Сельское хозяйство в Казахстане является одним из самых перспективных секторов экономики. Ему отведено ведущее место в стратегии наращивания экспортного потенциала и насыщении внутреннего рынка отечественной продукцией. В дополнение к Программе «Агробизнес-2020» по поручению Президента Республики Казахстан правительством РК принята государственная программа развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017-2021 годы. Ее предназначение - обеспечение конкурентоспособности агропромышленного комплекса РК. В числе главных инструментов для достижения поставленной цели определены научное и кадровое обеспечение, трансферт эффективных зарубежных технологий.

Низкая продуктивность – ахиллесова пята сельского хозяйства Казахстана. От улучшения качества племенного и семенного фонда зависит увеличение объемов производства сельскохозяйственной продукции. Поэтому в госпрограмме использование мировых достижений в сфере биотехнологий поставлено во главу угла.

Внедрение технологических ноу-хау и проведение исследовательских работ в области повышения племенного и семенного потенциала в Енбекшиказахском районе идет не первый год. Лидером в продвижении инновационно-инвестиционных программ животноводства было и остается многоотраслевое хозяйство АО «АПК «Адал», специализирующееся на производстве молока и молочной продукции. АО «АПК «Адал» представляет собой полностью сформированный кластер, включающий растениеводство, молочное животноводство и переработку молочного сырья. В растениеводческом, животноводческом и промышленном сегментах АО трудятся свыше 500 жителей Жанашарского сельского округа. Компания «АПК «Адал» входит в число лидирующих производителей молочной продукции в Казахстане. Молочный завод ежедневно перерабатывает до 200 тонн сырья, из которого изготавливается 32 наименования продукции.

В 2013 году АО «АПК «Адал» завершило строительство крупнейшего в СНГ животноводческого комплекса в с.Космос Жанашарского сельского округа, рассчитанного на 1400 дойных коров. Ферма соответствует лучшим зарубежным аналогам. Кормление скота и очистка коровников, доение коров полностью автоматизированы и компьютеризированы. Стоимость проекта, реализованного с финансовой поддержкой АО «Казагрофинанс» – свыше 1 млрд тенге. АО «Казагрофинанс» в течение ряда лет выступает инфраструктурным инвестором АО «АПК «Адал», предоставляя компании долгосрочные обязательства по кредитованию.

В данное время на мега-ферме, построенной по итальянской технологии, содержится 1800 голов КРС, из них 1100 дойных коров, производство молока составляет до 7 тысяч тонн в год. С предстоящим вводом еще одного сектора мега-фермы на 280 дойных коров поголовье дойного стада выйдет на запланированный уровень.

Высокие надои, до 7 тысяч литров молока на фуражную корову, стали возможными благодаря селекционно-племенной работе, налаженной с первых дней основания АО «АПК «Адал» еще в конце 90-х.

В партнерстве с дистрибьютерским центром компании «Таурус», занимающейся распространением семени племенного крупного рогатого скота американской селекции, специалисты «Адала» трудятся над улучшением местных алатауской и черно-пестрой пород, используя семя голштино-фризских и швицких пород.

По инициативе генерального директора АО «АПК «Адал» Серика Смаилова, 20 лет возглавляющего предприятие, на мега-ферме началось экспериментальное внедрение более совершенной биотехнологии – эмбриональной имплантации. Ее преимущество в том, что коровы оплодотворяются не семенем, а уже сформированными эмбрионами. Такая техника оплодотворения позволяет получать племенной приплод даже от непродуктивных, низкопородных животных, на много лет ускорять производственный цикл, минуя стадии постепенного племенного улучшения стада. Стоимость эмбрионов на мировом рынке достаточно высокая – до 500 долларов за единицу. Но применение имплантантов в крупных хозяйствах себя оправдывает с лихвой, так как значительно экономит средства на приобретение дорогого племенного маточного поголовья, а также время, позволяя получить высокоудойный приплод уже с первой репродукции.

