Қазақ – ат қоюға шебер халық. Әрине, атау беріп, ат қою былай қарағанда қарапайым көрінгенімен, тереңдей түссеңіз ,оның тым күрделі екенін байқайсыз. Өйткені әрбір берілген атаудың өзіндік ерекшелігі болады. Көбінесе басқа халықтардың тілінде кездесетін атауларда оның сыртқы пішініне көп мән беріледі. Мұндай олқылық тіптен ғылыми терминдерге де қатысты. Ал біздің бабаларымыз атау бергенде оның сыртқы тұрпатына емес, оның ішкі мазмұнына мән береді. Сондықтан берілген атау терең мағынаға ие болып, халықтың философиялық танымы мен өмір тәжірибесінен хабар беріп тұрады. Осыған байланысты халқымыздың «құрттың атын жаңылып малта қойыпты» деген мақалы бар. Яғни, орнымен айтылмаған немесе жөнімен қолданылмаған нәрсеге қарата айтылатын сөз. Ал шын мәнінде малта дегеніміз судың түбінде жататын, сықпа құртқа ұқсап кететін, түсі ақ, өте жеңіл тастың атауы. Кезінде құртты суға езіп көжеге қататын немесе сусын ретінде пайдаланатын болған. Суға езіліп кішірейіп кеткен құрттар осы малта тастан аумай қалатын. Сондықтан екеуінің сыртқы ұқсастықтарына қарап кішкентай езілген құрттарды малта құрт деп атаған. Сырттай қарағанда құртқа малта атауын беруде ешқандай сөкеттік жоқ сияқты көрінеді. Бірақ бабаларымыз осы бір сырттай салыстыруға көңілдері көншімегені анық. Демек атау беру қазақтар үшін өте маңызды процесс болғаны анық.

Мәселен ас қорытуға арналған аса қажетті ферментті бөлетін безді ғылымда «Pancreas» деп атайды. Бұл тасбақаның жотасындағы тасы немесе сауыты дегенді білдіреді. Яғни бұл термин де без бен тасбақа сауытының сыртқы ұқсастығына қарап берілген атау. Ал орыстар «поджелудочная железа» деп атаған. Мұнда да асқазанның астында орналасуына қарап атағандығы анық. Екеуінің де көзбен көргендеріне бола атай салғандары күмән тудырмайды. Ал қазақтар болса мұны «ұйқы безі» деп атағанды жөн көрген. Себебі бұл бездің жұмысы тоқтаған жағдайда адам ауыр ұйқыға кетеді. Яғни, комаға түседі. Демек, ұйқы бұл бездің атқарар қызметімен байланысты. Тағы бір тілімізде кездесетін атаулардың бірсыпырасы отпен байланысты. Иә, от өмірдің өзегі екені шындық. От – жылу мен жарықтың бастамасы, энергияның көзі. Адамзат қоғамының дамуы мен гүлденуі де осы отпен тығыз байланысты. Сондықтан ежелгі халықтар оны тәңірінің бір сипаты ретінде көріп, оны қасиетті культ ретінде білген. Алғаш болып мифтік түсініктен бас тартып, нақты ғылымдарға жол бастаған ежелгі грек философтары да әлемнің негізін от, су, ауа, жер деп қараса, қытайлар бұл элементтердің қатарына металды қосады. Демек ежелгі философияның негізін қалаған мектептердің бәрінде от ең басты элемент. Ал бабаларымыз отты қасиетті деп қарағанын жақсы білеміз. Жаңа түскен келінге отқа май құйдыру, ауырған малды оттың арасынан айдап өту, отты сабамау т.б. секілді дәстүрлеріміз осының айғағы. Тіптен оттың өзін ғана емес, оның қалдығы күлді де кез-келген жерге төкпеген, күл төккен жерді баспаған. Бұрынғы сақтар мен ғұндар, үйсіндер мен қаңлылар да, одан бері түріктер үшін ошақтың маңызы ерекше. Ол үйдің ортасында орналасып, оған аса мән берілген. Сондықтан бүгінгі жанұяны бейнелейтін «от басы, ошақ қасы» тіркесі де тегіннен-тегін айтылмаса керек. Отау, отбасы, отан түсінігі де осы отпен тығыз байланысты. Ошақты айнала отырып, оттың басында өз жанұясымен отырған адамнан бақытты жан барма екен, сірә?! Отбасы да от секілді адамның жанын жылуға бөлеп, болашағына жарық түсіретін мейірім мен махаббатқа толы қасиетті орта. Ал Отанның отбасынан басталатынын ескерсек барлығы түсінікті болып шыға келеді. Барлығымыз осы ұлы отанның құшағында түтін түтетіп, өсіп-өнеміз.

