Алматы облысында Короновирус инфекциясын жұқтырғандар саны -73. Олардың екеуі Алматы қаласындағы ауруханада ем алып жатыр. Бүгінгі күнгі мәлімет бойынша, тағы 4 адамның аталған індетке шалдыққаны расталып отыр.
Еңбекшіқазақ ауданындағы жұқпалы аурулар ауруханасында- 38 науқас, Қарасай ауданындағы орталық жұқпалы аурулар ауруханасында -19 азамат ем қабылдауда. Және де Шелек ауылындағы медицина мекемесінде – 5 адам кеселмен күресуде.
Бүгінгі таңда 1980 адам медицина мамандарының бақылауында. Облыс көлемінде коронавирус инфекциясын жұқтырған адамдарды емдеу мақсатында жұқпалы аурулар ауруханасынан 180 орын жабдықталған.
Сонымен қатар, 202 реанимациялық төсектер бар, оның ішінде 66 - коронавирустық инфекцияға күдікті және расталған адамдар үшін.
Амбулаториялық және стационарлық деңгейде 754 дәрігер, оның ішінде 447 терапевт, 38 инфекционист, 143 реаниматолог, 8 нефролог, 8 пульмонолог, 12 трансфузиолог, 98 невролог қызмет етеді.
Облыста 4 зертхана жұмыс істейді, онда тәулігіне 690 зертханалық зерттеу жүргізіледі.
Алматы облысы Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Бауыржан Ысқақтың айтуынша, Жетісу жұртшылығына даурығуға негіз жоқ. Барлығы қатаң бақылауда. Тек, халық мамандардың нұсқаулығын жіті орындауы керек. Сонда ғана індеттің кең таралуының алдын алуға болады.
******
На сегодняшний день в АО зарегистрировано 73 случаев заражения коронавирусной инфекцией. 9 человек полностью излечились. Всего под медицинским наблюдением находятся 1980 человек. Из них на стационарном лечении – 1118, в провизорном отделении – 263 пациентов, в обсервационном отделении (карантин) – 793, на домашнем карантине – 862 человек.
Согласно данным, на амбулаторном и стационарном уровнях привлечены 754 врачей, 447 врачей терапевтов, 38 инфекционистов, 143 реаниматологов, 8 нефрологов, 8 пульмонологов 12 трансфузиологов и 98 неврологов. Со стороны местных исполнительных органов и государства, им оказывают всю необходимую поддержку и помощь.
1448 работников организаций здравоохранения получили из средств республиканского бюджета надбавки к заработной плате. В частности, 205 врачей, 882 средний медицинский, 361 младший медицинский персонал получили финансовую поддержку на общую сумму 106,0 млн. тенге.
Қазіргі қысылтаяң уақытта табысынан айырылып, бірді-бірге жеткізе алмай отырған отбасылар баршылық. Әсіресе, бұл жағдай – көпбалалы, әлеуметтік жағдайы онсыз да төмен отбасылар үшін үлкен соққы. Мұндайда көмек қолын созып, барымен бөлісудің өзі – ерлікке пара-пар әрекет.
Біріксек, біз алмайтын қамал жоқ деген Қызылжар ауылының тұрғындары Көктөбе ауылдық округінің әкім аппаратымен және «Nur Otan» партиясымен бірлесе отырып, көмекке мұқтаж жандарға қол ұшын берді. Ауыл азаматтары – Жанәділ Шалағызовтың бастамасымен Ұлан Тулубаев, және Ермек Нұрланұлы қазақы дәстүрмен үй-үйді аралап, жылу жинады. Тұрғындар қолдан келгенінше көмегін көрсетіп, бірі ақшалай, енді бірі азық-түлік беріп, береке-бірлігін танытты. Жиналған қаражатқа 41 отбасына азық-түлік алып, тапсырылды.
Сол сияқты ерлі-зайыптылар – Төребай Сақтағанбаев пен Жадыра Жаркенованы да оқырмандарымызға мысал еткіміз келеді. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демей ме қазақ?! Рахат ауылдық округіне қарасты Бәйтерек саяжайының тұрғындары Төребаевтар өз қалталарынан ақша шығарып, карантинге жабылған көршілес саяжай тұрғындарына екі күн бойы азық-түлік тасып, көпке үлгі болды. Әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларына керек-жарағын алып, қолдан келген көмегін аямады. Көршілерінің бұл әрекетіне тәнті болған Лейля Дуненбаева редакциямызға хабарласып, «Мұндай қайырымдылық шаралары біріксек, біздің қолымыздан бәрінің келетінін көрсетіп отыр. Әрі қазіргі жағдайдан жабырқап қалған көңілге демеу беріп, жігерлендіреді», – деп өз ойымен бөлісті.
Әрине, мұндай кезеңде бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, біріге білген ел ғана жеңе алады. Ендеше, бір-бірімізге демеу болып, көмегімізді аямайық, ағайын.
Құралай МҰРАТҚЫЗЫ
Қытайдың əйгілі данасы Конфуцийдің өте ақылды бір шəкірті бар екен. Ол ақылды əрі алғыр болғаны сонша, оған данышпан деген оқымыстылар мен ғұламалардың өзі қайран қалатын болса керек. Бірақ, осынша ақыл мен білімі бола тұра əлі күнге Конфуцийға шəкірт болып жүргеніне басқалар таң қалысып жүреді. «Əрине, Конфуций қытайдың ең дана да данышпан тұлғасы екені рас, деседе шəкірті одан қалыса қоймайды. Ақылы мен амалы бір басына жеткілікті бола тұра жай шəкірт ретінде дəріс алып жүргені несі екен?», – деп баршасы бас қатырады. Күндердің күнінде бір адам Конфуцийге шəкіртінің де өзі секілді ақылды да дана екенін, ол жағынан ұстазынан қалыспайтынын айта келіп, сонша ақылды бола тұрып сізден не үйреніп жүргеніне таң қаламыз дейді. Сонда Конфуций дана: «Ол ақылды болғанымен өте жалқау. Ал жалқаулықтың ақыл мен білімді қор қылатынын түсінбейді. Сондықтан ол осы шындыққа көзі жеткенше менің шəкіртім болып қала береді», – деген екен.
Иə, бұл оқиғадан қоғам мен адам өміріндегі еңбектің рөлі орасан екенін түсінеміз. «Адамады адам еткен – еңбек» деген Маркстың да атақты сөзі бар. Бұл сөздің астарында үлкен шындық жатқаны анық. Адамның тарихтағы талай таң қаларлық жаңалықтары мен өнертабыстарының ар жағында үлкен даналық пен орасан еңбек жатқан болатын. Егер адам баласы еңбек ете білмегенде осындай дамыған қоғамға қол жеткізуі де неғайбыл. Сондықтан еңбектің орнын алмастыра алатын құндылық жоқ. Өзіміз өмір сүріп жатқан мемлекеттің экономикалық, əлеуметтік, саяси дамуы да қарапайым еңбек адамдарының арқасы екені талассыз. Өйткені осы бір қарапайым адамдардың тынымсыз еңбегінің нəтижесінде ел экономикасы мен қазынасына қаншама байлық құйылып жатқан жақсы білеміз. Ал ол байлықтың халықтың игілігіне жарап жатқаны тағы шындық. Бұл жағынан мемлекет ең алдымен қарапайым еңбек адамдарына қарыздар. Осындай қарапайым да тынымсыз еңбегімен ел жадында сақталып, халықтың құрметіне бөленген адамның бірі – Алтынбике Бертаева.
А.Бертаева 1920 жылдың 27 қаңтарында Алматы облысы, Шелек ауданы, Өрнекті колхозында дүние есігін ашқан. Əкесі Бертай мен анасы Əнəпия да қарапайым еңбек адамдары болған. Екінші дүниежүзілік соғыс басталып, дүниені дүр сілкіндірген қаралы күндер А.Бертаеваны да айналып өткен жоқ. Осы соғыста күйеуі Мұхамеджан Брест қамалын қорғау кезінде ерлікпен қаза болады. Сонымен бірге сұм соғыс екі ағасы Изман мен Дүйсенбайды да ажал құрығына іліндіреді. Осындай қатал сындар мен қайғылы күндерден Алтынбике анамыздың сағы сынып, рухы түскен емес. Керісінше бар ауыртпалықты қайыспай көтеріп, еңбекке ерте араласты. 1939 жылдан 1963 жылға дейін «Калинин» колхозында колхозшы, ал 1963 жылдан зейнетке шыққанша совхоз болы қайта құрылған «Қаратұрық» совхозында темекі өсіруші, звено жетекшісі болып қызымет етті. Осылайша өмірінің 45 жылы еңбекке арнап елдің алғысы мен құрметіне бөленді. Тек халықтың құрметіне бөленіп қана қоймай, мемлекеттің де марапаттауларынан құр қалған жоқ. 1963 жылы есімі Республикалық Құрмет «Алтын кітабына» жазылса, 1966 жылдың 30 сəуірінде КСРО жоғарғы Кеңесі Президимуының Жарлығы бойынша А.Бертаеваға Социалистік Еңбек Ері құрметті атағы берілді. Мұндай атақ ол кезде де екінің бірінің маңдайына жазыла бермейтін мəртебе болатын. Ең қызығы бұл жоғары атақты алғанда апамыз не бары 46 жаста ғана еді. Сонымен бірге, Кеңес Одағының жоғары марапаты саналатын «Ленин» ордені мен «Орақ пен Балға» алтын жұлдызын да иеленді.
Ал 1963 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің VІ шақырылымының жəне 1967 жылы VІІ шақырылымының депутаты болып екі мəрте сайланды. Жоғарғы Кеңестің заң жобалау комиссиясының да мүшесі болған.
