- +77277540900
- +77002724204
- enkaz.kz@gmail.com
- 040400, Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Есік қаласы, Алматы көшесі, № 112.
Первичный и гематогенный туберкулез
1. Варианты течения первичного туберкулеза: лимфогенная форма, хроническое течение
Лимфогенная форма проявляется вовлечением в процесс специфического воспаления бронхиальных, бифуркационных, над- и подключичных, желчных лимфоузлов. При этом казеозно-измененные увеличенные лимфоузлы сдавливают просветы бронхов, что ведет к развитию ателектаза легких и пневмонии. Рост первичного аффекта - наиболее тяжелая форм прогрессирования первичного туберкулеза, при которой наступает казеозный некроз зоны периорокального воспаления, вокруг первичного аффекта образуются свежие участки экссудативного воспаления. Первичный очаг из ацитарного превращается в лобулярный, сегментарный, лобарный - возникает лобарная казеозная пневмония. Это самая тяжелая форм первичного туберкулеза. В иных случаях первичный очаг лобулярный или сегментарный казеозный пневмонии расплавляется, и на его месте образуется первичная легочная каверна. Смешанная форма наблюдается при ослаблении организма после инфекций, при авитаминозах, голодании и т. д. При этом находят крупный первичный аффект, козеозный бронхоаденит может осложняться расплавлением некротических масс и образованием свищей. Хроническое течение первичного туберкулеза возникает в тех случаях, когда при зажившем первичном аффекте воспалительный специфический процесс в лимфожелезистом компоненте первичного комплекса принимает медленно прогрессирующее течение с чередованием вспышек и затихания. При этом наступает сенсибилизация организма - повышается его чувствительность к различным неспецифическим воздействиям. Повышенная реактивность организма клинически выявляется кожными туберкулиновыми пробами и появлением в бронхах и костях порастецифических изменений (диффузная или узелковая пролиферация лимфоидных клеток, мотрофагов, гиперпластические процессы в кроветворной ткани, диспротеиноз, развитие амилоидоза). 2. Гематогенный туберкулез. Виды гематогенного туберкулеза Гематогенный туберкулез- объединяет род проявления заболевания, возникающего и развивающегося в организме человека через значительный срок после перенесенных первичных инфекций, и представляет собой послепервичный туберкулез. Гематогенный туберкулез возникает у больных, у которых первичная инфекция оставила изменения в виде очагов отсевов в различные органы. Выделяют три вида гематогенного туберкулеза: 1) генерализованный; 2) туберкулез с преимущественным поражением легких; 3) гематогенный туберкулез с преимущественными внелегочными поражениями. 3. Генерализованный гематогенный туберкулез
Генерализованный гематогенный туберкулез представляет наиболее тяжелую форму заболевания с равномерным высыпанием в органах туберкулезных бугорков и очагов. В одних случаях во всех органах формируются некротические отеки без пролиферативной или со слабовыраженной экссудативной реакцией (некротический вид генерализованного туберкулеза). Это острейший туберкулезный сепсис. В других случаях в органах появляются мелкие милиарные бугорки - это острый общий милиарный туберкулез. Она часто заканчивается менингитом. Иногда наблюдается острый общий крупноочаговый туберкулез, характеризующийся образованием в органах крупных (до 1 см) туберкулезных очагов. 4. Гематогенный туберкулез с преимущественным поражением легких Гематогенный туберкулез с преимущественным поражением легких характеризуется преобладанием в легких высыпаний, в то время как в других органах они единичные или отсутствуют. Наличие в легких множества мелких милиарных бугорков говорит о милиарном туберкулезе легких. Он может быть острым и хроническим. При остром легкие вздутые, пушистые; в них прощупываются мелкие бугорки, которые всегда более густо рассеяны в верхних сегментах, чем в нижних. При хроническом милиарном туберкулезе возможны рубцевание бугорков и развитие стойкой эмфиземы легких, в связи с чем усиливается нагрузка на сердце и наблюдается гипертрофия правого желудочка - легочное сердце. Также различают хронический крупноочаговый, или гематогенно-диссеминированный, туберкулез легких, для которого характерны преимущественно кортико-плевральная локализация очагов в
обоих легких и продуктивная тканевая реакция, развитие сетчатого пневмосклероза, эмфиземы и легочного сердца и наличие внелегочного туберкулезного очага. 5. Гематогенный туберкулез с преимущественными внелегочными поражениями
Гематогенный туберкулез с преимущественными внелегочными поражениями развивается из очагов-отсевов, занесенных гематогенным путем в периоде первичной инфекции в тот или иной орган. Чаще поражаются кости скелета (костно-суставной туберкулез) и мочеполовая система (туберкулез почек, половых органов), кожа и другие органы. Туберкулез костей и суставов чаще встречается у детей, развивается из очагов отсевов в костном мозге (туберкулезных остеомиелит). Излюбленной локализацией являются тела позвонков (туберкулезный спондилит), эпифизы костей тазобедренного (туберкулезный коксит) и коленных (туберкулезный гонит) суставов. Опасными в большей степени при туберкулезе костей являются образование секвестров, т. е. участков омертвения кости, разрушение ее, деформация суставов. Туберкулез почек чаще односторонний. Преимущественно проявляется у лиц в период полового созревания и у пожилых. Ранние очаги возникают в корковом слое, после - в сосочках пирамид; здесь начинается деструкция с образованием полостей. Вне каверн интерстиций почечной ткани инфильтрирован лимфоцитами, гистоцитами. При закрытии просвета мочеточника казеозными массами развивается пионефроз. Постепенно в воспалительный процесс вовлекаются мочевыводящие пути, мочевой пузырь, предстательная железа, придаток яичка, у женщин - слизистая оболочка матки, трубы, яичники (редко).
Патогенез и патологическая анатомия вторичного туберкулеза
Разделение двух последовательных периодов развития туберкулеза на первичный и вторичный отражает патоморфологическую и клиническую картину болезни.
Послепервичный (вторичный) туберкулез - это определение используется для туберкулеза, который возник в организме, имеющем первичные туберкулезные очаги, ранее излеченные. Возникновение и развитие вторичного туберкулеза может происходить двумя способами:
1) эндогенная суперинфекция (реактивация) остаточных послепервичных очагов (частично кальцинированных лимфатических узлов);
2) экзогенная суперинфекция (реинфекция) - повторное туберкулезное инфицирование. Вторичный туберкулез в 90% случаев является туберкулезом легких. При вторичном туберкулезе начальные признаки часто диагностируются с помощью флюорографии или рентгенографии, которые производятся при профилактическом обследовании у пациентов, не предъявляющих каких-либо жалоб. Эта тенденция - одно из косвенных доказательств, что пациент не ощущает болезни, поскольку туберкулез на начальных этапах развивается бессимптомно. В таких случаях при рентгенологическом обследовании туберкулезные проявления представляют собой фокусы среднего размера в легких или других органах. Однако в легких они встречаются чаще.
Распространение инфекции при прогрессировании вторичного туберкулеза, как правило, идет бронхогенным путем.
Наиболее важным признаком, определяющим, будет ли больной, особенно в старшем возрасте, иметь клинически выраженный туберкулез, является размягчение и разжижение творожистого некротического материала. В этот период происходит быстрое увеличение числа МБТ, которые в этой ситуации начинают размножаться внеклеточно.
Поражения медиастинальных лимфатических узлов обычно отсутствуют (хотя у африканцев, жителей Азии или ВИЧ-инфицированных узлы могут быть значительно увеличенными). Поражения в легких и лимфатических узлах часто уплотняются, процесс заканчивается формированием кальциноза;
б - постепенное распространение в легких туберкулезных повреждений, формирование казеоза;
в - казеоз (некроз). Жидкие творожистые массы выкашливаются, в результате на этом месте формируется полость. Диссеминация МБТ из полости приводит к распространению процесса в противоположное легкое с формированием в нем полости;
г - после одного-двух лет эффективного лечения (если пациент выживает) на месте специфических поражений развивается фиброз (рубцевание) полости, смещение средостения и трахеи в сторону наибольших повреждений.