В середине августа на мега-ферму приехали ветеринарные врачи, входящие в ассоциацию США по пересадке эмбрионов: Ли Джоунс из штата Джорджия и Мэри Моуфлер из штата Огайо. С собой они привезли для пересадки 25 эмбрионов. В ходе практического показа американские ветеринары также вели обучение технике пересадки специалистов «Адала». Опытные осеменаторы легко ее осваивают. Пять последних эмбрионов уже имплантировала осеменатор мега-фермы Марина Соболева. В проведении данного эксперимента АО «АПК «Адал» содействовал дистрибьютерский центр «Таурус», теперь вошедший в состав компании STGEN. Данная компания ведет производство и продажу эмбрионов племенного КРС в мировом масштабе. Директор центра Хиса Ахматов, много лет сотрудничающий с АО «АПК «Адал», бесплатно предоставил первую партию эмбрионов. Он организовал визит американских специалистов на мега-ферму совместно с советником гендиректора АО «АПК «Адал» Керимтаем Абдрахмановым. По словам Керимтая Танатаровича, главное достоинство компании STGEN в том, что она не только ведет продажу весьма специфического товара, но и оказывает необходимую поддержку сельхозпроизводителям в освоении современных технологий с учетом материальной базы и уровня подготовки специалистов, гарантирует устойчивый рост продуктивности.

Однако, возможно ли создание собственных эмбриональных технологий в Казахстане? Да! Их разработкой занимаются ученые Казахского национального аграрного университета. То, что такая программа успешно реализуется, подтвердил Есенгали Усенбеков, заведующий кафедрой акушерства КазНАУ, прибывший в «Адал» ознакомиться с достижениями зарубежных коллег. При содействии акима района Бинали Ыскака лучшие разработки КазНАУ в растениеводстве активно применяются в сельском хозяйстве района, в Саймасайском округе действует учебно- производственное хозяйство КазНАУ «Агроуниверситет». Недолог час, когда без зарубежных посредников смогут обходиться и животноводы, внедряя отечественные достижения в эмбриональной имплантации.

Директор департамента сельхозпроизводства АО АПК «Адал» Медетхан Игиликов говорит:

– Мы уверены, что метод эмбриональной имплантации окажется эффективным и будет внедрен в АО «АПК «Адал» в производственном масштабе. Освоение современных биотехнологий дает почти стопроцентное получение племенного приплода. Оплодотворение эмбрионами поможет уже в ближайшее время довести продуктивность до 10 тысяч литров молока на дойную корову. Объем производства молока на мега-ферме составит 10 тысяч тонн в год, будет расширен ассортимент и выпуск продукции на новых линиях молокозавода. Инновации и прогрессивный менеджмент, внедряемый руководством нашей компании, дают широкие перспективы экономического подъема, работают на благосостояние сельчан.

Потребительский рынок нуждается в доступных по цене, качественных продуктах казахстанского производства. Участие АО «АПК «Адал» в выполнении государственно важной задачи будет более успешным, когда новые биотехнологии в полную силу начнут работать на ее выполнение.

И.ТУРАНИН.

На фото: американские ветврачи ведут имплантацию эмбрионов.

Жақында М.Бейсебаев атындағы Талғар агробизнес және менеджмент колледжінің мәдениет үйінде Алматы облысы ішкі саясат басқармасының ұйымдастыруымен «Ақпараттық майдан және терроризм: қауіптің алдын алу» тақырыбында облыстық семинар өтті.

