Кербұлақ ауданы Сарыөзек ауылында коронавирус инфекциясын жұқтырғандар саны 6-ға жетті. 2020 жылы 15 сәуірде «COVID-19» жұқпасының 1 жағдайы тіркелді. Эпидемиологиялық тексеру кезінде науқаспен тығыз қарым қатынаста болған 53 адам анықталды. Барлық 53 адам карантиндік госпитальға жатқызылды. Барлығынан мұрын және жұтқыншағынан биоматериалдары алынып, облыстық зертханаға жолданды. 2020 жылы 17 сәуірде зертханалық қорытындылары шығып, нәтижесі бойынша 5 адамнан «COVID-19» жұқпасы анықталды.
Қазіргі таңда аудан бойынша барлығы 6 науқас тіркелді.
Бұл науқастар Еңбекшіқазақ ауданы, Есік қаласының инфекциялық госпиталіне жатқызылды.
2020 жылы 17 сәуірде анықталға 5 науқаспен тығыз қарым-қатынаста болған 26 адам және потенциалды байланыста болған 13 адам анықталды. Барлығы 39 адамнан мұрын және жұтқыншағынан биоматериалдары алынып, облыстық зертханаға жолданды. Нәтижелері күтілуде. Байланыста болған адамдар карантиндік госпитальға жатқызылды.
6 науқаспен қатынаста болған 92 адам, оның ішінде 69 тығыз қарым қатынаста, 23 потенциалды карым қатынаста болған.
Коронавирус инфекциясын жұқтырғандардың ең үлкені – 35 жаста, ал ең кішісі – 3 жаста.
Еске салсақ, бүгінгі күнге Алматы облысы бойынша коронавирус инфекциясын жұқтырғандар саны 37-ге жетті, ал жазылып шыққандар – 8 адам.
Барлық тіркелген ошақтарда залалсыздандыру жұмыстары жүргізілді.
Кербұлақ ауданында коронавирус инфекциясының одан әрі таралуының алдын алу мақсатында аудандық штабтың келісімімен Сарыөзек кенті карантинге жабылды. Бұл туралы ауданның бас мемлекеттік санитарлық дәрігері Е.Ешкеновтың қаулысы қабылданды. Қазіргі уақытта карантин режимін қатаң сақтауды қамтамасыз ететін қызметтер жұмылдырылды.
Қаулы талаптарына сәйкес Сарыөзек тұрғындарының үйден шығуына тыйым салынады. Бір отбасыдан тек бір адамның ғана күніне бір рет азық-түлікке, дәріханаға баруына рұқсат етіледі. Карантин режимін бұзған азаматтар Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес әкімшілік жауапқа тартылады.
Ал медициналық ұйымдардың, мемлекеттік, құқық қорғау органдарының және шектеу шараларын жүргізуге тартылған басқа да ұйымдардың қызметкерлерінің жүріп-тұруы жұмыс орнынан анықтама немесе қызметтік куәлігі болған кезде ғана рұқсат етіледі.
Сарыөзек ауылы аумағының периметрі бойынша полиция қызметкерлері (әскери, әскери міндеттілер және басқалар), медицина қызметкерлері қатарынан, байланыссыз термометрия және посттарға келетін адамдарға сауалнама жүргізе отырып, 3 блок бекеттер орнатылды. Олар:
1. Сарыөзек – Талдықорған бағыты;
2. Сарыөзек – Алматы бағыты;
3. Сарыөзек – Жаркент бағыты.
Аудандық төтенше жағдайлар бөлімінің автокөлікте орнатылған дауыс ұлғайтқыш құралдарымен Сарыөзек ауылы көшелерінде және халық көп шоғырланатын жерлерде хабарландыру, түсіндірме жұмыстары жүргізілуде.
Қаулыға сәйкес Сарыөзек ауылының жолдардың жүру бөлігіне, тротуарларға және басқа да қоғамдық жиналатын орындарға жаппай дезинфекциялық өңдеу жұмыстары жүргізілуде.
Аудан әкімдігі тарапынан азық-түлік және тегін бетперделер таратылып барынша көмек-көрсетілуде. Ал 65 жастан асқан қариялар мен мүгедек жандарға азық-түлікті жеткізіп беру қызметі іске қосылды.
Кербұлақ ауданы Сарыөзек ауылында карантин мерзімі 2020 жылдың 18 сәуір күні 00 сағ. 00 мин. бастап 01 мамырға дейін созылады. Шектеу іс-шараларының режимі мен мерзімдері коронавирустық инфекцияның (COVID-19) таралуы бойынша жағдайдың өзгеруіне сәйкес өзгертілуі мүмкін.
Кербұлақ ауданы әкімінің баспасөз қызметі
Бүгін Алматы облысының әкімі Амандық Баталов Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевпен телефон арқылы сөйлесіп, Президентке өңірдің хал-ахуалы туралы кеңінен баяндады.
Алдымен Президент облыс әкімінен өңірдің қоғамдық саяси жағдайы туралы сұрады. Әкім өз кезегінде өңірдегі жағдай тұрақты екенін, халықтан келіп түскен сұрақтарға жедел жауап беріліп, өтініштердің шешімі жедел қарастырылатынын айтты. Бұл ретте жеке блог, БАҚ-тар мен әлеуметтік желілердің мүмкіндігі кеңінен қолданылуда. Сол сияқты бұл бағытта облыстағы жедел штаб бен call-орталығының жұмысы да белсенді жүргізілуде.
Президенттің коронавирустың таралуына жол бермеу шаралары жайлы сұрағына Амандық Баталов өңірде ең алдымен «Қорғас – Шығыс қақпасы» арнайы экономикалық аймағын жабу қолға алынғанын, облыс бойынша бастапқыда шектеудің күшейтілген шаралары қабылданғанын, қазір карантиндік режимге көшірілгенін айтты. Алғашқы кездің өзінен-ақ шекаралық аймақтар берік блокпосттармен нығайтылғаны, әсіресе Алматы қаласында карантин жарияланған бастапқы уақытта Алматы қаласының әкімімен бірлесіп, қосымша блокпосттар қою, блокпосттарды нығайту, қауіпсіздік шараларын күшейту бағытында бірқатар жұмыстар атқарылғаны баяндалды. Бұл посттардың барлығын облыстық жедел штаб мүшелері аралап, жұмыс жағдайларын көріп шыққан.
Мұнан соң Президент халықтың әлеуметтік әлжуаз топтарын қолдау шаралары туралы сұрады. Облыс әкімі өңірде құрылған қайырымдылық қоры арқылы, волонтерлардың көмегімен мұқтаж отбасыларға жан-жақты көмек көрсетіліп жатқанын атап өтті. Табысынан айырылуына байланысты берілетін 42500 теңге көлеміндегі әлеуметтік төлем тұрғындар үшін үлкен көмек болып отыр. «Nur Otan» партиясы арқылы 162 млн. теңге бөлінді, «Біргеміз, Жетісу» қорына 150 млн. теңге жиналды, тағы 100 млн. теңгені меценаттар берді.
Бұдан әрі әңгіме көктемгі дала жұмыстарына ойысты. Амандық Баталов биылғы жылы себілетін егістік алқабы шамамен 1 млн. гектарға жуық болатынын жеткізді. Алматы облысы басым бағыттағы дақылдар ретінде қант қызылшасы, жүгері, картоп, алма бақтарына басымдық береді. «Биыл екі қант зауытын шикізатпен өзіміз толық қамти аламыз. Өткен жылы қант өңдеудің нәтижелі болғандығының арқасында бізде қанттың жеткілікті қоры жинақталған болатын. Бұл қазіргідей карантин жағдайында тек облыстың қажеттілігін қамтуға ғана емес, өзге өңірлерге де көмектесуге мүмкіндік берді», - деп атап өтті облыс әкімі
Президенттің тапсырмасымен көктемгі дала жұмыстарын дер кезінде бастауға орталық органдар үлкен қолдау білдірген. Егіс жұмыстарын несиелеуге «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ тарапынан несие беру, «Жетісу» ӘКК арқылы жоғары өнімділікті тұқымдар сатып алу, жеңілдікпен берілген жанар-жағармай материалдары – мемлекет тарапынан көрсетілген осы қолдаулардың барлығы өңір шаруалары үшін зор көмек болып отыр. Бұл орайда жетісулық шаруалардың ризашылығы ерекше екенін де облыс әкімі атап өтті.
