1 ақпанда елімізде халыққа коронавирусқа қарсы кезең-кезеңмен жаппай вакцина егу басталды. 9 наурыздағы жағдай бойынша COVID-19-ға қарсы вакцинаның бірінші компонентін 33 279 адам, екінші компонентін 15 856 адам салдырған екен. Ал Еңбекшіқазақ ауданында вакцинациялау қалай жүзеге асып жатыр? Жалпы, вакцинаның пайдасы қандай? Зияны бар ма? Бұл сұрақтардың жауабын Еңбекшіқазақ көпсалалы ауданаралық аурухананың емхана меңгерушісі Жансая Әліпбаевадан білдік.
– Еңбекшіқазақ көпсалалы ауданаралық ауруханасында коронавирусқа қарсы вакцинациялау қалай жүзеге асып жатыр?
– Коронавирусқа қарсы ресейлік «Спутник V» вакцинасы – 800 доза біздің ауруханаға 2 наурызда келді. Вакцина облыс орталығы – Талдырқорған қаласынан минус 20 градус температура сақталып, арнайы термоконтейнерлермен жеткізілді және бірден арнайы мұздатқыштарға салынды. Бұл мұздатқыш камералар вакцинаны талапқа сай сақтау үшін алдын ала сатып алынды. Яғни вакцинаны тасымалдау мен оны сақтау режимі қатаң бақылауда. Ал екпе жұмыстары 3 наурыздан басталды. Ол үшін арнайы кабинеттер жасақталды. Мысалы, 211-кабинетте эпидемиолог дәрігер алдына келген адамның денсаулығын жан-жақты тексереді. Оның созылмалы ауруларының, қандай да бір дәріге аллергиясының бар-жоғын және тағы басқа факторларды анықтап, жағдайымен толық танысқан соң ғана вакцина салдыруға болатын немесе болмайтынын айтады. Әрі вакцина туралы толық түсіндіріледі. Екпеге рұқсат алған адам жайлы қажетті ақпарат толтырылғаннан кейін ол 212-кабинетке барып, вакцина салдырады. Екпе алған соң арнайы дайындалған бақылау орнына барады. Ол жерде отыз минут дәрігердің бақылауында болады. Яғни вакцинадан кейін қан қысымы, дене қызуы, жалпы жағдайы тексеріліп, екпенің әсері және одан кейінгі күтім жайлы ақпарат айтылады. Осыдан соң екпе салдырған адам күнделікті жұмысына кірісе береді. Екпе алғаны жайлы учаскелік дәрігеріне хабарланады. Ал 20 күн өткеннен кейін 21-күні «Спутник V» вакцинасының екінші компоненті салынады. Мұны ұмытып кетпеуі үшін вакцинаның бірінші компонентін алған адамның телефонына хабарлама автоматты түрде жіберіледі, әрі учаскелік медбикелер де хабарласып ескертеді. Екпе алу процессі осылай жүргізіледі.
– Бүгінге дейін қанша адамға вацина салынды?
– Бастапқыда күніне 60 адамға салынса, қазір күніне 80 адам вакцина алып жатыр. 9 наурыздағы жағдай бойынша Еңбекшіқазақ көпсалалы ауданаралық ауруханасында коронавирусқа қарсы 247 адамға екпе жасалды.
– Алдымен медициналық қызметкерлерге салынып жатыр ғой?
– Иә, онда да бірінші болып жұқпалы аурулар бөлімінің, жедел медициналық жәрдемнің, реанимация бөлімінің, сүзгі мен қабылдау бөлімінің қызметкерлері мен санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мамандары екпе алады. Сонымен қатар Еңбекшіқазақ көпсалалы ауданаралық ауруханасына тіркелген 41 ауылдық амбулатория бар. Олар өзара 4 орталыққа біріктірілген. Бұл орталықтардан екпе салдыруға күнделікті 15 адамнан келеді. Осылайша ауылдық амбулатория қызметкерлерін де қамту жүйеленген.
Айта кету керек, вакцинациялау ауданымызда орталықтандырылған жүйемен жұмыс істейді, яғни әрбір ауылдық амбулаторияда коронавирусқа қарсы ешқандай екпе салынбайды. Бұл тек бізде – Еңбекшіқазақ көпсалалы ауданаралық ауруханасының емханасында және Шелек ауылындағы аудандық ауруханада жүзеге асырылады.
– Медицина қызметкерлерінен кейін екпе кімдерге салынады?
– Денсаулық сақтау министрлігінің жоспары бойынша екпе егудің екінші кезеңінде мектеп мұғалімдері мен университет оқытушыларына және қалған медицина қызметкерлері, одан кейін үшінші кезеңде мектеп-интернат мұғалімдеріне, мектепке дейінгі мекеме қызметкерлеріне, студенттерге және созылмалы дерті бар адамдарға, учаскелік полицияларға, Төтенше жағдайлар, Қорғаныс министрлігі, Ішкі істер министрлігі, ҰҚК қызметкерлері, мемлекеттік қызметкерлерге және ниет білдірген барлық адамға екпе салынады. Осындай реттілікпен елімізде жыл соңына дейін 6 млн. адамға вакцина салу жоспарланған. Біз де осы жоспармен жұмыс істейміз.
– Тұрғындарға вакцина салу қандай тәртіппен жүзеге асады?