Іле, Еңбекшіқазақ, Талғар ауданының басын қосқан бұл жиынға сала мамандары, дін өкілдері, қоғамдық қор жетекшілері және белсенділердің басын қосқан ауданымыздан арнайы делегация қатысты. Аталмыш семинардың басты мақсаты – халықаралық деңгейде үлкен дертке айналған терроризм, экстремизм көріністері туралы халықты хабардар етіп, түсіндіру жұмыстарын жүргізу. Жиынды Алматы облысының ішкі саясат басқармасының басшысының орынбасары Жаныс Сапаргалиев жүргізді. Ал «Білім» мәдени-танымдылық орталығының директоры Руслан Иржанов, Талғар ауданы әкімінің орынбасары Дәрменияр Қыдырбекұлы, ҰҚК Академиясының психология кафедрасының аға оқытушысы Лола Шакимова сәләфизм, терроризм және оның өкілдері туралы бұрын-соңды айтылмаған мәліметтер мен деректерді жұрт назарына ұсынды.

Қамажай ЕРКЕБАЕВА.

Деструктивті діни ағымдар белең алған уақытта, тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, адасушыларды дұрыс жолға тарту – ең негізгі міндет. Осы орайда, жақында облыстық дін істері басқармасының ұйымдастыруымен Есік қаласындағы Жамбыл атындағы жастар саябағында «Экстремизм мен терроризмге жол жоқ!» атты сурет көрмесі өтті.

Шара барысында қала тұрғындары мен қонақтары діни тақырыпта салыған сурет туындыларын тамашалады. Сондай-ақ, «OPENAIR» форматында «Мұны білгеніңіз жөн» тақырыбында аудан орталығының халық көп шоғырланатын орындарында ақпараттық-түсіндіру жұмыстары өтті. Түсіндіру барысында қарапайым тұрғындар дін мамандарына сұрақтарын қойып, тұщымды жауаптар алды.

Сардарбек НҰРАДИН.

Наше государство является светским, правовым и демократическим. Конституция Республики Казахстан провозглашает право каждого гражданина на свободу совести, без ограничения его общечеловеческих и гражданских прав. Никто из граждан РК не может быть подвергнут дискриминации по каким-либо мотивам, в том числе и религиозным. Эти конституционные положения лежат в основе Закона «О религиозной деятельности и религиозных объединениях в РК», принятом 11 октября 2011 года. Закон признает историческую роль ислама ханафитского направления и православного христианства в развитии культуры и духовной жизни страны, вместе с тем гарантируя право на религиозные убеждения, уважение к другим религиям, сочетающимся с духовным наследием народа Казахстана.

Однако религиозные убеждения не должны служить разжиганию социальной, межнациональной, межличностной розни, попыткам насильственного изменения конституционного строя, подрыву национальной безопасности. Под маской исламской и христианской конфессий в сферу казахстанской ментальности проникают объединения с деструктивной идеологией, направленной на раскол казахстанского общества по конфессиональным, а затем и этническим, социально-политическим признакам.

Незнание устоев традиционных для Казахстана конфессий может легко толкнуть доверчивых людей в руки аферистов, циничных дельцов и «пророков», заманивающих «паству» в целях наживы. Более худший вариант – попадание в экстремистские группировки, для которых характерно использование своих адептов для давления на власть, разрушения целостности государства, отчуждение своих членов от семей, местных сообществ, отрицание общепринятых этических норм, навязывание враждебного отношения к любому человеку за пределами общины.