Ерінбей еңбек етуді өзінің өмірлік миссиясы санаған əрі сол еңбегінің арқасында барлық құрмет пен даңққа, абырой мен бақытқа кенелген апамыздың өткізген өмірі кімді де болсын бей-жай қалдырмасы анық. Қаншама атақ пен абыройы болса да тасымаған, тек еңбекпен көзін ашып, ғұмырын еңбекпен байланыстырған, алайда осы бір қарапайым ғана қоңыр тіршілігін дүниенің барша сəнсалтанатынан артық қойған апамыздың өнегесі баршамыз үшін үлгі болғандай. Осындай ақ адал еңбегімен елінің есінде қалған аяулы апамыз 2008 жылы 15 қыркүйекте тоқсанға қараған шағында бақиға аттанды. Десе де артында жақсы атақ пен асқақ абыройы, үлгі мен өнегесі, жас ұрпақты адалдыққа бастайтын мəнге толы өмір белестері қалды.
КСРО ыдырап, қазақ елі тəуелсіздік алғаннан кейінде апамыздың атқарған қызметтері атаусыз қалып көрген жоқ. Елімізге сіңірген ерен еңбегі мен халық шаруашылығын дамытуға қосқан үлесін жоғары бағалаудың нəтижесінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылдың 28 желтоқсанындағы №883 қаулысы негізінде Достық ауылындағы Қаратұрық орта мектебіне А.Бертаеваның құрметті есімі берілді.
Бұл мектеп жалпы 300 орынға арналған үлкен білім ордаларының бірі. Десе де бүгінде 611 оқушы білім алуда. Білім сапасы жағынан 57 пайыздық көрсеткішке жетіп, аудан бойынша алдыңғы орындардан көрініп келеді. Осындай үлкен жетістікке жетіп, білім додасында алға озуы үшін 69 мұғалім аянбай қызмет етіп жатқан жайы бар. Мектептегі оқушылардың білімділігі мен ұстаздарының біліктілігін А.Бертаеваға арналған шарада байқап қайтты. Олай деуіміздің себебі көрсеткен өнерлері мен дайындығынан барлығы менмұндалап тұрды. Əсіресе А.Бертаеваның өмір жолы негізінде дайындаған көрністерін ауыл тұрғындарының көңілінен шықты. Алтынбике апамыздың еңбекке араласуы, тұрғындарды ұйымдастыруы, іске асырған шаруалары жəне соның арқасында жеткен табыстары мен көрген құрметтері турасында көрсетілген сəттерінде апамызбен бірге еңбек етіп, көзін көрген аталарымыз бен апаларымыздың өткен күндері естеріне түсіп, барынша тебіренгені байқалды. Əрине, өзге емес А.Бертаева секілді қарапайым еңбек адамының өмірін өнеге етуі жас шəкірттер үшін өте қажетті құндылық. Бүгінгі жеңіл ақша табудың жолына түсіп, айдаладағы сағым қуған кейбіреулердің апамыздың өнегелі өмірінен үлгі алса қандай тамаша болар еді дейсің кейде.
Иə, еңбектің бейнетке толы екені рас. Бірақ сол бейнеттің зейнетінің рахаты мен лəззаты қандай болатынын айтуға тіл жетпейтіні тағы шындық. Қиындықтан мойымай, бейнеттен қажымай, тек болашағынан үміт күтетін, еңбекті ерлік деп бағалайтын ұрпақ тəрбиелеуге А.Бертаева секілді адамдары үлгі ете білсек қана жұлдызымыз оңынан тумақ. Бұл туралы С.Көбеевтың: «...Еңбек тəрбиесіне баса назар аудару керек. Еңбекке тəрбиелемей тұрып, балаға дұрыс тəрбие бердім, – деп айту екіталай», – деген əдемі сөзі бар. Сондықтан А.Бертаеваның үлгісі жадымыздан ешқашан өшпек емес.
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ
Бүгін Алматы облысының Іле ауданында - 1, Еңбекшіқазақ ауданында 5 тұрғын COVID-19 инфекциясын жұқтырғаны анықталды, - деп хабарлайды Алматы облысы әкімінің баспасөз қызметі.
Бүгін сырқаты тіркелген Іле ауданының тұрғыны - бұған дейін ауырған 1967 жылғы пациенттің күйеуі. Ол қазір Қарасай аудандық орталық аурухананың инфекциялық бөліміне жатқызылды. Онымен байланыста болған 5 адам Іле аудандық орталық ауруханасының карантин бөлімінде.
Ал Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылының 5 тұрғынының 4-еуі бұған дейін вирус жұқтырған 2006 жылғы пациентпен бір үйде тұрған азаматтар. Ал 5-ші азамат жіті респираторлық вирустық инфекциямен медициналық көмекке жүгінген. COVID-19 инфекциясы анықталған 5 азамат та Еңбекшіқазақ аудандық орталық аурухананың инфекциялық бөліміне жатқызылды.
Сөйтіп, Алматы облысында коронавирус жұқтырғандар саны 50-ге жетті, ал жазылып шыққандар – 9.
*****
В Алматинской области число заболевших коронавирусом достигло 50 человек
Еще 6 случаев заболевания коронавирусной инфекцией зарегистрировано в Алматинской области, - сообщает пресс-служба акима Алматинской области.
1 случай выявлен в Илийском районе. Заболевший 1965 г.р. является супругом ранее выявленной заболевшей 1967 г.р. Контактные – члены семьи находятся в карантинном отделении Илийской ЦРБ. Из них у двоих детей результат на КВИ отрицательный, у троих – в работе.
В с.Шелек Енбекшиказахского района выявлено 5 заболевших. Из них 4 являются родственниками ранее выявленного заболевшего 2006 г.р. Все заболевшие 1948, 1973, 1999, 2008 г.р. находились на домашнем карантине. Еще 1 пациент ранее поступил в провизор с признаками ОРВИ, вирусологический анализ на КВИ у него оказался положительным. Двое контактных членов семьи помещены на домашний карантинт, вирусологический анализ у обоих отрицательный.
Все 5 заболевших помещены в инфекционное отделение больницы Енбекшиказахского района.
Таким образом, количество заболевших коронавирусом в Алматинской области достигло 50 человек, из них выздоровело 9 человек.
Пресс-служба акима Алматинской области
Приоритетным направлением развития экономики района является развитие малого и среднего бизнеса. С 2010 года в целях поддержки и развития малого и среднего предпринимательства реализуется государственная программа поддержки и развития бизнеса «Дорожная карта бизнеса – 2020». Создано ТОО «Региональный центр развития Алматинской области», основными задачами, которого являются создание наиболее благоприятных условий для внедрения инноваций, новых технологий и привлечения инвестиций, популяризация инновационной деятельности в регионе, увеличение объема инновационной продукции.
В Программе развития Енбекшиказахского района на 2016-2020 годы предусмотрено обеспечение качественного и стабильного роста производства товаров и услуг и привлечение инвестиций в экономику делается акцент на развитии малого и среднего предпринимательства. Программа предусматривает открытие новых и расширение действующих промышленных производств; развитие промышленной зоны в районе для размещения малых предприятий и обеспечение их инженерной инфраструктурой; реализацию проектов Карты индустрилизации области; финансовую поддержку экспортоориентированных производств, отечественных товаропроизводителей в рамках Единой программы поддержки и развития бизнеса «Дорожная карта бизнеса 2020» и других программ; содействие в реализации проектов по созданию новых и расширению действующих производств, ориентированных на выпуск импортозамещающей продукции; содействие реализации проектов стройиндустрии; применение эффективных зарубежных технологий, адаптированны к потребностям товаропроизводителей района; реализация мер по внедрению системы менеджмента качества на предприятиях района; увеличение инвестиционной активности бизнеса за счет активного участия в реализации государственных программ «ГПИИР на 2015-2019 гг.», «Агробизнес 2020», «ДКБ – 2020», «Нұрлы жол»; создание благоприятных условий для развития инноваций, привлечения инвестиций и инвесторов в рамках Закона «О государственно-частном партнерстве»; развитие промышленных площадок путем привлечения и реализации инвестиционных проектов.
В 2020 году доля малого и среднего бизнеса в ВВП района должна составить 23,5%. Основной упор делается на развитие бизнеса в сельских регионах. Районным отделом предпринимательства были организованы встречи с инвесторами в сфере производства, хранения и переработки сельскохозяйственной продукции. Ведутся совместные работы с филиалом АО «Фонд развития предпринимательства «Даму» в г.Талдыкорган по реализации Единой программы поддержки и развития бизнеса «ДКБ 2020».
Число субъектов малого и среднего бизнеса в 2019 году выросло на 334 единицы и составило 18610 единиц, в том числе 854 малых предприятий, 7262 ИП, 10494 крестьянских хозяйства. Было введено в строй 24 производственных объекта, создано 130 рабочих мест. В структуре МСП наибольшая доля приходится на фермерские хозяйства (свыше 60 процентов), юридические лица составляют в среднем 15 процентов, индивидуальные предприниматели – свыше 20 процентов.
Объем налоговых поступлений от МСБ за 2019 год составил 5 млрд 464 млн. тенге, что в сравнению с 2018 годом больше на 1 млрд 895 млн тенге, рост на 53,1 процента. Количество субъектов МСБ увеличилось на 528 единиц, введено в эксплуатацию 27 новых объектов, создано 194 новых рабочих места.
В рамках государственной программы «Дорожная карта бизнеса-2020» было профинансировано 23 бизнес-проекта на сумму 1 млрд. 320 млн.тенге, что по сравнении с 2018 годом больше на 13 проектов.
