Ғасыр

жасаған кейуана

«Өсетін елдің қарты қазына болар» деген екен кешегіміз. Расында, кеудесі өсиетке, тұлғасы қасиетке толы ақ жаулықты әжелеріміз бен асқаралы аталарымыз баршылық. Ел басына күн туғанда әкелеріміз ат үстінен түспеген, аналарымыз тылда тірлік істеген. Бәр-бәрі ұлт болашағы, ұрпақ қамы. Осындай аналарымыздың бірі – Рахымбүбі Жақаева. Ғасыр куәгері атанып отырған абыз анамыз бүгінде 100 жаста.

Зұлмат жылдары ол небәрі 23 жаста-тын. Әкесі соғысқа аттанып, әулетінің тұңғышы анасымен бірге тылда тер төкті. Білекті сыбанып, бейнетке белшесінен батты. Соғыс тұсындағы ауырт-палықтың уын да татты:

– Бала кезіміз бейнетпен өтті ғой. Анам ауырып қалғаннан кейін мені тылға еңбек етуге алып кетті. Таңның атысынан, күннің батысына дейін қолдан кетпен түспеді. Шөп шаптық. Күніне 90 жұмыртқа, 150 литр сүт, 40 кг етті майдан-ға жіберіп отырдық. Өзімізге қалатын бір уыс бидаймен күн көрдік, – деп өткенін ой елегінен бір өткізіп тастады Рахымбүбі әжеміз.

Иә, сол Ұлы Отан соғысы қасіретінің жалыны шарпымаған, ошағы ортасына түспеген отбасылар некен-саяқ. Аңыраған ананың жанарына мұң тұнды, шыңғырған бала даусынан таулы өлкенің таңы жыртылды. Тас жастанып, тау жамылған жетім ұл мен жесір ананың қара басына қайғы орнады. Әкесі соғыста қаза болып, анасы ауыр хәлде төсек тартып жатса, соңынан ерген 3 бауырын асырап бағу сол кездегі қаршадай қыздың мойнындағы іс болды. Алмастай жігері мен қиындықта сыналған қажыр-қайраты оны осындай ауырт-палықтан алып шықты. Тұрмыс құрды. Ана атанды.

– Жолдасым Досбол Жақаев осы Таутүргеннің азаматы-тын. Бір үйдің жалғызы еді. Соғыс кезінде колхозда басшылық қызметтер атқарды. Жасымнан еңбекпен шыңдалғандықтан тұрмыс құрсам да қара жұмысқа келгенде білек сыбанып кірісіп кететінмін(күлді). Үш қыз, бір ұлды тәрбиеледік, өсірдік, өндір-дік. Бүгінде қыздарым тұрмыс-та. Ұлым қолымды ыстық суға малып отыр. Бейнеттің зейнеті болады деген рас екен. Сол алапат замандарда бұлай шалқып өмір сүру түсімізге де кірмейтін. Тойып тамақтансақ қой шіркін, деген үмітпен өмір сүретінбіз, – дейді. Ғасыр жасаған анамыздан немере-шөберелері жайын-да да сұрадық. Қанша немере, шөбересі бар екенін жатқа айтып отырғанына таң қалғанымызды жасырмайын: – Қазірде 12 немерем, 22 шөберем бар. Неме-ремнің алды 49 жасқа келді.

«Ақ шашты ана: «жастығым – балам» дейді, ақылды бала: «Ай-күнім – анам» дейді». Алақанына салып, ақ жаулығын ақ көрпесі ретінде көрген әжеміздің баласы Мұқатай да, келіні Елмира да абыз ана алдын кесіп көрген емес. «Ғасыр көріп отырғаным – осы ұл-қыздарымның арқасы. «Ана көркі алдындағы баласы, қала көркі үйі, орман-ағашы» демей ме бұрынғылар. Көркім де, қуанышым, байлығым да – үш қызым, бір ұлым, немере-шөберелерім, – дейді ғасыр куәгері.

«Ана алақанының аясы – ақ шынардың саясы». Қыз – ұлттың болашағы, ар-ұяты екенін ескерсек, намысты ұл мен, бұрымды қыздарымызға жарық сыйлайтын осындай текті аналарымыздың жалғасы көбейсін. Осы тілегін Рахымбүбі әжеміз де мереке қарсаңында жеткізді:

– Ұрпақ – көздің нұры, кө-ңілдің гүлі. Бұл исі қазақта қалыптасып қалған қағидат. Себебі, біз осы бала-шаға ұрпағымыз үшін ғұмыр кешеміз. Ал сол ұрпағымыз намысты болсын, қыздарымыз есті болсын, ұлдарымыз сесті болсын. лайым, басымыздан бақ таймасын! Егемен елдің ертеңі жарқын болсын! Әмин!

