Коронавирус инфекциясы тарағаннан бастап бірқатар салалардың жұмысы тоқтады. Оған себеп, аталған кеселмен күресте қабылданған шаралар болып отыр. Баршаға белгілі Алматы облысы бойынша карантиндік шаралар күшейтілген болатын. Оның нәтижесі де жаман емес.

Бүгінгі күні Алматы облысында 44512 расталған COVID-19 жағдайы тіркелген. Соңғы аптада аурудың өсу қарқыны 1.1% құрады. Дегенмен қойылған қатаң талаптар мен шығарылған қаулыға қарамастан, тұрғындар карантин режимін бұзып әкімшілік құқықтың 425-бабын бұзған.

3 тамыз күні қабылданған №23 қаулыға сәйкес:

-Қоғамдық тамақтану нысандары мейрамхана, дәмханалар, банкет залдары, донер, бар сондай-ақ ашық ауадағы жазғы алаңдардың жұмыстары;

- Облыс аудандары мен қалалары арасында, сондай-ақ облыс аумағынан тыс жолаушыларды автотасымалдауды жүзеге асыратын автовокзал жұмысы және елді мекендер ішіндегі қоғамдық көлік жұмысы тоқтатылды.

- Жабық азық-түлік және  барлық азық-түлікті емес ашық және жабық базарлардың жұмысы да шегерілді.

- сауда-ойын-сауық орталықтары, сауда үйлері, сауда желілерінде, мәдениет объектілері, фитнес объектілері, тренажер залдары, саябақтар, скверлер, бассейндер, аквапарктер, қалалық  және қоғамдық жағажайлар, ыстық көздердің жұмысы тоқтатылған.

Ресми деректерге сүйенсек,  республика бойынша 435 мың түрлі сауда орындары қызметін жалғасытра алмай отыр. Бұл дегеніміз 735 мыңнан астам адам жұмыстан қысқартылды дегенге саяды. Өнім көлемі болса 10,6%-ға төмендеген.  Дәл солай тұрмыстық және де өзгеде қызмет көрсету саласыда зардап шегіп отыр. Зерттеу нәтижесі бұл бағыттағы өндіріс көлемі 14,6%-ға түскенін көрсетуде. Сондай-ақ, қонақ үй, мейрамхана ісі бойынша өндіріс көлемі 52,6%-ға төмендеген.

 Осыдан қарап кеселдің кәсіпкерлердің қызметіне кедергі жасап отырғанын аңғару қиын емес.

Аталмыш тығырықтан шығу жолын ұлттық «Атамекен» кәсіпкерлер палатасы ұсынып отыр.

• Санимтарлық талаптарды күшейте отырып, кәсіп иелерін ақпараттандыру;
• Жұмысын қайта бастау үшін кәсіпкерлер тарапынан «info Kazakhstan» электронды платформасына  өтінім беру;
• Санитарлық талаптарды сақтауын мұқият тексеру, бақылауда ұстау;
• Әкімшіліктен жұмысқа кірісуге рұқсат беретін қағазды электронды платформа арқылы беру;

Кәсіпкерлер палатасы бизнес өкілдерінің ісінің алға жылжуына жеңілдікті осылай жасауды ұсынуда. Дегенмен, қызметке қайта кірісу үшін барлық талаптар сақталынып, тексеруден өтуі керек. 

Бүгінде қала мен қаланы, ел мен елді бір-бірімен жалғап, тауар айналымы мен қарым-қатынас көзіне айналған жолдар экономикалық тұрғыдан маңызды нысан болып саналады. Сондықтан да еліміз бұл бағытта жүйелі жұмыстар жүргізуді назардан тыс қалдырған емес. Күре жолдар мен автодәліздер салынып, шалғай мекендердің тамырына қан жүгірді. Ауданымызда да бұл бағытта атқарылып жатқан жұмыстар жетерлік. Тамыздың алғашқы аптасында аталып өтілетін көлік қызметкерлері күні қарсаңында осы тақырыпты қаузағанды жөн санадық.