Кальцинация начинает формироваться на самых ранних этапах образования туберкулезных очагов, расположенных в верхушках
легких. Вместе с тем полости могут сохраняться. Эта форма хронического туберкулеза является главным источником инфекции.
Разнообразие патоморфологических проявлений в легких явилось основой для классифицирования туберкулеза органов дыхания на формы: очаговый туберкулез;инфильтративный туберкулез; казеозная пневмония; туберкулема; кавернозный туберкулез; фиброзно-кавернозный туберкулез; цирротический туберкулез;туберкулезный плеврит;туберкулез бронхов, трахеи, верхних дыхательных путей; туберкулез органов дыхания; комбинированный с профессиональными пылевыми заболеваниями легких.
Ш.М. Мукаев, Врач фтизиатр ГКП на ПХБ ЦФАО
Ең пайдалы интернет сайттары
ҚР Президентінің көмекшісі — Президент Әкiмшiлiгi өтiнiштердi қарауды бақылау бөлiмiнiң меңгерушiсi Аида Балаева facebook парақшасында балалар мен ересектерге арналған ең пайдалы интернет сайттары мен мобильді қосымшалар жайлы мәліметпен бөлісті.
Карантин уақытында әлеуметтік желілердегі коронавирус туралы тарап жатқан өтірік-шын мәліметті ғана арлы-берлі "ақтармай", пайдалы ақпаратпен сусындап, уақыттарыңызды тиімді өткізіңіздер. Төменде Аида Балабаева ұсынған сайттар тізбесін жариялаймыз.
iMektep.kz - Қазақстанның жетекші әдіскерлері мен мұғалімдері әзірлеген бастауыш мектеп бағдарламасының толық курсы. Әр сабақ интерактивті ойын тапсырмалары мен тестілермен бірге жүретін қысқа анимациялық фильмнен тұрады.
Bilimland.kz - электронды оқыту саласындағы әлемдік көшбасшылардың жетістіктеріне негізделген білім алаңы. Бұл - әлемдік әзірлеушілердің мұғалімдерге, студенттерге және ата-аналарға арналған заманауи білім беру мазмұнындағы ең үлкен жинақ.
Twig-bilim.kz - Қазақстанда да кәсіби деңгейде қолжетімді халықаралық онлайн сервис. Кешен химия, физика, биология, ғылым, математика және география пәндерінен мектеп бағдарламасының негізінде жасалған 1 500-ден астам қызықты қысқа метражды (шамамен 3 минут) фильмнен тұрады.
Zhastar.org - Оқушылардың өмірлік, әлеуметтік дағдылары мен психологиялық саулығын дамытуға арналған ата-аналарға, мұғалімдер мен балаларға арналған онлайн платформа. Сайтта мультимедиялық материалдар ата-аналар мен балаларға, психологтар мен оқытушыларға тиісті ұсыныстар бар.
Kitap.kz (Қазақстан ашық кітапханасы) - бұл 20 мыңнан астам шығарма жинағы бар қазақ әдебиетінің ең үлкен тегін онлайн кітапханасы.
Audiokitap.kz - бұл қазақ көркем әдебиетінің тегін 1 500-ден астам аудио кітабы мен 400 аудио ертегісі орналастырылған мобильдік қосымша. Ол iOS және Android үшін қолжетімді.
Openu.kz (Қазақстанның ашық университеті) - бұл алдыңғы қатарлы университеттер мен оқытушылардың онлайн курстарына кіруге мүмкіндік беретін онлайн білім беру платформасы. Мұнда гуманитарлық, инженерлік және бизнес мамандықтары бойынша 170-тен астам курс бар. Сайтта «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы аясындағы кітаптар да қолжетімді.
Academia.kz - мұғалімдер мен ата-аналарға арналған білім беру алаңы. Оқытушылардың шығармашылық және ғылыми жұмыстарына арналған ғылыми тәжірибелер, оқу-әдістемелік материалдар мен педагогикалық әдебиеттердің үлкен жинағы.
Khanacademy.org - мектепте білім алуға арналған ақысыз платформа. Сайт жеке білім беру траекториясын құруға мүмкіндік береді.
Alison.com – 1 мыңнан астам тегін кәсіби курстар. Жобаның аудиториясы - 14 миллионнан астам қолданушы.
Openculture.com - білімге қол жетімділіктің жаһандық бастамасы. Платформада 1300 онлайн курс, 1 150 фильм, 700 аудио кітап, 800 электронды кітап, 300 тілдік курс және 150 бизнес курс бар.
Academicearth.org - АҚШ-тың жетекші университеттерінің курстарының агрегаторы. Сайт Корнелл, Колумбия, Гарвард, Дартмут, Принстон, Стэнфорд, Йель және басқа университеттердің курстарын тыңдауға мүмкіндік береді.
Google Arts Institute - бүкіл әлемнің өнер туындыларына қолжетімді онлайн платформа. Қазіргі уақытта платформа арқылы 32 әлем мұражайы мен көрмедегі, оның ішінде Метрополитен өнер мұражайы (Нью-Йорк), Уффизи (Флоренция) және Тейт қазіргі галереясы (Лондон) сияқты 32 мыңнан астам нысанның коллекциясын көруге болады.
MIT OpenCourseWare - инженерлік және IT мамандықтары бойынша MIT университетінің оқу материалдары.
TED-Ed - білім беру қажеттіліктері үшін және сұрақтармен, тесттермен ұйымдастырылған TED баяндамалары.
National Geographic Kids - бұл кішкентай балаларға арналған танымал National Geographic Kids мазмұны. Табиғат пен Жер ғаламшары туралы білуге ыңғайлы сайт.
Халық саулығы қоршаған ортаға тәуелді
Қазақстанда қазір экология және қоршаған ортаны қорғау мәселелері аса өзекті болып отыр. Осыған орай ел аумағында қабылданып жатқан шаралар да аз емес. Атап айтқанда, «Жасыл» экономиканы дамыту, қоршаған ортаны қорғау, энергияны үнемдеу, қоршаған ортаға ықпал ететін барлық теріс факторларды мейілінше шектеу т.б. секілді бағдарламалар іске асырылуда. Бұл мәселені барынша көтеріп, ел назарын оған аударудың маңызы зор. Шын мәнінде, туған еліміздің экологиялық ахуалының жақсы болуы ең алдымен өзімізге керек екені анық. Ол үшін ең әуелі экологиялық санамызды дамытуымыз қажет. Себебі, экологиялық ақпаратты игеру үшін экологиялық білім керек екені даусыз. Қазіргі таңда жаһандық жылыну үдерісі қоршаған ортаға орасан зор қауіп төндіріп келеді. Жаһандық жылыну және Қазақстан үшін жаңа экономикалық нақтылық туралы айтар болсақ, қазіргі әлемде экономикасы дәстүрлі аграрлық салаға бейімделіп, артта қалып қойған мемлекеттен бастап, ғылым мен техниканың барлық соңғы жетістіктерін жетік игерген қуатты индустриалды державаларға дейінгі даму деңгейі ала-құла мемлекеттер бар екендігі белгілі. Ал осы елдердің экономикасында едәуір алшақтық болғанымен олардың экологиялық мәселелері ортақ болып табылады. Өйткені, экология бүгінде жеке елдердің ғана емес жаһандық ауқымды мәселе.
Экологиялық дағдарыс кезінде табиғат пен қоғам арасындағы өзара қарым-қатынас шиеленісе түседі. Бұл кезде қоғамдағы өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастар биосферадағы тарихи қалыптасқан тепе-теңдіктің бұзылуына әсер етеді. Мұның өзі түптеп келгенде адамзат өміріне қауіп төндіре бастады. Экологиялық дағдарыс – қайтымды процесс. Оны адамның белсенді түрде жүргізілген іс-әрекеттері арқылы біртіндеп жоюға болады. Мысалы, экологиялық таза энергия (жел, Күн, су) көздерін кеңінен пайдалану немесе пайдалы казбаларды әрі тиімді, әрі кешенді пайдалану және т.б. Тірі организмдердің сирек түрлерін қорғау жұмыстарын қатаң қадағалау, ормандарды қалпына келтіру, топырақ құнарлылығын арттыру және т.б. жұмыстар арқылы да экологиялық дағдарыстарды тоқтатуға болады.