Әңгімелесу барысында «Жұмыспен қамту жол картасын» жүзеге асыру жайлы да сөз болды. Облыс әкімі өңірге бұл мақсатқа 109,2 млрд. теңге бөлінгенін айтты. Карта аясында 700-ден астам жоба жүзеге асырылып, соның нәтижесінде 23 мың жұмыс орны құрылып, облыстағы инфрақұрылымдар жақсартылады. Бұл қаржының тең жартысы әлеуметтік салаға бағытталатын болады. Өңірде 23 мектеп тұрғызылады, соның 7-еуі Карта аясында салынады. Бұл үш ауысымды мектептер мәселесін шешуге үлкен көмек болмақ. Сол сияқты 5 аурухана салынады. 53 елді мекенде сумен қамту, 84 ауылда абаттандыру жұмыстары жасалып, 220 елді мекенде 500 шақырым жол жөнделеді. «Жұмыспен қамту жол картасы» жобаларын жүзеге асыру барысында жұмысшылардың 50 %-ін жергілікті жұмыспен қамту орталықтары арқылы алу көзделген.
Мемлекет басшысының жеке қорғаныс құралдарымен қамту туралы сауалына А. Баталов маска тігу барлық ауданда жаппай қолға алынғанын айтты. Осы іспен шағын және орта бизнес нысандары, сонымен қатар Талдықорғандағы «Ажар», Іле ауданындағы «"Dolce-Pharm"» сияқты ірі кәсіпорындар да айналысып жатыр. Мәселен, «"Dolce-Pharm» ЖШС күніне 150 мыңдай маска тігіп шығаруда. Бұл ретте коронавируспен күрес шараларына тартылған медицина мамандарының барлығы қажетті қорғаныс құралдарымен 100 % қамтамасыз етілгенін айтты.
Әңгімелесу соңында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев медицина мамандарын және басқа да індетпен күрес шараларын атқарушы қызметкерлерді, жалпы тұрғындарды жеке қорғаныс құралдарымен қамтудың маңыздылығын ерекше атап өтіп, ерекше тапсырды. Амандық Баталов өз кезегінде Елбасының, Президенттің берген тапсырмаларын орындауда жүйелі жұмыстар атқару жалғаса беретініне сендірді.
Алматы облысы әкімінің баспасөз қызметі
Әрбір ұлттың өзіне тән әдет-ғұрып, салт-дәстүрі бар. Аты-жөнін, тегін ұлттық ерекшеліктерін ескере отырып жаздыруға да құқылы. Демек, тәуелсіздік алғанына 30 жыл толатын, 70 жыл бойы орыстандыру саясатын басынан кешкен қазақ халқы да аты-жөнін, тегін -ов, -ев, -ева, -ова жалғауларынсыз жаздыруға құқылы. Алайда өзіміз қазақ болуға қалаймыз?...
Анығы осы. Аты-жөніңіз бен тегіңізді қазақы жаздыру - таза қазақ болудың алғышарттарының бірі. 1917 жылы жалпықазақ съезінде Алашорда көсемі Әлихан Бөкейхан: «Қазақтың аты-жөнін орыс халқына еліктеп, «-ов, -ев», – деп жазу тоқтатылсын! Бұдан былай қазақ азаматтары өз аты-жөндерін ұлттық дәстүрмен Абай Құнанбайұлы деген сияқты жаздырсын, біз де Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейханұлы болайық!», – деп үндеу тастап, арнайы қаулы қабылдаған. Ал қылышынан қан тамған кеңестік кезеңде батыр Бауыржан Момышұлы елеулі екі бердей ерлік жасағанын ешкім де жоққа шығармас. Алғашқысы, батырдың ешкімнен именбей, өз тегін қазақша жаздыруында. Екіншісі, сол тегін арқалай жүріп, Ұлы Отан соғысында теңдессіз ерен ерлік жасағандығы. Ұлттық рухын жығып алмай тік ұстаған батыр бабамыздан неге үлгі алмасқа?
Сондай-ақ, Елбасының 1996 жылдың 2 сәуіріндегі №2923 Жарлығының 1-тармағында: «Ұлты қазақ азаматтар өздерінің тегі мен әкесінің атының жазылуын қазақ тіліне тән емес аффиксті алып тастай отырып, өзгертуге хақылы, алайда тегі мен әкесінің атының түбірлік негізі сақталуы тиіс. Бұл ретте әкесінің атын жазған кезде азаматтың жынысына қарай «ұлы» немесе «қызы» сөздері қосылып, бірге жазылады» деп тайға таңба басқандай анық жазылған. Ал «Неке және отбасы туралы» заңның 28-бабында: «Тууды тіркеу кезінде ұлты қазақ азаматтардың атын, әкесінің атын және тегін мына төмендегі үш мүшелік антропонимдік белгілеу жүйесі: аты, әкесінің аты, тегі бойынша дұрыс жазуға және айтуға назар аудару керек. Мұнымен қатар азаматтардың қалауы бойынша қазақтың тегі мен әкесінің атын жазу кезінде қазақ тіліне жат — ов, — ев, — ова, — ева, — ин, — и, — ины, — на, — овна, — евна, — ович, -евич жұрнақтары алынып тасталып, олардың орнына «ұлы, қызы» жалғаулары бірге қосылып жазылады» делінген. Сонымен қатар, қазіргі ереже бойынша «-ов» және «-ев» жалғауларынан арылғысы келетін азаматтар екі түрлі нұсқаны таңдай алады екен. Бірі – тегінің түбірін қалдыру, екіншісі – «-ұлы», «-қызы» деген сөзді жалғау арқылы. Демек, таза қазақ болу өз қолыңызда.
Ауданымызда кеңестік кезеңнің көзін көрген тұрғындар болмаса, еркін елде дүниеге келген нәрестелердің тегі түгелдей дерлік қазақша жазылуда. Бұл турасында аудан әкімдігі азаматтардың хал-актілерін тіркеу бөлімінің бас маманы Ғалия Кулимбаева мынандай мәліметтер берді. Ағымдағы жылдың қаңтар айында ғана туған нәрестелерге туу туралы куәлік алу үшін аудан тұрғындарынан 370 өтініш түскен. Оның 238 өтінішін қазақ ұлтының өкілдері берген. Осы өтнішітер бойынша дайындалған құжаттарға ов, ев, ова, ева жалғауларынсыз ұл туса ұлы, қыз туса қызы деген жалғаулармен жазылған.
«Ештен кеш жақсы» дейді дана халқымыз. Әлихан Бөкейхан көтерген ұлттық идея, ұлт болып ұйысуымызда алғышарттың бірі десек, еркін елде дүние есігін ашқан нәрестелер батыр Бауыржан Момышұлындай қайсар, Абай Құнанбайұлындай дана, Ахмет Байтұрсынұлындай кемеңгер болғай.
Әділет САРЫБАЙ
Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдардың бірі. Осы орайда Рахат ауылдық округі №1 орта мектебінде білім, білік дағдыларды алу үрдісі оқытушы мен білім алушылардың алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен қашықтықтан жүзеге асырылып отыр.