Объем розничного товарооборота по итогам 2019 года достиг 55 млрд. 28 млн тенге. Данный показатель по сравнению с 2018 годом увеличился на 4 млрд. 69 млн. тенге, рост составил 108 процентов. По итогам 2019 года объем произведенных товаров и оказанных услуг МСБ района достиг 100 млрд. тенге, что сопоставимо с ВВП агросектора. По сравнению с 2018 годом данный показатель увеличился на 132 млн. тенге или на 100,2 процента.
На начало марта 2020 года в районе действуют уже 1988 предприятий МСБ, в том числе 1101 малых, 7619 индивидуальных, 10468 крестьянско-фермерских хозяйств. Функционируют 1012 объектов торговли, 13 рынков, 175 объектов общественного питания, 362 объекта сферы услуг.
В 2019 году численность занятых в сфере МСБ на 1 марта 2019 года была 49460 человек, на тот же период 2020 года – 49580 человек.
К 1 марта 2020 года предприятиями МСБ было произведено товаров и услуг на 100044,6 млн тенге, рост составил 100,2 процента к началу марта 2019 года ( 99868,5 млн тенге). В бюджет к 1 марта 2020 года уплачено 5464,1 млн тенге налогов (за тот же период 2019 г. – 3487,2 млн тенге).
Предприятия промышленности района включены в Каталог товаропроизводителей области, где имеется полная информация о видах выпускаемой продукции и производственных мощностях крупных, средних и малых предприятий. Доля переработки сельскохозяйственной продукции в общем объеме промышленного производства достигла 93%, производство продуктов питания занимает свыше 70 процентов. Действуют более 74 производств по переработке сельскохозяйственного сырья. Объем промышленного производства по итогам 2019 года составил 40 млрд. 536 млн. тенге, что по сравнению с 2018 годом больше на 3 млрд. 180 млн. тенге (рост на 8,5 процентов).
Бизнесом реализованы такие крупные проекты как открытие швейного цеха ТОО «Шелек-Болашак» в Аватском округе на 100 млн тенге, завод гранулированной люцерны ТОО «Агро Экспорт Импорт» (200 млн тенге), мясокомбината ТОО «Ақтай сауда» (550 млн тенге), строительство птицефабрики ТОО «Нұрлы құс» (инвестировано1800 млн тенге), завод по переработке соевых бобов ТОО «Жетысу соя», сумма инвестиций составит 1,5 млрд тенге.
В районе продолжается работа по увеличению доли казахстанского содержания в закупках товаров, работ услуг нацкомпаний, госорганов, системообразующих предприятий.
Введен в эксплуатацию ТОО «ASSORTI Rancho» в селе Саймасай. Мощность проекта составляет 1000 тонн мяса птицы. Создано 22 новых рабочих мест. Привлечено 200 млн. тенге инвестиций. ТОО «Энерго Əлем» сдана ЕГЭС-1 мощностью 4,5 мегаватт на р. Есик, создано 37 новых рабочих мест. Привлечено инвестиций на сумму 814,0 млн.тенге. создано 15 рабочих мест. В Масакском сельском округе запущена первая очередь ветровой электростанции ТОО «Нурлы ВЭС» на 4,5 МВт. Начато строительство ветровой электростанции мощностью 50 МВт ТОО «Энергия Семиречья».
Центром экономического роста района определена Алматинская агломерация, в которую входят 46 населенных пунктов, главный из которых город Есик. В 2019 году предприятиями Есика было произведено промышленной продукции на 13 млрд. 447 млн. тенге, что на 898 млн.тенге больше чем в 2018 году (рост 107 процентов). Было завершено строительство ГЭС-1 на реке Есик мощностью 4,5 МВт. В рамках программы «Дорожная карта бизнеса - 2020» государством оказана финансовая поддержка двум проектам на сумму 331 млн. 830 тыс. тенге. (детский сад ТОО «Мейірімді періште» – 184 млн. тг, ТОО «Трансфур» - 147 млн. 830 тыс.тг). Субъекты малого и среднего бизнеса по итогам 2019 года в Есике составили 6339 единиц. Открылись 26 предприятий в сфере услуг и торговли, которые создали 171 дополнительное рабочее место. Общее количество предприятий по Алматинской агломерации около 600, в том числе: крупные - 3, средние – 135, малые – 452, в том числе крупные: АО «ФудМастер», АО АПК «Адал», АО «ГолдПродукт», средние: ТОО «Электрокабель», ТОО «АДСК», ТОО «Есикский плодоконсервный завод» и др. Основное направление – переработка сельскохозяйственной продукции, выпуск промышленных товаров и стройматериалов.
В числе рисков для нашего бизнеса демпинг со стороны китайских и российских товаропроизводителей; низкий уровень инновационной активности; снижение спроса и сужение рынков сбыта на выпускаемую продукцию. В районе открыт ряд новых производств, материально-техническое оснащение которых позволяет производить конкурентоспособную продукцию, но многолетнее доминирование на казахстанском рынке зарубежных производителей не позволяет предприятиям развивать производственные мощности. Дополнительным препятствием для предпринимательства стала пандемия коронавируса, из-за которой закрываются предприятия, затруднен сбыт продукции, снижается количество рабочих мест. Не избежал потерь и бизнес нашего района. Однако ряд беспрецедентных мер по финансово-кредитной, налоговой поддержке, материальной помощи неработающим предпринимателям со стороны государства позволяет надеяться, что бизнес-структуры выйдут из кризиса с минимальными потерями, сохранят рабочие места и производство.
И.ТУРАНИН
Все мы видим, как остро развивается ситуация с эпидемией коронавируса во всем мире. В арифметической прогрессии растет число заболевших. Под ударом оказалась вся мировая экономика, уже сейчас прогнозируется её спад.
Коронавирус — это беспрецедентная угроза для населения и нашей страны, в частности нашего района, которая требует немедленного принятия ряда радикальных противоэпидемиологических, а также карантинных мер в целях недопущения распространения инфекции.
Сложившаяся ситуация – это вызов всему обществу. Она требует максимально слаженных действий, признания ответственности не только за своё здоровье, но и за здоровье окружающих.
Учитывая темпы распространения коронавирусной инфекции, а также и то, что очень много людей из сельских населенных пунктов едут в районный центр, в целях безопасности граждан, в районе с 1 апреля текущего года был усилен санитарный режим, включающий в себя ряд ограничительных мер с установлением на территории района санитарных и мобильных постов, на которых круглосуточно работают сотрудники полиции, медицинские работники, сотрудники исполнительных органов и специалисты управления охраны общественного здоровья. С 15 апреля необходимый карантин ввели по всей Алматинской области.
Ведется работа по подготовке учреждений здравоохранения к принятию граждан, заразившихся коронавирусом и обеспечению медицинского персонала всеми необходимыми средствами защиты.
Сегодня в районе действует специально созданный акимом района штаб, членами которого осуществляется круглосуточная работа по сбору и мониторингу информации о наличии и распространении инфекции в районе, а также координируется деятельность задействованных в борьбе против инфекции государственных органов и представителей гражданского общества.
Кроме того, в районе сформированы мониторинговые группы из числа сотрудников уполномоченных государственых органов, участковых инспекторов полиции, депутатов районного маслихата, призванные осуществлять контроль за исполнением Указа Президента Республики Казахстан «О введении чрезвычайного положения в Республике Казахстан» в Енбекшиказахском районе Алматинской области.
В целях поддержки экономики района для осуществления антикризисных мер, на очередной сессии районного маслихата было выделено 7,9 млрд. тенге, включая 98 проектов.
В рамках инициированной Главой государства общереспубликанской акции «Біз біргеміз!», в районе осуществляется благотворительная помощь малообеспеченным семьям со стороны государственных органов и волонтеров.
Следует отметить, что и со стороны народных избранников – депутатов ведется огромная работа в их избирательных округах по оказанию необходимой
помощи малоимущим и многодетным, а также разъяснению жителям нашего района через СМИ о необходимости неукоснительно выполнять требования по соблюдению карантина и санитарных норм. Только так мы сможем предупредить распространение данной инфекции на улицах районного центра и сел.
Решительные действия Правительства Республики Казахстан в настоящее время позволили держать ситуацию под контролем и дали запас ценного времени для разработки дополнительных мер по борьбе с распространением новой коронавирусной инфекции.
Как подчеркнул Президент, Казахстан одним из первых принял необходимые меры и благодаря введению режима ЧП стране удалось предотвратить неконтролируемое распространение вируса. Без этого количество инфицированных могло быть в разы больше.
«Благодарю всех казахстанцев за понимание, спокойствие и выдержку, – сказал Президент. – Мы не допустим паники, и в этом граждане должны поддержать государство. Сейчас это важно, как никогда». Президент назвал героями всех казахстанских медиков и добавил, что дополнительные меры поддержки тех, кто находится на передовой борьбы с пандемией, самое малое, что власть может сделать для врачей и медработников. Касым-Жомарт Токаев поблагодарил за работу и сотрудников полиции, и военнослужащих.
Президент говорил о работе и жизни в режиме ЧП, о трудностях, с которыми приходится сталкиваться простым казахстанцам. Токаев рассказал о шагах, которые предпримет власть, чтобы поддержать население и бизнес.
Пенсии и государственные пособия, включая адресную социальную помощь, будут проиндексированы на 10% в годовом выражении.
Будет расширен охват дополнительными социальными выплатами в размере одной минимальной заработной платы, которая будет выплачиваться ежемесячно на период чрезвычайного положения. Эти меры охватят порядка трех миллионов казахстанцев.
