Әскери сала Отанды сыртқы және ішкі жаулардан қорғаумен ғана шектелмейді. Тыныштықты күзету, қылмысты болдырмау және оның алдын алу да саптағы сарбаздардың борышы. Сондай-ақ, осыншама жауапкершіліктің барлығы жеті қазынаның бірі саналатын итке де жүктеледі. Иә, күнделікті өмірде адамның айнымас серігіне айналған ит те қазақстандықтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Қаракемер ауылындағы 6654 әскери бөлімінде мемлекетіміздегі Ұлттық ұланға аталған иттерді дайындайтын жалғыз кинология орталығы орналасқан. Жақында мекемеге арнайы барып, ит баптаумен айналысатын кинолог мамандардың жұмысымен танысқан болатынбыз.

Мамандық таңдауда қателеспей, ата жолын қуған Алексей Мешков кинология орталығында жұмыс істегеніне 6 жыл. 29 жастағы Қаракемер ауылының тумасы Алексей ауылда өсіп, Қ.Орымбетов атындағы орта мектепті тәмамдаған. Кейіннен, әскерге барып, келісім шарт бойынша 6654 әскери бөліміне жедел мақсаттағы  батальонға жұмысқа орналасқан. 2013 жылы кинология орталығына ауысқан. Қазір мұнда аға маман-аға нұсқаушы болып қызмет атқарады.

– Менің отбасы мүшелерімнің барлығы әскери адамдар. Тіпті, әжем мен анам да осы салада қызмет еткен. Ал әкем, еліміздің кинология саласына зор үлесін қосқан адам. Сондықтан болар, мен де бала кезімнен итке жақын болып өстім. Осында, әкемнің жұмысына келіп, иттерді үйреткенін бақылап отыратынмын. Қазір өзім де сол жұмыспен айналысамын – деген Алексей Мешков ұлты орыс болса да өзін қазақ тілінде таныс-тырып, жұмыс барысын көрсетті.

Қазіргі таңда Алексей 25 күшікті әскери қызметке дайындау үстінде. Мұнда күшіктердің де түрі көп: орыс спаниелі, неміс, бельгиялық овчарка, шығыс Еуропа овчаркасы және микс (неміс және бельгиялық овчаркасын жұптастыру арқылы алынады). Ең қызығы, Алексейдің айтуынша, аталған иттердің барлығы орысша бұйрықтан қарағанда қазақша, немісше бұйрыққа тез үйренеді әрі мүлтіксіз орындайтын көрінеді. Сондықтан, кинология орталығындағы иттердің басым көпшілігі қазақша нұсқаумен ғана жүреді. Күшіктерді әрбір кинолог маман 2 айынан бастап үйретеді. Алғашында  күшікке «жат», «тұр», «жүгір» деген бұйрықтар беріліп, әскери тәрбиенің іргетасы қаланады. Осылайша, иттердің бейімділігі анықталып, патрульдік, іздестіру немесе есірткі анықтауға жаттықтырылады. Есірткі іздейтін ит 2 айдың ішінде 6-7 иіске үйренеді.

– Біздің жұмысымыз – иттерге әскери тәрбиенің іргетасын ғана қалау. Ит 4 айға толғанда оған тапсырыс беруші сарбаз келіп, 2 ай бойы өзіне үйретеді. Яғни, тамағын өз қолымен беріп, астын тазалайды. Өзі жаттықтырып, бұйрықты орындатуға баулиды. Осылайша, жаңа қожайындары иттермен жақын қарым-қатынас жасап, өздерімен ала кетеді.