Қашықтықтан оқыту технологиясын қолдану арқылыбілім берудегі мақсатымыз – сапалы білім беру қызметінде білім алушылардың мүмкіндіктерін кеңейту, олардың білім қажеттіліктерін тұрғылықты жеріне, әлеуметтік жағдайына, жасына, денсаулығына және өмірдің өзге себептеріне қарамастан қамтамасыз ету. Мұғалім-оқушы-ата-ана. Осы үштік біріккенде қашықтан оқыту нәтижелі болады. Демек, мұғалім, ата-ана, оқушы арасындағы сенімді сыйластықты, бір-біріне деген қарым-қатынасты нығайта отырып, білім беру жүйесіндегі өзгерістерге қолдау көрсетсе, үлкен жетістік болары сөзсіз.
Қазіргі уақытта қашықтықтан өткізілетін сабақтарға мұғалімдер мен оқушылар жоғары деңгейде қатысуда. Білім алушылардың интербелсенділіктерін арттыру мақсатында өзара әрекет етудің online-offline стандартты сервистерінен басқа (чат, конференция, электрондық пошта) қашықтықтан сабақты өткізу сервистері қолданылуда. Әлеуметтік жағдайы төмен оқушыларды пәндік тапсырмалармен қамтамасыз етуде 12 еріктілер тобы жұмыс жүргізуде. Алдағы уақытта мектеп педагогтарының кәсіби шеберлігінің және әрбір оқушыға деген сезімтал қарымқатынастың арқасында біздің балаларымыз іргелі білім алып, өздерінің қабілеті мен таланттарын дамыта алады.
Жаңа бағыт, жаңа жүйе қоғамның кез келген өзгерісіне бейім, жаңашылдыққа жаны құмар ауданымыздың жас ұстаздарының қоғамдастықта инновациялық құралдар арқылы қашықтықтан білім беруі біз үшін тиімді деп айта аламын. Себебі, біздің кәсіби деңгейімізді жетілдіруге, педагогикалық шеберлігімізді шыңдауға, білім алушыларға психологиялық қолдау көрсетуге, ақпараттық коммуникациялық технологиялар арқылы тәжірибе алмасып, бір-бірімізге бағыт-бағдар беруге, интернет арқылы ұйымдаса отырып жұмыс жүргізуге қашықтықтан оқыту зор мүмкіндік беруде. Демек, алдағы уақытта табысты, позитивті, шығармашыл, ізденімпаз жаңа формация педагогы ретінде қалыптасуға жол ашты. Әрі болашақта, білімнің тиімді технологияларын қолдана отырып, өзін-өзі дамытуға құштар, икемді, ақпаратты, интеллектуалды жас ұрпақ тәрбиелейміз!
Мадина ЕДІЛ,
«Рахат ауылдық округі №1 орта мектебі» КММ
директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары
Емі жоқ індет әлем кеңістігін кезіп жүр. 17 сәуір күнгі мәліметтерге сәйкес – 2 млн 182 мың 823 адам аталған індетті жұқтырған. Аты жаман аурудан, әсіресе, АҚШ, Испания, Италия, Франция және Германия мемлекеттері зардап шегуде. Ел шебіне енген індет қазақстандық азаматтарды да әуре-сарсаңға салып, жұқтырғандар саны күн санап арту үстінде. Осы себепті жедел түрде төтенше жағдай енгізіліп, аудан аумағында да алдын алу шаралары жүргізілді. Атап өтетіні, аталған індетпен күрес майданында алғы шепте дәрігерлер қауымы жүр. Өз өмірлерін қатерге тігіп науқас адамды ажалдан арашалап қалу жолында жан сала еңбек етіп жүрген ақ халатты абзал жандар мен аудандық көпсалалы емхананың қауіпті індетпен күресудегі әлеуеті жайында емхана басшысы медицина ғылымдарының кандидаты, Жамиля Абеуовамен сұхбат жүргізген едік.
– Жамиля Санаққызы аудан аумағындағы қауіпті індеттің алдын-алу шаралары жайында айтып өтсеңіз?
– Бүгінгі таңда аудандық көпсалалы емхана персоналы күшейтілген карантин режимінде жұмыс істеп жатыр. Бұл дегеніміз емхананың өз ішінде дезинфекция жұмыстарын жүргізуден бастап, барлық қызметкерлер қорғаныс киімдері мен міндетті түрде бетперде және қолғап киіп жүруі тиіс. Сондай-ақ, келімді-кетімді адамдардың бәрі тексеріліп, келушілердің науқастармен қарым-қатынасы шектелді. Бұл – ең алдымен емхана қабырғасындағы дәрігерлер мен науқастардың қауіпсіздігі үшін істелген шара. Ал аудан аумағында індет кеңінен таралған жағдайда, облыс және аудан әкімдігімен бірлесіп жасалған жұмыс жоспарлары бекітілген. Жоспарға сәйкес аудан аумағында науқастар немесе күдікті тұлғалар анықталған жағдайда емхана ҚР денсаулық сақтау министрлігі облыстық және аудандық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау қызметінің сілтемесімен Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау министрлігі бекіткен алгоритмге сәйкес жұмыс атқарады.
– Бұл жұқпалы індетпен күресуде емханада эпидемиолог мамандар бар ма?
– Әрине емханамызда екі бірдей эпидемиолог маманымыз бар. Сондай-ақ, ҚР денсаулық сақтау министрлігі облыстық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау комитетінің эпидемиолог мамандарымен бірлесіп, бүгінгі таңда індеттің ошағы Алматы қаласына аудан аумағынан барып-келіп жұмыс істеген екі мыңнан аса адамды үй бақылауында ұстап отырдық. Олар індеттің анықталу кезеңі екі апта бойы қатаң бақылауда болып, карантиндік мерзімнен шықты. Алайда, бүгінгі таңда індет жұқтырушылармен қарым-қатынаста болған және шет мемлекеттерден келген бақылауымызда үй карантинінде отырған аудан тұрғындары бар. Сондай-ақ, індетке шалдығу қаупі басым бұрыннан созылмалы ауруларға шалдыққан тұрғындармен және жүкті әйелдермен, жаңа туылған нәрестелері бар аналарға қызметкерлеріміз үнемі хабарласып, қашықтан бақылау жүргізуде.
– Аудан аумағында коронавирус індетіне шалдыққан тұрғындар бар ма?
– Аудан аумағында аталған індетке шалдыққан тұрғындар бар. Сондай-ақ, олармен қарым-қатынаста болған адамдар анықталып, бүгінгі таңда емханаға жатқызылды. Олардың барлығы өздерін қалыпты сезінуде. Індеттің белгілері жоқ.
– Індет жұққан жағдайда алдымен адамның өкпесін зақымдайтыны анықталып отыр. Бұл тұрғыдан алғанда науқасқа жасанды тыныс алу құралдар ауадай қажет. Сонымен қатар індет жұқтырғандарды жедел түрде анықтайтын тест құралдары емханада бар шығар?
– Иә, жасанды тыныс алуға арналған аппараттың бізде 24 данасы бар. Бірақ оларды бүгінгі таңда қолданып отырған жоқпыз. Ал экпресс тест құралдары ауданға берілмеді. Олар індет ошақтары Алматы мен Нұр-Сұлтан қалаларында қолданылуда. Біз күдікті деп танылған тұрғындардан сілекейін және қанын алып ҚР денсаулық сақтау министрлігі тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау қызметінің келісімімен облыстық зертханаға жібереміз. Ондағы зерттеу жұмыстарының қорытындысына сәйкес тұлғаға диагноз қойылады.
– Індетті жұқтырмау үшін тұрғындарға қандай кеңес бересіз?
– Бірінші, карантиндік режимді қатаң сақтау. Адамдармен қарым-қатынасты шектеу. Сондай-ақ, тазалықты сақтау. Міндетті түрде қолды сабындап жуу және антисептикалық сұйықтықтарды қолдану. Әр төрт сағат сайын есік тұтқаларын және індет жұқтырушы вирустардың қонуына және ұзақ уақыт жатуына қолайлы бөлменің барлық жерлерін сүрту. Вирусқа мінездеме берсек, ол өте ауыр болғандықтан ауа арқылы ұшып жүре алмайды. Сондықтан, әсіресе, ұялы телефондардың бетін, есік, терезелерді сүртіп тұрған ләзім. Ал адамдар арасындағы ара-қашықтық 1,50 метр болуы тиіс. Егер жұмыс істемеуге мүмкіндік болса, үйде отырғандарыңыз абзал. Сондай-ақ, бар ауыртпалықты дәрігерлерге салмай, тұрғындар өз қауіпсіздіктерін қамтамасыз етуі керек. Бұл індетпен күрес – барлығымызға ортақ күрес.
