Шелек ауылындағы Ы.Алтынсарин орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Гүлмира Қалитқызы Адамовамен сұхбатымызды мұғалімдер күніне орайластырып ұсынып отырмыз.
– Құрметті Гүлмира Қалитқызы! Ең әуелгі әңгімемізді өзіңіздің өскен ортаңыз бен қызмет жолыңыздан бастасақ...
Мен 1961 жылы 8 тамызда Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы, Қазақстан ауылында дүниеге келдім. Осында М.Горький атындағы орта мектепте білім алып, оны үздік бағамен бітірдім. Ал 1980-83 жылдары Алматы қаласындағы педагогикалық училищеде оқып, оны бітіргеннен кейін С.Көбеев атындағы орта мектепте бастауыш сынып мұғалімі болдым. Қызымет атқара жүріп, білімімді одан әрі жалғастыру үшін әрбір жанға арман болған Алматыға қайта оралдым. Осылайша қазіргі Абай атындағы ҚазҰПУ-дің «Қазақ тілі мен әдебиеті» факультетін тәмамдадым. 1992 жылы жолдама бойынша осы Шелек ауылындағы Т.Кенжебаев атындағы орта мектебіне қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі болып орналастым. Осылайша Шелек ауылының тұрғыны болып шыға келдім. Ал 1993-1998 жылдары арасында Шелек өз алдына аудан болып тұрған кезінде аудандық білім бөлімінде қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің әдіскері болып қызмет атқардым. Осында жұмыс істей жүріп сол кездегі білім бөлімінің басшысы болған М.Кенжебаева, әдіскерлер Г.Рәкешқызы мен А.Владимировналардан көп нәрсе үйрендім. Қазірге дейін сол үйренгендерім керекке жарап келеді. Шелек ауданының Еңбекшіқазақ ауданына бірігуіне байланысты 1998 жылдан бас-тап Шелек ауылындағы Ы.Алтынсарин атындағы орта мектебіне өз салам бойынша ауысып, әлі күнге осы мектепте ұстаздық қызметімді жалғастырудамын. Ал 2010-2015 жылдар аралығында мектеп директорының оқу-әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары болдым. 2015 жылы өз өтінішім бойынша аталған міндеттен босап, содан бері қарапайым мұғалім болып, шәкірт тәрбиелеп келемін.
Жолдасым Сейілхан екеуміз отыз алты жылдан бері бақытты ғұмыр кешіп келеміз. Арман, Ақжол атты екі ұлым бар.
Біздің мектептің тарихы жетістіктерге толы. Сондықтан халық арасындағы беделі де жоғары. Бұған мектеп ұстаздарының біліктілігімен бірге, басшылардың да атқаратын рөлі ерекше. Менде осындай терең тарихы бар үздік мектепте ұстаздық ететінімді мақтанышпен айта аламын.
– «Шәкіртсіз ұстаз тұл» дейтін мақал бар. Сондықтан ұс-таздың беделі мен еткен еңбегі шәкірттерінің жетістігінен көрінеді. Сіздің де мерейіңізді тасытып, үмітіңізді ақтаған әрі мақтанышпен айтатын үздік шәкірттеріңіз бен жетістіктеріңіз бар ма?
Енді мен өз шәкірттерім туралы айтсам әңгімем ұзаққа созылады. Өйткені, мен тәрбиелеген үздік шәкірттер өте көп. Сондықтан олардың бастыларын ғана атап өтейін. Мәселен, М.Мақатаевқа арналған облыстық, республикалық мүшайраларда А.Тыштыбаева мен Н.Рушанова бірінші және екінші орындарды иеленді. Сол мүшайрада бірінші орын алған Н.Рушанова бүгінде «Хабар» телеарнасында қызмет етіп жүр.