Осындайда Отан ұғымының ішкі мәніне үңілсеңіз тағы бір қызыққа тап боласыз. Орыстың «родина» атауы туып өскен мекен, туған жер деген мағынаны беретінін  жақсы білеміз. Демек, бұдан қай жерде туып-өссе сол жер отаны деген ұғым туады. Ендеше атақты дін ғұламасы, алғашқы болып Құран Кәрімнің аудармасын жасаған Халифа Алтай ақсақалдың оқиғасын қалай түсіндіреміз? Оның туған жері де, өскен ортасы да түрік елі. Яғни, оның отаны да сол жер болуы керек. Бірақ қазақ елі тәуелсіздігін алысымен-ақ Қазақстанды Отаным деп осында қоныс аударғанын, ұшақтан түсе салып жерін сүйгенін неге жоримыз?! Онда ол өз туған жерін тәрк етіп, басқа елді таңдағаны сатқындық болып шықпай ма?! Мұстафа Өзтүрік, Қабдеш Жұмәділовтардың да осы қатарда болғаны ма?! Осыған негізделгенде Отан дегеніміз тағдырыңды сол жермен байланыстыруға негіз болған, оның атын естігенде жүрегің жалынға оранатын, сен үшін оттан да ыстық мекен. Ал олар үшін ондай жер туып-өскен жері емес, алыстағы қазақ елі болғаны ақиқат. Сол себепті Отан ұғымы мен туған жер ұғымының арасындағы айырмашылықты дәл тапқан бабаларымыздың теңдессіз тапқырлығына таң қаласың.

Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ

Бас-аяғы екі айдан астам уақыттың ішінде дүниежүзін дүр сілкіндірген коронавирусты жұқтырғандар саны ресми дерек бойынша 89 242-ге жетті. Әлемнің 80 еліне тараған бұл вирустан көз жұмғандар – 3058 адам. 45 207 жан ауруынан емделіп шыққан. WorldOmeter ақпарат ресурсында жарияланған соңғы деректер осындай.

COVID-19 коронавирус инфекциясының негізгі ошағы – Қытайда 80 026 адам ауруды жұқтырса, қайтыс болғандар саны мұнда 2912 болған. Дүниежүзі бойынша COVID-19 коронавирусынан көз жұмғандардың көптігімен Иран тізімнің басына шықты, 55 адам. Ал 978 адам вирусты жұқтырған. Айта кетейік, коронавирус тараған Иранмен арадағы жалғыз әуе рейсі, Әзербайжан, Оңтүстік Корея, Жапонияға әуе рейстері наурыздың бірінен бастап тоқтатылды.

        Ауруды жұқтырғандар саны 4335-ке жеткен Оңтүстік Кореяға аптасына тоғыз рет қатынайтын әуе рейсі үшке дейін қысқартылды. Бұл туралы бүгін Үкіметтің баспасөз орталығында премьер-министрдің орынбасары Ералы Тоғжанов: «Әлбетте Қытай секілді емес, Оңтүстік Кореяға әуе рейстері неліктен тек шектелгені жайлы сұрақтар қойылып жатыр. Ол жақта осыған дейін айтылғанындай, 35 мыңға тарта Қазақстан азаматы жүр. Оларға Отанына оралуға мүмкіндік беруіміз керек. Олар үшінші мемлекет арқылы да еліне қайта алады», – деді.