Алексейдің мұндағы қызметі аға маман-аға нұсқаушы болғандықтан, 5 итке дейін үйретеді. Яғни, жылына 25 күшікті «қанаттандырады». Одан бөлек, Алексейдің өзінде «Кольт» есімді 2 жасар бельгиялық овчаркасы бар. Негізгі бағыты – есірткі іздестіру. Күшік кезінен осыған жаттыққан Кольт бүгінде анаша, кокаин, героин, амфетамин, экстази сынды есірткі түрлерін мыңның ішінен жазбай таниды. Біз барғанда белгілі себептермен Алексейге өз итіне жақындау мүмкін болмады. Сондықтан, осындағы «Балуан» есімді 2 жастағы микспен түрлі жаттығулар көрсетті. Бүгінде бұл ит патрульдеу-іздестіру шараларына жіберу үшін жаттықтырылуда. Кинологтың айтуынша, Балуан бұл бағытта жақсы нәтижелер көрсетіп келеді. Кинология орталығындағы күшіктер мен иттердің денсаулығы да жіті бақылауда. Орталық ішінде ветеринарлық пункт орналасқан. Тіпті, төрт аяқты сарбаздарға ота жасау да осы пункте жүзеге асады.

Қазақ қазақты қазақша сөйлете алмай жүрген қоғамда, итті қазақша үйреткен кіші сержант Алексей Мешков бүгінде 4 ұл 1 қыз тәрбиелеп отыр. Оның сөзінше, балалары да әкесі секілді ит баптағанды жақсы көреді.

– Үйімізде 6 ит бар, әрқайсымызға 1 иттен тиесілі. Балаларым өз иттеріне қарап, күтіп-баптайды. Сондай-ақ, барлығы қазақша сөйлемесе де, ең кіші ұлым өзіме тартқан. Қазақша мақалдатқанда алдына жан салмайды – дейді Алексей Мешков.

Сардарбек НҰРАДИН.

«...Ешкім де өлгендерді тірілтуге құдіретсіз.

Дегенмен, оларды мәңгі есте қалдыру қасиетті борышымыз».

Елбасы Н.Ә.Назарбаев.

Жуырда     Алматы     облысы      әкімдігі-нің қолдауымен республикалық «Чернобыль ардагерлері мен мүгедектері» қоғамдық бірлестігінің үйлестіру ке-ңесі бас болып «Ерлік кездейсоқ болмайды» атты Чернобыль АЭС апатын ауыздықтаған ардагерлермен  кездесу өтті. Шара әр аудандарда кеңінен ұйымдастырылып, Талдықорған қала-сында шығармашылық кешпен қо-рытыланды.

 Сәуір айындағы сергелдең – 1986 жылғы Чернобыль АЭС-ның 4-энергоблогында болған апат салдарынан радиоактивті түтін аймақтан асып,  оннан аса мемлекеттің 145 мың шаршы шақырым жерін ластап, кем дегенде 5 миллион халық зардап шекті. Апатты аймақты залалсыздандыруға қатысқан 31720 қазақстандықтың қазір көзі тірісі – 6 мыңнан да аз. Сол апаттың денсаулыққа тигізген қауіп-қатер, зардабы әлі күнге дейін жалғасып келеді.

Шелек аймақтық Чернобыль және Семейдегі апаттарды ауыздықтандыруға қатысқан ардагарлері қоғамдық бірлес-тігінің төрағасы Ержан Омаровтың  қоғам құрғаннан бергі атқарған жұмыстары Жетісу өңірі ғана емес, республика бойынша ең үздік деп танылды. Өйткені, Ержанның 1997 жылдан бері қоғамдағы атқарған жұмысы – аталмыш апаттарға қатысқан ардагерлер мен қайтыс болғандар отбасына әлеуметтік, медициналық, моральдық көмек көрсету, жасөспірімдерге әскери-патриоттық тәрбие алуына ықпал ету, жыл сайын кездесу, спорт, басқа да іс-шаралар өткізу, ардагерлер үйінің маңдайшасына тақтайша ілу, әр ауылда тұратын ардагерлердің суретімен қоса өмірбаяны жазылған көрнекілік орнату, еске алу шараларын өткізу, тағы басқа игі істері альбом, буклет,  партфолье сияқты тарихи тақта, жұмыстағы жетістіктер, апат аймақтары туралы кітаптар, ОЗК – радиациядан қорғануға арналған арнайы киім, ардагерлермен кездесуде алған әсерлері хақында оқушылар салған суреттер көрмеге қойылды. Озық тәжірибе жинақтаған бұл көрмені облыс әкімінің бірінші орынбасары Ләззат Тұрлашев, республикалық «Чернобыль ардагерлері мен мүгедектері» қоғамдық бірлестіктің үйлестіру кеңесінің төрағасы Марат Жүніс-Бек лентасын қиып, ашып, өзгеге үлгі етіп айтып, жылы лебіздерін білдірді.