– Диспансерлік бақылауда тұрған тұрғындарға вакцина алдымен салынады. Яғни өкпе аурулары, жүрек-қан тамыры жүйесі аурулары, қант диабетімен ауыратын адамдар. Вакцина салынбас бұрын, әрине, вакцинаға қарсы әсері анықталады. Ешқандай қарсы көрсеткіш болмаса және пациенттер өз келісімін берсе, екпе жасалады.
– Кімдерге вакцина салынбайды және неліктен?
– Вакцинаға қарсы көрсеткіштері бар адамдар, яғни бауыр мен бүйрек созылмалы ауруына, жүрек-қан тамыры жүйесі, аутоиммунды, диабет, қатерлі ісікке шалдыққан жандарға, дәл сол сәттегі қарап-тексеру кезінде созылмалы аурудың өршу сатысы немесе жедел аурулары бар адамдарға екпе жасалмайды. Сондай-ақ 18 жасқа толмаған балаларға, 65 жастан асқан қарттарға, жүкті келіншектерге және омырау еметін баласы бар әйелдерге вакцина салынбайды. Оның себебі – халықтың бұл тобына ғылыми зерттеу тәжірибелері жасалмады. Сондықтан вакцина да салынбайды.
– Ал олар коронавирустан қалай қорғанады?
– Оларды індеттен қорғаудың жолы – ұжымдық иммунитет. Ал ұжымдық иммунитет қалыптастыру үшін халықтың 70%-ы вакцина алуы керек. Қалған 30%-ына екпе салдырғысы келмегендер, қариялар, қарсы көрсеткіші бар адамдар жатады. Сол үшін де екпе салдырудың маңызы мол.
– Екпеге шақырылғандардың арасында оны салдырудан бас тартқандар бар ма?
– Бұл екпе ерікті түрде жасалады. Салдыру-салдырмауды әр адам өзі шешеді. Өкінішке қарай, көпшілік оның пайдасын білмегендіктен бас тартады. Бұған себеп – меніңше, халық арасына таралып кеткен алыпқашпа әңгімелер. Өздеріңіз де білесіздер, әлеуметтік желілерде екпеге қатысты жалған түрлі ақпарат жарияланып жатады. Менің айтарым, мұндай бос сөзге сенгенше, ғылыми дәлелденген, ресми мәліметке жүгінген жөн. Әсіресе, қазіргідей қиын кезеңде дұрыс таңдау жасау маңызды.
– Дәрігер ретінде пікіріңіз, неліктен халық вакцина алуы керек? Оның қандай пайдасы бар? Зияны болуы мүмкін бе?
– Дәрігер ретінде айтарым, бұл вакцина бізге өте керек. Соңғы бір жылдың ішінде жалпы әлемді айтпай-ақ қояйын, елімізде қандай жағдай болғанын көпшілік көріп-біліп отыр. Әрине, науқастардың басы-қасында болмағандықтан көп адам бұл індеттің қаупін толық сезінбейтін де шығар. Дегенмен, біз, дәрігерлер, әсіресе, коронавирусты жұқтырғандармен тікелей жұмыс істеген адамдар мұның қандай қатерлі екенін бір кісідей білеміз. Короновирус өршіген уақытта инфекция бөлімінде, ковид бөлімшесінде жұмыс атқардым. Дәрігерлер науқастарды аман алып қалу үшін күн-түн демей күресті. Қаншама адамның ауыр халде, ауа жетпей, қиналып жатқанын көрудің өзі қорқынышты. Мұндай қорқыныш қайталанбасын, ондай заман қайта келмесін деймін. Оның алдын алу үшін медицина ғалымдары қаншама ғылыми жұмыстар жүргізіп, халықтың денсаулығы үшін осынау вакцинаны дайындап шығарды. Бұл – өте үлкен жетістік. Өкінішке қарай, көптеген елдер осы вакцинаға қол жеткізе алмай отыр. Ал бізге мемлекет тарапынан екпе тегін беріліп, жағдай жасалып жатқанда иммундық жүйемізді көтеру үшін, осы тығырықтан шығу үшін вакцина салдыруымыз керек. Өйткені басқа барар жол жоқ. Карантин қашанғы жалғаса бермек? Ел-жұрттан оқшауланып өмір бойы үйде жатпаймыз ғой. Бір-бірімізбен араласамыз, қонаққа барамыз, қоғамдық орындарда боламыз, балаларымыз оқуына, өзіміз жұмысқа барамыз. Яғни қарым-қатынас болған соң коронавирусты жұқтырып алу қаупі де жоғарылай береді. Ал халықтың көпшілігі Covid-ке қарсы вакцинаны салдыратын болса, қауіп те сейіледі. Жаңа айтқанымдай, ұжымдық иммунитет пайда болады.
– Вакцинаға тұрғындар тарапынан қызығушылық танытушылар бар ма?
– Әрине, бар. Әсіресе, туыстары, таныстары мен көршілері коронавируспен ауырған адамдар жиі хабарласады. Өйткені олар – аурудың шет-жағасымен таныс жандар. Бір жағынан, ауырып жатқан жақындарынан жұқтырып алудан да қауіптенеді.
Сұхбаттасқан
Құралай МҰРАТҚЫЗЫ
9 наурыздағы жағдай бойынша Шелек ауылындағы аудандық ауруханада 328, Еңбекшіқазақ көпсалалы ауданаралық ауруханасында 247, аудан бойынша барлығы 575 адам вакцина алды. Оның 547-сі – медицина және санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мамандары, 28-і – мектеп мұғалімдері.
