгі есептік көрсеткіштің 25 еселенген көлемінен аз жалақы алатындарға салынатын жеке табыс салығын азайту арқылы олардың салық жүктемесін жеңілдету керек. Ал осылайша салықты азайтудан шығатын қаржы олардың жалақысын көбейтуге жұмсалуы қажет. Нәтижесінде, еліміздегі барша жалдамалы жұмыскерлердің кемінде үштен бірінің, бұл 2 миллионнан астам адам, жалақысы жұмыс берушіге салмақ салмай-ақ көбейетін болады. Әрі қарай Үкімет табыс салығының прогрессивті шкаласын енгізу мүмкіндігін зерделеуі керек. Үшінші бастама: «Жоғары білім алудың қолжетімділігі мен сапасын арттырып, студент жастардың жатақханадағы жағдайын жақсарту». Қазір еліміздің жоғары оқу орындарында 530 мыңнан астам жас оқып жатыр, олардың 30 процентке жуығы мемлекет бөлген грантпен білім алуда. Жоғары білім алудың қолжетімділігі мен сапасын арттыру үшін төмендегідей шараларды ұсынамын. Қазір жыл сайын бөлінетін 54 мың грантқа қосымша 2018-2019 оқу жылында тағы 20 мың грант бөлу керек. Оның 11 мыңы техникалық мамандықтар бойынша бакалаврлық білім беруге тиесілі болады. Бұл төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы жаңа экономикада зор сұранысқа ие болатын сан мың жаңа маманды даярлауға мүмкіндік береді. Мұнда ең алдымен инженерлер, ақпараттық технология, робот техникасы, нанотехнология саласының мамандары туралы сөз болып отыр. Бұл да жастарға мемлекет қамқорлығының айқын көрінісі. Сонымен бірге, техникалық және ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша барлық жоғары оқу орындары гранттарының құнын ұлттық жоғары оқу орындарының гранттары деңгейіне дейін көтеру керек. Аталған шаралар орта мектеп түлектерін жоғары біліммен неғұрлым көбірек қамтуға мүмкіндік береді, бұл – жалпы әлемдік тренд. Сонымен бірге, адам ресурстарына салынатын үлкен салым. Біз әлемдік стандарттарға сай білім беру жүйесін қалыптастыра отырып, студенттердің білім алуына және тұратын жеріне жағдай жасауға тиісті назар аударуымыз қажет. Қазір жоғары оқу орындары мен колледждердің студенттерін жатақханамен қамтамасыз ету мәселесі өте өзекті. Бұл міндетті шешу үшін жоғары оқу орындары, колледждер мен девелоперлік компаниялар мемлекет пен жеке меншіктің серіктестігі қағидасымен жатақхана салуды бастауы керек. Мемлекет өз тарапынан Білім және ғылым министрлігі арқылы жатақхана құрылысына жұмсалған инвестициялардың белгілі бір бөлігі біртіндеп қайтарылуына кепілдік береді. 2022 жылдың соңына дейін студенттерге арнап кемінде 75 мың орындық жаңа жатақхана салуды тапсырамын. Бұл алдағы жылдарда өсе түсетін сұранысты ескергеннің өзінде жатақхана тапшылығын біржола шешеді. Төртінші бастама: «Шағын несие беруді көбейту». Өзін-өзі еңбекпен қамтыған және жұмыссыз тұрғындардың арасында жаппай кәсіпкерлікті дамыту үшін атқарылып жатқан жұмыстардың аясында жеңілдетілген шағын несие беру неғұрлым тиімді тетік саналады. 2017 жылы жалпы сомасы 32 миллиард теңге болатын 7200 шағын несие берілді. Алайда, «Бастау Бизнес» жобасы бойынша білім алған тағы 5 мың адам өз ісін бастауға қажетті шағын несиелерді ала алмады. Сондықтан, 2018 жылы қосымша 20 миллиард теңге бөліп, шағын несиелердің жалпы сомасын 62 миллиард теңгеге жеткізуді тапсырамын. Нәтижесінде шағын несие алатындардың саны 2017 жылмен салыстырғанда 2 есеге артып, 14 мың адамға жететін болады. Бұл жұмысты одан кейінгі жылдарда да белсенді жалғастыру керек. Бастама мыңдаған адамға өз ісін ашуға мүмкіндік беретіндігімен маңызды. Бұл, әсіресе, ауыл-аймақтар үшін, ауылдағы кәсіпкерлікті дамыту үшін айрықша маңызды екенін атап өткім келеді. Бесінші бастама: «Елді газбен қамтамасыз етуді жалғастыру». Елімізде газ өндіру Тәуелсіздік кезеңінде жылына 8-ден 52 миллиард текшеметрге дейін артты, әрі қарай да өсе түседі. Қазір еліміздегі тұрғындардың 50 процентке жуығы газбен қамтамасыз етілген. 