– Сұхбатыңызға рахмет. Індетпен күресуде сіздерге ерік-жігер және таусылмас қуат тілейміз.
Әділет САРЫБАЙ
Қазақстан Ұлттық Банкі 2020 жылғы 10 маусымда 2006 жылғы үлгідегі номиналы 500 теңгелік банкноттардың қатар айналысы кезеңінің аяқталатынын еске салады.
Қатар айналыс кезеңінде 2006 жылғы үлгідегі номиналы 500 теңгелік банкноттар заңды төлем құралы болып табылады және төлемдер мен ақша аударымдарының барлық түрлері бойынша Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қабылдануға міндетті.
2020 жылғы 10 маусымға дейін қоса алғанда ескі үлгідегі банкноттарды төлем құралы ретінде қабылдаудан бас тартуға жол берілмейді. Заңды төлем құралы болып табылатын банкноттар мен монеталарды қабылдаудан бас тарту Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасы Кодексінің 206-бабын бұзуға әкеп соқтырады.
Ескі және жаңа үлгілердегі банкноттардың қатар айналысы кезеңінде 2006 жылғы үлгідегі номиналы 500 теңгелік банкноттарды қабылдаудан бас тарту фактілері туындаған жағдайда, тиісті шаралар қабылдау үшін Ұлттық Банктің аумақтық филиалына өтініш жасау қажет.
2020 жылғы 10 маусымнан кейін (кезең аяқталған соң):
екінші деңгейдегі банктер қатар айналыс кезеңі аяқталған күннен бастап 12 ай ішінде ескі үлгідегі банкноттарды қабылдайды және қолданыстағы ақша белгілеріне айырбастайды;
Ұлттық Банктің филиалдары екінші деңгейдегі банктердің қабылдау және айырбастау мерзімі аяқталған соң тағы 3 жыл ішінде ескі үлгідегі банкноттарды қабылдайды, сондай-ақ оларды жаңа үлгідегі ақша белгілеріне айырбастайды.
Осылайша, 2020 жылғы 10 маусымнан кейін 2006 жылғы үлгідегі номиналы 500 теңгелік банкноттар заңды төлем құралы болып табылмайды. Сонымен бірге, 2017 жылғы үлгідегі номиналы 500 теңгелік банкноттар айналыста болады және төлемдердің барлық түрлері бойынша Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында көрсетулі құны бойынша, сондай-ақ банк шотына есепке алу және аудару үшін қабылдауға, барлық банктер мен Ұлттық пошта операторы шектеместен ұсақтауға және айырбастауға міндетті болып қала береді.
nationalbank.kz
Төтенше жағдай кезінде табыстан айырылуға байланысты Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан (МӘСҚ) берілетін 42 500 теңге әлеуметтік төлемді 127 млрд теңгеден астам сомаға 3 миллионнан астам адам алды. 5,9 млн жолданған өтімнің 2,15 миллионы немесе 37 пайызы тұрғысында бірқатар себептерге қатысты төлем тағайындалған жоқ, деп хабарлайды ҚазАқпарат.
Осы орайда ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі түсінік берді.
Өтінім берушілердің жеке бас дерегі дұрыс көрсетілмеген (157 мыңға жуық өтінім) .
«42 500 теңге» төлемге өтінім берген сәтте адамның аты-жөні мен туған уақытын және жеке сәйкестендіру нөмірін қатесіз жазуға ерекше назар аударған жөн. Тиісті мағлұматтың бір әрпі немесе саны мемлекеттік ақпараттық жүйедегі мағлұматқа сәйкес келмесе, әлеуметтік төлем тағайындалмай қалуы мүмкін.
Өтінім берушілердің банк деректемесі дұрыс көрсетілмеген (80 мыңға жуық өтінім)
«42 500 теңге» төлемге өтінім бергенде банк атауы мен IBAN (шотыңыздың 20 белгіден тұратын нөмірі) мәліметін көрсету қажет. Көп адам банк картасының нөмірін жіберіп қояды (16 сан). Ал бұл тұста банк шотының нөмірі керек болғандықтан, әлеуметтік төлемді жіберу қиынға түседі. Мысалға дұрысы «KZ123456789012345678» сипатында болып келеді және оны барлық дерлік банктердің ұялы телефон қосымшасынан немесе екінші деңгейлі банктердің жедел желі телефонынан білуге болады.
Бұлай қате жіберген жағдайда, өтінім әрі қарай қарауға бағытталады да, оң шешім қабылданса өтінім берушіге IBAN дерегін сұрай отырып, төлемнің тағайындалғаны жайлы SMS-хабарлама келеді.
Сонымен қатар, өтінім берушілер өзге жеке тұлғаларға тіркелген банк шотын көрсететін жағдай кездесіп жатады.
Атап өтерлік жайт, IBAN дерегін толтырғанда бір санның өзін қате жіберудің салдарынан өтінім берушіге аталған шот қызметін тоқтатқан банкте тіркелгені жайлы хабарлама келуі ықтимал.
Өтінім берушінің тұрақты жалақы төленетін жұмысы бар (оның ішінде мемлекеттік қызметкерлер және бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері); зейнетақылар мен жәрдемақыларды алушылар, ТЖ енгізілгенше ресми жұмыс істемеген (863 мыңға жуық өтініш)
Өтінім беруші ұсынған деректерді тексере келе, жұмыс берушінің қашықтан жұмыс істеуге рұқсат еткені немесе толық емес жұмыс күніне ауыстырғаны, ұйымның жалпы амалсыздан тоқтап тұрғаны анықталуда. Мұндай жағдайда жұмыс беруші тарап жұмысшыларға жалақы төлеуі тиіс. Дегенмен ұйым басшылығы жалақысы сақталмайтын демалысқа жіберетіні жайлы бұйрық шығармаса да, жұмысшылар «42 500 теңге» төлемге өтінім беруге әрекеттенуде.
Қазіргі кезде ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жергілікті атқарушы орындармен бірлесе отырып, жалдамалы жұмысшы болып саналатын өтінім берушілердің расында ақысыз демалыс жіберілгендігін тексеруге кірісті.
Сонымен қатар, «42 500 теңге» төлемге зейнеткерлер мен жәрдемақы алушылардан да өтінімдер келіп түсуде. Қайталап айтар болсақ, МӘСҚ тарапынан тағайындалатын әлеуметтік төлемнің мәні сонда, ТЖ тәртібі енгізілуіне байланысты табыссыз қалған жұмыс істеуші азаматтарға қаржылай қолдау жасалады. Сондықтан «42 500 теңге» төлемге ТЖ мерзіміне дейін ресми еңбек еткен, оларға жұмыс беруші жарна немесе жеке табыс салығын аударған немесе өздері Бірыңғай жиынтық төлем (әрі қарай – БЖТ) төлеген зейнеткерлер, мүгедектер яки басқа мемлекеттік жәрдемақы түрлерін алушылар иек арта алады.
Өтінім берушіде ТЖ енгізгенше соңғы 12 айда әлеуметтік аударымдар, зейнетақы жарнасы, БЖТ жоқ немесе өзін бейресми жұмыспен қамтушылардан өтінім берген уақытқа дейін БЖТ жіберілмеген (1,16 миллионға жуық өтінім).