Ал экологиялық дағдарысқа нақты көңіл бөлінбесе ол экологиялық апатқа айналуы мүмкін. Экологиялық апат — табиғат пен қоғам арасындағы қарым-қатынас әбден шиеленісіп кеткен жағдайда байқалады. Бұл кезде табиғатта қалыптасқан экологиялық тепе-теңдік мүлдем бұзылады, оны қайтадан қалпына келтіру мүмкін емес. Сондықтан да экологиялық апат қайтымсыз процесс болып саналады. Экологиялық апат көбіне адамның тікелей немесе жанама іс-әрекеттерінің нәтижесінен пайда болады. Бұл кезде кейбір өсімдіктер мен жануарлардың көптеген түрлері мүлде жойылады.
Адамдардың іс-әрекеттері-нен соңғы 300 жылда құстардың 140-қа жуық, ал сүтқоректілердің 106 түрі біржолата жойылып кеткен. Антропогендік факторлардың жануарлар дүниесіне әсер етуі жылдан-жылға айқын байқалуда.
Адамның жер бетіндегі табиғатқа әсер ету ауқым-дылығына байланысты адамзатты алаңдатып отырған экологиялық мәселелерді, негізінен, үш топқа бөледі.
Ғаламдық экологиялық мәселелер – мұндай мәселе-лерді бүкіл адамзат біріге отырып шешуі тиіс. Оған атмосфераның, гидросфераның және литосфераның ғаламдық деңгейде ластануын атауға болады. Әр түрлі отын түрлерін пайдалану кезінде жыл сайын атмосфераға орта есеппен 20 миллиард тоннадай көмір қышқыл газы бөлінеді. Бұл ауа құрамында көмірқышқыл газының жинақтала түсуіне тікелей әсер етеді. Бұл жағдайлар климаттың жаппай жылынуына ықпал етеді. Жер бетіне түскен күн сәулелерінің бәрі де жерді қыздырады да, инфрақызыл сәуле жылу түрінде кері ғарыш кеңістігіне таралады. Кері шағылысқан бұл сәулелерді көмірқышқыл газы, метан, фреондар және т.б. газдар өздеріне сіңіреді де, температура көтеріледі. Күннің кері шағылысқан жылуын сіңіретін газдарды парниктік газдар деп атайды. Парниктік газдардың атмосферада біртіндеп жинақталып, атмосферадағы жылу балансының өзреуін парниктік эффект деп атайды.
Аймақтық экологиялық мәселелер – жер бетіндегі ауқымды аймақтарды, яғни бірнеше мемлекеттердің аумағын қамтиды. Ондай экологиялық мәселелерді бірнеше мемлекет бірігіп шешуі тиіс. Мұндай экологиялық мәселелерге жыл құстарын және трансшекаралық су қорларын және т.б. табиғат байлықтарын қорғау жатады. Мысалы, бұған Каспий мен Арал теңізін, Байқоңыр ғарыш айлағын және т.б. мәселелер мысал бола алады.
ХХ ғасырдың басынан бері ауаның орташа температурасы 0,74°C-қа жылынса, соның үштен бірі 1980 жылдан кейінгі кезеңнің үлесіне тиеді. Температура өзгеріске ұшырауының негізгі бөлігін адамзат баласының іс-әрекет салдарынан туындаған парникті газ концентратының шамадан тыс артуы құрап отырғандығын әлем жұртшылығы мойындап та отыр. Ал 21 ғасыр ішіндегі температураның өсу мүмкіндігі эмиссияның ең төменгі мөлшерінде 1,1-2,9 градус, ал ең жоғары эмиссия кезінде 2,4-6,4 градус аралығында болуы мүмкін. Жаһан жылынуының нәтижесінде барынша ең жоғарғы температура белгіленеді, Жер шарының барлық өңірлерінде ыстық күндер саны артып аязды күндер саны қысқарады. Бұған қоса, құрлықтық аудандардың басым бөлігінде жылу толқыны жиі орын алып, температураның таралуы қысқарады. Халық-аралық энергетикалық агент-тіктің соңғы баяндамасында энергия тасымалдаушыларға сұраныстың төмендеуі қыстың жылы болып басталуымен байланысты екендігі айтылған. Жылынудың нәтижесінде 2016 жылы мұнайға деген сұраныс тәулігіне 95,8 миллион баррельден 95,7 миллион баррелге дейін төмендеді. Бұл үрдіс Жердегі климаттының жылына түсуіне байланысты күшейе түсіп, энергия тасымалдаушы елдердің экономикалық дамуына кері әсерін тигізетіндігі анық. Бірақ, жаһандық жылынуға қармастан-ақ мұнай, газ және көмірге деген сұраныстың күрт төмендеуі де орын алуы мүмкін. Өйткені, өнеркәсібі дамыған және аталған тауарлардың негізгі тұтынушысы саналатын елдердің басым бөлігі ұйымшылдықпен парникті газдар шығарындыларын төмендету үшін көп күш-жігер жұмсауда. Әлемнің 190-нан астам елі Киото хаттамасын ратификациялаған. Аталған халықаралық келісім 1997 жылы Киотода БҰҰ-ның климаттың өзгеруі туралы рамалық конвенциясына қосымша ретінде қабыланған еді. Құжат дамыған елдермен мен көшпелі экономикадағы елдерге парниктік газдар шығарындыларын қысқартуды немесе тұрақтандыруды міндеттейді. Айта кетерлігі, бұл елдерге әлемдегі жалпы шығарындылардың 63,7 пайызы тиесілі және осыған сәйкес бұл мемлекеттер көмірсутегі шикізатының негізгі тұтынушылары болып отыр.
Жаһандық жылынудан өзге, қоршаған ортаны қорғау және экология мәселелері бүгінгі таңда жер шарындағы әр елді алаңдатып отырған жайт. Соның ішінде Қазақстан да оған барынша алаңдаушылық танытуда. Қазіргі кезде бұл тұрғыда атқарылып жатқан жұмыстардың бір парасы ретінде ел экологиясын жақсартуға бағытталған заңдар қабылданған. Атап айтқанда, Қазақстанда қоршаған ортаны қорғау жағдайы бойынша жыл сайынғы ұлттық баяндама шығарылады. Оның мақсаты ұлттық экологиялық заңнаманы Орхус конвенциясына сәйкес келтіру болмақ. Қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешімдерді қабылдау процесіне және әділсотқа қол жетімділікті іске асыру туралы конвенцияның (Орхус конвенциясы) негізгі функциялары қоршаған орта саласындағы мәліметтердің ақпараттық қорын қалыптастыру болып табылады. Бұдан бөлек, ақпараттарды қолдану мен жеке және заңды тұлғалардың сұрауы бойынша экологиялық ақпарат ұсыну қамтамасыз етіледі. Заң жобасына сәйкес парниктік газ шығарындыларына квота белгілеу, беру және өзгерту мәселелері бойынша Экологиялық кодекске өзгерістер енгізу күтіледі.
Әлем қарыштап дамыған сайын, «жасыл экономика» және «жасыл экология» тәрізді таза экология бастаулары көптеп жүзеге асырылуда. Еліміз де бұл үдерістен тысқары қалып жатқан жоқ.Елімізде жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалану да жанданып келеді. Жасыл технология бойынша қазақстандықтар арасында жаңғыртылатын қуат көздері танымал бола бастады.
Халықтың саулығы эколо-гиялық мәселемен тікелей байланысты болғандықтан, оны ескеру аса маңызды. Десек те, жас ұрпақтың бойында туған табиғатқа деген сүйіспеншілік сезімін оятатын шараларға тарта түсу қажет. Сонымен қоса, ауаны зиянды шығарындыларымен ластайтын өндіріс ошақтарының жауапкершілігін арттыруда да жұмыстар атқарылуы аса маңызды. Ал табиғаты – кемел, өзен-көлдері – көркем, паң таулары – кербез еліміздің өсімдіктері мен жан-жануарлар дүниесін қорғау ісі бұдан әрі де жетілдіріліп, жалғасын таба беруі тиіс.