Қорытынды басқосу Чернобыль АЭС апатына 33 жыл толуына байланысты Талдықорған қаласындағы С.Сейфуллин атындағы облыстық әмбебап кітап-ханасында 10 кітаптың авторы, жазушы, журналист, «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты, республиалық «Чернобыль ардагерлері мен мүгедектері» қоғамдық бірлестігі үйлестіру кеңесінің төрағасы Марат Жүніс-Бектің «Ерлік пен елдіктің шежіресі» атты шығармашылық кешімен жалғасты. Жетісу өңірінде ұйымдастырылған «Ерлік кездейсоқ болмайды» атты Чернобыль ардагерлерімен өткізілген іс-шараға және шығармашылық кешінің жоғары деңгейде өткізілуіне ерекше атсалысқаны үшін осы қоғамдық бірлестіктің Құрмет грамотасымен Ержан Омаров, ондағы іс-шараларды өткізуге белсенді қатысқан Шелек ауылдық модельді кітапхана мен Шелек тарихи-өлкетану музейінің ұжымына, баспасөзге жариялауда журналист Анарбек Бердібаевқа Құрмет грамоталары табыс етілді.

Чернобыль апатының орын алғанына 33 жыл толуына орай Шелек ауылдық модельді кітапханасында ардагарлер мен оқушылар бас қосты. Жастық шағын Семей өңірінде өткізіп, алапат атом жарылысының куәсі әрі сол аймақтағы зардапты залалсыздандыруға қатысқан шелектік ардагер Тұрсын Сәдуақасов, Ақши ауылының тұрғыны, чернобыльдық ардагер Садуақас Қалиев Атом апатының жан түршігерлік зардабы туралы әңгі-мелеп, енді ондай оқиғалардың болмауын, келешек ұрпақтың баянды өмір сүруін тіледі.  Атом электр станциясының атап болған қорқынышты көрінісін салған Абай мектебінің интернатында жатып оқитын оқушылары – Бейсен Ғазиз, Жуаныш Жұмаба, Ердар Бекжан, Ерсұлтан Мұқатай мақтау қағаздарымен марапатталды. Кеш оқушылардың концерттік бағдарламасын тамашалаумен аяқталды.

Анарбек МӨКІШҰЛЫ.

Дружбу между народами нельзя объявить каким-либо постановлением или указом, она в сердцах людей…  Древняя земля казахов издавна принимает по разным причинам представителей многих народов, оказавшихся здесь. И для всех эта земля становилась материнской, а пустившие здесь корни семьи и народы обживались добротно и навсегда. Великий казахский народ приютил, а плодородная земля Великой Степи вскормила их.

Ассамблея народа Казахстана, возглавляемая Елбасы Нурсултаном Назарбаевым, занимает центральное место в системе государственной национальной политики, интегрируя свыше 820 этнокультурных центров и объединений, которые достойно занимают свою нишу в обществе.

Одним из таких этнокультурных центров является крымско-татарский ЭКЦ «Наврез», действующий на базе СШ имени  Мукагали Макатаева в с.Бижанова.

Его основной целью  является  возрождение, сохранение и развитие традиций, обычаев, языка, культуры и истории крымско-татарского народа;  содействие взаимному обогащению национальных культур, этносов, проживающих в районе;    реализация идей Ассамблеи народа Казахстана. 

Наш центр является постоянным участником районных мероприятий, праздников и фестивалей.