Қайнар ЖҰМАҒОЖА.

Суретте: ұлы Мұқатай, келіні Елмирамен бірге.

Тіл – ұлттың баға жетпес байлығы, егемендіктің айғағы. Сондықтан, мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту – әрбір қазақстандықтың азаматтық борышы. Бұл турасында Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Қазақ тілінің мемлекеттік қызметте де, өндірісте де, ғылымда да, білім беруде де қолданылуы үшін қолдан келгеннің бәрін істеу қажет» – деген болатын.

Сонымен қатар елімізде тіл мәртебесін көтеру мақсатында «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» қабылданды. Бүгінгі таңда бағдарлама аясында атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Барлық мемлекеттік мекемелерде талқылау, дөңгелек үстелдер мен пікір алмасу шаралары ұйымдастырылуда. Осы орайда, жақында аудандық прокуратура қызметкерлерінің бас-тамасымен мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту мақсатында жиын өтті.

Аудандық прокуратура қызметкерлері, құқық қорғау өкілдері және мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі мамандарының қатысуымен өткен шара барысында аталған бағдарлама турасында баяндамалар оқылды. Бағдарламаның мемлекеттік тіл мүддесін қорғайтын нормативтік-құқықтық құжат ретінде ұзақ мерзімге жасалып отырғанын ескерсек, мемлекеттік органдарда қазақ тілінде әзірленетін құжаттардың, іс жүргізудің сауаттылығы, сапалық, яғни тілдің қолданымдық жағын білу талабы назардан тыс қалмауы қажет. Осындай мәселелер қозғалған келелі жиын соңында қатысушылар мемлекеттік тілді дамытудағы өздерінің ой-пікірлерімен бөлісті.

Еркін ҚҰСАЙЫНОВ,

Еңбекшіқазақ аудандық прокуратурасының аға прокуроры, 1-сыныпты заңгер.

 «Нұр Отан» партиясының желілік кестесіне сәйкес «Жанұя жарасымы» тақырыбында жас отбасына арналған семинар-тренинг өткізілді Еңбекшіқазақ аудандық партия филиалының ғимаратында.

Отбасылық жарасым – еліміздің болашағы жастардың өмірге ата салтын сақтай отырып, бүгінгі күннің сын-сынақтарына тө-теп беруі үшін керек. Бабаларымыздың найзаның ұшымен, білектің күшімен қорғап ұрпақтарына аманат қып тапсырған еліміздің аумағын игеріп, гүлдендіру үшін де демографиялық жағдайымыз дұрыс болу керек. Осындай кіріспе сөзбен семинарды ашып, жүргізіп отырған «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қуат Байғожаев жас отбасылардың үштен бірі ажырасып кететінін қынжыла атап өтті.

Әкім аппаратының заң бөлімінің, жұмыспен қамту орталығының, АХАЖ бөлі-мінің мамандары, аудандық ақсақалдар, әйелдер ұйым-дарының жетекшілері Т.Ұзақов, Р.Исатаева семинарға қа-тысқан жас отбасылар мүшелеріне кеңестер берді, игі тілектерін айтып, тәжірибелерімен бөлісті.

Мемлекетіміз осы жас отбасыларды демеп, ауылдық жерлерде мамандарды тұрақтандыру үшін «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасын қабылдап, жастарға баспана жасап алуға қол ұшын беріп отыр. Семинар-тренингке келген жас мамандар негізінен мұғалімдер бұл игілікті пайдаланып отырса, кейбірі сөзбұйдаға салынып, уақыт оздырып жүргенін Қуат Сұлтанұлы сынға алды.

«Құжаттарды тапсырып қой-дым», – деп қарап отырмай, құзырлы органның есігін қаға беру керек», – дейді Қ.Байғожаев.

Семинарға арнайы шақырылып көңілге қонымды көрініс қойып берген Рахат орта мектебінің педагог-психологтары Айна Көмекбай мен Динара Болатханқызы артық сөзге келмей жас отбасы мүшелеріне бір-бір резеңке шар беріп, ауамен толтыртты. Жастардың бір бөлігіне психолог Динара Болатханқызы шарды жаруды тапсырып еді, шарлардың тамтығы қалмай быт-шыт болды.