Алдымен ауданның қан тамырлары секілді жан-жаққа таралған жолдардың ұзындығына тоқталып өтсек. Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің берген мәліметіне сүйенсек, жолдарға 2017-2018 жылдары паспортизация және диагностика жұмыстары жүргізілген. Анықталғандай, жалпы автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы (2017 жылы – 2284 км болған) 2555 шақырымды құраған. Бұл 2017 жылмен салыстырғанда 271 шақырымға артқан. Оның ішінде республикалық маңызы бар автожолдар 391, облыстық маңызы бар автомобиль жолдары 627,3, ал аудандық маңызы бар жолдар 1236,7 және ішкі шаруашылық жолдар 300 шақырымды құрайды. Жолдарға паспортизация және диагностика жұмыстарын жүргізу барысында 2000 жылдардан бері жеке тұрғын үй құрылысына беріліп, бірақ ешқандай инфрақұрылым жасалынбаған 17 ауылдың жаңа ықшам аудандарындағы жолдарды қоса есептегенде аудандық маңызы бар жолдар мен елді мекендердегі көшелердің ұзындығы 852-ден 1160 шақырымға немесе 36,2 пайызға өскен. Әрине, бұл жолдардың 90 пайызы асфальтталмаған, ешқандай жөндеу жұмыстары жүргізілмеген.

Сонымен қатар ауданның 79 елді мекеніндегі 3690 құбыр мен 7 көпірдің жай-күйі тексеріліп, техникалық құжаттары дайындалды. Қазіргі жолдардағы барлық мәліметтер электрондық базаға тіркелді. Жөндеу және күтіп ұстау жұмыстарын оперативті түрде шешу мақсатында бұрын облыстық теңгерімде тұрған 91,7 км жол аудан балансына қабылданып алынды.

Енді осы аталған қарым-қатынас көздерін жөндеуге, күтіп-баптауға қаражат керек. Ауданымызда бұл мәселе оң шешімін тапқан. Былтырғы жылы жолдарды жөндеуге 3 млрд 371 млн теңге қарастырылса, биыл бұл сома 1,5 есеге дейін артқан, яғни, бюджеттен 4 млрд 891 млн теңге бөлінген. Оның ішінде аудандық маңызы бар жолдарға 2 млрд 776 млн теңге бөлініп отыр. Естеріңізде болса былтыр аудандық жолдар 804,7 млн теңгеге жөнделген болатын.

Қазіргі уақытта аталған қаржы өз мақсатымен жұмсалуда. «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы шеңберінде Шелек ауылының ықшам аудандағы ұзындығы 10 км болатын 15 көшені күрделі жөндеуге ағымдағы жылға 825,2 млн теңге бөлініп отыр. Бүгінгі таңда мердігер мекеме «Атырау Инжстрой-АИС» ЖШС тарапынан жөндеу жұмыстары жүргізілуде.

Өткен жылы жөндеу жұмыстары басталған Есік қаласындағы Қ.Орымбетов атындағы көшенің орташа жөндеу жұмыстарын аяқтауға 58 млн теңге бөлінген. Сонымен қатар, жол қозғалысын реттеу үшін Есік қаласының Набережная көшесін Спорт кешені мен 3-ші ықшам ауданға қарай 800 метрге ұзарту мақсатында жоба дайындалып, 2019 жылы 100 млн теңге қаражат игерілген. Қазіргі күні жобаға сәйкес (жалпы жоба құны 229,3 млн.теңге) жолдың бойына түсетін инженерлік жүйелерді су, кәріз жүйесі, электр бағандары, суару каналы, телефон кабелін сыртқа шығару жұмыстары жүргізілуде. Құрылыс жұмыстарын жергілікті «Дара компани» ЖШС-і жүргізуде. Жоба толығымен  ағымдағы жылы аяқталады деп күтілуде. Алайда, жобаны аяқтауға қажетті 76,1 млн теңге бөлінбей, қазір бюджеттік өтінім берілген.