Бұл жерде де ескерте кетерлік мәселе, «42 500 теңге» төлемге қаражат МӘСҚ тарапына бөлінетіндіктен, әлеуметтік төлем алу үшін мемлекеттік сақтандыру жүйесіне қатысқан абзал. Бастапқыда «42 500 теңге» төлемді тағайындау үшін ТЖ тәртібі енгізілгенше 12 ай ішінде кем дегенде 3 рет әлеуметтік аударым жасау талап етілді. Алайда азаматтарды мемлекеттік қолдау шараларымен кеңірек қамту аясында, әлеуметтік төлем жасау шарты ТЖ енгізілгенше 12 айда 1 ретке дейін қысқартылды.
Сәйкес өтінім берушілерді тексеру барысында, жұмыс берушідегі есепші маманның жалдамалы жұмысшылар үшін ТЖ енгізілгенше 12 айда ешқандай аударым жолдамағаны жайлы деректер жолықты.
Бұдан бөлек, кейбір өзін бейресми жұмыспен қамтушылардың «42 500 теңге» төлемге өтінім бергенше бір рет болсын БЖТ аударымын жасамағаны белгілі болды. Аталмыш жағдайларда әлеуметтік төлем тағайындалмайды.
Өтініш қайтыс болған адамның немесе Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұратын азаматтың атынан берілген (534-ке жуық өтінім)
Жекелеген азаматтар өтінімнің онлайн берілетінін пайдаланып, қайтыс болған жандардың дерегін көрсеткен. Сонымен бірге, ел аумағынан тыс шетелге қоныс аудара отырып, әлеуметтік төлемге өтінім бергендер де бар.
Өтінім берушінің деректері ішінде барлық ҚР азаматтары туралы және де адамның қайтыс болғаны немесе шетелге қоныс аударғаны жайлы ақпарат толық қамтылған Жеке тұлғалардың мемлекеттік деректер қоры арқылы тексеріледі.
Мұндай өтінімдерге әлеуметтік төлем тағайындаудан үзілді-кесілді бас тартылатыны анық.
«42 500 теңге» әлеуметтік төлемі бойынша барлық тағайындаулардың негізі ТЖ тәртібі аяқталғаннан кейін бекітілген заң жүзінде қайта тексерілетіні мәлімделді.
Әр өтінімге қатысты ұсынылған деректердің шынайылығына жауапкершілік жүктелген, оның ішінде, әлбетте басты себеп – ТЖ кезіндегі шектеулер салдарынан табыстан айырылу.
Осылайша ел азаматы «42 500 теңге» төлемге өтінім бере отырып, ТЖ уақытына дейін кірісі болғанына және оны жоғалтқанына кепілдік беретінін растайды. Әлеуметтік төлемдерді заңсыз алған адамдардың жауапкершілікке тартылуы олардың жасаған заңсыз әрекетіне байланысты болады. Әлеуметтік төлем алушылардың заңсыз іс-қимылы Қылмыстық кодекстің аясында қарастырылады (190, 195 баптар).
Егер өтініш беруші қателесіп, әлеуметтік төлем алған болса, бірақ бұл қаражатты қайтару қажет деп санаса, 42 500 теңгені келесі шотқа жібере алады:
Алушының атауы: «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КеАҚ
БСН: 160440007161
БСК: GCVPKZ2A
ЖСК: KZ67009SS00368609110
ТТК: 049
Халық банк пен Каспий банкте шоттары бар азаматтар, «Әлеуметтік төлемдерді қайтару» тетігін таңдай отырып, 42 500 теңгені банктердің ұялы қосымшасынан қайтара алады.
Карантин режимін бұзбау үшін ендігі уақытта банк картасы мен шотты үйде отырып-ақ ашуыңызға болады. Әрі бұл қызмет тегін. Он үш екінші деңгейдегі банк, сондай-ақ «Қазпошта» АҚ бұл қызметті қашықтан көрсетеді.
Ол үшін:
– мобильдік қосымшада (егер болмаса, жүктеу және орнату), не банктің сайтында шот ашу;
– тіркелу және қашықтан сәйкестендіруден өту;
– мобильді телефон нөмірін және ЖСН енгізу;
– жеке куәлікті сканерлеу (сұратқан жағдайда);
– картаның ашылғанын растау үшін SMS кодын енгізу қажет.
Клиент телефонына бірнеше минут ішінде шот нөмірі бар SMS келеді. Кейбір екінші деңгейдегі банктер сондай-ақ картаны жеткізу бойынша қызмет көрсетеді. Орташа алғанда бұл рәсім 1-5 күн аралығында жүзеге асырылады. Шұғыл қажеттілік болған кезде кейбір екінші деңгейдегі банктер қолма-қол ақшаны картасыз және комиссияларсыз алу мүмкіндігін енгізді.
Сонымен бірге, клиенттер үшін онлайн сервистердің басқа да қызметтері қолжетімді болады, олар коммуналдық төлемдерді, байланыс қызметтерін төлеу, салым ашу, салықтық және кедендік төлемдерді жүргізу, жалақы аудару, ақша қаражатының жіберілу жолын қадағалау, POS/SMART терминалдар бойынша үзінді-көшірме алу. Барлық операциялар комиссияларсыз жүзеге асырылады.
Абайды бас ақын деп бағалаған,
Терең деп теңіздейін саралаған.
Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсын да,
Әдебиет жұлдызы деп тағалаған.
Іші алтын, сырты күміс сөз жақсысын,
Айта білген ақиқат салмақтысын.
Халқына бере білді өз әлемін,
Арнаған мұрат, мұра, ақындығын.
Қым-қуыт тұрмыс пенен тіршілікте,
Ел жанына әр сөзі жақын бүгін.
Тәңірінің берген тума талантымен,
Су сепкендей қарлығаш қанатымен.
Адамзатты ақылмен нәрлендіріп,
Тамсандырған сан қырлы қабатымен.
Әлемдік әдебиетте орны бөлек,
Қадірі мен қасиеті елден ерек.
Абайды қара өлеңнің тәңірі деп,
Ақындар мен шешендер ойды тербеп.
Танылған ұлттық болмыс үлгісі боп,
Қоғамның жан ашыры үрдісі боп.
Еуропа әдебиетінің жауһарымен
Сусындаған әуел баста бір кісі боп.
Орыстың зиялыларын танып,біліп,
Көкірегіне жақсысын келген түйіп.
Өз ұлтының кемшілігін қатты сынап,
Олардың қылығына жүрді күйіп.
Рухани өресіне баға беріп,
Дін танушы,философтар дара көріп.
Әлемдік деңгейдегі тұжырымына,
Назар аударды ерекше көңіл бөліп.
Бір ғасырдан астам бұрын қазағын
Жаңғыртуға алға қойды талабын.
Жаңа өмірге бейім бол деп шақырып.
Ұлылықпен берді жаңа сабағын.
Адамға нұрлы ақыл мен ыстық қайрат,
Жылы жүректі жадында жүрсін байлап.
Үш ұғымға бірлікте қарастырса,
Ұлт құндылығы мәресінде тұрар қайнап.
Қабырғалы ел болуды танытқан,
Абай арқылы болмысымызға қаныққан.
Қанаттанып қара сөзі, өлеңін,
Ақыл-ойын, жүрегі бар жан ұққан.
Абайды оқы, жетем десең мұратқа,
Өз ісіңе жауап та бер тұрақта.
Бес асыл іс жүзеге сен асырып,
Бес дұшпаннан аулақ жүргін, жырақта.
Деп білеміз, Абай қазақтың бойтұмары.
Жүрегіңе сақтай біл,түпкірі боп тұрағы.
Өзгені қор санама, өзіңді мақтан қылып,
Деп тілеген өзіңді зор санамай бол қырағы.
Өз ұлтын төрлетуді мақсат еткен,
Ұлы Абайды алты алашқа мақтан етем.
Ұлт киесі, бойынан табылады бар қасиет,
Ұрпағымыз Абайды, десе екен, жаттап өсем.