Психологиялық-тәрбиелік мәні бар экспериментке қатысу-шылардың екінші бөлігіне үрленген шардың аузын ашып, ауаны жайлап шығаруды бұйырды педагогтар. Бұл шарлар жыртылмады, қайта пайдалансаң да сау. Ешқандай лекция оқымай педагог-психологтар өзара келіспеушілік туған жағдайда аптығын басып, әліптің соңын бағдарласа шаң-шұң ұрыс та азаяды, отбасы орнында, бірлесіп ғұмыр кешу осыдан басталады деген сабақ. Қорытындылап айтқанда отбасы-лардың ажырасуын азайту үшін жасалған амалдар, қарекеттер көп. Оқырманға ой салып, тақырыпты жалғастыруды жөн деп санаймыз.

Қ.ҚАСЫМҰЛЫ

«Біз, байырғы қазақ жерінде бір тағдыр  және тарихи жад арқылы байланысқан, Ұлы Дала Елінің даңқты тарихы мен дәстүрлерін жалғастырған Қазақстан азаматтары...» деп басталған еді Астанада Бейбітшілік пен келісім сарайында өткен Қазақстан халқы Ассамблеясы кеңесінің «Тәуелсіздік. Келісім. Болашағы бір тұтас ұлт» атты XXIV сессиясында қабылданған «Мәңгілік Ел» патриоттық актісі. Шынымен, жастар бойына патриотизмді қалыптастыру, ұлттық құндылықтарымызды сіңіру, ата тарихымен таныстыру – ұстаз ретіндегі міндет-борышымыз.

«Халық өмірі оның келесі ұрпағымен жалғасып отырады. Сондықтан Халықтың Мәңгілігі туралы арманнан асқақ арман жоқ. Мәңгілік Ел – бұл ертеңгі күнге есік ашатын, болашаққа сенімді арттыратын идея, бұл – кері қайтпайтын және берік тұрақтылықтың символы...»

Н.Назарбаев.

Осы тұрғыдан ой өрбітсек, жастарды елін, жерін сүюге тәрбиелеу – Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында да айрықша аталған. Тіпті, 2017-2018 оқу жылында Қазақстан тарихы, Қазақ әдебиеті пәндері бойынша білім беру ұйымдарында «Туған ел» кең ауқымды мақсатқа бағытталған «Туған жер» бағдарламасын іске асыру барысында 5 сағат бөлінді. Онда ұстаздар қауымы белгіленген тәртіп бойынша сабақтарды мұражайларда, мәдени ұйымдарда, тарихи ғимараттарда өткізуі тиіс. Көшбасшымыздың өзі «Есік – көне Сақтың астанасы» деп бағасын берген Есік қаласына Н.Островский атындағы орта мектептің 5 сынып оқушылары республикалық «Есік» археологиялық қорық-мұражайына келіп, қазақ тілі мен тарих пәнінен дәріс алды. Мектептің тарих пәнінің мұғалімдері Н.Шаңбаев пен Е.Әлімжан және өзім бастаған 30 оқушыдан құралған топ мұражайдағы экспонаттарды ыстық ықыласпен көрді. Тіпті, толассыз сұрақтарын да жаудырды. Басым көпшілігі тарих кітабынан суретін ғана көріп жүрген «Алтын адам» турасында сауалдарын бүгіп қалмады. Сонымен қатар тарихи құндылығымыздың табылуына себепші болған Бекмұханбет Нұрмұхамбетовтың жұмыс бөлмесін көрді, мұражай маңындағы қорықтарға сұқтана қарады. Екі сағатқа жуықтаған сабақ барысында жас буын өздері өскен өңірдегі тарихқа толық қанықты. Патриоттық актіде көрсетілгендей «...Біз ортақ тарихи мұрамызды мұқият сақтайтын боламыз» деп тарқасты.

Түйіндей келсек, туған жерге деген сүйіспеншілік оның тарихын танудан басталады. Ал кіндік қаның тамған өлкеңе деген ыстық ықылас Елбасы айтқандай «Туған елге» ұласады. Әрдайым, жас буынның бойына патриоттық рухта тәрбие беруді тек сөзбен емес, нақты іспен атқарғанымыз оң серпіліс береді.

Күлпәш ШАҢБАЕВА,

қазақ тілі пәнінің мұғалімі.