3 августа состоялся районный семинар в СШ имени К.Сатпаева организованный районным отделом внутренней политики в рамках государственной программы борьбы с экстремизмом и терроризмом на 2013-2017 годы. На него были приглашены госслужащие, работники здравоохранения и образования, члены этнокультурных центров, неправительственных организаций, самоуправлений округов, советов старейшин, советов молодежи, женсоветов. Ведущий семинара, главный специалист районного отдела внутренней политики Кайсар Аскарулы представил слово авторитетным исследователям религиозных течений: доктору философских наук, профессору КазНАУ имени Аль Фараби Карлыгаш Борбасовой и главному эксперту Центра изучения и анализа управления по делам религий г.Алматы Алинуру Шпекбаеву. Выступление профессора Карлыгаш Борбасовой было посвящено сущности деструктивной идеологии нетрадиционных религиозных объединений «христианского» толка. Такие факторы, как принуждение к отказу своих членов от выполнения гражданских обязанностей, нелегальная деятельность без регистрации, отрицание патриотизма, конституционного строя, ставят эти общины в ряд экстремистских, противопоставляющих себя государству и обществу. Она рассказала об их признаках, приемах вербовки неофитов. Последствие пребывания в таких общинах – измененное сознание человека, который годами не в состоянии адаптироваться в социуме, теряет здоровье, работу, имущество, родных и близких. Алинур Шпекбаев прочел лекцию о возникновении и истории радикальных сект, вышедших из ислама, христианства, индуизма, пояснил, в чем проявляется их тоталитарный характер. Деструктивные идеологии, несмотря на внешнее различие, преследуют одну цель – завладение душой и мыслями человека, чтобы превратить его в послушное орудие замыслов лидеров экстремистских общин. И знание особенностей подобный учений поможет уберечь себя и других от большой беды.

И.ТУРАНИН

Бүгінде бір барған жеріңізге қайта айналып ат ізін салсаңыз, басқа жерге келгендей күй кешесіз. Себебі, экономикалық дамуға бет бұрған заманда елімізде құрылыс саласы да қарқынды өсуде. Зәулім ғимараттар, көз тартар саябақтар мен сәнді архитектуралық туындылар. Осының барлығы бардан жоқ жасаған құрылысшылардың еңбегі. Еліміздің ажарын ашатын, айбарын асқақтатын кескін-келбетінің көркеюі жолында аянбай тер төгіп жүрген құрылысшылар күні қарсаңында олармен сұхбат жасамай, аудан аумағында іске асып жатқан құрыш қолды ұсталар еңбегінің нәтижесін көрсетпекпіз.

Қазіргі уақытта аудандағы ең үлкен жаңалығымыз – Есік қаласы мен Шелек ауылында салынып жатқан қос мектеп. Өткен жылы құрылысы басталған аудан орталығының төменгі жағындағы мектеп құрылысының мердігері «Жөндеу Құрылыс» ЖШС. Сметалық құны 1 млрд 396 млн 124 мың теңге болатын нысанның негізгі жұмыстары аяқталған. Ақтап-сырланған мектепке жиһаздары 25 тамызға дейін кіргізілмек. Қазірдің өзінде мектепке оқушыларды қабылдау басталып та кетті. Қыркүйек айында саяжайлықтар жаңа оқу ғимаратының босағасын аттамақ. Шелек ауылындағы оқу орны да қыркүйек айында балаларға есігін ай-қара ашпақ. Құрылысты жүргізіп жатқан «Альтаир» өндірістік кооперативі. Сметалық құны 1 млрд 511 млн 13 мың теңгені құрайтын ғимаратта сапалы білім алуға барлық жағдай жасалған.

Ават ауылындағы О.Мухаммадий атындағы орта мектепте осы күнге дейін 1000-ға жуық оқушы 3 ауысымда білім алатын. Өткен жылы бұл мәселенің түйіні тарқады. Бюджеттен 877 млн 934 мың теңге бөлініп, 300 оқушыға арналған қосымша ғимараттың құрылысы жүргізілуде. Мердігер «Құрылысшы» ЖШС өкілдерінің айтуынша, нысан биылғы жаңа оқу жылында пайдалануға беріледі.