Облыстық ғылыми жобалар жарысында Г.Ералы, Н.Ербосынова жүлделі екінші орынға ие болса, Ж.Жабаевтың мерейтойына байланысты аудандық және облыстық айтыста 5-сынып оқушысы Д.Әлібекова екінші орын алды. Кіші ғылым академиясының республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясында А.Қадырова, А.Тақабаева, А.Сыбанбекова, О.Сәкенова, М.Шабинярова, А.Бағдат, М.Айдарбекова, Ж.Рақымханова секілді шәкірттерім қатысып өз ғылыми жобаларын қорғап, бірінші және екінші орындарды қанжығаларына байлап қайтты. Одан бөлек, республикалық «Жарқын болашақ» қазақ тілі олипиадасының «Жазушылар конкурсы» бойынша Р.Хаззакова екінші орынды алса, «Тілім менің – тірлігімнің айғағы» атты оқушылар арасында өткен облыстық шығармалар байқауында Б.Бағашарова үшінші орынды, Ж.Қырықбай екінші орынды жеңіп алды.М.Әуезовтың «Абай жолы» эпопеясы мен Ұлы Жеңіс тойына байланысты «Отты жылдар шежіресі» тақырыбында мен дайындаған оқушылардан құралған театрландырған сахналық қойылым ауданнан өтіп, облыстың сахналарын да бағындырды.Мен өзім сынып жетекшісі болғанда А.Шәкен «Алтын белгі» иегері болса, Б.Сеитов пен Ә.Тақабаева «Үздік атестат» иегері атанды. Ал 9-сынып бойынша Р.Хаззакова, А.Сейілханұлы, Т.Мұсабекова, А.Шәкен «Үздік аттестат» алып шықты.
Ал енді өз жетістіктеріме келсем, 1999 жылы «ҚР Білім беру ісінің үздігі» төсбелгісімен және «ЮНЕСКО» шығармалар жарысында мақтау қағазымен марапатталдым. Сонымен бірге, 2010 жылы ҚР «Білім және ғылым министрлігінің» алғыс хатының және 2018 жылы «Қазақ елінің үздік ұстазы» төсбелгісінің иегері атандым. Өзімнің ерекше жетістігім ретінде айтарым 2011 жылы «Қ.Бітібаеваның Халықаралық мерейтойында (қазақ-американ) Конференциясында» баяндама жасадым. Кейін ол баяндамам кітап болып басылып шықты. Мүмкін, бір баяндама жасағанда не тұр деп ойлайтын шығарсыз. Бірақ бұл жетістігімнің мен үшін орны бөлек. Өйткені Қ.Бітібаеваны өзім бала кезден үлгі тұтып өстім. Кейін осы кісінің шәкірті болдым. Өз мерейтойында қадірлі ұстазым мені арнайы шақырған болатын. Ал бұл шақыртуы мен үшін қандай мақтаулар мен ордендерден әлдеқайда артық. Тағы бір жетістігім жыл сайын ҰБТ-ға дайындаған оқушыларым 100% көрсеткішке ие болып, жоғары сапа көрсетіп келемін. Тіптен 2012 жылы Ұлттық Бірыңғай тестілеуде жоғары көрсеткішке жеткенім үшін мақтау қағазымен де марапатталдым. Авторлық бағдарламалар арқылы жеткен жетістіктерім де бар. Бірнеше рет аудан әкімінің марапаттарына да ие болдым. «Жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында» қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қолданған әдіс-тәсілдерім мен мақалаларым журналдарда жиі жарияланып тұрады.
– Қызметте жетістікке же-тіп, жұмысыңыздың алға басуына айналаңыздағы әріптестеріңіздің де тигізер әсері мол болмақ...
Әрине, әріптестерім туралы айтарым көп. Мен жақсы әріптестерден кенде адам емеспін. Атап айтар болсам, маған жол көрсетіп ақылшым болған үлкен ағаларым мен әпкелерім болды. Олардың қатарында А.Қырықбай, Б.Сағымбаева, Қ.Абдуқайымова, Г.Нұрмағанбетова, Р.Разиева, М.Құрманова, Г.Атабаева, Н.Жоламанова, А.Есбергенова, Р.Көжек-баева, К.Қыдырманова, Б.Саитова, А.Садировтар бар. Осы кісілердің арқасында білмегенімді үйреніп, талай кедергілерден қиналмай өткенімді жасырмаймын.