Емелхан ҚАЙЫПОВА,
Батыр Ана
*****
Ұлылығын мойындатқан әлемге
Абай десе Абайсың,
Абайладың жан-жақты.
Риза еттің, жарайсың,
Қалың елің қазақты.
М.Әуезов.
Ой-қиялға сыймайтұғын дара шың,
Кемеңгерім – ғұламасың, данасың.
Ақыл түйген, жырды сүйген ұрпақтың,
Болашаққа көшін бастап барасың.
Әрбір сөзің жіпке тізген маржандай,
Оқу қиын тебіренбей таңданбай.
Жырларыңыз кәусар бұлақ суындай,
Оқығанның жан сусыны қанғандай.
Адалдықтың ала жібін үзбеген,
Әр сөзіңнен ақыл табар іздеген.
Жер әлемге таныттыңыз қазақты,
Ал қазақтың бағы жанды сізбенен.
Ой толғаған ұрпақ үшін, елі үші,
Оқи берсін кеңиді ойың өрісің.
Жомарт тәңәр елден артық жаратқан,
Даналықтың таусылмайтын кенісің.
Имандық берген тағлым-тәлімді,
Көктен түскен дейді Құран –Кәрімді.
Араб тілін бәрі бірдей ұғынбас,
Ал қазақтың алды сізден бәрі үлгі.
Ұлыларсыз тіршілікте барма мән,
Қырын олар ой көгінде самғаған.
«Абай жолын» жазу үшін толғанып,
Ұлы Мұқаң жарты өмірін арнаған.
Сөз жақұтын тере білген саралай,
Қараңғыға түрен салған данам-ай.
Берген тәңір байлық, билік, ақылды,
Қайғы-мұңды берген бірге аямай.
Өз қайғыңды қара нардай көтердің,
Ал парызың елге деген өтелді.
Тәуелсіз ел, тәрбиелі ұрпағың,
Есіміңді асқақтатты, көтерді.
Ұлы баба дана десе, данасың,
Айтқан сөзің бәрі өнеге, бәрі асыл.
Ұрпағың мен мәңгі бірге жасайсың,
Қазағыңа Абай болып қаласың.
Алты Алашы ауызына қараған,
Дейді халқы: «Дана туар данадан».
Қасиетті ұл сыйлаған қазаққа,
Айналайын ақ ниетті анадан.
Атты баба армандаған азат таң,
Құтылды елің қасіреттен, азаптан.
Ұлылығын мойындатқан әлемге,
Айналайын сізді берген қазақтан.
Айтан АБИЛЖАНОВ,
Н.Островский орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі,
Бәйдібек би ауылы
Новости о расползании коронавируса по планете заняли верхние строчки в сводках новостей. Пандемия коронавируса породила невероятное количество слухов и дезинформации и спровоцировала появление различных фейков. Противоречивые и ложные сведения распространяют пользователи социальных сетей и мессенджеров. Психологи выделяют два типа распространения фейков – намеренный и случайный. Первый тип, это те, кто видит масштабы ложной информации, и получает при этом удовольствие. И второй тип злоумышленников, который распространяет тревожные новости намеренно. Чаще все это происходит в моменты происшествий. Причина широкого распространения ложных новостей заключается в том, что государственные органы не могут незамедлительно делать заявления. Пока они собирают достоверную информацию и готовятся к официальному заявлению, люди, которые хотят нанести ущерб государству, начинают распространять ложь.
В Казахстане принят закон о распространении ложной информации. Он предусматривает довольно серьёзную ответственность. За распространение заведомо ложной информации посредством СМИ и информационно-коммуникационных сетей следует наказание в виде штрафа, исправительных работ и даже лишения свободы сроком до 3 лет. (Ст.274 ч. 2 УК РК). Уже привлечено к ответственности несколько человек, которые распространили в соцсетях различного характера видеоролики о коронавирусе. Мы просим вас не поддаваться панике и не пользоваться непроверенной информацией, особенно распространяемой через мессенджер WhatsApp и социальные сети.
Обезопасить себя от ложной информации в цифровой среде довольно сложно. Однако выход всё же есть. При поступлении видео или аудио, вызывающего сомнение, необходимо устроить его проверку. Зайдите на сайты государственных органов или новостных ресурсов и найдите официальные комментарии. Самый верный способ недопустить распространения ложных сведений – удалить сообщение и не пересылать дальше никому.
Напоминаем, что согласно постановлению главного государственного санитарного врача области с 00.00 часов 31 марта 2020 года вступило в силу усиление ограничительных мер на территории Алматинской области. Временно приостанавливается работа непродовольственных торговых центров, бизнес-центров, дошкольных учреждений, компьютерных клубов, игровых заведений, рынков, пунктов общественного питания и т.п. Ограничено время работы продуктовых магазинов и аптек, банков второго уровня, почтовой связи, услуг частных нотариусов.
Ограничено передвижение граждан старше 65-ти лет. Несовершеннолетним запрещается самостоятельное передвижение без присмотра родителей. Запрещено посещение парков, скверов, набережных, спортивных площадок и придомовых детских площадок.
Объекты малого и среднего бизнеса, кроме предприятий, производящих продукты питания, медикаменты, средства индивидуальной защиты, дезинфицирующих средств, приостановят свою деятельность до особого распоряжения либо с учетом своей деятельности обеспечат дистанционный режим работы.
С официальной и актуальной информацией по принимаемым мерам в борьбе с коронавирусной инфекцией, можно ознакомиться на сайте www.coronavirus2020.kz.
Пресс-служба
Енбекшиказахского районного суда
Ежелден көшпенділер даласында түрменің болмағаны тарихтан мәлім. Оның басты себебі халқымыздың түрмеге тосырқай қарайтын дархан мінезінен болса керек. Бір жағынан бұл ел арасында қатаң сақталған ұлттық салт-дәстүрге негізделген тәртіптің көрнісі екені анық. Аталарымыздың ардан аттамай, тәртіпті бұзбай, қиянатқа бармай ел арасындағы береке мен бірлікті, татулық пен келісімді сақтай алуының түп-төркінін парыз деген бір ауыз сөздің айналасына топтастыруға болады. Яғни, әр адам өз міндетін жақсы біліп, ел мен жер, отбасы алдындағы парызын адал атқарса, заңның ешқашан бұзылмасы бесенеден белгілі. Ондай елде түрме мен жазаның да керегі шамалы.
Әрине, айрандай ұйыған бабаларымыздың дәуірінде қылмыс болмады, тәртіп бұзылмады деуден ауылақпыз. Онсыз да жер бетіндегі барша қабилалардың бәрінде тентек пен сотқар, содыр мен басбұзарлар ежелден бар екені рас. Сондықтан қазақ даласында да жер дауы, жесір дауы, құн дауы, мал дауы секілді тартыстар жиі болатын. Бірақ ақылман билердің екі ауыз сөзімен ымыраға келіп, даудың одан әрі ушығып арты керіс пен жаңжалға ұласуына жол берілмейтін. Иә, екі-ақ ауыз сөзбен бітісетін. Ол үшін құжаттың да, соттың да, заңгердің де керегі шамалы еді. Өйткені, ел алдында татуласуға уәделесіп пәтуаласатын. «Уәде – құдайдың сөзі» дегенді бала кезінен миына шегелеп алғандықтан сөзінен танып, ардан аттауға намысы мен ұяты жібермейтін. Егер қандай да бір жағдаймен бір тентек тәртіпті бұзса, ол үшін оның өзі ғана емес, жалпы руы жауап беретін. Демек барлығы «бәріміз біріміз үшін, біріміз бәріміз үшін» деген қатаң әскери тәртіпке бағынатын. Сондықтан жалпы рудың абыройы мен беделі үшін сол ауылдың абыз ақсақалдары жастарының әр қадамын қатаң бақылап, шектен шығып, өзімбілермендікке салынуына ешқашан жол бермейтін.