Ж.Қайыпов ауылының барлық көшелерін асфальттау мақсатында өткен жылы жоба дайындалған, жалпы ұзындығы 11,8 км құрайтын көшелерді орташа жөндеу жұмыстарының сомасы 213,9 млн теңгені құраған. Былтыр алғашқы 100 млн теңгесі бөлініп қаражат толығымен игерілген. Қазіргі таңда 8 көшеде 6,1 км жаңа асфальт төселді. Мердігер мекеме «ДСУ-13» АҚ-ы жасасқан келісім-шарт Алматы облысының қаржылық аудит департаментінің хабарламасына сәйкес бұзылған. Бүгінде мемлекеттік сатып алу бойынша қайта конкурс жарияланып, қорытындысы шығарылды. Жобаны аяқтау үшін  56,2 млн теңге көлеміндегі қаражатқа  өтінім берілген.

Елді мекендердегі көшелерде жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Есік қаласы мен Шелек ауылының көшелерін ағымды жөндеуге жалпы  50 млн теңге бөлініп, қаржы толығымен игерілген. Сонымен қатар, 11 ауылдық елді мекендерде (Азат, Өрнек, Бірлік, Екпенді, Түрген, Талдыбұлақ, Құлжа, Достық, Саймасай, Жанашаруа, Өрнек) «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы шеңберінде көшелерін ағымдағы жөндеу жұмыстарына 124 млн теңге бөлініп, 8 ауылдық мекен көшелерінің жөндеу жұмыстары аяқталған.

Жол көлік оқиғаларының алдын алу және оқушылар мен жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ағымдағы жылы аудан бойынша жергілікті жолдар бойынша 320 жол белгілері мен мектептер маңындағы «Абайлаңыз, мектеп» атты 60 панноны ауыстыру жоспарланып отыр. Сондай-ақ, аудан аумағындағы барлық жаяу жүргіншілер өткелдерінде жолақтарды жаңарту қарастырылған. Оған қоса, аудан аумағында 22 жарықтандырылатын жаяу жүргіншілер өтпелерін салуға сұраныс берілген. Әрқайсының құны 1,6 млн теңгені құрайды.

Жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтарды да жолды жөндеуге тарту мәселесі де қарастырылған. Ағымдағы жылы аудан бойынша жол саласында «Жұмыспен қамтудың Жол картасы» бағдарламасы аясында 46 жоба бойынша 22,2 шақырым жол орташа жөнделіп, 20,5 шақырым тротуарлар салынуда, сонымен қатар 34 елді мекенде 46 шақырым жаңа асфальт төселінеді деп жоспарланған. Бұл жобаларда 352 жұмыс орындары құрылып, оның ішінде 173-і жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтар санатынан болмақ. Бағдарлама бойынша барлық санаттағы жолдардың жөндеу жұмыстарына 1 млрд 841,4 млн теңге бекітілді. Жалпы келісім-шарт бағасы 1 млрд 635,9 млн теңгені құраған. Бұл қаражаттың 588,9 млн теңгесі ауылдық және Есік қаласының көшелерін ағымды жөндеу жұмыстарына қарастырылған. Ал Есік қаласының көшелеріне тротуарлар салу үшін 323,2 млн теңге бөлінген. Орташа жөндеу жұмыстарына бөлінген сома 720,4 млн теңге. Осы күнге дейін жалпы соманың 892,6 млн теңгесі немесе 53 пайы-зы игеріліп, 23 жоба бойынша жұмыстар аяқталған. Аталған жобалар бойынша 352 жұмыс орынның 339-ы қамтылған, ал оның жұмыспен қамту орталығы арқылы жоспарлы 173 орынның 167 орындалды. Аталған бағдарлама аясында Есік қаласының Кешубаев көшесінің тротуа-ры және Мәметова, Абай көшелерінің орташа жөндеу жұмыстары, Қазақстан, Қорам, Сарыбұлақ, Алға, Сатай, Ташкенсаз, Бәйдібек би, Ақши, Баяндай, Саймасай, Өрікті, Асысаға, Бижанов, Ащысай, Шелек, Нұра, Малыбай, Ақтоған, Көлді, Қызылжар ауылдары көшелерінің ағымдағы жөндеу жұмыстары аяқталды.