На фестивалях всегда звучит много искренних слов благодарности благодатной земле Казахстана и ее правительству из уст старшего поколения и молодежи. Наша молодежь, готовя программы и участвуя во  всевозможных мероприятиях, изучает культуру своего народа и знакомится с культурами других этносов. Неоднократно приглашали наш центр в воинскую часть 6654, в с. Каракемер, мы были участниками открытия парков в г. Есик и с. Ащыбулак, не раз центр награждался грамотами  акима района. Мы своим примером наглядно показываем, как надо гордиться своим народом,  искренне любить не только свою историческую родину, но и ту землю, где обогрели любовью твоих предков, дали тебе образование, где ты строишь свое будущее.

Все народы Казахстана, каждый по-своему, вносят свой вклад в благополучие страны, трудятся, радуются жизни, празднуют, воспитывают детей.  130 этносов и культур–  национальное достояние Казахстана, разноцветная россыпь драгоценностей. Все мы его жители и граждане, хотя и различаемся внешне, традициями и обычаями. Чтобы наше государство было свободным и процветающим, необходимо, чтобы на земле был мир и единство между народами, уважение к гостеприимному и великодушному казахскому народу и государственному казахскому языку. В жизненных невзгодах, в нелегком совместном труде, в буднях и праздниках складывалась удивительная общность народов Казахстана, которые живут в дружбе и мире! Все наши успехи достигнуты только благодаря единству, доверию к друг другу, спокойствию и политической стабильности.

Эльвира АБЛИНАНОВА,

председатель крымско-татарского этнокультурного  центра.

Қазақ қашаннан отбасы, ошақ қасын – Отаны деп сезінген. Өз үйін өлең төсегі деп түйсінген. Тәрбиенің бесігі, әулетіндегі ұл-қызын бақ-береке несібі, шаңырағын бұл пәнидегі жұмақтың есігі деп енген. Анығы да сол, мемлекетті құраушы қоғам болса, қоғамды құраушы – отбасы. Сондықтан болар «Отан – отбасынан басталады» деген тәмсілдің бізге жеткені. Ұлттық болмысымыздың балталанбай, тұтастығымыздың тамырлануы шынтуайтына келгенде отбасындағы тәрбиеге тәуелді. Демек, «Тәрбие – тал бесіктен басталады» деген қазақтың айтқаны тағы да ақиқат.

Осы ретте жуырда Райымбек батыр атындағы орта мектептің конференц залында отбасы құндылықтарын насихаттау мақсатында жас отбасылармен кездесу өтті. Аудандық ішкі саясат бөлімінің қолдауымен, «Мәңгілік Ел тұғыры» қоғамдық қорының ұйытқы болуымен жүзеге асқан шарада судья Зульфия Баки, медиатр Ләззат Кобланова, аудандық мәслихат депутаты, аталған қор төрағасы Қайнар Жұмағожа, аудандық ішкі саясат бөлімінің жетекші маманы Өркен Әбдібай қатысты.

Алаңдатарлығы, ауданымызда өткен жылғы қаңтар, ақпан айларымен осы жылғы екі айды салыстырғанда жұбы жараспай ажырасқан отбасылар саны 9,4 пайызға өскен. Бұл тұрғыда судья Зульфия Срапулқызы (суретте) айтып берді:

– Отбасылардың басым көпшілігінің ажырасу факті үш қана мәселе: мінездері жараспады, қаржылық жетіспеушілік және жас отбасылар мәселесіне екі тараптың ата-аналарының араласуы. Міне, осыны желеу еткен жас жанұялар арасында қаншама сәбилер тағдыры жатыр, – дейді.

Иә, қазақ танымына жат, Алланың ең сүймейтін ісін қылған ажырасу деген дерт қоғамымызды жаулап барады. Ресми мәліметке сүйенсек, елімізде отау құрған отбасылардың 5-тен бірі айырылысып тынады екен. Бұл дегеніміз мың отбасы құрылса, оның 200-інің дәм-тұзы жараспайды деген сөз. Арадағы тірі жетім атанған балалардың тағдыры, жалғыз қалған аналардың тағдыры не болмақ. Аң екеш аңның өзі табиғат заңдылығымен жүреді, Жаратушы нәсіп еткен төлдерін жарық дүниеге әкеледі. Ал бүгінгі қоғамымызда нәпсіқұмарлық артып, ыстық ықыластан дүние есігін ашқан сәбиін асырауға әлі жетпей отырғандар жетерлік. Жауапкершіліктен жалтарғанымыз – қай сасқанымыз. Қасқыр бөлтірігіне аң ау-лауды үйрету үшін тірідей әкелінген аңды немесе малдың төлін талатады. Демек, жыртқыштың өзі баласының алдындағы жа-уапкершілігін се-зініп отырғанда, сана беріп, ой беріп, келісті тұлға бой беріп, даралаған АДАМ дейтін атымызға бұл қылығымыз сын болмай ма? Осыны ойласақ, өзек өртенетінін несіне жасырамыз.