Президент продлил с 1 апреля до 1 июля право получать медицинскую помощь в системе обязательного социального медицинского страхования всем казахстанцам. На этот период обслуживание граждан в медучреждениях должно осуществляться в полном объеме, независимо от статуса участника ОСМС.
Будет расширен перечень категорий граждан, которым должны предоставляться бесплатные продуктово-бытовые наборы. Такой пакет помощи должен быть дополнительно предоставлен инвалидам первой, второй, третьей групп, детям-инвалидам и официально зарегистрированным безработным. Это мера охватит более 800 тысяч человек. Постепенно от «продуктовых корзин» помощь перейдет к перечислению средств для самостоятельного выбора и покупки.
70 млрд тенге будет выделено из бюджета и доведено до фермеров через АО «Аграрная кредитная корпорация». Ставка для конечных заемщиков не будет превышать 5%. Дополнительно на эти цели в рамках программы «Экономика простых вещей» будет выделено 100 млрд. Конечная ставка в
рамках этой программы по всем отраслям составит 6%. Президент поставил перед правительством задачу по удешевлению цены дизтоплива для сельхозпроизводителей до 165 тенге за литр, или на 15% от рыночной цены.
Оставшимся без работы из-за карантина крупных городов молодым людям, которые готовы выехать на работу в рамках дорожной карты занятости, будут предоставлены «подъемные» в размере 2 МЗП, или 85 000 тенге, сразу же после прибытия к месту работы. Не взамен, а в дополнение к регулярной заработной плате. Будут развернуты мобильные рекрутские пункты, в рамках которых акиматы проведут разъяснительную работу, экспресс-тестирование на коронавирус, сбор и транспортировку работников до места новой работы. Всех занятых по дорожной карте бизнеса работодатели обязаны обеспечить достойными условиями труда и средствами защиты.
Для поддержки МСБ будут налоговые преференции, отсрочки по платежам по займам, снижение и унификация ставки кредита, увеличение объема государственных гарантий. Обращаясь к банкам второго уровня, президент напомнил, что в трудные для банков моменты государство оказало им значительную помощь. Сейчас от банков нужна поддержка населению и отечественному бизнесу. При необходимости в случае дальнейшего ухудшения ситуации правительство и финансовые регуляторы примут меры по решению данного вопроса.
Для реализации пакета антикризисных мер будут задействованы все необходимые источники средств, включая Государственный фонд социального страхования, ресурсы и инструменты Национального банка. Средства Национального фонда, созданного первым президентом – Елбасы, будут расходоваться рационально.
«Эпидемия коронавируса – временное явление, и мы обязательно его победим. Не отчаивайтесь! При всей опасности эта болезнь не является абсолютно фатальной, от нее излечиваются. Мы, государство и общество, сделаем все возможное, чтобы помочь Вам» - резюмировал Президент.
Сегодня, когда практически весь мир столкнулся с данной инфекцией и все страны испытывают трудности в связи с быстрыми темпами распространения пандемии, мы все как никогда должны показать дисциплинированность в условиях карантина. Каждый житель нашего района должен начать в первую очередь с себя, стать примером для других.
Как говорил Герой Советского Союза Бауыржан Момышулы: «Всякая цель в жизни достигается борьбой. Разобщенность – помеха в борьбе к достижению цели». Все меры, которые принимаются и еще будут приняты, сработают, дадут результат, если мы проявим сплоченность, дисциплинированность в условиях данной ситуации. Мы должны действовать вместе, чтобы не допустить дальнейшего распространения инфекции, и только тогда мы сумеем победить ее. Все это не только ради нас самих, но и ради нашего будущего поколения, чтобы наши дети, внуки и правнуки могли гордиться нами. Любой поступок человека – это результат его дисциплинированности. А дисциплина – это отражение человеческой души, его сознания, его мышления, его нрава. Наряду с этим, нам всем необходимо
проявлять заботу о близких, о тех, кому нужна помощь и поддержка. Сила нашего общества заключается в солидарности, взаимовыручке и взаимопонимании.
Будьте здоровы и берегите себя и своих близких!
Б.Ахметов,
секретарь Енбекшиказахского районного маслихата
Әрбір ұлттың өзіне тән әдет-ғұрып, салт-дәстүрі бар. Аты-жөнін, тегін ұлттық ерекшеліктерін ескере отырып жаздыруға да құқылы. Демек, тәуелсіздік алғанына 30 жыл толатын, 70 жыл бойы орыстандыру саясатын басынан кешкен қазақ халқы да аты-жөнін, тегін -ов, -ев, -ева, -ова жалғауларынсыз жаздыруға құқылы. Алайда өзіміз қазақ болуға қалаймыз?...
Анығы осы. Аты-жөніңіз бен тегіңізді қазақы жаздыру - таза қазақ болудың алғышарттарының бірі. 1917 жылы жалпықазақ съезінде Алашорда көсемі Әлихан Бөкейхан: «Қазақтың аты-жөнін орыс халқына еліктеп, «-ов, -ев», – деп жазу тоқтатылсын! Бұдан былай қазақ азаматтары өз аты-жөндерін ұлттық дәстүрмен Абай Құнанбайұлы деген сияқты жаздырсын, біз де Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейханұлы болайық!», – деп үндеу тастап, арнайы қаулы қабылдаған. Ал қылышынан қан тамған кеңестік кезеңде батыр Бауыржан Момышұлы елеулі екі бердей ерлік жасағанын ешкім де жоққа шығармас. Алғашқысы, батырдың ешкімнен именбей, өз тегін қазақша жаздыруында. Екіншісі, сол тегін арқалай жүріп, Ұлы Отан соғысында теңдессіз ерен ерлік жасағандығы. Ұлттық рухын жығып алмай тік ұстаған батыр бабамыздан неге үлгі алмасқа?
Сондай-ақ, Елбасының 1996 жылдың 2 сәуіріндегі №2923 Жарлығының 1-тармағында: «Ұлты қазақ азаматтар өздерінің тегі мен әкесінің атының жазылуын қазақ тіліне тән емес аффиксті алып тастай отырып, өзгертуге хақылы, алайда тегі мен әкесінің атының түбірлік негізі сақталуы тиіс. Бұл ретте әкесінің атын жазған кезде азаматтың жынысына қарай «ұлы» немесе «қызы» сөздері қосылып, бірге жазылады» деп тайға таңба басқандай анық жазылған. Ал «Неке және отбасы туралы» заңның 28-бабында: «Тууды тіркеу кезінде ұлты қазақ азаматтардың атын, әкесінің атын және тегін мына төмендегі үш мүшелік антропонимдік белгілеу жүйесі: аты, әкесінің аты, тегі бойынша дұрыс жазуға және айтуға назар аудару керек. Мұнымен қатар азаматтардың қалауы бойынша қазақтың тегі мен әкесінің атын жазу кезінде қазақ тіліне жат — ов, — ев, — ова, — ева, — ин, — и, — ины, — на, — овна, — евна, — ович, -евич жұрнақтары алынып тасталып, олардың орнына «ұлы, қызы» жалғаулары бірге қосылып жазылады» делінген. Сонымен қатар, қазіргі ереже бойынша «-ов» және «-ев» жалғауларынан арылғысы келетін азаматтар екі түрлі нұсқаны таңдай алады екен. Бірі – тегінің түбірін қалдыру, екіншісі – «-ұлы», «-қызы» деген сөзді жалғау арқылы. Демек, таза қазақ болу өз қолыңызда.
Ауданымызда кеңестік кезеңнің көзін көрген тұрғындар болмаса, еркін елде дүниеге келген нәрестелердің тегі түгелдей дерлік қазақша жазылуда. Бұл турасында аудан әкімдігі азаматтардың хал-актілерін тіркеу бөлімінің бас маманы Ғалия Кулимбаева мынандай мәліметтер берді. Ағымдағы жылдың қаңтар айында ғана туған нәрестелерге туу туралы куәлік алу үшін аудан тұрғындарынан 370 өтініш түскен. Оның 238 өтінішін қазақ ұлтының өкілдері берген. Осы өтнішітер бойынша дайындалған құжаттарға ов, ев, ова, ева жалғауларынсыз ұл туса ұлы, қыз туса қызы деген жалғаулармен жазылған.
«Ештен кеш жақсы» дейді дана халқымыз. Әлихан Бөкейхан көтерген ұлттық идея, ұлт болып ұйысуымызда алғышарттың бірі десек, еркін елде дүние есігін ашқан нәрестелер батыр Бауыржан Момышұлындай қайсар, Абай Құнанбайұлындай дана, Ахмет Байтұрсынұлындай кемеңгер болғай.
Әділет САРЫБАЙ
Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдардың бірі. Осы орайда Рахат ауылдық округі №1 орта мектебінде білім, білік дағдыларды алу үрдісі оқытушы мен білім алушылардың алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен қашықтықтан жүзеге асырылып отыр.
Қашықтықтан оқыту технологиясын қолдану арқылыбілім берудегі мақсатымыз – сапалы білім беру қызметінде білім алушылардың мүмкіндіктерін кеңейту, олардың білім қажеттіліктерін тұрғылықты жеріне, әлеуметтік жағдайына, жасына, денсаулығына және өмірдің өзге себептеріне қарамастан қамтамасыз ету. Мұғалім-оқушы-ата-ана. Осы үштік біріккенде қашықтан оқыту нәтижелі болады. Демек, мұғалім, ата-ана, оқушы арасындағы сенімді сыйластықты, бір-біріне деген қарым-қатынасты нығайта отырып, білім беру жүйесіндегі өзгерістерге қолдау көрсетсе, үлкен жетістік болары сөзсіз.