Ауданымызда шалғайда орналасқан ауылдарды дамытуға да баса назар аударылуда. Олай дейтініміз, ауданның шекарасында орналасқан Бәйтерек округіне қарасты Алға ауылының оқушылары тар әрі құлаудың сәл-ақ алдында тұрған мектепте білім алуда. Мәселені республикалық деңгейде көтерген аудан әкімінің арқасында ауылда 300 балаға арналған мектеп 50 орындық шағын орталығымен бірге салынуда. Құны 775 млн 686 мың 666 теңгені құрайтын нысанның құрылыс-монтаж жұмыстарын «Alatau Construction Group» ЖШС жүргізуде. Аудандық құрылыс бөлімінің берген мәліметіне сүйенсек, жұмыстар күнтізбелік жоспар бойынша жүзеге асуда. Ауданымыздың шағыс жағындағы Жаңашаруа ауылының балалары да алғалықтардың күйін кешкен. Бірнеше ғимараттан тұратын оқу ордасының әбден тозығы жеткен. Ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілсе де, ескінің аты ескі. Бұл түйткіл де оң шешімін тапты. Бюджеттен бөлінген 456 млн 674 мың теңгеге 120 оқушыға арналған заманауи оқу ғимараты бой көтеруде. Мердігер мекеме «Жібек Жолы Құрылыс Сервис» ЖШС өкілдерінің сөзіне сүйенсек, құрылыс келісім-шарт негізінде қарқынды іске асуда.

Аудан азаматтарын тұрғын-үймен және жер телімдерімен қамту да дұрыс жолға қойылған. Өткен жылы 1 млрд теңгеден астам қаржы бөлініп, Қырбалтабай және Қорам ауылдарында 100 гектарға жуық жерге инфрақұрылым жасалған болатын. Биыл Қаракемер ауылында 20 бір пәтерлі жалға берілетін тұрғын үйлер және осы үйлер үшін инженерлік-коммуникациялық құрылымдарының құрылысы жүргізілуде. Құны 151 млн 147 мың 678 теңге болатын құрылыстың мердігері «Альтаир» ӨК. Сондай-ақ, аталған мекеме бүгінде Қазақстан ауылында 88 млннан астам теңгеге округ әкімдігінің ғимаратын салуда.

Ауыл тұрғындарының саулығы да бірінші орында. Қаншама ауылдарымыз-дың осы күні амбулаторияларының сапасы сын көтермейді. Бұл проблемалар да біртіндеп шешімін табуда. Алға және Алмалы ауылдарында сыйымдылығы 50 адам болатын ауылдық амбулаторияның құрылысы аяқталуға жақын. Көп ұзамай қос ауыл тұрғындарына жаңа емхана қызмет көрсетпек.

Сардарбек НҰРАДИН.

ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ акциясына үлес қосайық! 2017 жылдың 1 тамыздан 31қыркүйек аралығында ауданымыздың барлық мектептерінде «Менің таңдауым балаларға көмек көрсету» ұранымен «Мектепке жол» қайырымдылық акциясы жарияланды. Мақсаты – аз қамтылған және көп балалы отбасылардан шыққан жетім балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған оқушыларға жаңа оқу жылында әлеуметтік себептерге байланысты мектепке бара алмай қалуының алдын алу. Мейірімді жандандардан бала қуанышын бөлісіп, қамқорлық танытуын сұраймыз. Ауданымыздағы кәсіпкерлерді, белді азаматтарды осы акцияға қатысып көпбалалы отбасының балаларына, әлеуметтік аз қамтылған отбасына демеушілік көрсетуге шақырамыз.

Батес АМАНОВА, аудандық білім бөлімінің басшысы.

Мені алаңдататыны, үш-тілді, қос қаріпті қоғам. Яғни, әліпби реформасымен бірге жағаласып, үштұғырлы тіл саясаты да қатар келеді елімізде. Бұның әсері қалай болады? Себебі, сөз бен қаріп тілдің қос қанаты іспетті. Егер біздің ана тіліміз қоғамымызда өз деңгейінді биікте тұрғанда қос реформаны да ойланбай іске асыруға болар еді. Бірақ, мемлекеттік тіл мәселесі әлі де күн тәртібінде. Сондықтан үштұғырлы тіл саясатын сәл реформалау керек секілді. Өз отбасымнан мысал айтайын, үлкенім биыл бірінші сыныпқа барды. Қазақы отбасында тәрбиеленгендіктен, ана тілінде емін-еркін сөйлей алады. Сөйтіп, бірінші сыныптан орыс тілінен қатты қиналды. Сыныптастарында да осы мәселе. Амалсыз біз оны мұғалім жалдап, орыс тілін үйретіп жатырмыз. Яғни, бұл саясат орыс тілінің ауқымын кеңейтуге жол ашып отыр.