Кезекті сөз алған Қайнар Жұмағожаұлы ұр-пақ тәрбиесіне алаңдаушылығын ашық айтты. – Ұрпақ тәрбиесі – ұлт болашағы! Осы жолда жұмылмасақ, ертеңіміз қарынның қамын ойлайтын, нәпсісіне тоймайтын, саны да, сапасы да сын көтермейтіндерден құралады. Анасына қызы, әкесіне ұлы қарсы шыққан қоғамнан құралады. Бұны болдырмас үшін қайтпек керек?

«Сөз түзелді, тыңдарман сен де түзел» деген тәмсіл бар. Қазіргі жас буын сөзбен емес, көзбен, құлақпен емес, іспен тәрбиеленетінін ұмытпағанымыз абзал. Ол үшін сөзіміз бен ісімізді бір арнада тоғыстырғанымыз жөн. Мұндайда қазақ «Әкеге ҚАРАП ұл, шешеге ҚАРАП қыз өсер» деген. Әкені немесе шешені ТЫҢДАП деп айтылмаған. Демек, ұрпақ тәрбиесінде ата сақал аузына түскендер де, ата-ана атанғандар да аса жауапты. Баяғыда бір оқымыстымыз Еуропаға барғанда қаусаған кемпір-шалдарды көріп, бұл кісілер не істеп жүр деген бір шетелдікке «Өздерінше өмір кешіп жатқан қариялар ғой» дегені есте. Несін бүгеміз, қазір арамызда да өзінше «тыныштықта» өмір сүруге үйреніп жатқан үлкендер жетерлік. Кенже баланың қолында тұру сиреді. Жанбағыс қамында ұл-қыздарымыз жүр. Немере тәрбиесін басқа қолға бердік. Бұл ұлт болашағын өзгенің қолына ұстатқанмен тең. Осы ретте қазақтың батыры Бауыржанның: «Жаудан да, даудан да қорықпаған қазақ едім, енді қорқынышым көбейіп жүр. Балаларын бесікке бөлемеген, бесігі жоқ елден қорқамын. Екінші, немересіне ертегі айтып беретін әженің азаюынан қорқамын. Үшінші, дәмді, дәстүрді сыйламайтын балалар өсіп келеді. Оларға жақсыны үйретіп жатқан әже жоқ, үйреніп жатқан бала жоқ» деген сөзі алдыңғы толқынға, яғни ата мен әжеге, әке мен анаға мың батпан  салмақ салып-ақ тұр. Осы салмақты арқалау үшін бірігетін кез келді. Демек, әрбіріміз отбасымыздың президенті ретінде ұрпағымызға сапалы білім, саналы тәрбие беруге, айналасына мейірімді жүзбен қарауға, туған жерін бақытына балауға үйретуіміз тиіс. Сонда ғана елдігіміз еңселі болмақ. 

Шара барысында медиатр Ләззат Қобланова да пікір білдірді. Жас отбасылар тарапынан бірқатар сұрақтар қойылды. Пікір алмасу соңында жуырда ғана бас қосқан Мейрамбек Ботамбаев және Динара Абдубаитоваға, Сымбат Қанатбек пен Аяулым Ербосынқызына ұйымдастырушылар тарапынан сыйлықтар табысталды. Жас отбасына еліміздің тірегі болатын салиқалы ұрпақ тәрбиелеуге, мерейлі отбасылар санатынан көрінуге тілектестік білдірді көпшілік.

Алмагүл НҰҒМАН