Қазіргі уақытта қашықтықтан өткізілетін сабақтарға мұғалімдер мен оқушылар жоғары деңгейде қатысуда. Білім алушылардың интербелсенділіктерін арттыру мақсатында өзара әрекет етудің online-offline стандартты сервистерінен басқа (чат, конференция, электрондық пошта) қашықтықтан сабақты өткізу сервистері қолданылуда. Әлеуметтік жағдайы төмен оқушыларды пәндік тапсырмалармен қамтамасыз етуде 12 еріктілер тобы жұмыс жүргізуде. Алдағы уақытта мектеп педагогтарының кәсіби шеберлігінің және әрбір оқушыға деген сезімтал қарымқатынастың арқасында біздің балаларымыз іргелі білім алып, өздерінің қабілеті мен таланттарын дамыта алады.
Жаңа бағыт, жаңа жүйе қоғамның кез келген өзгерісіне бейім, жаңашылдыққа жаны құмар ауданымыздың жас ұстаздарының қоғамдастықта инновациялық құралдар арқылы қашықтықтан білім беруі біз үшін тиімді деп айта аламын. Себебі, біздің кәсіби деңгейімізді жетілдіруге, педагогикалық шеберлігімізді шыңдауға, білім алушыларға психологиялық қолдау көрсетуге, ақпараттық коммуникациялық технологиялар арқылы тәжірибе алмасып, бір-бірімізге бағыт-бағдар беруге, интернет арқылы ұйымдаса отырып жұмыс жүргізуге қашықтықтан оқыту зор мүмкіндік беруде. Демек, алдағы уақытта табысты, позитивті, шығармашыл, ізденімпаз жаңа формация педагогы ретінде қалыптасуға жол ашты. Әрі болашақта, білімнің тиімді технологияларын қолдана отырып, өзін-өзі дамытуға құштар, икемді, ақпаратты, интеллектуалды жас ұрпақ тәрбиелейміз!
Мадина ЕДІЛ,
«Рахат ауылдық округі №1 орта мектебі» КММ
директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары
Емі жоқ індет әлем кеңістігін кезіп жүр. 17 сәуір күнгі мәліметтерге сәйкес – 2 млн 182 мың 823 адам аталған індетті жұқтырған. Аты жаман аурудан, әсіресе, АҚШ, Испания, Италия, Франция және Германия мемлекеттері зардап шегуде. Ел шебіне енген індет қазақстандық азаматтарды да әуре-сарсаңға салып, жұқтырғандар саны күн санап арту үстінде. Осы себепті жедел түрде төтенше жағдай енгізіліп, аудан аумағында да алдын алу шаралары жүргізілді. Атап өтетіні, аталған індетпен күрес майданында алғы шепте дәрігерлер қауымы жүр. Өз өмірлерін қатерге тігіп науқас адамды ажалдан арашалап қалу жолында жан сала еңбек етіп жүрген ақ халатты абзал жандар мен аудандық көпсалалы емхананың қауіпті індетпен күресудегі әлеуеті жайында емхана басшысы медицина ғылымдарының кандидаты, Жамиля Абеуовамен сұхбат жүргізген едік.
– Жамиля Санаққызы аудан аумағындағы қауіпті індеттің алдын-алу шаралары жайында айтып өтсеңіз?
– Бүгінгі таңда аудандық көпсалалы емхана персоналы күшейтілген карантин режимінде жұмыс істеп жатыр. Бұл дегеніміз емхананың өз ішінде дезинфекция жұмыстарын жүргізуден бастап, барлық қызметкерлер қорғаныс киімдері мен міндетті түрде бетперде және қолғап киіп жүруі тиіс. Сондай-ақ, келімді-кетімді адамдардың бәрі тексеріліп, келушілердің науқастармен қарым-қатынасы шектелді. Бұл – ең алдымен емхана қабырғасындағы дәрігерлер мен науқастардың қауіпсіздігі үшін істелген шара. Ал аудан аумағында індет кеңінен таралған жағдайда, облыс және аудан әкімдігімен бірлесіп жасалған жұмыс жоспарлары бекітілген. Жоспарға сәйкес аудан аумағында науқастар немесе күдікті тұлғалар анықталған жағдайда емхана ҚР денсаулық сақтау министрлігі облыстық және аудандық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау қызметінің сілтемесімен Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау министрлігі бекіткен алгоритмге сәйкес жұмыс атқарады.
– Бұл жұқпалы індетпен күресуде емханада эпидемиолог мамандар бар ма?
– Әрине емханамызда екі бірдей эпидемиолог маманымыз бар. Сондай-ақ, ҚР денсаулық сақтау министрлігі облыстық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау комитетінің эпидемиолог мамандарымен бірлесіп, бүгінгі таңда індеттің ошағы Алматы қаласына аудан аумағынан барып-келіп жұмыс істеген екі мыңнан аса адамды үй бақылауында ұстап отырдық. Олар індеттің анықталу кезеңі екі апта бойы қатаң бақылауда болып, карантиндік мерзімнен шықты. Алайда, бүгінгі таңда індет жұқтырушылармен қарым-қатынаста болған және шет мемлекеттерден келген бақылауымызда үй карантинінде отырған аудан тұрғындары бар. Сондай-ақ, індетке шалдығу қаупі басым бұрыннан созылмалы ауруларға шалдыққан тұрғындармен және жүкті әйелдермен, жаңа туылған нәрестелері бар аналарға қызметкерлеріміз үнемі хабарласып, қашықтан бақылау жүргізуде.
– Аудан аумағында коронавирус індетіне шалдыққан тұрғындар бар ма?
– Аудан аумағында аталған індетке шалдыққан тұрғындар бар. Сондай-ақ, олармен қарым-қатынаста болған адамдар анықталып, бүгінгі таңда емханаға жатқызылды. Олардың барлығы өздерін қалыпты сезінуде. Індеттің белгілері жоқ.
– Індет жұққан жағдайда алдымен адамның өкпесін зақымдайтыны анықталып отыр. Бұл тұрғыдан алғанда науқасқа жасанды тыныс алу құралдар ауадай қажет. Сонымен қатар індет жұқтырғандарды жедел түрде анықтайтын тест құралдары емханада бар шығар?
– Иә, жасанды тыныс алуға арналған аппараттың бізде 24 данасы бар. Бірақ оларды бүгінгі таңда қолданып отырған жоқпыз. Ал экпресс тест құралдары ауданға берілмеді. Олар індет ошақтары Алматы мен Нұр-Сұлтан қалаларында қолданылуда. Біз күдікті деп танылған тұрғындардан сілекейін және қанын алып ҚР денсаулық сақтау министрлігі тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау қызметінің келісімімен облыстық зертханаға жібереміз. Ондағы зерттеу жұмыстарының қорытындысына сәйкес тұлғаға диагноз қойылады.
– Індетті жұқтырмау үшін тұрғындарға қандай кеңес бересіз?
– Бірінші, карантиндік режимді қатаң сақтау. Адамдармен қарым-қатынасты шектеу. Сондай-ақ, тазалықты сақтау. Міндетті түрде қолды сабындап жуу және антисептикалық сұйықтықтарды қолдану. Әр төрт сағат сайын есік тұтқаларын және індет жұқтырушы вирустардың қонуына және ұзақ уақыт жатуына қолайлы бөлменің барлық жерлерін сүрту. Вирусқа мінездеме берсек, ол өте ауыр болғандықтан ауа арқылы ұшып жүре алмайды. Сондықтан, әсіресе, ұялы телефондардың бетін, есік, терезелерді сүртіп тұрған ләзім. Ал адамдар арасындағы ара-қашықтық 1,50 метр болуы тиіс. Егер жұмыс істемеуге мүмкіндік болса, үйде отырғандарыңыз абзал. Сондай-ақ, бар ауыртпалықты дәрігерлерге салмай, тұрғындар өз қауіпсіздіктерін қамтамасыз етуі керек. Бұл індетпен күрес – барлығымызға ортақ күрес.
– Сұхбатыңызға рахмет. Індетпен күресуде сіздерге ерік-жігер және таусылмас қуат тілейміз.
Әділет САРЫБАЙ
Новости о расползании коронавируса по планете заняли верхние строчки в сводках новостей. Пандемия коронавируса породила невероятное количество слухов и дезинформации и спровоцировала появление различных фейков. Противоречивые и ложные сведения распространяют пользователи социальных сетей и мессенджеров. Психологи выделяют два типа распространения фейков – намеренный и случайный. Первый тип, это те, кто видит масштабы ложной информации, и получает при этом удовольствие. И второй тип злоумышленников, который распространяет тревожные новости намеренно. Чаще все это происходит в моменты происшествий. Причина широкого распространения ложных новостей заключается в том, что государственные органы не могут незамедлительно делать заявления. Пока они собирают достоверную информацию и готовятся к официальному заявлению, люди, которые хотят нанести ущерб государству, начинают распространять ложь.
В Казахстане принят закон о распространении ложной информации. Он предусматривает довольно серьёзную ответственность. За распространение заведомо ложной информации посредством СМИ и информационно-коммуникационных сетей следует наказание в виде штрафа, исправительных работ и даже лишения свободы сроком до 3 лет. (Ст.274 ч. 2 УК РК). Уже привлечено к ответственности несколько человек, которые распространили в соцсетях различного характера видеоролики о коронавирусе. Мы просим вас не поддаваться панике и не пользоваться непроверенной информацией, особенно распространяемой через мессенджер WhatsApp и социальные сети.
Обезопасить себя от ложной информации в цифровой среде довольно сложно. Однако выход всё же есть. При поступлении видео или аудио, вызывающего сомнение, необходимо устроить его проверку. Зайдите на сайты государственных органов или новостных ресурсов и найдите официальные комментарии. Самый верный способ недопустить распространения ложных сведений – удалить сообщение и не пересылать дальше никому.