Бұл тек аудандық маңызы бар жолдар бойынша атқарылған жұмыстардың тізбегі болатын. Облыстық жолдарды жөндеуге де аз қаражат бөлінген жоқ. Атқарылған жұмыстар да шаш-етектен. Көп жылдан бері шешімін таппай келе жатқан облыстық маңызы бар Есік-Қырбалтабай-Жетіген жолының Есік қаласынан Құлжа тас жолына дейінгі 0-14 шақырымы аралығына орташа жөндеу жұмыстары жүргізілген. Жалпы 14 км жолды орташа жөндеуге 374,1 млн теңге бөлінген. Сонымен қатар туризм саласын дамыту мақсатында Есік көліне апаратын жолдың 8,5-15 шақырым аралығын орташа жөндеуге 195,5 млн теңге бөлініп, жөндеу жұмыстары жүріп жатыр. Мердігер мекеме – «ДСУ-13» АҚ.

Саяжай аумағындағы Рахат №1 орта мектебінің оқушылар мен тұрғындарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында «Есік-Саймасай» автокөлік жолының 6-шақырымында жерүсті жаяу өткелінің құрылысы басталып кетті. Құны 136,6 млн теңге болатын жобаның мердігері «ДСУ-13» АҚ. Құрылыс нысаны тамыз айының соңында аяқталмақ. Сонымен қатар  Бәйтерек ауылының маңында Құлжа тас жолының 31-шақырымында жер үсті жаяу өткелін салу мақсатында жобалық-сметалық құжаттамасы дайындалып, мемлекеттік сараптамадан өтуде.

Еңбекшіқазақ ауданы бойынша облыстық маңызы бар жолдар 627,3 шақырымды құрайды. Қазіргі таңда Оның 250 шақырымы ағымды жөндеу жұмыстарымен қамтылды. Жөнделген жолдардың жалпы көлемі 49,5 мың шаршы метрді құрады. Бөлінген қаражат 212,8 млн теңге.

Ауданға тиесілі облыстық маңызы бар автомобиль жолдарына ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасына бірнеше ауылдың кіреберісін жөндеуден өткізу бойынша сұраныс хат жолданды. Оның ішінде Төражайлау, Бас су торабына апаратын, Түрген-Үлкен Алматы арнасы айналма жолдары бар.

Аудандағы ең негізгісі саналатын респуликалық маңызы бар жолдар да жөндеуден өтуде. Биылғы жылы, Көкпек-Кеген-Түп автокөлік жолының 0-12 шақырымын орташа жөндеуге 433 млн теңге бөлініп, құрылыс жұмыстары басталды. Сондай-ақ, Алматы-Көкпек-Көктал-Қорғас автокөлік жолының 154-172 км аралығы орташа жөндеу жұмыстарымен қамтылмақ. Ол Көкпек шатқалына кіре-берістен Ұйғыр ауданының бұрылысына дейінгі аумақты қамтиды. Бұл мақсатқа 708 млн теңге қаражат көзделіп отыр.

Республикалық жолдар бойында қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында сәуір айының басында Алматы облыстық әкімшілік полиция басқармасы және Қазавтожолдың ДЭУ-21 бөлімшелерінің өкілдері, Есік қаласы мен ауылдық округ әкімдерімен бірлесе отырып, аудандағы «Алматы-Көкпек-Бәйдібек би» 32-78 шақырым аралығы және «Алматы-Көкпек-Көктал-Қорғас» 29-109 шақырым аралықтарында аялдама нысандары, жол жиегіндегі қоршаулар, қосымша жол белгілерін орнату, жаңарту, жол қабатын жөндеу мәселелері бойынша мониторинг жұмыстары жүргізілді. Шара барысында анықталған кемшіліктер түзету мақсатында жұмыстар атқарылуда.