Қазақта бата беру деген бір жақсы дәстүр бар. Бата дегеніміз бүгінгі біз білетін ас пен басқа ғана жарайтын нәрсе емес, керісінше, аясы өте кең ғұрып. Кезінде бабаларымыз ел үшін игі іс бастарда, бес қаруын асынып жауға аттанғанда, аламан мен бәйгеге түсерде, қысқасы адам өміріндегі әрбір жақсылыққа сол өңірдегі ең сыйлы, абыройлы кісілерден арнайы түрде бата алатын болған. Бұл бүгінгі тілмен айтқанда бастаған ісіне елінің рұқсатын алу үшін берілген ресми құжат іспеттес. Сонымен бірге, сол шаруаны тыңғылықты әрі жақсы аяқтауына рух пен жігер, күш пен қайрат беретін мотивация да бола алады. Ал бата алынбай басталған шаруа елдің рұқсатынсыз басталған іс болғандықтан оның соңы да дұрыс болмайтын. Бабаларымыз «баталы ер арымас» деп ризалықпен, елдің рұқсатымен, салт-дәстүр мен тәртіптің аясында жасалған жұмыстардың тиянақты, ал іске асырушының беделді болатынын да меңзесе керек.
Бүгінгі күнде Еуропа мен АҚШ секілді елдерде заңгерлік өте табысты қызмет саналады. Әрине, заңгердің жоғары сұранысқа ие болуы заман талабынан туындаған мәселе екені айдан анық. Бірақ заңгерлерді қатты қажет ете қоймайтын елдер де бар. Ол елді даму жағынан артта қалған елдерден іздесеңіз қателескеніңіз. Дәл сондай елдердің бірі – даму жағынан «Үлкен жетіліктің» ішінен ойып тұрып орын алған, ғылымы мен білімі технологиясы жағынан әлемдік көшбасшы саналатын әйгілі Күншығыс елі. Яғни Жапония дейтін мемлекет. Сізді де осындай мемлекетте заңгердің сұранысқа ие болмауы неліктен деген сұрақ мазалады ма?! Оның төркіні бұл елдің ежелден қалыптасып, бүгінде жаңа заманмен астасып кеткен ұлттық салт-дәстүрінде жатыр. Жапондарда да ежелгі көшпенділер секілді заң ұғымынан гөрі парыз ұғымы басым. Жапонның әрбір азаматы мемлекет пен қоғамның, отбасы мен жақындарының алдында мойнына үлкен жауапкершілік арқалайды. Ал ол жауапкершілікке немқұрайды қарау жапондардың миына кіріп-шықпайды. Өйткені парыз ұғымы олардың қанына сіңіп, сүйегіне өтіп кеткен. Мәселен, жапон мектептерінің есіктері сағат сегізде жабылады. Кешігіп қалғандар не істейді дейсіз ғой. Ал жапондар кешікпейді. Баратын немесе кездесетін жерлеріне уақытынан ең азы он минут ерте бару олар үшін парыз. Кешігу немесе дәл уақытында бару дегенді олар мүлдем түсінбейді. Мектептегі жағдай да солай. Мектептің есігі сегізде жабылуы тиіс. Өйткені олар ешкімнің кешікпейтінін біледі. Сондықтан оларға мектепке сегізде келу керек деген заңның да қажеті жоқ әрі ондай заңның болуы жапондар үшін күлкілі. Ендеше осындай жауапкершілік пен парызға құрылған өмір салтын ұстанған жапондарға заңгердің керегі бар ма?! Әрине, жоқ. Бұл үрдіс мемлекет пен жалпы қоғамда, ұйымдар мен мекемелерде, компаниялар мен басқа да орындарда да қатаң сақталған. Сол себептен кез-келген ұйым мен компаниялардың кадрлары арасында заңгерлер жоқ. Егер шетелдіктермен жұмыс барысында заңгерлерге қажеттілік туылса, оларды басқа елдерден жалдап алады. Заңнан гөрі парызды бірінші орынға қоятын жапондарда да салыстырмалы түрде қылмыстың аз болуы біраз жайттан хабар берсе керек.
Бабаларымыздың парыз бен жауапкершілікке құрылған қоғам аясында тіршілік кешкен кездерінде әлемге аты мәшһүр болып тұрды. Соның арқасында береке-бірлігі артып, ал береке-бірлігінің артуы нәтижесінде жұмылған жұдырықтай болып айналасына қаһар шашып тұрды. Кейінгі кездерге дейін осы ілкі дәстүрдің жібін үзбей, ұлы ғұрыптың қаймағын бұзбады. Біздің күшіміздің осында екенін жақсы білген жауларымыз да ең бірінші осы тұсымызға шабуыл жасады. Отаршылдар бұрынғы парыз бен жауапкершілікке құрылған өмір салтымызды құлдырату үшін біртіндеп заң мен жарғыға негізделген басқару жүйесіне көшіре бастады. Міне осыдан бастап бірінің үстінен бірі арыз жазып арызқой болу, бұрынғы екі ауыз сөзбен бітетін дауды екі-үш жылға созатын мылжыңдық секілді кеселдер жабысты. Қазақ даласында ешқашан болмаған түрме мен абақтылар бой көтере бастады. Осылайша парыз бан махаббат кейінге ысырылып, құқық пен жарғы алға шықты. Әрине, біз бұл жерде құқықтық пен жарғының рөлін төмендетіп отырғамыз жоқ. Тек құқық пен заңға негізделген жол парызға негізделген жол секілді барар жеріңе тура жеткізер даңғыл жол емес еді. Ол соқпағы мен бұрылысы көп шытырман жол болатын. Парыз бұра тартуға келтірмей жауапкершілігіңді арқаңа асып беретін болса, ал мұнда ебін тапқандар жауапкершіліктен жалтарудың амалын тапса жетіп жатыр. Осылайша «заң аясында» заңды бұзып ойына келгенін істеуге мүмкіндік туады. Ал сенген заңды тұлғаң немесе төрешің әділетке емес ақшаға жақтасса ар жағы айтпаса да түсінікті.
Бүгінгі Қазақстан Республикасында да АҚШ пен Еуропадағыдай болмаса да заңгерлерге сұраныс бар. Қаптаған тармақтар мен баптардың аясында құқыңды қорғайды не жазаңды тартқызады. Әйтеуір қоғамда заң өз миссиясын орындап жатқанын байқап жүрміз. Жасыратыны жоқ заң жүзінде емес, айналма жолмен іс бітіретіндер де жетерлік. Кеңестік жүйеден мұраға қалған заңға бағынғанды емес, заңнан айналып өтетіндерді мақтан тұтып, жоғары санайтын психологиядан әлі арыла қоймағанымыз тағы бар. Осындайда Бауыржан Момышұлының «тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бас иген құл болмайды» деген аталы сөзі есіңе түседі. Қашанда ел алдындағы парызын ұмытпай, ардан аттамаған адамның заңды орындауы қиындық тудырмасы бесенеден белгілі. Демек заң әмір мен тиымға емес, парыз бен жауапкершілікке құрылғаны дұрыс. Сонда ғана заң мен тәртіпті қадағалау жеңілдей түсер ме еді, бәлкім?!