Н.ТІЛЕУҚАБЫЛ
Әжелер алғысқа бөленді
Жақында аудандық мәдениет үйі ұжымының ұйымдастыруымен «Алтын адам» әжелер ансамбль мүшелерін 1 наурыз алғыс айту күніне және 8 наурыз халықаралық әйелдер мерекесіне орай салтанатты түрде құттықтау рәсімі болып өтті.
Аналар құрметіне эстрада жұлдызы Нұртас Қайратұлы Ғафу Қайырбековтың сөзіне жазылған әр жүрекке ыстық «Ана туралы жыр» әнін шырқап қуаныш сыйласа, мәдениет үйінің ұжымы басшысы Бауыржан Шаяхметов бастап алғыстарын және лебіздерін арнап ансамбль мүшелеріне алғыс хаттар мен гүл шоқтарын табыс етті. Кәсіби ән шырқап, ұлтымыздың ұмыт қалған алты ауызын жандандырып жүрген ансамбль 12 адамнан құралған. Ғажабы, әжелер аудан және облыс көлемінде ұйымдастырылатын концерттерде ән шырқап, ақысыз-пұлсыз ерікті түрде өз қолдарымен көйлектер тігіп, көркемдік жетекшілері кәсіби музыкант Нұржамал Ержанқызының нұсқауымен бүгінгі таңда қандай да бір той мен жиынның ажарын ашатын кәсіби ансамбльге айналған. Құрамы өнер мен өнегеден құр алақан емес жандар. Кеңестік кезеңде құрылып, құрамы өзгеріп отырса да болмысы қалыпты «Алтын адам» ансамбліне биыл 26 жыл толған. Қашаннан үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсеткен елміз. Ендеше ансамбль мүшелерінің жасын және ерікті түрде ұлт өнерін ұлықтап жүрген еңбектерін ескере айтарымыз, ауданда өткізілетін концерттерде ансамбль мүшелеріне кезек соңынан тиетіні қынжылтады. Әжелер әр концерттің алдында, көштің басында, төрдің төбесінде жүретін жандар. Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламасы және биылғы еріктілер жылы аясында ансамбль мүшелеріне «Халық ансамблі» атағы берілсе деген тілегіміз де жоқ емес. Түрлі байқауларда топ жарып жүрген ансамбль мүшелеріне біз де редакция атынан шығармашылық табыс тілейміз.
Әділет САРЫБАЙ
Зейнеткерлерді құттықтады
Жылдағы дәстүр бойынша аудандық пошта торабы халықаралық әйелдер күніне орай мекемеге келген қыз-келіншектерді, ақ жаулықты аналарды құттықтап, гүл шоқтарын ұсынды.
Ертемен жиылған пошта қызметкерлері алдымен нәзік жанды әріптестерін мерекемен құттықтап, сый-сияпаттарын табыстады. Жұмыс уақыты басталысымен, зейнетақысын алуға келген зейнеткерлердің легінде шек болмады. Тұтынушыларына құттықтау сөзін арнаған мекеме басшысы Диас Қосыбаев:
– Гүл жайнаған көктем мерекесімен қатар келген арулар, аналар мерекесімен шын жүректен құттықтаймыз! Сіздерге барлық жақсылықты тілей отырып, әрқашан көңілдеріңіз көтеріңкі болсын демекпін. Бүгінгі жасалып жатқан еңбектің барлығы өздеріңіз үшін. Біз тұтынушыларға қолайлы жағдайдың бәрін жасаймыз – деген Диас Қосыбаев бастаған пошта қызметкерлері барлық аналарға, қыз-келіншектерге гүл шоқтарын табыстап, ақ тілектерін білдірді.
С.НҰРАДИН
Таза су ішкіңіз келсе...
Соңғы кездері аудан орталығы мен жақын маңдағы ауыл тұрғындары «Есік Су» мекемесіне қарасты ауыз су құбырларынан лас су ағып жатқандығын айтып шағымданған болатын. Жақында су мәселесі бойынша шағым түсірген Есік қаласы тұрғындарының үйін аралаған қала әкімі Бауыржан Бименов, «Есік Су» мекемесінің басшысы Марат Бердалиев сапасыз су көзінің себебін анықтады.
2012 жылы қалада жаңа су құбыры жүргізіліп, 2013 жылы іске қосылған болатын. Азаматтардың басым бөлігі жаңа құбырға қосылған. Сәйкесінше, ескі құбыр тұтынушылары азайып, жиналған су бұзыла бастаған. Мысалға, бұрындары ескі су құбыры аудан орталығына 1 000 текше метр су жіберсе, жаңа құбырға ауысқандардың салдарынан қазір бұл көрсеткіш 60-70 пайызға дейін төмендеген. Осыдан жиналған судың сапасы нашарлай бастаған. Ал, тұтынушылары артқан жаңа су құбырында ешқандай балдырсыз, құртсыз таза су ағуда. Мұны арнайы жұмыс тобы шағымданушылардың құбырын тексеруге барғанда анықтады. Есіктегі арызданған 3 тұрғын да ескі құбырдан тіршілік нәрін алуда. Оларға жаңа құбырға ауысуға кеңес беріліп, түсіндірілді. Бұл алдағы уақытта ескі құбыр тұтынушыларына сапасыз су жеткізіле береді деген сөз емес. Жақын арада аудан орталығы бойынша бір күнге ауыз су тоқтатылып, құбырлар мен су жиналатын орындар толықтай тазаланады.
– Бүгінде қала тұрғында-рының жартысынан астамы жаңа су жүйесіне қосылған. Ескі құбыр тұтынушылары да бар. Алдағы уақытта ескі құбырмен су беру тоқтатылады. Сондықтан, қала тұрғындарына жаңа су құбыруына ауысуға кеңес береміз. Лас су мәселесі де сол кезде шешімін табады, – дейді қала әкімі Бауыржан Бименов.
Айта кетейік, ауданымызда лас су мәселесі көтерілгеннен кейін, аудан әкімдігі, прокуратура, тауарлар мен қызметтер көрсетудің сапасын және қауіпсіздігін бақылау басқармасы өкілдерінен комиссия құрылған еді. Комиссия су сынамаларын алып, сараптамаға жіберген. Қала басшысының сөзінше, сараптама оң қорытындысы көрсеткен. Тіршілік нәрінен келер қауіп жоқ.
С.НҰРАДИН
Алматы облысында «Жетісу идеологтарының» слеті өтті
Алматы облысында «Сындарлы қоғамдық диалог-Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жетісу идеологтарының III слеті өтті.
Алқалы отырысты Алматы облысы Ішкі саясат басқармасының қолдауымен облыстық «Талдау және болжау» орталығы ұйымдастырды.
Аталған шараға аймақтағы ішкі саясат басқармаларының басшылары мен әр ауданның баспасөз-хатшылары арнайы шақырылған.
Шақырту алған қонақтардың қатарында Алматы облыстық тілдерді дамыту басқармасының басшысы Айдар Қарбозұлы, Қазақстан халқы ассамблеясы филиалы төрағасының орынбасары, хатшылық меңгерушісі Ғабит Тұрсынбай, Алматы облысы бойынша Әдеп жөніндегі уәкілі Ғалиасқар Төлендіұлы да бар.
Өңірдегі қоғамдық-саяси ахуалдың тұрақтылығын, қоғамдық келісімнің сақталуына атсалысып жүрген азаматтардың басын қосқан слетта Алматы облысы ішкі саясат басқармасының басшысы Рустам Әлиұлы модератор қызметін атқарды.
Жиын барысында билік басында жұмыс істеп жүрген тұлғалар сөз алды. Баяндамашылардың ішінде Алматы облысы бойынша Әдеп жөніндегі уәкілі Ғалиасқар Сарыбаевта төбе көрсетті. Ол мемлекеттік мүддесін қорғайтында, адамның ой-санасын өзгертуге ықпалы бар басқарма ішкі саясат екенін нақтылап көрсетті.
Мінбеге шыққан қонақтардың сөзі аяқталғаннан кейін жыл бойы үздік көрсеткіш көрсетіп, тынбай еңбек еткен мамандар мен басшылар марапатталып, бағалы сыйлықтар табысталды.