Батыс пен шығысты, оңтүстік пен солтүстікті жалғаған жол – тіршіліктің күретамыры. Ал оның қадірін жүрген ғана біледі. Бабалардың бұл сөзі осы күнге дейін өзектілігін жоғалтқан емес. Жоғарыда аталған жұмыстарға қарап, жол мәселесінің жылдан-жылға оң шешімін тауып жатқандығына көз жеткіздік. Алысқа бармай-ақ, Есік қаласының өзінде бұрын-соңды жөндеу көрмеген қысқа көшелердің өзі асфальтталып, тротуарлар орнатылуда. Ауылдар да назардан тыс қалып жатқан жоқ. Қысқасы, тіршіліктің күретамырына қан жүгіруде.

Сардарбек НҰРАДИН

Әлемді әуреге салған коронавирус індеті экономиканың негізі саналатын түрлі салалардың жұмысын тұралатты. Салдарынан жұмыссыз қалған азаматтардың саны артып, екі қолға бір күрек табу қиындай түсті. Бірқатар мемлекеттер карантин шараларын жеңілдетіп, азаматтардың жұмыс жасауына рұқсат берген күннің өзінде жұмыссыздық мәселесі өршіп тұр. Бұл түйткіл Қазақстанды да айналып өтпеді.

Статистикаға сүйенсек, осыдан тура бір жыл бұрын, 2019 жылдың шілде айында елімізде жұмыссыз 440,9 мың адам болған. Бұл жалпы жұмыс күшінің 4,8 пайызын құраған. Осы жылдың қаңтар айында бұл көрсеткіш қатты өзгермеген, жұмыссыздар саны 441,2 мың адамды құраған. Ал Ұлттық экономика министрлігі биыл Қазақстандағы жұмыссыздық деңгейін 5,8 пайызға өседі деп болжауда. Халықаралық валюта қоры еліміздегі жұмыссыздық деңгейі 7,8 пайыз болуы мүмкін деген болжам айтуда.

Кризистік жағдайдан шығумен қатар, жұмыссыздыққа тосқауыл қою мақсатында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке бірқатар тапсырмалар берген болатын. Президент тапсырмасына сәйкес, «Жұмыспен қамтудың жол картасы» бағдарламасы қабылданып, оны жүзеге асыру үшін 1 трлн теңге қаржы бөлінген. Жоспарға сәйкес жұмыс таба алмай жүрген 255 мың адамның мәселесі шешілуі тиіс.

Аталған бағдарламаға сәйкес, аудан аумағында 106 инфрақұрылымдық жобаны іске асыру жоспарланған болатын. Негізінен әлеуметтік нысандар мен инженерлік-көліктік инфрақұрылым бойынша азаматтарды жұмыспен қамту. Осылайша, 1147 азамат уақытша еңбек етсе, 250 адамды тұрақты жұмысқа орналастыру көзделген.

Бүгінгі таңда 105 жобаның мердігерлері анықталып, жұмыстар басталып та кетті. Іске асырылып жатқан 99 жоба бойынша 432 адамға жолдама берілген. Аудандық жұмыспен қамту орталығы арқылы «Жұмыспен қамтудың жол картасы» бағдарламасы аясында жұмысқа орналастыру кестесі бойынша 252 адамға жұмыс берілген. Сонымен қатар, аталған бағдарламаның іске асырылуын тұрғындар арасында түсіндіру мақсатында мобильдік пунктер ұйымдастырылып, жұмысқа мұқтаж азаматтардың тізімі жасалуда.

Байқасақ, бағдарлама шеңберінде берілетін жұмыстардың басым көпшілігі уақытша ғана. Яғни, азаматтар құрылыс-монтаж жұмыстарына тартылуда. Қауіпті індет бүйірден қысқан уақытта Қазақстан секілді дамушы елдер ғана емес, әлемдегі дамыған алпауыттардың өзінде жұмыссыздық мәселесі өршіп тұр. Bloomberg ақпараттық агенттігінің мәліметінше Америка Құрама Штаттарының өзінде жұмыссыздық деңгейі 15 пайызға жетіп қалған. Сондықтан Мемлекет басшысы Үкіметке шұғыл шара қабылдауды тапсырып, Үкіметтің кеңейтілген отырысында Қ.Тоқаев «Жұмыспен қамтудың жол картасы» бағдарламасындағы кейбір мәселелерді сынға алған болатын.