Напоминаем, что согласно постановлению главного государственного санитарного врача области с 00.00 часов 31 марта 2020 года вступило в силу усиление ограничительных мер на территории Алматинской области. Временно приостанавливается работа непродовольственных торговых центров, бизнес-центров, дошкольных учреждений, компьютерных клубов, игровых заведений, рынков, пунктов общественного питания и т.п. Ограничено время работы продуктовых магазинов и аптек, банков второго уровня, почтовой связи, услуг частных нотариусов.
Ограничено передвижение граждан старше 65-ти лет. Несовершеннолетним запрещается самостоятельное передвижение без присмотра родителей. Запрещено посещение парков, скверов, набережных, спортивных площадок и придомовых детских площадок.
Объекты малого и среднего бизнеса, кроме предприятий, производящих продукты питания, медикаменты, средства индивидуальной защиты, дезинфицирующих средств, приостановят свою деятельность до особого распоряжения либо с учетом своей деятельности обеспечат дистанционный режим работы.
С официальной и актуальной информацией по принимаемым мерам в борьбе с коронавирусной инфекцией, можно ознакомиться на сайте www.coronavirus2020.kz.
Пресс-служба
Енбекшиказахского районного суда
Ежелден көшпенділер даласында түрменің болмағаны тарихтан мәлім. Оның басты себебі халқымыздың түрмеге тосырқай қарайтын дархан мінезінен болса керек. Бір жағынан бұл ел арасында қатаң сақталған ұлттық салт-дәстүрге негізделген тәртіптің көрнісі екені анық. Аталарымыздың ардан аттамай, тәртіпті бұзбай, қиянатқа бармай ел арасындағы береке мен бірлікті, татулық пен келісімді сақтай алуының түп-төркінін парыз деген бір ауыз сөздің айналасына топтастыруға болады. Яғни, әр адам өз міндетін жақсы біліп, ел мен жер, отбасы алдындағы парызын адал атқарса, заңның ешқашан бұзылмасы бесенеден белгілі. Ондай елде түрме мен жазаның да керегі шамалы.
Әрине, айрандай ұйыған бабаларымыздың дәуірінде қылмыс болмады, тәртіп бұзылмады деуден ауылақпыз. Онсыз да жер бетіндегі барша қабилалардың бәрінде тентек пен сотқар, содыр мен басбұзарлар ежелден бар екені рас. Сондықтан қазақ даласында да жер дауы, жесір дауы, құн дауы, мал дауы секілді тартыстар жиі болатын. Бірақ ақылман билердің екі ауыз сөзімен ымыраға келіп, даудың одан әрі ушығып арты керіс пен жаңжалға ұласуына жол берілмейтін. Иә, екі-ақ ауыз сөзбен бітісетін. Ол үшін құжаттың да, соттың да, заңгердің де керегі шамалы еді. Өйткені, ел алдында татуласуға уәделесіп пәтуаласатын. «Уәде – құдайдың сөзі» дегенді бала кезінен миына шегелеп алғандықтан сөзінен танып, ардан аттауға намысы мен ұяты жібермейтін. Егер қандай да бір жағдаймен бір тентек тәртіпті бұзса, ол үшін оның өзі ғана емес, жалпы руы жауап беретін. Демек барлығы «бәріміз біріміз үшін, біріміз бәріміз үшін» деген қатаң әскери тәртіпке бағынатын. Сондықтан жалпы рудың абыройы мен беделі үшін сол ауылдың абыз ақсақалдары жастарының әр қадамын қатаң бақылап, шектен шығып, өзімбілермендікке салынуына ешқашан жол бермейтін.
Қазақта бата беру деген бір жақсы дәстүр бар. Бата дегеніміз бүгінгі біз білетін ас пен басқа ғана жарайтын нәрсе емес, керісінше, аясы өте кең ғұрып. Кезінде бабаларымыз ел үшін игі іс бастарда, бес қаруын асынып жауға аттанғанда, аламан мен бәйгеге түсерде, қысқасы адам өміріндегі әрбір жақсылыққа сол өңірдегі ең сыйлы, абыройлы кісілерден арнайы түрде бата алатын болған. Бұл бүгінгі тілмен айтқанда бастаған ісіне елінің рұқсатын алу үшін берілген ресми құжат іспеттес. Сонымен бірге, сол шаруаны тыңғылықты әрі жақсы аяқтауына рух пен жігер, күш пен қайрат беретін мотивация да бола алады. Ал бата алынбай басталған шаруа елдің рұқсатынсыз басталған іс болғандықтан оның соңы да дұрыс болмайтын. Бабаларымыз «баталы ер арымас» деп ризалықпен, елдің рұқсатымен, салт-дәстүр мен тәртіптің аясында жасалған жұмыстардың тиянақты, ал іске асырушының беделді болатынын да меңзесе керек.
Бүгінгі күнде Еуропа мен АҚШ секілді елдерде заңгерлік өте табысты қызмет саналады. Әрине, заңгердің жоғары сұранысқа ие болуы заман талабынан туындаған мәселе екені айдан анық. Бірақ заңгерлерді қатты қажет ете қоймайтын елдер де бар. Ол елді даму жағынан артта қалған елдерден іздесеңіз қателескеніңіз. Дәл сондай елдердің бірі – даму жағынан «Үлкен жетіліктің» ішінен ойып тұрып орын алған, ғылымы мен білімі технологиясы жағынан әлемдік көшбасшы саналатын әйгілі Күншығыс елі. Яғни Жапония дейтін мемлекет. Сізді де осындай мемлекетте заңгердің сұранысқа ие болмауы неліктен деген сұрақ мазалады ма?! Оның төркіні бұл елдің ежелден қалыптасып, бүгінде жаңа заманмен астасып кеткен ұлттық салт-дәстүрінде жатыр. Жапондарда да ежелгі көшпенділер секілді заң ұғымынан гөрі парыз ұғымы басым. Жапонның әрбір азаматы мемлекет пен қоғамның, отбасы мен жақындарының алдында мойнына үлкен жауапкершілік арқалайды. Ал ол жауапкершілікке немқұрайды қарау жапондардың миына кіріп-шықпайды. Өйткені парыз ұғымы олардың қанына сіңіп, сүйегіне өтіп кеткен. Мәселен, жапон мектептерінің есіктері сағат сегізде жабылады. Кешігіп қалғандар не істейді дейсіз ғой. Ал жапондар кешікпейді. Баратын немесе кездесетін жерлеріне уақытынан ең азы он минут ерте бару олар үшін парыз. Кешігу немесе дәл уақытында бару дегенді олар мүлдем түсінбейді. Мектептегі жағдай да солай. Мектептің есігі сегізде жабылуы тиіс. Өйткені олар ешкімнің кешікпейтінін біледі. Сондықтан оларға мектепке сегізде келу керек деген заңның да қажеті жоқ әрі ондай заңның болуы жапондар үшін күлкілі. Ендеше осындай жауапкершілік пен парызға құрылған өмір салтын ұстанған жапондарға заңгердің керегі бар ма?! Әрине, жоқ. Бұл үрдіс мемлекет пен жалпы қоғамда, ұйымдар мен мекемелерде, компаниялар мен басқа да орындарда да қатаң сақталған. Сол себептен кез-келген ұйым мен компаниялардың кадрлары арасында заңгерлер жоқ. Егер шетелдіктермен жұмыс барысында заңгерлерге қажеттілік туылса, оларды басқа елдерден жалдап алады. Заңнан гөрі парызды бірінші орынға қоятын жапондарда да салыстырмалы түрде қылмыстың аз болуы біраз жайттан хабар берсе керек.
Бабаларымыздың парыз бен жауапкершілікке құрылған қоғам аясында тіршілік кешкен кездерінде әлемге аты мәшһүр болып тұрды. Соның арқасында береке-бірлігі артып, ал береке-бірлігінің артуы нәтижесінде жұмылған жұдырықтай болып айналасына қаһар шашып тұрды. Кейінгі кездерге дейін осы ілкі дәстүрдің жібін үзбей, ұлы ғұрыптың қаймағын бұзбады. Біздің күшіміздің осында екенін жақсы білген жауларымыз да ең бірінші осы тұсымызға шабуыл жасады. Отаршылдар бұрынғы парыз бен жауапкершілікке құрылған өмір салтымызды құлдырату үшін біртіндеп заң мен жарғыға негізделген басқару жүйесіне көшіре бастады. Міне осыдан бастап бірінің үстінен бірі арыз жазып арызқой болу, бұрынғы екі ауыз сөзбен бітетін дауды екі-үш жылға созатын мылжыңдық секілді кеселдер жабысты. Қазақ даласында ешқашан болмаған түрме мен абақтылар бой көтере бастады. Осылайша парыз бан махаббат кейінге ысырылып, құқық пен жарғы алға шықты. Әрине, біз бұл жерде құқықтық пен жарғының рөлін төмендетіп отырғамыз жоқ. Тек құқық пен заңға негізделген жол парызға негізделген жол секілді барар жеріңе тура жеткізер даңғыл жол емес еді. Ол соқпағы мен бұрылысы көп шытырман жол болатын. Парыз бұра тартуға келтірмей жауапкершілігіңді арқаңа асып беретін болса, ал мұнда ебін тапқандар жауапкершіліктен жалтарудың амалын тапса жетіп жатыр. Осылайша «заң аясында» заңды бұзып ойына келгенін істеуге мүмкіндік туады. Ал сенген заңды тұлғаң немесе төрешің әділетке емес ақшаға жақтасса ар жағы айтпаса да түсінікті.
