Таңертең аудан басшысы жұмыс бабымен қалаға бара жатып, жолдың арғы бетіне белгісіз бір ауылдың көшіп келгенін көріп таң қалды. Алғашында ол өз көзіне өзі сенбей, состиып тұрып қалды. Кеше ғана ол жерде ешкім жоқ болатын. Ал қазір қаптаған халық. Тіпті жас балалардың өздері де ересек адамдарша ерте тұрып, ел қатарлы жұмыстарын істеп жүр.

Түкке түсіне алмады. Ұйқым қанбаған шығар деп, екі көзін уқалап, қайта қарады. Өзі көрген тұп-тура жаңағы көрініс. Не де болса бара көрейін деп, көлік жүргізушісіне солай қарай апаруын бұйырды.

Ханның тағындай биік етіп жасалған ағаш орындыққа ауыл ақсақалы дүмін басыпты. Түрі суық, денелі кісі бір ауылға емес, күллі әлемге әмірлік ететіндей паң қарап отыр.

– Балам, қайдан келесің? – деді.

Қатқыл шыққан дауыстан аудан басшысы шошып кетіп, бойын тез жиып ала қойды. Сосын тамағын кенеп:

– Сіздер қайдан көшіп келдіңіздер, соны білейін деп едім? – деді сасқалақтап.

– Шұрайлы жер іздеп, көшіп-қонып жүрген елміз.

– Егеменді елміз ғой, неге әлі көшіп-қонып жүрсіздер?

– Кезбе бақтың соңынан сандалып жүрміз, –  деп мырс етті сұсты қария. Сәл үнсіздіктен кейін сөзін қайта жалғады.

– Мына жер мал бағып, егін салғанға қолайлы жер екен. Осы жерде біраз қоныстанып, еңбек етіп, күн көреміз, – деді кесімді үнмен.

– Ойбай-ау, тас дәуірінен келгенсіздер ме? Заң деген бар, жерді заңдастыру деген тағы бар.

Шыр-шыр еткен әкімнің сөзін қарт құлағына іле қоймады.

– Олай болса, қоныстарыңыз құтты болсын! Сіздерге бүгіннен бастап жаңа ауыл әкімін жіберемін, жерді де заңдастырып дегендей, – деді аудан басшысы.

– Керек емес.

– Неге?

– Біздей бақ іздеген бейбақтарды менен өзге біреу түсінер деп ойламаймын.

Қапсағай денелі қария емес, жер астынан шыққан жын көргендей болған аудан басшысы  машинасына отырып, үндемей жүріп кетті. Аз күннің ішінде бірталай жер айдалып, егін салынды. Әйелдер бау-бақша, гүл егіп, үлкен адамдар мен жас балалар жаңа егілген ағаш шыбықтарына кезек-кезек су  құйып, тіршілік жанданып кетті.

Көп кешікпей ауылға жаңа әкім келді. Халықты жиып алып, салықтың түр-түрін салды. Еркіндікте өмір сүріп қалған оларға, әкімнің айтқандарының бәрі бос сөз болды. Одан қала берді үйді-үйді аралап, аузы көпіріп сөйлеп, кейбір түсініксіз жайттарды қайталап айтып түсіндірді. Бірақ оның бірде-бір тапсырмасы орындала қоймады. Қатты ашуланған ауыл әкімі «көрсетемін сендерге» деп, аудан басшысын ертіп келуге орталыққа кеткен.

Ауыл әкімі ертесі аудан басшысын ертіп келгенде, кешегі тіршілігі бұрқырап қай-нап жатқан ауыл орнында жоқ болып шықты. Екі басшы бір-біріне қарап, аңырып тұрып қалды. Жұртта  жалғыз ақсақ  ит пен арбаның сынық дөңгелектері ғана қалған. Бықсып жанған жер ошақтың айналасында құмыра мен шыны ыдыс-аяқтардың сынығы күнге шағылысып жыл-тырап жатыр.

Ауыл әкімі болған жағдайды аудан басшысына айтып түсіндірген.

– Солай ма? – деп темекісін тұтатып, құшырлана бір сорған үлкен әкім түтінін сыртқа үрлеп жіберді.

– Иә, солай, – деді ауыл әкімі.

– Қам жеме, бұған сен кінәлі емессің. Жүр, кеттік, машинаға отыр, жылжиық, – деді.

Бір кезде ит басын оң жаққа бұрып иіс алды да, аспанға қарап, даусын созып, ұзақ ұлыды. «Ауууу... ауууу...»

Бұлар ит ұлыған жаққа қарады. Көште шұбатылған арбаның іздері ирелеңдеп сайрап жатыр.

Ауылдың бұл жолғы беталысы батыс жақ екен...

Жеңісбек КӨКЕНОВ.