Мемлекеттің басты байлығы – адам болса, оның денсаулығы ақ халаттылардың абзал тірлігіне тікелей байланысты. Сондықтан, дәрігер – мемлекет байлығының қорғаушысы. Асқан жауапкершілікті талап ететін мамандық иелерінің кәсіби мерекесі қарсаңында аудан медицинасының хал-ахуалымен танысу мақсатында Еңбекшіқазақ аудандық орталық ауруханасының директоры Әбеуова Жәмилә Санаққызымен сұхбаттасқан едік.

– Құрметті, Жәмилә Санаққызы, орталық ауруханада орын алып жатқан өзгерістер легін тұрғындарға түсіндіріп өтсеңіз?

– Еңбекшіқазақ ауданының ауыл халқына бастапқы медициналық-санитарлық көмек көрсету жүйесінде 2018 жылдың шілдесінен бастап дәстүрлі қалыптасқан жұмыс түрлері мен әдістерін пайдалана отырып, отбасылық дәрігерлік тәжірибені, дербес мейірбикелік жұмысты, учаскелік және әлеуметтік-психологиялық қызметінің командалық жұмысын белсенді енгізумен, дәрігерлік кадрларды даярлаумен және штаттарды, дәрігерлік және мейірбике қызметкерлерінің функцияларын оңтайлы қайта бөлумен орталық аудандық аурухананың әлеуметтік-бағдарланған моделіне кезең-кезеңмен көшу үдерісі іске қосылды. Емхана бұған дейін дәстүрлі схема бойынша жұмыс істеген: ересектер, балалар емханалары, терапевттер, педиатрлар және жалпы тәжірибелік дәрігерлер. Ал, бүгінгі күні 2019 жылдың сәуірінен бас-тап барлық учаскелер отбасы принципі бойынша қайта бөлінді: 1500-ден 1700 тұрғынға дейін және учаскелер саны 150 құрады. Терапевтік және педиатриялық учаскелердің бірігуін ескере отырып, отбасылық дәрігер кабинетінің жанында отбасылық медбикенің өз бетінше қабылдау кабинеттерінің орналасуы өзгертілді. Дәрігерлік, мейірбике және медициналық емес қызметкерлер арасында тәлімгерлік және супервизия жүйесі жолға қойылған: тұрақты трейсерлер, барлық деңгейлерде басқару шешімдерін қабылдай отырып, инциденттерді есепке алу және мониторинг жүргізу жүйелері жақсартылды.

– Бүгінде халық саны күн санап өсуде. Осыған байланысты медициналық пункттердің де жұмысы көбеюде. Бұл мәселенің шешімі қалай болып жатыр?

– Оныңыз рас. Алғашқы медициналық-санитарлық көмек қызметтерімен жалпыға бірдей қамтуға қол жеткізу және ауыл халқына медициналық қызметтердің кеңейтілген спектрін көрсету, қадамдық қол жетімділікті қамтамасыз ету үшін және тұратын халықтың прогрессивті өсуін ескере отырып, алты фельдшерлік-акушерлік пункт отбасылық дәрігерлік амбулаторияға ауыстырылды. Тоғыз медициналық пункт фельдшерлік-акушерлік пункт болып қайта құрылды. Сонымен қатар, МТФ База, Көктерек ауылында екі жаңа медициналық пункті ашылды. Ал, скринингтерді, талдау-ситуациялық орталықтарды басқару және мониторингтеу функцияларын бере отырып, алдын алу және әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету бөлімшелерінің ашылуымен Түрген, Бәйдібек би, Бижанов, Бәйтерек ірі кенттерінде дәрігерлік амбулаториялар бастапқы медициналық-санитарлық көмек көрсету орталықтарына ұлғайды.

– Барлық жүйелерді цифрландыру жүзеге асып жатқанын білеміз. Аудандық ауруханада бұл қалай іске асуда?

– ҚР Денсаулық сақтау саласын цифрландыру шеңберінде Еңбекшіқазақ аудандық орталық ауруханасында қағазсыз құжат айналымына көшу бағдарламасы іске асырылды. Мобильді қосымша мен пайдаланушының жеке кабинетін пайдалана отырып, «DamuMed» кешенді медициналық ақпараттық жүйесі енгізілді. Электрондық денсаулық паспорты 100% рәсімделген. Ауру тарихы мен амбулаториялық карталар тек электрондық форматта жасалады. Есік қаласында және төрт БМСКО халыққа өз-өзіне қызмет көрсету үшін (Wi-Fi) тегін Интернетке қол жеткізе отырып, цифрландыру посттары ұйымдастырылды, барлық аудан тұрғындарына пациенттің жеке кабинетіне қол жеткізу қамтамасыз етілді. Бүгінгі таңда біздің емделушілерімізде 24 504 мобильдік қосымшалар мен жеке кабинеттер ашылды. Аудан тұрғындары мен пациенттердің навигациясы мен бағытталуын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізіліп, стендтер, лайт-бокстар, көрсеткіштер, кабинеттердің бірыңғай форматта нөмірленуі орнатылды. Модельдік емханалардың тәжірибесі бойынша тіркеу орнының жұмысы жақсарды, пациенттің навигация жүйесі жетілдіріліп, халыққа қолжетімді ақпарат орналастырылған. Кезекті басқару терминалдары, көмек сапасын бағалау, қызметтерді төлеу орындары орнатылды.

– Тұрғындардың медициналық көмекті тұрақты әрі жедел түрде алуына  тағы қандай қолайлы жағдай-лар жасалуда?