Сондай-ақ 5 наурыздан бастап Токио – Нұр-Сұлтан бағытындағы рейстер де азаяды.

Бүгін Үкіметтің баспасөз орталығында өткен брифинте Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов: «Ең бастысы – елімізде коронавирус инфекциясын жұқтырған адам анықталған жағдайға дайын болу. Ол тұрғыда бізде «Б» жоспары бар. Ол жоспар әзірленіп, барлық мемлекеттік органмен мақұлданды. Бұл жоспардың негізі – Қазақстан аумағында инфекцияның таралуын барынша шектеу. Қазіргі уақытта барлық мемлекеттік органмен, әкімдікпен тиісті жұмыстар жүргізіліп жатыр», - деді. Сондай-ақ «Дүрбелеңге берілудің ешқандай негізі жоқ. Бізді алаңдатып тұрған негізгі проблема – жалған ақпараттардың таралуы. Сол себепті барлық ақпаратты тек министрліктің ресми сайтынан бақылап отыруды өтінемін», - деген министр коронавирус инфекциясы бойынша жағдай толығымен бақылауда тұрғанын айтты.

Дайындаған Қ.Мұратқызы

Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер жайлы «ҚР Кодексін қолданысқа енгізу туралы» ҚР Заңының 57-1-бабына сәйкес, бизнес өкілдері мен жеке тұлғаларға салықтық рақымшылықтың шарапаты тиді.

2018 жылғы 1 қазаннан бастап 2019 жылғы 31 желтоқсанға дейінгі кезеңде дербес шотта есепте тұрған берешек сомасын төлеген жағдайда ШОБ субъектілері және жеке тұлғалар салықтық рақымшылыққа ілінді.

Алматы облысында кіші және орта бизнес бойынша салық рақымшылығына 9608 субьект қатысқан , олардың 2018 жылғы 1 қазандағы берешек сомасы қорытынды бойынша 5176,0 млн теңгені құрайды. Оның тек 532,1 млн. теңге берешегі төленді.

Салық төлеушілердің келіп түскен көптеген сұраныстарына байланысты, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті салықтық амнистияға жататын адамдардың шеңберін кеңейту бойынша жұмыстар жүргізілді.

Жүргізілген іс-шаралар нәтижесінде 2020 жылдың 1 қаңтарына салықтар бойынша берешегі 4 178 млн теңгені құраған , яғни 6 572,7 млн теңгеге төмендеді, - деп хабарлады берешекпен жұмыс басқармасының басшысы Руслан Ахметжанов.

Салықтық рақымшылыққа іліккендердің қатарында жеке тұлғаларда бар. Аумақтық мемлекеттік кірістер басқармаларында салықтық рақымшылыққа жататын жеке тұлғалардың тізімін ақпараттық жүйелерден алып есептен шығару бойынша комиссиялар құрылған. Комиссия шарттарға сәйкес салық төлеушілерді іріктеу үшін жеке шоттарды түгендеу бойынша жұмыстар жүргізеді.

Салықтық рақымшылыққа байланысты азаматтардың екі категориясы кіреді:

1-катергория. Орындалмаған салықтық міндеттемелері бар жеке тұлғалар. Тарқата кетсек көлік салығы, мүлік салығы, жер салығы , жеке табыс салығы, жер учаскесін қолданғаны үшін төлем, және жеке тұлғаның басқа міндеттемелері кіреді. Осы категория бойынша Алматы облысында биылғы жылы 49 379 жеке тұлғаның 196202,7 мың теңге өсімпұл сомасы есептен шығарылып, жалпы төленген негізгі берешек сомасы 843375,8 мың теңгені құрады.

2-категория. Кәсіпкерлік қызметі бойынша, құн салығы, әлеуметтік салық және басқалар. Бұл категория бойынша салықтық берешектің барлық сомасы есептен шығарылуы тиіс. Екінші дәрежеге сәйкес, Алматы облысында барлығы 15 жеке тұлға жалпы берешек сомасы – 39,7 мың теңге, оның ішінде 22,7 мың теңге, өсімпұл -17,1 мың теңге.Салық берешегі толық есептен шығарылған.