Бүгінгі мектеп әкімшілігінің құрамы да білікті, білімді жандар.
– Соңғы кездері ұстаздардың беделін көтеру туралы жиі айтылып жатыр.
Б.Момышұлының «Ұстаз – ұлық емес, ұлы қызмет» деген аталы сөзі бар. Әрине, кез-келген мамандық иесі ұстаздың алдынан өтетіні рас. Ұстаздардың беделін көтеру деген сөздің өзі құлаққа түрпідей тиетіні шындық. Өйткені, ұстаз былайда беделді болуы тиіс. Егер ел болып, еңсе көтереміз десек, ең алдымен, ұстаздар беделінің зор болуы шарт.
– Әңгімелескеніңізге рахмет!
Сұхбаттасқан
Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ.
В целях повышения статуса религиозных объединений и тесного сотрудничества с ними, Центр анализа и прогнозирования подписал меморандум с общественным фондом «Ізгілікті істер». Меморандум был подписан на площадке «Jetisy media» в ходе пресс- конференций.
Как поделились спикеры брифинга, в настоящее время в Алматинской области работает «Горячая линия-114», которая предоставляет онлайн-консультации гражданам касаемо религиозных вопросов. Реализуется данный проект при поддержке Министерства общественного развития.
Проект может оказать профессиональную и своевременную помощь гражданам по вопросам религии. Специалисты по телефону, в онлайн режиме отвечают на вопросы населения, касающиеся религии, оказывают психологическую поддержку пострадавшим от деструктивных религиозных течений. Консультация ведется на казахском и русском языках абсолютно бесплатно. В работе проекта задействована группа квалифицированных специалистов теологов, религиоведов и психологов, которые оказывают все необходимые консультационные услуги в сфере религии. Также при необходимости оказывается психологическая поддержка в реабилитации. Все консультации – конфиденциальны.
Стоит отметить, что основной целью подписания меморандума является установление тесной связи Центра анализа и прогнозирования с общественным фондом «Ізгілікті істер».
«Мы хотим быть уверенными, что наша проделываемая работа в религиозной сфере эффективна, знать насколько она необходима в наше время. Подписание меморандумов о сотрудничестве – это новый и важный для нашей организации опыт, который, по моему представлению, позволит вывести на системный уровень вопросы взаимодействия с регионом», - специалист по работе с общественностью Общественного фонда «Ізгілікті істер» Жандос Супабеков.
«Талдау және болжау» орталығы діни бірлестіктердің ынтымақтастықтарын арттыру мақсатында “Ізгілікті істер” қоғамдық қоры орталығымен меморандумға қол қойды. Бұл туралы «Zhetysu media» алаңында өткен баспасөз мәслихатында белгілі болды.
Қазіргі таңда Алматы облысында азаматтарға діни мәселелер бойынша онлайн-кеңес беретін «Қауырт желі 114» орталығы жұмыс істеуде.
Орталық «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы тарапынан ұсынылған.
«Қауырт желі 114» Дін істері және азаматтық қоғам министрлігінің қолдауымен діндерді зерттеу орталығы қауымдастығымен бірлесіп жүзеге асырылуда.
Жоба азаматтарға діни мәселелер бойынша кәсіби және уақытылы көмек көрсете алады. Мамандар телефон арқылыжәнесайттың онлайн режиміндетұрғындардыңдінгеқатыстысауалдарынажауапберіп, деструктивтікдіниағымдарданзардапшеккендергепсихологиялыққолдаукөрсетеді. Консультациялықкеңесқазақжәнеорыстілдеріндежүреді.
Бүгінде«Қауырт желі 114» Қазақстанда ғана емес, ТМД кеңістігінде жүзеге асырылып отырған бірегей бастама саналады.