Аумақтағы ішкі саясат бөлімінің басшылары, аудан, қала әкімдері менбаспасөз-хатшылары» лайықты бағаларын алды. Шараның соңы жабық түрде өткен семинар-тренингке ұласты.
Анар САБЫРОВА
Келіңіз, бізде жұмыс бар!
«Еңбектің наны тәтті, жалқаудың жаны тәтті» деуші еді көнекөздер. Расында, адалдан ас тапқанның көңілі жай, жүре-гі тыныш болады. Тіпті, «Бізде мұндай жұмыс бар» деп алдыңызға «асы-ңызды» ұсынып отырса, бұдан артық не керек?! Жақында осындай ізгілікті іс-шараның куәсі бол-дық.
Иә, Шелек ауылы-ның мәдениет үйінде аудандық жұмыспен қамту орталығы және Шелек ауылдық округі әкімінің қолдауымен Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Қостанай, Павлодар облыстарындағы бос жұмыс орындарының жәрмеңкесі өткізілді. Оған Алматы облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы басшысының орынбасары Б.Джаксыбаева, басқарма бөлімінің басшысы А.Жусамбаева және Кербұлақ, Ұйғыр, Панфилов, Талғар аудандары, Қапшағай қаласы т.б. секілді халықты жұмыспен қамту орталықтарының директорлары қатысты.
Өткізілген іс-шараның негізгі мақсаты– нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017 – 2021 жылдарға арналған «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы аясында өңіраралық Еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру әрі жұмыс күші тапшы өңірлерді жұмыс күшімен қамтамасыз ету және өңірлік диспропорция мен демографиялық теңгерімсіздікті жою. Ол үшін ерікті түрде қоныс аударушыларға жәрдем беріледі әрі осы ақылы еңбек ресурстарының аумақ-тық ұтқырлығын ынталандылады.
«Еңбек» бағдарламасына қатысушы-лардың ерікті түрде қоныс аударуы негізгі екі бағыт бойынша іске асырылмақ. Ең әуелгісі, өңіраралық қоныс аудару. Бұл дегеніміз жұмыс күші жеткілікті облыстардан керісінше жұмыс күші жетіспейтін облыстарға жұмысқа орналастыруға немесе сонда өз кәсібін бастауға жәрдемдесу. Мұндай обылыстардың қатарында ШҚО, СҚО, Павлодар, Қостанай облыстары бар.
Екіншісі – облыс ішінде қоныс аудару. Бұл бағыт бойынша экономикалық даму әлеуеті төмен елді мекендерден облыстық немесе аудандық маңызы бар қалаларға, экономикалық өсу орталықтарына қоныс аудару жүзеге асырылады.Бұл бағыттың аясында мемлекеттік тұрғын үй қорынан немесе жұмыс берушілердің қаражаты есебінен тұрғын үймен қамтамасыз ету және тұрақты жұмыс орнына орналасу мүмкіндігі бар.
Жәрмеңке барысында «Отандас Ел» қоғамдық бірлестігінің қатысумен қоныс аудару мәселелесін кең ауқымда түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, бағдарламаның негізгі бағыттары айтылды. Аталған жәрмеңкеге 250-ге жуық қоныс аударуға ниет білдіруші азаматтар келіп, сұрақтарына жауап алды. Бос жұмыс орындарын ұсынушы жұмыс берушілер тарапынан да 54 адам келіп, еңбектен нанын табуды ниет еткендерге түрлі ұсыныстар білдірді.
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ
Депутаттар тұрғындарды қабылдауда
Жуырда Асы ауылдық округі әкімдігінің ғимаратында «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қ.Байғоджаев, аудандық мәслихат депутаты А.Сайдуллаев, Асы ауылдық округінің әкімі Ұ.Сағымбеков ауыл азаматтарын қабылдап, олардың мәселесін тыңдады.
Ең алдымен Жаңашаруа ауылының жігітбасы А.Боқашев ауылдағы мәдениет үйінің жайын сөз етті. А.Боқашевтің айтуынша, мәдниет үйі бүгінгі күнде әбден тозығы жетіп, апатты жағдайда тұрғандықтан пайдалануға келмейді. Сондықтан оны түгелдей сүріп тастап, жаңа ғимарат тұрғызу керек. Сонымен бірге ауыл тұрғындарының құдайы тамақ, ас секілді дәстүрлі жиындарын өткізуге арналған қатымхана салу жайын да атап өтті. Ауыл тұрғындарының өзара келісімі мен ұйымшылдығының арқасында қатымхана тұрғызуға 5 млн теңге көлемінде қаржы жиналған. Ендігі кезекте ғимарат тұрғызуға керек жердің құжаттарын рәсімдеуге көмектесулерін сұрады. Әңгіме барысында ауылдың ауыз су мәселесі де көтерілді. Бұл ретте ауданымыздың жомарт кәсіпкерлерінің бірі Ж.Осан өз қаражатымен жаңартып, онда туындаған проблемаларды шешіп беруді өз мойнына алғандығын атау керек. Тек дихандардың жер суарудан қиналып отырған жайы бар. Тіптен жердің биіктігіне байланысты Көктерек ауылына мүлдем су бармайды. А.Боқашев осы мәселені де оңды шешіп беру туралы ауыл тұрғындары атынан өз өтінішін айтты.
Ал Қайрат ауылынан келген В.Зунунов ауылдың ауыз су мәселесін ортаға салды. Бүгінде ауылдағы ауыз су жеткізтетін құбырлар өте ескірген. Кезінде 385 мың теңгеге арнайы насос сатып алынса да құбырдың ескіруіне байланысты жоғарғы қысыммен жұмыс жасауға болмайды. Осы себептен күніге екі сағат су жіберілсе, екі сағат тоқтатуға мәжбүр. Жалпы қыста он сағат, ал жазда он екі сағат су беріледі. Тіршілік нәрін пайдаланып отырған 390 отбасы бар. Оның тек 318-і ғана ақша төлейді. Барлығы 1100 адам болып, адам басына 250 теңгеден ақша алынады. Бірақ ай сайынғы электр шығындары 120 мың теңгені құраса, 80 мың теңге осында жұмыс істейтін адамдардың жалақысына жұмсалады. Сондықтан басқа қажеттіліктерді қамтамасыз етуге қаржы тапшы. Осы жағынан көмек сұрап келген В.Зуноновтың осы мәселені оңды шешіп беруге көмек сұрады.
Келесі кезекте Қызылшарық ауылынан Б.Шалданбаева жаңа түскен құрылыстардың тұрғындары атынан жарық пен ауыз су мәселесін көтерді. Бүгінде ауылда 50-дей жаңа үй салынған. Оның отызында тұрғындар бар. Жалпы 8 көшесі болса да ешқайсысына атау берілмеген. Ауыз суды тұрғындар қолмен қазып кіргізсе де, жарық мәселесі әлі шешілмеген. Жолы да нашар жағдайда. Бұл сұрақтарға байланысты ауылдық округ әкімі Ұ.Сағынбековтің жауабы бойын-ша бүгінде жаңа түскен құрылыстарға электр желілерін жүргізтуге 300 миллион теңге көлемінде қаржы бөлінген. Алдағы уақыттарда бұл мәселе толықтай шешілмек. Сонымен бірге, 24 көшеге атау беру туралы жоғарыға ұсыныс берілген. Оның ішінде аталып өткен 8 көше де бар.
Одан кейін Қызылшарық ауылының тұрғыны М.Сағат пен Қайрат ауылының тұрғыны Н.Нұрболатты да қабылдады. Олардың да мәселесін шешіп беретінін, мемлекет жағынан жәрдем алуға құжаттарына байланысты қолдан келгенше көмектерін аямайтынын жеткізді.