Рухани жаңғыру бойынша іске асқалы жатқан тағы бір жағымды жаңалық – әлемнің 100 ақыл-ой алыптарының еңбегін қазақшалаймыз және қазақ жазушыларының туындыларын әлемнің алты тіліне аударамыз деді Елбасы. Шынайы қуанып отырмыз. Себебі, бұл қазақ жазушыларының дамуына даңғыл жол ашады. Ал осы жерде аударма болғаннан кейін оның сапасына да ерекше мән беру керек. Себебі, «Абай жолын» аударғанда кейбір шала сауатты аудармашылар Зере әжемізді орысшаға «старуха» деп аударғаны есімізде...

Ендігі бір мәселе, «бүгінгі жас қаламгерлер рухани жаңғыру жобасына қалай атсалысып жатыр?» деген сұрақтан гөрі «олар қайда, не істеп жүр?» Міне, санамды сарсаңға салған осы сауал. Өзімше айтсам, олардың көбі Алматы мен Астанада жүр. Бірақ ол жақта да шекесі шылқығандары шамалы. Көпшілігі тұрмыстың тауқыметімен өгей баланың күйін кешуде. Олардың алды қырыққа келді. Әдебиеттің емес, әлеуметтік қажеттілігін де өтей алмай келеді. Яғни, біздің буын бүгінгі қазақ әдебиетіне әлі ештеңе әкелмеді. Себебі, тау қопаратын шығармашылық қауқары күйкі тіршілікке кетіп жатыр. Сондықтанда менің ұсынысым: Елбасымыздың «Туған жер» бағдарламасының аясында Алматы мен Астанада жүрген қаламгерлерді өздерінің туған өлкелері шақырып, әлеуметтік жағдайын түзесе! Олар емін-еркін шығармашылықпен айналысса, рухани жаңғыруға зор үлес қосар еді. Өйткені, әдебиет тек Алматы мен Астанада жазылмау керек. Аймақтардың да түгенделмей жатқан тарихтары жетерлік. Міне, шығармашылық адамдары материалдық пайда әкелмесе де, әр өңірдің рухани дамуына зор сілкініс тудырар еді.

Жақында Асан Омаров деген абайтанушымен бірге қазақтың рухани дамуының алтын діңгегі болған Абайдың, Құнанбай атамыздың жатқан жеріне барып, зиярат етіп қайттым. Сонда сұрадым: «Осы Абай атамыздың ұрпағы бар ма?» – деп. Бұл Сіздерді де алаңдататын шығар. Хантәңірдің мұзбалағы Мұқағали «Абай – Гималай» деп айтпақшы, рухани Гималайымыз болған Абайдан бүгінде бір ғана Данияр деген ұрпақ қалыпты. Оның өзі 45-тің шамасындағы азамат. Әйелі орыс, үш қызы бар... Міне, қазіргі қазақ қоғамының нағыз бейнесі! Иә, ұлы адамның тұқымын құрту үшін ұлы даламызда қаншама солақай саясат жүргізілді. Патшалық ресей қыспаққа алды, репрессияға ұшыратты, атом қаруын жарды... Мұның бәрі қазақтың қаймақтарын қағып алудың қағидаты еді. Міне, енді біз дәл Данияр іспеттіміз. Қазақша дұрыс білмейміз, өз тамырымызды ұмыттық. Енді не істеуіміз керек?!. Ең бірінші тамырымызды тереңге жіберуіміз міндет. Өйткені, сыртымыз жылтырағанмен, тамырымыз құрттаса, үп еткен желге төтеп бере алмасымыз анық. Біз тұрғызып жатқан қазіргі қоғамымызда құлаған бәйтеректер қаншама... Президенттен кейінгі ең үлкен қызмет саналған Премьер-министрлер, талайдың арманы болған Министрлер, әкімдер замана сілкінісінен сұлап жатыр. Бұлардың әрбірі бір бәйтерек емей немене? Мұның бәрі – тамырдан ажырағаннан.