Орталықта заңгер, теологтар мен дінтанушылар, психологтар жұмыс істейді.Кеңес беру тәулік бойы және құпия, жасырын түрде жүргізіледі. Қоңыраулар Қазақстанның кез-келген нүктесінен тегін қабылданады.
Меморандумға қол қоюдың басты себебі, “Ізгілікті істер” қоғамдық қорының «Талдау және болжау» орталығымен кері байланыс орнату.
«Қазіргі таңда атқарып жатқан жұмыстарымыздың азаматтар үшін қаншалықты тиімділгін, орталықтың деңгейін сауалнама арқылы білу. Орталықтың алдағы уақытта қандай бағытта жұмыс істеу қажеттілігін анықтау. Сондай-ақ, азаматтарға әзірленген сауалнамалардың дұрыстығын, методикалық әдістерге сай жасалынғандығын арнайы сарапшылардың бақылауына алу мақсатында меморандумға қол қойып отырмыз»,- деді “Ізгілікті істер” қоғамдық қорының қоғаммен жұмыс істеу маманы Жандос Анарбекұлы.
Ақпараттық технологиялар қолға алынбаған ескі замандарда шығыс пен батысты байланыстырып, алысты жақын еткен пошта қызметі әлі күнге өзінің өзектілігін жойған емес. Қаншама ғасыр бойы адамзат игілігі үшін қызмет етіп келе жатқан пошта қазіргі уақытта заман ағымына қарай ығысып, тұтынушылар үшін барлық жағдай жасауда. Дүниежүзілік пош-та күні қарсаңында аудандық пошта байланыс торабының басшысы Диас Қосыбаевпен сұхбат жасап, пошта қызметінің жаңалықтарымен бөлісіп, өзекті мәселелерді көтерген болатынбыз.
– Құрметті Диас Талғатұлы, күннен-күнге поштаның көрсететін қызметтері ұлғайып келеді. Әсіресе, қаржылық операциялар көптеп жасалады. Осы тұста пошта торабы банк бөлімшелерімен бәсекелесуге қауқарлы ма?
– Иә, бүгінгі таңда пошта торабы екінші деңгейлі банктердің қызметін атқарады. Әрине, банктер секілді кредит бермейміз. Десек те, Хоум Банк Кредит, Альфа банк, Евразия банкі, Азия Кредит Банк және АТФ банктарымен серіктестік қызметтер атқарамыз. Яғни, ауданымыздың кез-келген тұрғыны аудандық пошта торабына келіп, аталған банктердің кез-келгенінен несие рәсімдей алады. Бұл – біріншіден банктер арасындағы бәсекелестікті арттырады. Барлығы бір мекемеде отырған соң, пайыздық үстемақыларын төмендетіп, тұтынушыларға жағдай жасайды. Сонымен қатар, арнайы карта рәсімдеп, түрлі коммуналдық қызметтерді, салық пен айыппұлдарды сайтқа тіркелу арқылы төлеуге болады. Әрбір төлемге 1 пайыздық бонус беріледі.
Соңғы 3 жылда 2537 тұтынушымыз карта рәсімдеген.
Жәрдемақы алуда екінші деңгейлі банк-терден қарағанда біздің ерекшелігіміз бар. Айталық, мемлекеттік жәрдемақы тұтынушының банктегі есеп-шотына аударылады. Ол адамның төленбеген несиесі немесе басқа да қарыздары болса, қаражаттың жартысы ұсталынады немесе шоты бұғатталады. Ал поштада жәрдемақы алушыларға арнайы РР шоты қызмет көрсетеді. Мұны ешқандай банк немесе сот орындаушы, коллекторлар бұғаттай алмайды. Яғни, бізге түскен жәрдемақыға ешкімнің қол сұғуға құқығы жоқ. Сондықтан, атаулы әлеуметтік көмек немесе басқа да жәрдемақыларды тұрғындарға беру үшін Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімімен келісім-шарт жасалған.