Бүгінгі Қазақстан Республикасында да АҚШ пен Еуропадағыдай болмаса да заңгерлерге сұраныс бар. Қаптаған тармақтар мен баптардың аясында құқыңды қорғайды не жазаңды тартқызады. Әйтеуір қоғамда заң өз миссиясын орындап жатқанын байқап жүрміз. Жасыратыны жоқ заң жүзінде емес, айналма жолмен іс бітіретіндер де жетерлік. Кеңестік жүйеден мұраға қалған заңға бағынғанды емес, заңнан айналып өтетіндерді мақтан тұтып, жоғары санайтын психологиядан әлі арыла қоймағанымыз тағы бар. Осындайда Бауыржан Момышұлының «тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бас иген құл болмайды» деген аталы сөзі есіңе түседі. Қашанда ел алдындағы парызын ұмытпай, ардан аттамаған адамның заңды орындауы қиындық тудырмасы бесенеден белгілі. Демек заң әмір мен тиымға емес, парыз бен жауапкершілікке құрылғаны дұрыс. Сонда ғана заң мен тәртіпті қадағалау жеңілдей түсер ме еді, бәлкім?!
Парыздың заңнан басым тұратынын коронавирус шыққалы бері жақсы түсініп жатырмыз. Ел үкіметі карантин жариялап, оны бұзған адамдарға жаза тағайындайтын заң қабылдау мәселесін көтеруде. Бірақ соның өзін жүре тыңдайтындар арамызда аз емес екен. Иә, заң қатайса індеттің алдын алу оңайлайтыны рас. Дегенмен барлық халықты бақылауға алып, заңды қатаң сақтауға мәжбүр ету қиынның қиыны. Өйткені ол үшін әр адамды бақылап отыру керек. Егер осы кезде ел алдындағы борышымызды жақсы түсініп, қиын жағдайда да парызымызды ұмытпасақ ондай заңның қажеті де бола қоюы неғайбыл. Әрі мемлекет те барлығын қадағалап отыруды қажет деп таппас еді. Бұл туралы Мұхаммед пайғамбардың хадистерінде жақсы айтылған. Мысалы, Бухариден жеткен сахих хадистердің бірінде «Егер сіз қандай да бір жерде оба (коронавирус деп біліңіз) пайда болғанын естісеңіз, ол жерге бармаңыз және егер сіз тұрған жерге жетсе, онда ол жерден кетіп қалмаңыз», – делінсе, Имам Ахметтің кітабында келтірілген тағы бір хадисте «Оба індеті шыққан жерден кеткен адамдардың халі – соғыс майданынан қашқан адам іспетті (күнә). Ал, кім шыдамдылық танытып, оба індеті жайылған жерден шықпаса, шейіттің сауабын алады» – делінген. Демек дінімізде де, ұлттық салт-дәстүрімізде індет кезінде карантин ережелерін қатаң сақтауға міндеттеген. Яғни, карантин ережелерін сақтауды парыз ретінде бекіткен. Ал сол онсыз да орындалуы керек парызымызды орындату үшін заң шығарылса, онда жауапкершілік пен ұяттан жұрдай болғанымыз. Ең қызығы алғаш коронавирус Ухань қаласында пайда болғанда осындағы барлық мемлекеттің азаматтары өз елдеріне жапа-тармағай қашып кеткені мәлім. Сол уақытта өз еліне барудан бас тартқандар жалғыз жапондар ғана болыпты. Осылайша парыздың заңнан күшті екенін жапондар тағы бір рет дәлелдеп беріпті. Ендеше біз де заңға орындалуы тиіс әмір мен тиым деп емес, парызымыз бен міндетіміз ретінде қарағанымыз абзал.
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ
Семей өңірі – ұлылар мекені дегенде, ойыңа бірден Абай, Шәкәрім, М.Әуеэовтің кіндік қандары тамған жері, қасиетті "Жидебай" оралады. Өткен ғасырдың 70 жылдарында Семей өңірінде әскери қызметте комсомол жұмысына байланысты 3 аудан аймағында орналасқан әскери бөлімдерді аралап, сол кездегі елдімекендердегі қызу еңбекті көзбен көрген адамға арада 40 жыл уақыт салып бүгінгі тіршілікті көргендегі көңіл-күй адам айтқысыз. Атамыз қазақ «50 жылда ел жаңа» деп бекерге айтпаған екен. Семейде «Полковничий» аралында ядролық полигон құрбандарына арналған «өлімнен де күшті» ескерткішті, орталық саябақта Жеңіс мемориалды, жапондық Исакавадзима Харима жобасымен Ертіс өзені арқылы өтетін аспалы көпірді, Абайдың, Достоевскийдің мұражай үйі ғимараты, бекіністің 3 қақпасынан сақталған батыс Ямыш қақпасын, бір мұнаралы мешіт, Әнет баба қос мұнаралы тас мешітін т.б. жерлерді тамашаладық.
Келесі күні таңертең Абай ауданы Қарауылға жол тарттық. Жолсерігіміз – Аягөз ауданының тумасы, еліміздің оқу-ағарту ісінің үздігі, ауданның оқу бөлімін, 40 жыл Ақшәйләу орта мектебін басқарған - Қалибек Нұрұлы.
Арқалық тауы етегіндегі Күшікбай асуы, Семей-Қарауыл тасжолының 54-шақырымындағы Күшікбай бұлағына аялдадық. Бұлақтың қасиеттілігі – қыста қатпайды, жазда жылымайды, әркез бір қалыпта болады. Ішсең, сарайыңды қандыратын осынау мөлдір бұлақ елі мен жерін жаудан қорғап, 21 жаста мерт болған, 18 ғасырда өмір сүрген уақтың батырына осы жердегі төбеге батыр мен Ғазизаға арнайы ескерткіш қойылған. М.Әуезов «Қорғансыздың күні» әңгімесінде: «Күшікбай 5-6 ауылдың атасы. Өзі батыр болған. Дәл қара жолдың аузында, Арқалықтың бір кішілеу биігі басында моласы бар. Кезең де соның атымен аталған» – деп жазған. Қасиетті бұлақ маңында, жолдың арғы бетіндегі төбеге жерленген оның рухына тізе бүгіп, зиярат ете келе, Шыңғыстау сырының құпиясын ашар кілт іспетті Күшікбай батырға қойылған белгі – жалпы қазақ батырларына көрсетілген құрмет деген ойға келдім. Алыстан көз тартатын батырдың дулығасы пішіндес монумент маңдайшасындағы қазақтың домбырасы мен еркіндікке ұмтылған аққудың өзіндік айтар сыры бар. Дулығадан кейінірек қойылған белгітастың оң қапталына найзасы мен қалқаны орналастырылған. Жидебай жолында «Еңлік-Кебек» – махаббат символына айналған қос ғашықтың кесенесіне баратын жолға асфальт төселіп, маңайы абаттанған.
Келесі тоқтаған жеріміз – Әуезовтың туған ауылы. Бөрілідегі мұражайға айналған бұл шаңырақта Мұхаңның балалық, жастық дәурені өткен, осы үйге атасы айттырған алғашқы жары Райханды түсіріп, Мұғамила, Шоқан есімді балаларын сүйген. Жазушының «Еңлік-Кебек», «Бәйбіше-Тоқал», «Сыбанның моласында» сияқты тұңғыш шығармалары да осы шаңырақта жазылған. Әкесі Омархан мен шешесі Нұржамал, әжесі Дінасыл, ағасы Қасымбектердің бейіттері де үйдің іргесінде екен. Бұл үйде ұлы жазушының бар мұрасы құнды дүниелер жетерлік. Мұхтар Омарханұлы пайдаланған заттар, үй жабдықтары, жазушының кітаптары мен қолжазбалары, ескі фотосуреттері бар. Жазушының қара костюмі де осында тұр. Ал ерекше есте қалғаны ет сақтайтын шошаласы болды. Мұндай тоңазытқыш бөлмені кейін Абай үйінде де көрдік. Қазақ етті сақтаудың түрлі жолын білген ғой. Арнайы бір бөлмені жаздың аптабында ешбір сыртқы энергиясыз сап-салқын етіп ұстаған.
Семей Қарауыл тас жолының оң жағында Ханшыңғыс жотасының етегінде Ащысуға құятын Қасқабұлақ өзені бойында, Шолақтерек көлдеріне таяу тұста, құрғақ дала белдеміндегі Қасқабұлақ ауылын да басып өттік.
Сол күні түске таман Абай тұрған киелі қара шаңыраққа ат басын тіредік. Есік ыңырана ашылып, аулаға қадам бастық. Сол жақтағы қанатта бір пәуеске және бір жұмысшы арбасы тұр. Заманында Семей мен Жидебайдың арасында талай шапқылап, қаладағы кітапханадан том-том кітаптарды тасыған пауеске. Қыр қазағының бар жұмысын тындырған еңбекқор атарба. Абай мінуі мүмкін деген көліктен қалғаны осылар ғана.