9 облысқа газ тартылған. Дегенмен, орталық және солтүстік өңірлер әлі де газсыз отыр. Біз Қараөзек (Қызылорда облысы) – Жезқазған–Қарағанды–Теміртау–Астана бағытында магистральді газ құбырын салу жобасын жүзеге асыруымыз керек. Оған тиісінше қаражат тарту қажет болады, соның ішінде халықаралық қаржы институттарынан да. Бұл 2,7 миллион адамды газбен қамтамасыз етумен қатар, шағын және орта бизнестің жаңа өндірістерін ашуға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, экология жақсарады. Газға көшу тек Астананың өзінде зиянды қалдықтардың ауаға таралуын 6 есеге немесе жылына 35 мың тоннаға азайтады. Бұл жобаны жүзеге асыру әрі қарай өзге өңірлерді де газбен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Президенттің бес бастамасы – осы. Оларды іске асыру жаңа жұмыс орындарын құруға, сол арқылы ел экономикасының әрі қарай дами түсуіне жол ашады. Үкімет пен Ұлттық Банкке бастамаларды іске асырудың егжей-тегжейлі тетіктерін жасауды тапсырамын. Парламент депутаттарынан заңнамаға қажет өзгерістерді уақтылы енгізуді өтінемін. Бастамалардың айрықша маңызды екенін ескерсек, оларды тиімді жүзеге асырудың жолдары кеңінен талқылауды қажет етеді. Халық пен бизнес өкілдерінің арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу де маңызды. «Нұр Отан» партиясы халқымыз үшін айрықша маңызы бар осы шаралардың тиянақты орындалуын бақылауға алады. Құрметті отандастар! Мемлекеттің жаңа қадамдары бүкіл қазақстандықтарға, еліміздің барша азаматтарына игі әсер етеді. Қоғам өз тағдырын Қазақстанмен тығыз байланыстырып, болашағын жоспарлаудың тың мүмкіндігіне ие болады. Бағдарламаны заңдық тұрғыдан бекіту қажет деп санаймын. Оны іске асыру «әлеуметтік мемлекет» туралы конституциялық норманы жаңа, нақты мазмұнмен байыта түспек. Заманауи жаһандық ахуалда ұлттық бірлік – әлеуметтік бірлік, ал қалыптасқан мемлекет – әлеуметтік мемлекет. Біз өткенге салауат айтып, келешекке көз тіккен елміз. Біз әлеуметтік мемлекет пен ұлттық өркендеудің шынайы, әрі сындарлы қазақстандық моделін міндетті түрде бірге жасайтынымызға сенімдімін. Ардақты ағайын! Бүгінгі бастамалар еліміз тұтас, қоғамымыз тұрақты болса ғана табысты жүзеге асады. Ал, ел бірлігі – ең бірінші, қазақтың бірлігі. Жаһандық көштің басында жүретін мерейлі ел болу үшін бірлік пен ынтымақ алдымен өзімізге, қазаққа керек. Тарихтың өзі дәлелдеген бір ақиқат бар – халқымыз бірлікте болса күшейген, бірлігі қашса әлсіреген. Қасқа жолды Қасым хан жұртын жұдырықтай жұмылдыра білгенінің арқасында қазіргі қазақ жерінің негізгі аумағын біріктірді. «Ел бірлігі – ел теңдігі» деген – осы! «Қазақ ордасының Ликургы» – Әз Тәуке елін татулыққа ұйыта білгендіктен қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман орнатты. «Байлық – байлық емес, бірлік – байлық» деген сөз сол заманнан қалған қағида. Ел басына күн туған кезде барша қазақ Абылай ханның ақ туының астына жиналған соң ғана жерін жаудан тазарта алды. «Біріккен жүз бытыраңқы мыңды алады» деп бабаларымыз осыны айтқан. Қазақтың осынау 3 ханы – ел тарихындағы 3 асқар тау, оларды асқақтатқан – ел бірлігі. Сонымен бірге, алтыбақан алауыздықтың кесірінен еліміз аңырап, жеріміз қаңырап қалған кездер де аз емес. Бұл да – тарихтың ащы сабағы. «Өткенге қарап, ертеңіңді түзе» деген өсиет бар, себебі, өткеннің өнегесі – бүгінгі күннің баға жетпес байлығы. Осыны жадында тұтып, тарихтан тағылым ала білген халқымыз Тәуелсіздік дәуірінде татулық пен бірліктің, тыныштық пен тұрақтылықтың арқасында талай табыстарға кенелуде. Табысымызды еселеп, Тәуелсіздігімізді баянды ете түсу үшін бізге балталаса да бұзылмайтын берік ауызбіршілік керек. Берекелі бірлігімізді көздің қарашығындай сақтай алсақ, мерекелі тірлігімізге төнетін қауіп жоқ. Ел мен жердің иесі ретінде Қазақстандағы жақсы мен жаманның бәріне қазақ жауапты. Осы ұлы жауапкершілікті сезініп, барша ұлыстардың ұйытқысы болып, өзгеге өнеге көрсете білейік. Сонда ғана, халқымыздың атын иеленген қасиетті Қазақстанымыз көркейіп, дами береді. Еліміздің көңілі жайлы, тұрмысы майлы болады. Осыны үнемі есте тұтып, тың міндеттерді тындырымды жұмысқа ұластырайық! Іске сәт!

Толығырақ: https://egemen.kz/article/165743-nursultan-nazarbaevtynh-prezidenttinh-bes-aleumettik-bastamasy-atty-khalyqqa-undeui
Материалды көшіріп басқанда Egemen.kz сайтына гиперсілтеме міндетті түрде қойылуы тиіс. Авторлық құқықты сақтаңыз!