Тамыр дегеніміз не? Ол – ататек. Қазір бәріміз баланы қалай тәрбиелейміз? Бірінші – оқы, білім ал, екінші денсаулығың мықты болсын деп спорт секцияларына береміз. Үшінші – өнерлі бол деп үйірмелерге жаздырамыз. Әрине, заманына қарай тіл меңгеруіне мүмкіндік туғызамыз. Дұрыс. Алайда... тамырынан ажыраған ұрпақ жасанды жол іздейді яғни, басқа жақтан нәр алады. Ол болмау үшін ататегін ең бірінші балаға үйрету керек. Ол жеті атаны ғана жаттап ал деген сөз емес. Олар қандай адам болды, еліне, жеріне қандай еңбегі сіңді? Қысқасы, жеті атаңның жүріп өткен жолын таны деген сөз бұл. Екінші – ана тілін үйрету керек әр ұрпаққа. Ал ана тілін білмеген ұрпақ әдебиетінен, мәдениетінен де мақұрым қалады. Сөйтіп, тамырымыздан ажыраймыз. Үшінші – салт-дәстүрді сақтау. Оған мысал десеңіз айтайын, жапон елі қазір ең үздік дамыған мемлекет. Ал барып көрсеңіз, баяғыша татамиде жатады, алтын қасық берсеңіз де, ағаш таяқшаларымен ас ішеді. Яғни, бабаларының салт-дәстүрін әлі күнге жалғап келеді. Ал бізде ше? Тұрмыстық дәстүрді былай қойғанның өзінде төл мәдениетіміз күйдің тілін түсінетін қазақ қалмады-ау, шамасы. Төртінші – иман. Бүгінгі қоғамда иманды былай қойсақ, діннен қорқатын жағдайға жеттік. Осындай нәрселердің кесірінен тамырымыздан ажырадық. Дәл осылай жалғаса беретін болса, елдің де, жердің де қажеті болмайды бізге. Қорықсақ, осыдан қорқайық, ағайын!. Енді не істеу керек? Бір ғана жол: құндылықтарды қалпына келтіру. Рухани жаңғырудың мақсаты да осы!

Мен сенемін, Даниярдан арыстай ұл туады, ол ататегін қуады, елдің, жердің қамын ойлайды. Сол жуан, ұлы тұқымды жоғалтпай, ұрпағын жалғайды! Бәріміз де осыған сенейік!