Одан әрі «Шелек-Болашақ» ЖШС-тың директорының орынбасары Аркен Сайдуллаевтің демеушілігемен екі отбасыға азық-түлік жағынан көмек көрсетілді. Бұл да олардың көңіліне демеу болатыны анық. Мұның тағы бір себебі жас кәсіпкерлерді қайырымдылық шараларына көптеп тартып, олардың елдің дамуына үлес қосуына үндеу болып табылады. Одан әрі Қызылшарық ауылында орналасқан жастарға арналған спорт сарайын аралап, ондағы жағдайлармен танысып қайтты. Айта кетейік, бұл ғимаратты аудандық мәслихат депутаты, кәсіпкер А.Сайдуллаев жастардың спортпен айналысуы үшін сыйға тартқан болатын.
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ
WI-FI-дың адам ағзасына тигізер зияны қандай?
Миға зияны көп
Адамзаттың күннен-күнге технологияға деген қызығушылығы артып, қалталарында бірнеше электромагниттік сигналдарды үздіксіз қабылдайтын гаджеттермен жүреді.
Бұған әлемдегі ең танымал болған Wi-Fi технологиясы да кіреді. Көптеген адамдар Wi-Fi арқылы желіге қосылудың қарапайым және қол жетімді мүмкіндігін пайдаланады және бұл олардың денсаулығына кері әсерін тигізуі мүмкін екендігі туралы ойламайды.
Бірақ егер сіз бұл туралы байыпты ойласаңыз 2,4 ГГц жиіліктегі радио толқындарын шығаратын құрылғылардың қасында үнемі қауіпсіз болу оңай емес екенін түсінесіз. Мұның бәрі ойдан шығарылған нәрсе емес. Мұндай сәулеленудің дененің әртүрлі жүйелеріне әсері дәлелденген факт.
Wi-Fi радиациясының денемізге қандай зиян тигізетінін егжей-тегжейлі қарастырайық.
Wi-Fi-дың адам ағзасына зияны
Кейбір медициналық сарапшылар радио толқындар радиациясының адам ағзасына әсері теріс деп санайды. Көптеген органдар жүйесі зардап шегеді. Осындай қабілеті бар электр құрылғыларының үнемі «назарында» бола отырып, сіз өзіңіздің денсаулығыңызға нұқсан келтіріп, тіпті қауіпті ауруларға шалдықтыра аласыз. Телефондар, ноутбуктер, планшеттер, маршрутизаторлар және басқа да жабдықтар интернетке қосылу үшін ойлап шығарылған. Ал бұл сәулелену организмге әсер етудің кумулятивті қабілетімен сипатталады.
Яғни, адам ағзасында белгілі бір сәулелену деңгейінің жинақталуымен сәтсіздіктер пайда болады. Алдымен бұл денсаулыққа қатысты «жылжулар» болып, содан кейін бәрі өлімге әкелуі мүмкін. Бірақ, әдетте, ауыр диагнозға тап болған бірде-бір адам оның денесінде болған өзгерістерді Wi-Fi маршрутизаторын, телефонды, микротолқынды пешті және т.б. құрылғыларды себепкер деп таппайды.
Әрине, технологияның артықшылықтарынан толығымен бас тартудың қажеті жоқ, тек денсаулығына зиянды әсерді азайту және Wi-Fi-ды қолдануды шектеу керек.
Сәулелену мидың тамырларына қалай әсер етеді?
Тұрғын үйде немесе жұмыс бөлмесінде Wi-Fi маршрутизаторын белсенді қолдану арқылы адам ағзасына келтірілген зиян деңгейін зерттеу үшін бірнеше тәжірибелер жүргізілгені. Белгілі бір сәулеленудің тұрақты әсері қан тамырларының спазмын тудырады. Шамадан тыс әсер ету қан тамырларының қабырғаларының жұқаруына, қан ұйығыштарының пайда болуына, интракраниальды қысымның жоғарылауына әкелуі мүмкін. Осылайша, инсульт қаупі жоғарылайды, ми жасушаларының белсенділігі төмендейді және ми тамырларына байланысты ауыр аурулар пайда болады. Кейбір ғалымдардың пікірінше, адамның миындағы глиомалардың жоғары пайызы соңғы технологияның нәтижесі болуы мүмкін.
Жүйке жүйесіне қалай әсер етеді?
Жаңа технологиялардың адам ағзасына зияны туралы зерттеушілер Wi-Fi жүйесінің жүйке жүйесіне әсері туралы ойландырды. Әр түрлі тәжірибелер барысында Wi-Fi радиациясының қатысуымен технология объектілерін жиі қолданғаннан кейін депрессиялық күйлер жиілей түсетіні, летаргия, апатия дамып, жұмыс қабілеттілігі төмендейтіні анықталды.
Wi-Fi-дың балалар ағзасына тигізетін зияны
Қазіргі ата-аналар Wi-Fi радиациясының өсіп келе жатқан баланың денсаулығына әсері туралы алаңдамауы мүмкін емес. Балалардың денсаулығы ең нәзік, өйткені көптеген ағзалар әлі толық қалыптаспаған. Мәселен, кейбір гематологтар Вай-Фай функциясын қолдайтын қазіргі заманғы технологиялар объектілерінен сәуле шығару гемопоэз жүйесіне зиянды әсер етуі мүмкін деп санайды. Зерттеудің әсерінен қан формуласы өзгереді, жарылыс қан жасушаларының пайда болуы сияқты патологиялық бұзылулар дамуы мүмкін. Шынында да, бүгінгі күнге дейін қан лейкемиясының нақты себебі анықталған жоқ. Гематологтар кейбір жағдайлардың баланың прогрессивті денесіне немесе ересек адамның әлсіреген денсаулығына технологиялық прогрестің әсерін тигізетінін жоққа шығармайды.
Wi-Fi денемізге зиян келтіре ме? Әрине, иә! Шынында да, адамның өзі денсаулығына қауіпті заттарды шамадан тыс пайдалану арқылы зиян келтіреді. Сонымен, технологиялық прогресстің ағзаға тигізетін кері әсерін шектеу біздің қолымызда. Неліктен бұл мүмкіндікті пайдаланбасқа?
Дереккөз: bugin.kz
Толығырақ ...
Абай – дара, Абай – дана қазақта
Тағы бір той Бөлекте болды. Әрі басқалардан бөлек те болды. «Абай – дара, Абай – дана қазақта» атты әдеби-танымдық байқау өткізіп жатқан М.Горький атындағы мектепке бардық.
Үлкен де, кіші де, ер мен әйел де қазақтың ұлттық киімін киіп, алдыңнан топ болып шыққанда ерекше күй кешеді екенсің. Қыздардың киген бүрмелі көйлегі мен кестелі тақиясы еріксіз сүйсіндірді. Басындағы ақ кимешек пен аяғына киген мәсісі де әжелерге жарасып-ақ кеткен. Ал бөрік пен үстіндегі шапаны жігіттер жағын жігерлендіріп тұрғандай. Осы көріністің өзі-ақ залдағы әрқайсымыздың бойымыздағы ұлттық рухты асқақтата түскендей.
Байқауға қатысушылардың киіміндегі оюлардың керемет үйлесімін төрге құрылған тұскиіз де толықтырып тұр. Еденге төселген құрақ көрпелер, керегеге ілінген қара домбыра – бәрінен Құнбай, Абай дәуіріндегі қазақтың қаймағы бұзылмаған салт-дәстүрінің иісі аңқиды. Сол кезеңге еріксіз елітіп барады. Осындай керемет күйде отырып, Абай әндерін тыңдау бір ғанибет.
Үш кезеңнен тұрған байқауға мектеп ұжымынан құралған 6 топ қатысты. Алдымен ақынның өлеңдері мен қара сөздерін жатқа оқыған үміткерлер екінші кезеңде әдемі әуендерін әуелетті. Осы тұста Қ.Ахметов қолына гитарасын алып, Абайдың «Көзімнің қарасы» әнін тыңдарманға ерекше сезіммен жеткізе орындағанын айта кету керек. Дегенмен, өзге қатысушылар да бір бірінен кем түскен жоқ. Бірі Абай әндерін баянмен сүймелдеп айтса, енді бірі попурри айтып ерекшеленді.
