Пестицидтер — ауыл шаруашылығында өсімдіктерді зиянкестер мен аурулардан қорғау үшін қолданылатын химиялық заттар. Олар өсімдік өнімдерін қорғауға, өнімділікті арттыруға, сондай-ақ ауыл шаруашылығындағы зиянкестермен күресу үшін қажет. Алайда, пестицидтер адам денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтіруі мүмкін, сондықтан оларды пайдалану кезінде қауіпсіздік шараларын қатаң сақтау қажет.
- Пестицидтердің қауіпі:
Пестицидтер жоғары уыттылыққа ие және дұрыс қолданылмаған жағдайда адам ағзасына, жануарларға, флораға және фаунаға зиян келтіруі мүмкін. Пестицидтердің денсаулыққа әсері әртүрлі болуы мүмкін: теріге түскенде тері аурулары, тыныс алу жолдары арқылы өтсе өкпе аурулары, көзге тигенде көру қабілетінің бұзылуы, сондай-ақ ұзақ уақыт қолданған жағдайда қатерлі ісік шақырып, эндокриндік жүйеге әсер ету сияқты аурулар туындауы мүмкін. Сонымен қатар, пестицидтер қоршаған ортаға да теріс әсер етеді, өйткені олар су көздеріне түсіп, экосистемаға зиян келтіруі мүмкін.
- Пестицидтермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік шаралары:
Пестицидтермен жұмыс істегенде бірнеше қауіпсіздік шараларын сақтау қажет. Бұл шаралар адам мен қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған.
2.1. Жеке қорғаныс құралдарын пайдалану:
Пестицидтермен жұмыс істегенде жұмысшылар міндетті түрде жеке қорғаныс құралдарын пайдалануы керек, оларға:
- Респираторлар мен маскалар — ауада химиялық заттардың болуын болдырмау үшін респиратор немесе арнайы маска кию қажет.
- Қолғаптар — химиялық заттардың теріге тиюін болдырмау үшін арнайы қолғаптар кию қажет.
- Қорғаныш киімдері — пестицидтерді тікелей қолданатын қызметкерлерге қорғаныш костюмдерін кию қажет.
- Қорғаныш көзілдіріктері — көзге химиялық заттардың түсуінен қорғау үшін арнайы көзілдіріктер кию керек.
2.2. Қолдану ережелерін сақтау:
- Пестицидтер тек арнайы рұқсат етілген уақытта және белгілі бір мөлшерде қолданылуы керек.
- Пестицидтерді желсіз және ауа райы жақсы кездерде қолдануы қажет, өйткені желдің әсерінен ауамен таралып, бақылаусыз жағдайда қоршаған ортаға әсер етуі мүмкін.
- Пестицидтерді тек тәжірибелі және білікті мамандар жұмыс жасауы қажет. Қолдану алдында нұсқаулығын мұқият оқып, қауіпсіздік шараларын қатаң сақтауы қажет.
2.3. Сақтау және тасымалдау ережелері:
Пестицидтерді сақтағанда және тасымалдағанда арнайы ережелерді сақтау қажет, оларға:
- Пестицидтерді балалар мен жануарлардың еркін қолжеткізе алмайтын, желдетілетін және құрғақ жерде сақтау керек.
- Олармен жұмыс істеу кезінде арнайы контейнерлер мен жабдықтар пайдалану қажет.
- Пестицидтердің жарамдылық мерзіміне көңіл бөлу керек және мерзімі өткен өнімдерді қолданбау қажет.
- Пестицидтердің түрлерін дұрыс таңдап, олардың өзара әрекеттесуін ескеру маңызды.
2.4. Алғашқы көмек көрсету:
Пестицидтермен жұмыс істегенде, егер адамға химиялық заттар тиген жағдайда, алғашқы көмек көрсету шараларын білу өте маңызды, оларға:
- Егер пестицид теріге түскен болса, дереу сабынмен және көп мөлшердегі ағын сумен жуу керек.
- Егер пестицид көзге түскен болса, дереу көзді бірнеше минут бойы сумен жуу қажет.
- Егер пестицидті жұтып қойған болса, адамды тез арада медициналық мекемеге жеткізу керек.
- Пестицидтің түріне байланысты арнайы көмек көрсету шаралары болуы мүмкін, сондықтан қолданылатын пестицидтің түрін білу маңызды.
- Қоршаған ортаға зиян келтірмеу:
Пестицидтерді қолданғанда қоршаған ортаға зиян келтірмейтіндей қолдану қажет. Бұл үшін бірнеше негізгі шараларды сақтау қажет, оларға:
- Пестицидтердің жерге немесе су көздеріне түсуін болдырмау.
- Өсімдіктер мен экосистеманың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Жұмыс орындарында пестицидтердің зиянды қалдықтарын дұрыс жою керек.
Пестицидтер ауыл шаруашылығында өте маңызды рөл атқарады, бірақ оларды дұрыс қолданбау денсаулыққа, қоршаған ортаға және экосистемаға айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Сондықтан пестицидтерді қолданған кезде жеке қорғаныс құралдарын пайдалану, сақтау және тасымалдау ережелерін сақтау, алғашқы көмек көрсету шараларын білу және қоршаған ортаға зиян келтірмеу өте маңызды. Барлық осы шараларды сақтау арқылы пестицидтермен жұмыс істеудің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге болады.
Еңбекшіқазақ аудандық СЭББ
басшысының орынбасары
Д.Бақберген