Жидебайда асханаға кіріп тамақтандық. Абайдың Жидебайдағы қорық-мұражайы үй-дәлізден, асүйден, қонақжайдан, Абайдың жұмыс бөлмесінен, Ділдәнің, Әйгерім мен Еркежанның отауынан, соғым сүрлейтін шошаладан, лапастан, екі себеттен тұрады. Әр бөлмеге Абайдың өзі Семей өлкетану мұражайына өткізген экспонаттармен қоса, сол үйге тікелей қатысты заттар орналасқан. Ақынның көзі тірісіндегі жиһаз-мүліктер, Ділдә мен Еркежанның жасаулары, саят құралдары, жиған кітаптары, тоғызқұмалақ тақтасы, ақынның қойын сағаты мен тісқабы, жазу үстелі мен орындықтары, ат әбзелдері, сондай-ақ өзге де тұрмыстық-этнографиялық ме- мориалдық мұралар қойылған. Жидебайдың айналасындағы Абайға тиесілі 6400 га жер қорық ретінде мемлекеттік қорғауға алынған. Қорықтың аймағында Зере, Ұлжан, Құдайберді, Ғабитхан кесенесі, Абай мен Шәкәрімнің ғимарат-кешені, Кеңгірбай бидің мазары, Оспан көлі, Мұқсақұл төбесі, Тұрағұл қыстауы, Тәкежанның қоныстары орын тепкен. Одан беріректе Тобықтының талай баласының сауатын ашқан атақты Ғабитхан молда мен Оспанның малшысы болған Шәукенбай жерленіпті. Мәлімет алған соң үйге кірдік.
Сол жақ қабырғаға Өскенбайдан Абай балаларына дейінгі шежіре ілінген. Бірінші есіктің табалдырығын аттай бере, ас бөлмеге тап болдық. Мұнда сол замандағы жаңа үлгідегі пештер, күтушілердің құрал-жабдықтары, сыры кетпеген ыдыс-аяқтар көз жауын алады. Одан әрі қонақ бөлмесі, жатын бөлме, Абайдың жұмыс бөлмесі. Ділдә мен Әйгерімнің, Еркежанның отаулары, тағы басқа бір-бірімен жалғасқан әрқайсысы жеке бір тарих болатын жәдігер толы бөлмелер. Жүкаяқтар, сандықтар, тіпті, сол заманның айнасы да түр. Пәкизаттың құңдыз бөркі мен Еркежанның орамалы да осында. Баршамызды таңғалдырған ұлы ақынның қаптама тісі болды. Абайдың өзі ауылға келген шеркес ұстасына арнайы жасатқан Әйгерімнің күміс ертоқымы, саят құралдары, басқа да тұрмыстық мұралар еріксіз көз тартады.
Ақынның 1903 жылы әйелі Еркежан, ұлы Мағауия, немере келіні Кәмәлия, Ақылбайдан туған Пәкизатпен бірге түскен суреті де сақталған. Бұл - Абайдан қалған екі суреттің бірі. Абай оқыған кітаптар бір шкафта тізіліп түр. Сол бөлмеге ақынның жазу үстелі мен терімен қапталған ағаш орындығы да қойылған.
Абай үйінен шыққан соң, қос әулиенің зиратына беттедік. Қыстаудан бір шақырым жерде орналасқан бейіт бүгінде символикалық кешенге айналған. Оған барар жолда қос алыпты туған қос ананың қабіріне тоқтап, дұға бағыштадық. Күллі тобықты «Кәрі әже» атаған Зере әже мен Ұлжан ананың қасында Шәкәрім әкесі Құдайберді жатыр. Абай мен Шәкәрімнің жатқан жеріне қарай аяңдадық. Алыптардың қабірлеріне зәулім мұнаралы ақ кесене орнатылыпты. Оның биіктігі 6 метр, ұзындығы 200 жүз қадам болатын үлкен тақтаның үстінде орналасқан. Абайдың қасына інісі Оспан, Шәкәрімнің қасына ұлы Ахат қойылыпты. Екі күмбездің ортасында төбесі ашық шағын амфитеатр бар. Жыл сайын “Абай оқулары ақтык сайысы осы кешенде өткізіледі екен.
Құнанбайдың ата қонысы Жидебайды ол қайтыс болғаннан кейін кенже ұлы Оспан мекендеген. Оспан өмірден озғаннан кейін қазактың әмең- герлік жолымен келіні Еркежанды алған Абай 1894 жылдан бастап, соңғы он жыл ғұмырын осы Жидебайда өткізген. Жидебай - тарихы бай, шежіреге толы, киелі де қасиетті мекен. Ертістің суы мен Шыңғыс тауы баурайындағы бай топырақ ұлылар бойына да, ойына да шапағат нұрын құйып, қиялына қанат бітіріп, көкірек көздерін ашқаны анық. Олар жүрген соқпақтармен жүріп өткеніңде бір ерекше жылылық тұла бойыңды баурап түскендей болады. Ол Жидебайдағы жалынды Абайдың бізге деген алғысы болар.
«Жүрегімнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла.
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім,
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма», – деген мұң-налаға толы жанынан шыққан өлеңі тереңіне бойлап, 5 күн Семей өңірінде өткен уақыт ақын жанын түсінгендігімізден болар. Ұлы ақынның басына зиярат етушілер көп. Бүгінде заман да түзеліп келеді. Біліммен сусындап, кемелденіп, алға карай аяқ басудамыз. Осы игіліктер Абай ақынның арманы еді ғой. Өзіммен бірге жиен немере Олжасты да бұл сапарға ала барған едім. Кітапты оқу бір бөлек болса, сол кітаптың кейіпкерлерінің туған өлкесінде болу, қолданған заттарын көру, тарихи жәдігерлерді тамашалау әсері күшті де, жаныңа рухани азық.
Нұрлан ЕРДӘУЛЕТҰЛЫ,
Шелек ауылының тұрғыны
Аты жаман аурудың ауданымызға да жеткенінен баршаңыз хабардарсыздар. Билік тарапынан сақтық шаралары барынша күшейтіліп жатыр. Вирус ошағы анықталған аудандағы 4 саяжай массиві – «Алтын адам», «Көксай», «Алтын алма» жəне «Береке» кеше ғана карантинге жабылды.
Алматы облысында 11-пациент ретінде тіркелген азамат – осы саяжайлардың бірінің тұрғыны. Соңғы анықталған 9 адам да – коронавирус жұқтырған 11-пациенттің жақын туыстары. Олардың барлығы Еңбекшіқазақ аудандық емханасының инфекциялық аурулар бөліміне жатқызылып, сол мезетте КВИ анализі алынған. Ал бұл бөлімда жұмыс істейтін медқызметкерлер отбасыларынан оқшауланып, Түрген ауылының жоғары жағындағы «Таусамалы» шипажайына орналастырылды. Бүгінде 50 медицина қызметкері жатқан сауықтыру орталығында барлық жағдай қарастырылған. Фитнес залы, жабық бассейн, емдеу орталығы бар. Ақ халаттылар бос уақытында таза ауамен тыныстап, денсаулықтарын қалыпқа келтіреді.
Ал карантинге жабылған аумақ толықтай полиция қызметкерлерімен қоршауға алынған. Сондай-ақ саяжайдың айналасына ор қазылып, сақтық шаралары күшейтілді. Көше-көшеге дезинфекция жұмыстары жүргізіліп, тұрғындарға карантин кезіндегі іс-әрекеттер түсіндірілуде. Әкімдік қызметкерлері көшедегі жағдайды дрон (квадрокоптер) арқылы бақылауға алған. Саяжайда екі жылжымалы дәріхана жұмысын бастады. Сондай-ақ газ баллоны мен отын-көмір тасушылар да жұмылдырылған. Ал дүкендер бұрынғысынша жұмыс істеп тұр.
Есік қаласымен жалғасып жатқан саяжайдағы жағдайды ескеріп, қала аумағында жер-жерде тексеру бекеттері орналастырылды. Ондағы қауіпсіздік қызметкерлері өткен-кеткен көлікті түгел тоқтатып, жолаушыларды жіті қадағалап тұр. Бекеттен өткендердің барлығының ыстығы өлшеніп, бетпердесіз жүргендерге ескерту жасалуда.
Көзге көрінбей, жер әлемді жаулап жатқан жаман аурудың алдын алу үшін ауданымызда жасалып жатқан істің барысы осындай.
Құралай МҰРАТҚЫЗЫ
«Елу жылда ел жаңа» демекші, Шелек емханасы да жаңарды. Жарты ғасыр бойы қақыраған қабырға мен тозығы жеткен төбеден су ағып, емделушілердің есін алған-тын. Шүкір, көптің арманы орындалды. Республикалық бюджеттен күрделі жөндеуге 484 млн теңге, биылғы жылы облыстық бюджеттен айналасын абаттандыруға 196 млн теңге бөлініп, жуырда емхана пайдалануға берілді.
Бүгінде көркі көз сүріндірерлік емханада қызметкерлер мен емделушілерге толық жағдай жасалған. Хирургия, терапия, жансақтау, балалар және босану бөлімдері мен емделушілерді қабылдайтын орындары талапқа сай. Оған қосымша 2 шұғыл ота жасау залы, рентген, флюорография, УДЗ кабинеттері толық заманауи технологиялармен қамтылған. Емдеу корпусында күндізгі ем алуға да жағдай қарастырылған. Бұдан бөлек 30 төсектік жұқпалы аурулар бөлімі де бар.
Төтенше жағдайға байланысты емханада 30 төсектік арнайы провизорлық стационар, ал балалар бөлімінде қосымша тағы 30 төсектік карантиндік стационар қойылған.
Тәулігіне 310 адамды қабылдауға қауқарлы аудандық емханада 555 адам еңбек етуде. Оның 73-і жоғары санатты дәрігерлер, 269-ы медбикелер.
– Алдағы уақытта тұрғындар саулығы үшін табан ет тіліп еңбек етуге толық жағдай қарастырылды. Ұйытқы болған ел ағаларына алғыс айтамыз. Енді тек сапалы медициналық қызмет көрсетуіміз қажет. Бұл осындағы ақ халатты абзал жандарға артылған негізгі жүк, – дейді емхана басшысы Гүлнәр Құраметова.
Қайнар ЖҰМАҒОЖА