Бір күні «Хабарды» қосып отырсам, әйелім келіп «Телекафе» деген арнаға ауыстырып тастады. Оған мен де шамданып: «Хабарда жаңалықтарды көріп отырмын ғой» дедім. Сонда маған: – Саясатта сен үшін құнды ешнәрсе жоқ, – деп бір-ақ қайырды. Содан бері біз үшін, жалпы қоғам үшін не құнды? – деген сұрақтың төркінін ақтара бастадым. Осы құндылықтарды зерттеуге кіріскенімде біз үшін тың әрі қызық тақырыптар ашылды. Қазіргі дамыған елдер өздерінің өркендеуін, жалпы алғанда жаңғыруын екі-ақ фактормен өлшейді екен: бірінші – құндылықтар жүйесі. Екіншісі – институционалдық жүйе. Осындағы бірінші факторға тереңірек үңілсек, құндылықтар қатып қалған құбылыс деген қате пікір екенін ашып айта аламын. Құндылықтар да заманға қарап өзгеріп отырады. Оған да түрлі сыртқы факторлар әсер етеді. Бұл турасында АҚШ, Еуропа елдері зерттеп, жіліктеп тастаған екен. Алғаш 1940 жылдары Абылхан Манцзло деген америкалық ғалым бұл бағытта ізденген. Ол турасында қазір тарихта «Пирамида Манцзло» деген қолтаңбасы қалған. Бірақ бізді қазақстандық құндылықты зерттеу үшін қандай әдістемені қолдансақ болады деген сұрақ мазалады. Содан Роберт Инглхарт деген америкалық профессордың әдістемесін өзімізге алдық. Неге? Бұл кісі 1960-70 жылдары Еуропадағы зерттеуге қатысып, 1981 жылы «Әлемдік құндылықтар» деген жұмысын жүргізген әлемнің 104 мемлекетінде, 105-ші боп біз ендік. Осы тәжірибені біз 2014 жылы өткіздік. Сондағы қызықты айтайын, қазақстандықтар үшін ең бірінші орында денсаулық тұр. Екінші – балалар. Үшінші – қауіпсіздік яғни, жеке қауіпсіздік. Төртінші – ырыздық, бесінші – отбасылық қарым-қатынас құндылықтары. Ал рухани жаңғыру деп жатқан Отанға қызмет ету – жиырмасыншы орын, патриотизм – он тоғызыншы, қоғамдағы бірлік пен татулық – он бесінші орындарда тұрақтаған. Яғни, ұжымдық қатынас төмендеп, адамның жеке басы бірінші орынға шыққан. Бұл ащы ақиқат. Құндылықтарды қалыптастыратын ең негізгі инс-титут – сапалы уақыт. Яғни, бұл тұрғыда, оңтүстік өңіріміз озып тұр. 4,6 сағатын отбасына арнайды екен. Ал ең төменгі демек, отбасына, балаларына уақыт бөле алмайтын өңір Алматы мен Астана қалалары. Себебі, күйбең тірлікпен таңертең кетеді, түнде оралады. Бұл өзара ұжымдық тәрбиеге кері әсер етіп, әр азамат өзін тәрбиелеуге итермелейді. Екінші институционал – орта мектеп. Осыны зерттеуші ғалымның өзі – құндылықты қалпына келтіру үшін орта мектепті түзеу керек деді.

Жалпы, рухани жаңғыру дегеніміздің өзі осы: құндылықтар жүйесін түзету. Ал екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлемнің 32 елі жаңғыруға жол бастаған. Алайда соның небәрі оннан астамы ғана жаңғыру негізінде өскен. Ондағы сиқыр біреу: институционалдық жүйені қалыптастыру. Яғни, бұл – дамыған елдердің тәжірибесін өз еліне енгізу. Екінші жетістік кілті – қоғамның әлеуметтік-саяси институттарын жетілдіру. Қазір Қазақстан бұл бағытқа соңғы жылдары ғана қадам басып отыр. Себебі, институционалдық реформа дегенді қолға алдық. Яғни, елдің дамуы тек экономикалық құрал-саймандармен емес, рухани құндылықтар жүйесіне де тәуелді екенін байқап отырмыз бұдан.

Жазып алған және баспаға әзірлеген Қайнар ЖҰМАҒОЖА.

Талдықорған.

8 тамызда ауданымыздағы 15 округ және Есік қаласының әкімдерін сайлау өтті. Әкімдікке тіркелген 47 кандидат сайлау-дан төрт күн алды аудандық мәслихат депутаттары алдында өздерінің сайлауалды бағдарламаларымен таныстырған болатын. Сонымен халық қалаулылары сейсенбі күні өздерінің таңдауларын жасады.

Аудандық сайлау комиссиясының қорытынды хабарламасын газетіміздің 2-бетінде жариялап отырмыз.