– Бүгінгі күні жалпы дәрігерлік практика режимі бойынша ересектер мен балалар арасында жалпы тәжірибедегі отбасылық дәрігерлер қызмет көрсетеді. Балалар жасының сапа-лы медициналық кө-мекке қажеттілігін қанағаттандыру мақсатын-да балаларға амбулато-риялық-емханалық көмек моделі қабылданған. Яғ-ни, жалпы практикадағы отбасылық дәрігер мен педиатр-кеңесшінің бірлескен жұмысы бұл. Сондай-ақ, емхана бөлімшелерінің барлық басшыларында ұялы телефондарға мобильдік қосымшалар орнатылды. Бұл оларға ұйымның кез келген нүктесінде бола отырып, емхана бөлімшелерінде бейне бақылау арқылы кезектерге мониторинг жүргізуге мүмкіндік береді. Атап айтсақ, 2018 жылғы қарашада 38 бейнебақылау камерасы орнатылды.

– Медициналық қызметкерлердің жұмыстарында да өзгерістер бар көрінеді, байқауымызша…

– Мультидисциплинарлық тәсілді қолдана отырып, өз бетінше мейірбикелік тәжірибені енгізу және командада жұмыс істеу дағдыларын үйрету: скринингтік профилактикалық тексерулер, рецептерді толық жазып беру, созылмалы патологиялары бар пациенттерді стационардан шығарғаннан кейін белсенді қатысу, босанғаннан кейінгі патронаждар, үйдегі медициналық-әлеуметтік патронаждар, бекітілген халықтың қауіпті топтарымен жұмыс істеу енгізілді. Дәрілік заттарды берудің бірыңғай нүктесі ұйымдастырылып, рецепт жазылғаннан кейін қадамдық қолжетімділік қамтамасыз етілген. Әлеуметтік қызметкерлер мен учаскелік медбикелердің күшімен азмобильді пациенттерге дәрі-дәрмек рецептерін үйге жеткізу енгізілді. Медициналық қызмет көрсетудің жаңа түрі – телефон байланысы арқылы және емхананың веб-сайты арқылы тегін медициналық көмектің кепілді көлемі шеңберінде тегін рецептер бойынша дәрі-дәрмектерді шығару игерілуде.

– Көрсетілетін қызмет түрлерінің саны да біршама артқан шығар…

– Жасыратыны жоқ, көрсетілетін қызмет түрлерінің саны артты. Бәйдібек би ауылдық ауруханасы базасында стационарлық буындағы қалпына келтіру емі мен оңалту төсектері (40 төсектік) жабдықталды. Амбулаториялық-оңалту қызметінің ми қан айналымының жіті бұзылуы, жіті коронарлық синдромын алдын алу бойынша жұмысы қамтамасыз етілген. Оңалту мамандығы бойынша бір дәрігер мен үш мейірбике оқытылды. Оңалту бөлімшесін, емдік дене шынықтыру кабинетін материалдық-техникалық қамта-масыз ету жақсартылды.

– Тұрғындар көбінесе жедел-жәрдемнің жұмысына көңілі толмай жатады. Осы олқылықтың орнын толтыру бағытында қандай жұмыстар атқарылуда?

– Жалпы, отыз мың халыққа шұғыл медициналық көмек көрсету үшін 9 бригада жұмыс істейді. Техникалық тозуға байланысты санитарлық автокөлік тапшылығы бар. Сол себепті де жұмыс барысы бәсеңдеп қалады. Болашақта бұл мәселе шешімін табады деп сенеміз.

– ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасының 2019 жылғы 27 ақпанда «Нұр Отан» партиясының кезекті XVIII съезінде медицина саласына қатысты нақты тапсырмалар берген еді. Нақтыласақ, «бюджет саласының жекелеген қызметкерлерінің жалақы-сын арттыру» жүзеге асты ма?

– Иә, Елбасының берген нақты тапсырмаларын жүзеге асыру аясында, 2019 жылдың 1-маусымнан бастап медицина қызметкерлерінің, оның ішінде дәрігерлер, медбикелер, санитарлар жалақысы 30% - ға дейін артады.

– Сапалы жұмыс білікті маманға тікелей байланысты. Медицина мамандарының білімі қандай деңгейде?

– Әлбетте, науқастың өмірі мен денсаулығы – білімді дәрігерге байланысты екені рас. Сапалы және жоғары білікті медициналық көмек – медицина қызметкерлерінің білімі мен іскерлігін үнемі арттырумен қамтамасыз етілетіні де белгілі. 2018 жылдың шілдесінен бастап дәрігерлердің 60%-ы мен медбикелердің 70%-ы отбасылық тәжірибе дәрігерлерінің жұмысын ұйымдастыру, қатерлі ісіктерді ерте диагностикалау, балалар жасындағы ауруларды ықпалдастыра жүргізу, инфекциялық емес созылмалы ауруларды басқару, BLS (жүрек-өкпе реанимациясы), денсаулық сақтаудағы әлеуметтік жұмыс негіздері бағдарламалары бойынша қайта оқытылды. Алғашқы рет жедел жәрдем және санитарлық көлік жүргізушілерін қауіпсіз жүргізу бағдарламасы бойынша оқыту жүргізілді.

– Сұхбатыңызға рахмет! Мерекелеріңізбен, мейірімді жандар!

Сұхбатты әзірлеген

Алмагүл НҰҒМАН.