Қазіргі таңда салық берешегін және әлеуметтік төлемдер берешекті төмендету бойынша жұмыстар жалғасуда.

Гүлжанат Нұрасыл

Надо НАДЫРОВ, председатель курдского ЭКЦ района, депутат районного маслихата:

С 2016 года   Казахстан отмечает  новый праздник, утвержденный указом Первого Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева.  На 22-й сессии Ассамблеи народа Казахстана в апреле 2015 года он предложил отмечать 1 марта – дату учреждения АНК РК, как День благодарности в Республике Казахстан.

«Этот день может стать ярким праздником милосердия, дружбы и любви всех казахстанцев друг к другу», – сказал тогда Нурсултан Абишевич. Ассамблея народа Казахстана – ключевой инструмент государственной национальной политики,  включает в себя более 800 этнокультурных объединений. Работа АНК, региональных ассамблей и этнокультурных центров обеспечивает стабильность единства и согласия  казахстанцев 130 этносов и 17 религиозных конфессий, живущих в республике.

В течение ХХ века на его территорию прибыли свыше пяти миллионов человек из Украины, России и Белоруссии. В начале 20 века в Казахстан прибыло 1,1 млн. переселенцев в ходе столыпинских реформ. В  1930-е годы сюда было сослано 250 тысяч раскулаченных крестьян. Еще 1,2 млн. человек со всех уголков СССР  прибыли на строительство промышленных объектов, подъем целинных земель. Все они обрели возможность спокойно жить и работать, полноправно участвовать в строительстве суверенного  Казахстана.  

Вспомним и то, что многонациональная семья Казахстана – также во многом следствие миграционных потоков, состоявших из депортированных  народов  довоенного и военного времени. Люди, лишенные родины,  зачастую выбрасываемые  из эшелонов в открытую степь, смогли не только выжить, но и сохранить свою культуру, языки, вырастить детей, внуков и правнуков. Потомки репрессированных получили образование, обрели достаток и достойное место в казахстанском обществе, восстановили незаслуженно отнятое доброе имя и историческую память – это в первую очередь неоценимая заслуга казахского народа. Его жертвенность, самоотверженность, человечность, подарили обреченным на гибель народам будущее на новой Родине, право на продолжение своей истории  на  древней  казахской земле.

Мы видим, как в 21 веке на наших глазах миллионы людей на планете становятся  мигрантами  без роду–племени, без исторических корней, надежды на нормальное существание в условиях лагерей для беженцев на чужой земле. Тем  ясней значимость подвига   коренного народа Великой Степи. В тяжелейшие для себя годы,  пройдя через голодный геноцид, военную мобилизацию, он  нашел  в себе силы проявить милосердие и гостеприимство, принял   по сути таких же мигрантов, как родных, невзирая на этнические, религиозные, культурные различия.   

Наглядный пример – Енбекшиказахский район, в котором дружно проживают представители 52-х национальностей, в том числе потомки депортированных греков, курдов, турок, корейцев, чеченцев, поляков, немцев, крымских татар. Все они  являются гражданами Казахстана, имеющими равные права и свободы,  активно участвуют в социально-экономической жизни,  избираются в представительные органы власти.  В нашем районе действуют восемь этнокультурных центров, которые служат надежными проводниками государственной стратегии межэтнического единства и добрососедства.

Основополагающие принципы мультикультурного и  полиэтнического общежития: толерантность, дружелюбие и уважение,  в Казахстане проверены и закреплены  многолетним опытом  поддержки и взаимопомощи всех  народов, сплоченных в единое целое вокруг казахского народа. Проявление благодарности к казахскому  народу  и друг другу  – важнейшая и неотъемлемая традиция   Казахстана в прошлом, настоящем и будущем, залог его успешного развития в третьем тысячелетии.