Парыздың заңнан басым тұратынын коронавирус шыққалы бері жақсы түсініп жатырмыз. Ел үкіметі карантин жариялап, оны бұзған адамдарға жаза тағайындайтын заң қабылдау мәселесін көтеруде. Бірақ соның өзін жүре тыңдайтындар арамызда аз емес екен. Иә, заң қатайса індеттің алдын алу оңайлайтыны рас. Дегенмен барлық халықты бақылауға алып, заңды қатаң сақтауға мәжбүр ету қиынның қиыны. Өйткені ол үшін әр адамды бақылап отыру керек. Егер осы кезде ел алдындағы борышымызды жақсы түсініп, қиын жағдайда да парызымызды ұмытпасақ ондай заңның қажеті де бола қоюы неғайбыл. Әрі мемлекет те барлығын қадағалап отыруды қажет деп таппас еді. Бұл туралы Мұхаммед пайғамбардың хадистерінде жақсы айтылған. Мысалы, Бухариден жеткен сахих хадистердің бірінде «Егер сіз қандай да бір жерде оба (коронавирус деп біліңіз) пайда болғанын естісеңіз, ол жерге бармаңыз және егер сіз тұрған жерге жетсе, онда ол жерден кетіп қалмаңыз», – делінсе, Имам Ахметтің кітабында келтірілген тағы бір хадисте «Оба індеті шыққан жерден кеткен адамдардың халі – соғыс майданынан қашқан адам іспетті (күнә). Ал, кім шыдамдылық танытып, оба індеті жайылған жерден шықпаса, шейіттің сауабын алады» – делінген. Демек дінімізде де, ұлттық салт-дәстүрімізде індет кезінде карантин ережелерін қатаң сақтауға міндеттеген. Яғни, карантин ережелерін сақтауды парыз ретінде бекіткен. Ал сол онсыз да орындалуы керек парызымызды орындату үшін заң шығарылса, онда жауапкершілік пен ұяттан жұрдай болғанымыз. Ең қызығы алғаш коронавирус Ухань қаласында пайда болғанда осындағы барлық мемлекеттің азаматтары өз елдеріне жапа-тармағай қашып кеткені мәлім. Сол уақытта өз еліне барудан бас тартқандар жалғыз жапондар ғана болыпты. Осылайша парыздың заңнан күшті екенін жапондар тағы бір рет дәлелдеп беріпті. Ендеше біз де заңға орындалуы тиіс әмір мен тиым деп емес, парызымыз бен міндетіміз ретінде қарағанымыз абзал.
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ
Кездесуде Елбасы төтенше жағдай кезінде мемлекеттік шараларды қолдау және мұқтаж адамдарға көмек ұйымдастыру бойынша «Nur Otan» партиясының белсенді жұмысын атап өтті.
– Пандемия бүкіл адамзатқа қауіп төндіріп тұр. Президент пен Үкімет қиын жағдайға тап болған адамдарды, көпбалалы отбасыларды, мүмкіндігі шектеулі жандар мен қарттарды көмекпен қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдады. Осы орайда партияға мемлекеттік шараларды қолдау бойынша белсенді жұмыс істеуді тапсырдым, - деді Қазақстанның Тұңғыш Президенті.
Сондай-ақ Нұрсұлтан Назарбаев «Birgemiz» қоғамдық қорының жұмысына тоқталып, бұл бастаманы қолдаған қазақстандықтарға алғысын білдірді.
– «Birgemiz» қорына біраз қаражат жиналды. Осынау қиын кезеңде мұқтаждарға көмек ұйымдастыру мақсатымен менің қор құру жөніндегі бастамамды қолдағаны үшін Қазақстанның бизнес қауымдастығына алғыс айтқым келеді. Мен «ERG» компаниялар тобының басшылығы А.Машкевичке, А.Ибрагимовқа, П.Шодиевке, «Қазақмыс» корпорациясының басшылығы В.Кимге, О.Новачукке, Э.Огайға, сондай-ақ Т.Құлыбаевқа, Б.Өтемұратовқа, Р.Сәрсеновке, А.Клебановқа, Ғ.Есеновке, А.Рақымбаевқа, А.Беловичке, Қ.Боранбаевқа, Қ.Шәріпбаевқа және тағы да басқа азаматтарға алғыс білдіремін, - деді Елбасы.
Сонымен бірге Қазақстанның Тұңғыш Президенті «Jas Otan» жастар қанатының белсенділері мен еріктілерінің жұмысын атап өтті.
– Партия белсенділері мен «Jas Otan» еріктілері Қазақстан бойынша 50 мыңнан астам отбасыны ең қажетті тауарлармен қамтамасыз етті. Жалпы бұл жұмысқа үш мың ерікті жұмылдырылды. Мен оларға да алғыс айтамын, - деді Нұрсұлтан Назарбаев.
Сонымен қатар, Елбасы «Birgemiz» қорынан 152 мыңнан астам отбасына 50 мың теңге көлемінде біржолғы көмек көрсетілгенін айтты.
- Біз бұл жұмысты жалғастыруымыз керек. Мамыр айының басынан бастап халыққа көмек көрсетудің екінші толқынын бастаймыз. Бұл Үкімет бөліп отырған көмектен бөлек қосымша қолдау, - деді Қазақстанның Тұңғыш Президенті.
Сондай-ақ «Nur Otan» партиясының Төрағасы дағдарыстан кейінгі кезеңдегі экономикалық өсімді қамтамасыз ету мәселелеріне тоқталды.
– Президент те, Үкімет те осы қиын уақытта бәріне көмектесу үшін барынша жұмыс істеп жатыр. Коронавирус пандемиясы өтеді, алдағы уақытта біздің алдымызда экономиканы қайта қалпына келтіру мәселесі туындайды. Біраз адам жұмыссыз қалып, экономика бәсеңдеді. Жағдайдың жақсаруына қарай бизнестің кейбір түрлеріне қызметін жандандыру үшін жеңілдік жасаған жөн деп ойлаймын. Кәсіпкерлер өзін және айналасын қорғау үшін барлық тиісті шараларды қабылдауы керек, - деді Елбасы.
Өз кезегінде Б.Байбек партияның дағдарысқа қарсы іс-шараларды жүзеге асыру және халыққа көмек көрсету жұмыстары туралы баяндады.
– Қазіргі таңда «Birgemiz» қорына 20 миллиард теңгеге жуық қаражат жиналды. Біз материалдық көмектен бөлек Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларындағы мұқтаж отбасыларға медициналық бетперде тарата бастадық. Сонымен қатар, елорда мен Алматыдағы екі мыңнан астам дәрігер мен медицина қызметкерінің әрқайсысына Қордан 50 000 теңгеден берілді, - деді «Nur Otan» партиясы Төрағасының бірінші орынбасары.
Кездесу соңында Нұрсұлтан Назарбаев тағы бір мәрте барша қазақстандықты жаһандық пандемиямен күресте бірігуге шақырды.
– Бірлігіміз, ынтымағымыз бен бір-бірімізге деген қамқорлығымыз бізді жетістікке жетелейді. Үйде отыру оңай емес екенін түсінемін. Шағын бизнеске де ауыртпалық түсіп тұр. Алайда қазір жетістікке жету үшін шыдамдылық қажет », - деді Қазақстанның Тұңғыш Президенті.
elbasy.kz
Қазақстан коронавирус инфекциясын жұқтырудың шарықтау шегіне жеттік. Бұл туралы ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі Ләззат Ақтаева айтып берді.
«Біз коронавирус инфекциясын жұқтырудың шарықтау шегіне жеттік. Яғни, қазір елімізде 100 мың адамға 7 науқастан келеді. Осыған байланысты, карантиннен бөлек, елді мекендерде жұмысын тоқтатпаған, инфекция жұқтыру қаупі жоғары адамдарға ауқымды тексеру басталды. Бұл тестілеу 10 сәуірден 20 сәуірге дейін белсенді түрде жүргізіледі», - деді вице-министр Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте.
Оның айтуынша, аурудың таралуына байланысты, медициналық қызметкерлер эпидемияға қарсы күшейтілген режимге ауысты.
«Әрбір пациентті ықтимал науқас деп қараған жөн, сондықтан медициналық қызметкерлер қорғаныс бұйымдарын қолдануы міндетті. Одан бөлек, провизорлық стационарға да жұқпалы аурулар ауруханасының талаптары қойылады: міндетті түрде бейнебақылау, желдету жүйесі болуы керек, палаталарды толтыру циклы сақталғаны жөн. Әрбір ауысым екінші ауысымнан оқшаулануы қажет. Ең бастысы - медициналық ұйым басшылары қызметкерлерді қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етуге міндетті», - деді Л. Ақтаева.