– Жобалардың 6 пайызында ғана тұрақты жұмыс орны қарастырылған. Оның өзінде мемлекеттік секторларда, яғни мектептер мен ауруханаларда. Мұндай жұмыс мені қатты алаңдатады. Үкімет әкімдермен бірлесіп, шұғыл түрде тұрақты жұмыс орындарын көбейтуге кірісу керек – деген еді. Президент тапсырмасына сәкес, Үкімет жергілікті атқарушы органдармен бірлесе жұмыссыздықпен күресті жалғастыра бермек.

С.НҰРАДИН

Қазір коронавирус індеті бүкіл әлемді шарпып барады. Алдыңғы қатарлы дамыған мемлекеттер экономикасы қуатты, ғылым-білімі мен медицинасы жетілген болғанына қарамастан індеттің таралуын бақылауда ұстай алмай қалды. Әлбетте, көрінбейтін жаумен арпалысу – ешкімге де оңай соғып жатпағаны белгілі. Осы орайда Қазақстанда мемлекет коронавирусқа қарсы шаралар қабылдап жатқанын баса айту керек.

Көзге көрінбейтін індетпен күрес – әлем елдерінің басына ауыр сынақ әкелгені ақиқат.  Ал осынау майданның алғы шебінде ақ халатты абзал жандар тұр. Әрине, антына адал, сертіне берік нағыз бүгінгі күннің батырларына қандай құрмет көрсетсек те артық етпейді. Себебі, өз өмірін таразы басына тігіп, елдің амандығын биік қойған дәрігерлер қауымына алғыстан басқа айтарымыз жоқ.

Дегенмен кез келген салада жақсы маман болумен бірге, техникалық базасы да алдыңғы қатарда болуы шарт. Еліміздегі соңғы жағдайларға байланысты өкпені жасанды желдету аппаратына (ИВЛ) сұраныс артқан. Аталған аппараттың жетіспеушілігінен оны қолдан жасап пайдаланып жүргендерді де ғаламтордан көрген болатынбыз.

Осындай қиын сәттерде халықтың бірлігі мен берекесі қаншалық маңызды екені аңға-рылды. Яғни, қарапайым азаматтар қаражат жинап аппараттарды өздері сатып ала бастаған. Сонымен бірге, қайырымды азаматтардың да көмегі арқасында ауруханаларға аппараттар тарту етілді. Осындай игі бастамалар Шелек өңірінде де өз жалғасын тапты.

Шелек ауылындағы аудандық орталық ауруханасына бүгінде 12 өкпені жасанды желдету аппараты тарту етілді. Оның біреуін «DAULETTEN Қайырымдылық қоры» ұсынса, жетеуі «Шұғыла» қоры атынан сыйға берілген. Одан бөлек, Е.Сұлтанғазиев екі данасын, ал Қ.Амиров пен Б.Нұрбеков бір данадан тарту еткен.

Бүгінде Шелек аудандық орталық ауруханасына көптеген адамдар коронавирус індетімен түсіп, олар түгелге жуық жазылып шықты. Бұл да аурухана дәрігерлерінің біліктілігі мен қабілеттерінің деңгейін анық көрсетеді. Ал қайырымды азаматтардың көмегімен тарту етілген өкпені жасанды желдету аппараттары болса аурухана қызметкерлерінің жұмысына серпін беріп, қаншама науқастың өміріне араша болары хақ. Ең бастысы, халқымыздың басына қиындық түскенде елім дейтін жомарт жандардың төбе көрсетуі бәрімізді қуантады.

Н.ТІЛЕУҚАБЫЛ