Бәрінен қызығы, үшінші кезең болды. Оның шарты – Абай Құнанбайұлының өмірінен немесе ақынның шығармалары желісімен сахналық қойылым қою. Алғашқы болып ортаға шыққан «Жаратылыстану бірлестігі» командасы театрдағы кәсіби әртістерден еш кем еместігін көрсетіп, көрерменді күлкіге қарық қылды. Құнанбайды сомдаған мектеп директоры Ш.Примбаев кейіпкерінің образын керемет ашып, нағыз би, болысқа тән мінезін мінсіз жеткізді. Осы тұста директордың білікті басшы ғана емес, ұжымындағы қызметкерлерге жақсы үлгі көрсете алатын, әрі әркез олардың жандарынан табылатын мықты маман екеніне көзіміз жетті. Олай дейтініміз – қызметкерлерінен өзін бір саты жоғары қойып, сол орыннан төмендеуді қор санайтын бастықсымақтарды жиі көреміз. «Балық басынан шіриді» дегенді қазақ сондайларға қарап айтқан-ау.
«Алдыңғы арба қайда жүрсе, соңғы арба да сонда жүреді» деген тағы бар. Бұл мектеп ұжымы – осы сөздің айқын мысалы бола білді. Командалар Абайдың өмірінен, аударма мысалдарынан көрініс қойып, тапқырлықтарымен ерекшеленді. Байқаудың бас жүлдесі «Жаратылыстану бірлестігіне» бұйырса, 1-орын Бастауыш қазақ сыныптары бірлестігі, 2-орын «Қазақ тілі пәні бірлестігі», ал 3-орын «Дәл ғылымдар бірлестігіне» берілді. Сонымен қатар «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы» номинациясын «Ағылшын тілдер бірлестігі», «Көңілім әнді ұғады» номинациясын «Бастауыш орыс сыныптар бірлестігі» алды. «Өлмейтін сөздің иесі» номинациясы Қ. Тажибаеваға бұйырды. Кеш соңы әдемі әуенмен, керемет бимен жалғасты.
Құралай МҰРАТҚЫЗЫ
Өнер мен шабыт ұштасқан
Қазіргі таңда елімізде жастар келешегіне зор үміт артып, үкіметіміз жағдайын жасап, қамқорлығына алып отыр. Соның бір дәлелі, Шелек ауылының №1 орта мектебінің 7»ə» сынып оқушысы Аяла Абдрахманованың жетістігін атап айтуға болады.
Аяла сыныбында озат оқушылар қатарында. Үздік оқумен қатар қазақтың ұлттық қолөнерін дәріптеу жолында шығармашылық талабы да көңілге қуаныш ұялатады. 2019 жылдың 9 ақпанында Алматы қаласында өткен «Жас жұлдыз» республикалық байқауына қатысып қолөнерден яғни, тоқыма тоқудан жəне Мұқағали Мақатаевтың туылған күніне орай жазған «Жыр арқауы Шəлкөде» атты шығармасы үздік деп танылып, екі сында да бас жүлдені иеленіп қайтты.
Наурыз айында Кеген ауданында өткен «Жарқын болашақ» атты республикалық байқауға қатысып, шығарма жазудан бас жүлде, қолөнерден 1- орын алды.
Қыркүйек айында Алматы қаласында өткен «Бойтұмар» атты республикалық байқауда шығарма жазып тағы да бас жүлде алды.
Қараша айында Шелек ауылында өткен «Ұлы дала ұрпағы» атты республикалық байқауға қатысып, қолөнерден кезекті бас жүлдені иеленді.
Шығарма жазудан 1-ші орынды иеленіп, қолөнерден үздік шыққан Аяла Париж қаласына жолдаманың иесі атанды.
2020 жылы қаңтар айында Талдықорған қаласында өткен «Ақжелең» байқауында бақ сынап, шығарма жазудан 1-орын, қолөнер байқауынан бас жүлде иегері атанып, Ташкент қаласына жолдама алды. Аяланың мұндай жетістікке жетуіне №1 орта мектебінің директоры Ардақ Мұхамеджанқызының, технология пәнінің мұғалімі Жұпар Қадырова мен қазақ тілі пəнінің мұғалімі Оразгүл Құрбанова апайларының сіңірген еңбегі зор. Сондықтан ұстаздарына бар жақсылықты тілей отырып əрдайым құрметке бөленіп жүре беріңіздер демекпіз. Сондай-ақ, Аяла қызымыздың атынан анасы Аяла Абдрахмановаға және Сіздерге арнаған өлең шумағын ұсынамыз.
Гүл бағындай жайнап өмір өрісі,
Мейіріммен, шапағаттың кеніші.
Менің əрбір жетістігім өзге емес
Анам сенің еңбегіңнің жемісі!
Редакциядан: Аяланың сан байқауда жеңімпаз болуына себепші болып жүрген «Үздік ұстаз» төсбелгісінің иегері Жұпар Қадырова
Жедел жәрдем аясындағы түсінбеушілік
«103». Бас ауырып балтыр сыздай қалса осы нөмерді теріп жедел жәрдем көмегін күтетініміз ақиқат. Ондағы мейірімді дәрігер, дәрі-дәрмек, емханаға жедел түрде жеткізетін көлік – өмір мен өлім арасындағы күресте ең алғы шепте жүретін жауынгерлер. Ендеше, медицина саласында жаңа жүйе және тың жаңалықтардың енуіне байланысты халық арасында түрлі түсінбеушіліктер туындауда. Осыған байланысты аудандық көпсалалы емхана қабырғасында орналасқан жедел жәрдем бөліміне арнайы барған едік.
Бүгінде жедел жәрдем көліктері облыс арқылы басқарылады. Сондай-ақ, кейінгі енгізілген тәртіпке сәйкес сіз 103 нөміріне қоңырау шалсаңыз, облыстық жедел-жәрдем бөлімінің диспетчеріне түседі. Осы орайда аудан тұрғындары арасында түсінбеушілік туындауда. Бұрын 103 нөміріне шалынған қоңырау тікелей аудандық көпсалалы емхана қабырғасындағы жедел-жәрдем бөлімінің диспетчеріне түсетін. Сөйтіп, жедел жәрдем көліктері диспетчердің нұсқауымен сіздің үйіңізге келетұғын. Жаңа тәртіп бойынша сіз 103 нөміріне қоңырау шалып, мекен жай, ауыл атауымен қатар қай ауданнан хабарласып тұрғандыңызыды айтуыңыз қажет.
Мұның себебін сұрай барғанымызда облыстық жедел-жәрдем бөлімі, оңтүстік өңірі бойынша жетекші Нариман Нұрғалиев былайша түсінік берді:
– Бұрынғы жүйе бойынша анықталған кемшіліктер салдарынан, яғни, байланыс жүйесіндегі олқылықтар жедел-жәрдем қызметін орталықтандыруға се-бепші болды. Айталық, бұрын 103 нөміріне Есік қаласынан қоңырау шалған тұрғын Қаратал ауданына, ондағы 103 нөміріне қоңырау шалған тұрғын Есік қаласына түсіп кетіп, басқа да түсініспеушіліктер орын алды. Осы себепті орталықтандыру арқылы, қоңырауларды және жедел жәрдем көліктерінің жүріп-тұруын бақылауға мүмкіндік алдық – дейді Нариман Нұрғалиев.
Облыстық жедел жәрдем бөлімінде отырған диспетчерлер қоңырауды қабылдап алып, аудандық жедел-жәрдем бөліміне жібереді. Осы жерде тағы бір келеңсіздік туындайды. Облыстық жедел жәрдем бөлімінің диспетчерлері ауданымызға қарасты Есік қаласы мен ауылдарын, ондағы мекен-жайларды толық білмейді. Сонымен қатар, көше атауларының өзгеруі, тұрғын үй нөмірлерінің ретсіздігі, жедел жәрдем көліктерінің науқастың мекен-жайын таппай көше кезіп жүру себептерін тудырса, Нариман Нұрғалиевтың сөзінше: – «Жақын арада аудандық көпсалалы емхананың жедел жәрдем бөліміне тағы бір диспетчер қызметін енгізу жоспарда тұр. Әзірге онда бір диспетчер бар. Онда аудан орталығы Есік қаласы мен ауылдарды жақсы білетін маман жұмысқа тартылады» – дейді. Сөйтіп, жедел-жәрдемнің науқасқа жедел жетуі үшін жүйені жетілдіре беретіндерін жеткізді жетекші.