– Жасыратыны жоқ, зейнетақы мен жәрдемақы алатын кезде поштада ұзын-сонар кезек пайда болады. Мұндай қаржыларды картаға аударып, банкоматтар санын көбейтуге болмайды ма?
– Оныңыз рас, зейнетақы мен жәрдемақы алушылар саны күн санап өсіп келеді. Өткен айдың өзінде 7505 адам пош-тадан зейнетақысын алған. 3181 адамға жәдемақы төленген. Айлық жалақыларын алған тұтынушыларымыз да бар. Олар 716 адам. Бұл тұста біз де кезек мәселесінің шешімін табуға тырысып жатырмыз. Әрине, қаржыны картаға аударуға болады. Ол үшін зейнеткерлеріміз бен жәрдемақы алушылар карта рәсімдеуі керек. Оларға жағдай жасау мақсатында Есік қаласындағы пошта торабында екінші банкомат іске қосылды. Қайназар ауылына да тағы бір банкомат қойылды. Алайда, зейнеткерлеріміз ескінің адамы ғой. Олар осында келіп, касса арқылы зейнетақыларын алғанды құп көреді. Оған қоса, пошта торабында таныстарын жолықтырып, әңгіме дүкен құрады. Соның өзінде тамыз айында 500 зейнеткерімізді карта жүйесіне ауыстырдық. Олар зейнетақыларын банкоматтан жане касса пост терминалы арқылы ала алады.
Зейнеткерлеріміздің ақшасын қандай жолмен алса да өз еркінде. Осы орайда, қазынамыз болған қарттарға құрмет көрсетіп, 3 айда 1 рет оларға дастархан жаюды дәстүрге айналдырдық. Оған қоса, бізге сенім артқан қарттарымызға әрдайым Алғыс хаттар табыстап отырамыз. Сондай-ақ, қарттар күніне орай осы айдағы зейнетақыда қарияларымызға сый жасап, дәстүрімізді қайталайтын боламыз.
– Сіздердің ежелгі қызметтеріңіздің бірі – баспасөзге жазу. Ақпараттық технология дамыған заманда тұрғындардың газет оқуға деген қызығушылығы бәсеңдегені сезіледі ме?
– Әрине, бүкіл әлем ақпараттық технологияға бет бұрған заманда баспасөзге жазылу бәсеңдегені жасырын емес. Бірақ, газет-журналдар әлі күнге өзінің өзектілігін жойып, халық құлағы, көзі, тілі болуын тоқтатқан емес. Әлемнің дамыған мемлекеттерінің өзінде газет әлі күнге дейін басылады әрі үлкен сұранысқа ие. Сол секілді дамуға бет бұрған біздің елімізде де баспасөздің алар орны ерекше. Әсіресе, орта буын мен зейнеткерлеріміз міндетті түрде газет-журналдарға жазылып, асыға күтіп отарыды.
– Ауылдар мен қала іргесінде орналасқан саяжай тұрғындары бізге шағымданып жатады. Саяжайға хаттар мен газет журналдар жеткізілмейтін көрінеді.
– Қазіргі уақытта осы проблеманы шешу жолдарын қарастырып жатырмыз. Әсіресе, Рахат, Бөлек, Бәйтерек ауылдық округтеріне қарасты саяжайлар мәселесі үлкен қиындықтар туғызып отыр. Өзіңіз білесіз, саяжайлар – ауылшаруашылығы жерлеріне кіреді. Сондықтан саяжайларға инфрақұрылым жасауға мемлекеттен қаржы бөлінбейді. Сол секілді поштаның картасында саяжайлар жоқ, тек ауылдық елді мекендер ғана белгіленген. Сондықтан, ол жерлерге пошта бөлімшелерін ашу керек, қосымша пошташыларды жұмысқа алуымыз керек. Алдағы уақытта, аталған проблеманы басшылыққа жеткізіп, шешу жолдарын қарастыратын боламыз.
– Іс-сапармен ауылдарға барғанда ескірген пошта ғимараттарын көріп жүрміз. Жаңа ғимарат салу немесе күрделі жөндеуден өткізу жоспарда бар ма?