Сонымен қатар диспетчер жедел-жәрдем көліктерінің қай жерде жүргендігін «GPS» жүйесі арқылы бақылап отыруға мүмкіндік алған. Облыстық жедел-жәрдем бөлімінің Есік филиалына қарасты жедел-жәрдем көліктері тек Тескенсу ауылдық округіне дейінгі аумаққа жауапты. Әрмен қарай Шелек емханасына қарасты жедел-жәрдем көліктері қызмет көрсетеді.
Сондай-ақ, Нариман Нұрғалиевтың мәліметіне сүйенсек, әрбір 10 000 тұрғынға бір жедел-жәрдем көлігі берілуі тисі. Бұл – белгіленген заң. Облыс көлемінде ең үлкен Еңбекшіқазақ ауданы үшін 9 жедел жәрдем көлігі деген аздық етеді, әрине. Ауданымызда ресми тіркелген 299 800 тұрғын бар. Бұл әлі тіркелмеген аудан тұрғындарын айтпағанда. Сондай-ақ, жедел жәрдем көліктерінің көбі ресейлік «Уаз» маркалы темір тұлпарлар. Мұның себебін сұрағанда Нариман Нұрғалиев: «Аудан таулы жерде орналасқандықтан көбіне жол талғамайтын Уаз көліктеріне тоқталдық. Сондай-ақ, жүргізушілер де Уаз көліктерін жүргізуді қалайтындығын жеткізді. Себебі, бұзылған жайда жөндеу жұмыстары тез арада жүргізіліп қатарға қосылады» – дейді.
Әлгі сіздің шақыртуыңызға жедел жәрдем көлігінің кешігіп жатуы дәл осындай себептерден туындаған. Жақында халық алдындағы есеп беру кездесуінде облыс әкімі Амандық Баталов жедел-жәрдем көліктерінің жетіспейтіндігін айтып, бұл олқылықтың орны осы жылы толатынын жеткізді. Атап айтсақ, облысқа 70 жедел жәрдем көлігін алу жоспарлануда.
Жалпы, өмір мен өлім арасындағы күресте жеңімпаз атану үшін бес қаруың сай болуы қажет екендігі әркімге де аян. Бұлар сенімді көлік, дәрі-дәрмек, тәжірибелі дәрігер. Ал біздің бес қаруымыз сай ма? Сіз не дейсіз оқырман?
Әділет САРЫБАЙ
Контрафактіге жол жоқ!
Жақында «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының аудандық филиалында зияткерлік меншік мәселесі бойынша жиын өтті. Шараға кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Нұрболат Серғали, Еңбекшіқазақ ауданаралық әділет басқармасы басшысының міндетін атқарушы Толқын Ақанова, «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалының партиялық бақылау комиссиясының мүшесі Асыл Байтулақов, «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының менеджер-кеңесшісі Нұрлан Дайырбаев, сот орындаушылар және жеке кәсіпкерлер қатысты.
Бүгінгі таңда түрлі бренд тауарлардың бәсекелестері көбейіп, тауар белгісін заңсыз қолданып жатады. Айталық, осыдан бірер жыл бұрын «Coca Cola» және «Dizzy» сусындарын жертөледе заңсыз дайындап, сатқандар ұсталған болатын. Бүгінде осы тектес оқиғалар көптеп тіркеліп, кәсіпкерлер мен тұтынушылар зиян шегуде. Осыны жеткізген әділет басқармасының жетекші маманы Талғат Жүгербаев келген қонақтармен таныстырды. Жоғарыда аталған жағдайдың алдын алу мақсатында ұйымдастырылған шараға зияткерлік меншік және авторлық құқықты қорғаумен айналысатын «Бизнес Оптима» компаниясының өкілдері арнайы келіп, түсіндірме жұмыстарын жүргізді.
– Қазақстанның тұтыну нарығында, сонымен қатар, әлем бойынша контрафактілік (жасанды) өнім көлемі ұлғаюда. Тұтыншушылардың басым бөлігі бұл тауарлардың тигізетін залалын білмегендіктен, сапасыз тауар өндірушілердің құрбанына айналады. Контрафактілік өнім түпнұсқа секілді қымбат бағада сатылуы мүмкін және керісінше, тұты-нушыларды тарту мақсатында арзан сатылады. Елімізде сапасы төмен, ал кейде қауіпті өнімнің пайда болуы ұлт денсаулығына залал келтіреді және тұтынушылардың өміріне қауіп төндіреді. Себебі, ол заттардың кім және қалай жасағандығын білмейміз – деген компания өкілі осындай жасанды тауарларды сатып алуда сақ болуға шақырды.
Жиынға қатысқан тіс пастасын өндіретін «Colgate» компаниясының сарапшысы Юлия Александровна аталған компания өнімінің түпнұсқа немесе көшірме екендігін қалай ажыратуды көрсетті. Ең алдымен, түпнұсқа қорабының ашылатын тұсында қағаз алты жерден кесілген. Ал көшірмесінде үш жерден, кейбірінде мүлдем жоқ. Сонымен қатар, түпнұсқаның жазулары түсінікті, біркелкі әрі қатесіз жазылған. Тауар көшірмесін өндірушілер бұған мән бермеген. Оған қоса, тауарды сатып алғаннан кейін оның иісі мен түрі арқылы анықтауға болады.
Әділет басқармасының бас маманы Ғалым Достанов аудан аумағында осындай жағдайдың тіркелгендігін айтты. Сөзіне сүйенсек, Құлжа тас жолының бойындағы жанармай бекеттерінің бірінде аталған тіс пастасының көшірмесі саудаланып келген. Бірақ, жанармай бекетінің иесі бұл жайттан мүлдем бейхабар болған. Алайда, кәсіпкер жауапкершілікке тартылып, айыппұл төлеген.
Кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Нұрболат Серғали да жиылған кәсіпкерлерге алаяқтарға алданып қалмауын ескертті:
– Өздеріңіз білесіздер, Мемлекет басшысы 3 жылға жеке кәсіпкерлерді тексеруге мораторий жариялады. Осыған орай, біз жалған тауар өндіріп сатушыларды тексеріп, анықтай алмаймыз. Олар да жеке кәсіпкер ретінде тіркелген. Осылайша сіздерге келіп, тауарларын ұсынуы мүмкін. Сіз сатқан көшірме тауардан адам денсаулығына зиян келсе, сізді құзырлы органдардың тексеруіне мүмкіндігі бар. Тауар ұсынушылардың сертификаттары мен құжаттарын сұраңыздар – деп кеңес берді бөлім басшысы.
Басқосу соңында сөз алған партиялық бақылау комиссиясының мүшесі Асыл Байтулақұлы:
– Көшірме жасаушы алаяқтар тек күнделікті тұрмыста жиі қолданатын, сұранысқа ие тауарларды жасап шығарады. Оны сіздер де қолданасыздар. Өзіміздің қауіпсіздігіміз үшін тауар аларда абай болғанымыз жөн – деп кәсіпкерлерге кеңесін айтты.
Мамандардың сөзінше, белгілі бір сауда нүктесінде көшірме тауардың сатылып жатқандығы туралы шағым түссе, тауар белгісін заңсыз қолдану фактісі анықталса, тексеру жүргізіліп, қомақты айыппұл салынады кәсіпкерге. Тіпті, кәсіпкердің алданып қалғандығы да жауапкершіліктен құтқармайды.
С.НҰРАДИН
Соңғы жаңалықтар
ПАРИЖСКОЕ СОГЛАШЕНИЕ И ПАРНИКОВЫЕ…
️ЭТНОМӘДЕНИ БІРЛЕСТІК ӨКІЛДЕРІМЕН…
Бүгін Халықтық штаб өкілдері…
Энергетиканы дамытудың бір жолы- АЭС…
Жас ақындар мен жазушылар арасында…
АЭС салудың халықаралық тәжірибесі
Безопасность АЭС для Балхаша: мнение…
Хайрушев: Если мы откажемся от АЭС,…
Мнение эксперта: потенциал развития…