– Соңғы жылдары ауылдардағы ескірген пошта ғимараттарын жөндеуден өткізіп, жаңа нысандар салуға көңіл бөліп жатырмыз. Бізде 8 ауылда жаңа типтік ғимарат тұрғындар игілігі үшін қызмет етуде. Алайда, Екпінді, Еңбек, Рахат, Өрікті, Ават ауылдарында ғимараттар жалға алынады. Ескі нысандар да бар. Оларға күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу немесе жаңа ғимарат салу үшін сұраныс жіберіп қойдық.
– Басқа да жаңалықтарыңыз болса...
– Биылғы жылдың негізгі жаңалықтарының бірі – «Супермаркет» қызметі. Пошта арқылы келген сәлемдемені азаматтарымыз өздері барып арнайы ұяшықтан алып кетеді. Яғни, сәлемдеменің жергілікті пошта торабына жеткендігі, қай ұяшықта тұрғандығы туралы СМС-хабарлама келеді алдымен. Сол хабарлама арқылы өзінің сәлемдемесін алып, шыға-берісте операторға көрсетеді.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта кез-келген тұтынушымыз өзінің сәлемдемесінің қайда келе жатқандығы тікелей бақылай алады. Ол үшін post.kz сайтына кіріп, тіркеледі. Өзінің сәлемдеме нөмірі арқылы тауарының қай жерде, тіпті, қай мемлекетте келе жатқандығын көре алады.
– Сұхбатыңызға рахмет.
Тілдескен С.НҰРАДИН.
Начиная с 2016 года по области проводится активная информационно-разъяснительная работа по внедрению ОСМС среди всех целевых групп населения.
Обучены спикеры, неоднократно проводились обучающие семинары среди медицинских работников, постоянно публикуются статьи по правилам получения медицинской помощи в рамках ОСМС, обновлены билборды и баннеры на тему ОСМС, организовано несколько брифингов, на телеканале «Жетысу» транслировались телепередачи о внедрении обязательного социального медицинского страхования.
Ежегодно с 2016 года информационно-разъяснительной работой охватывает более 1 миллиона человек.
В 2019 году в соответствии с утвержденным графиком проведены выезды мобильных рабочих групп по разъяснению внесенных изменений в Закон Республики Казахстан об ОСМС
По системе ОСМС за этот период проведено 4 180 встреч с населением с охватом 1 145 100 человек (76%).
Организованные при медицинских организациях мобильные группы - «Пятерочки» провели 10 250 консультаций в медицинских организациях.
Медицинскими работниками в республиканских и региональных средствах массовой информации опубликовано 142 статьи.
Проведены 4 пресс-мероприятия, 4 блог-тура с привлечением блоггеров, 117 PR-мероприятий.
Для информационно-разъяснительной работы активно привлекается наружная реклама, размещена на 440 объектах (объекты ротации видео/аудиороликов, билборды, баннеры, инфостенды).
Распространено 489 000 экземпляров рекламно-информационных материалов (листовок, буклетов).
На сайтах и в социальных сетях опубликовано 626 информационных материалов, статей, постов (включая репосты).
Объявление касающиеся ОСМС размещены в популярных социальных сетях (Facebook, twitter, Instagram, vk, youtube), всего 585 объявлений.
Ежедневно в медицинских организациях транслируются ауди и видеоролики на тему «Обязательном социальном медицинском страховании».
По поручению МЗ РК в сентябре текущего года ТОО «APEX Consult» проведен социологический опрос по системе обязательного социального медицинского страхования, охвачено опросом 500 респондентов, из которых 320 жители города и 180 из числа сельского населения.
По результатам данного опроса в целом по стране сократилась доля населения, кто вообще ни чего не знает об ОСМС с 37,3% до 19,6%. По Алматинской области 20,8% - ответили что знают о внедрении ОСМС, 47,1% - что-то слышали и 32,1% впервые услышали об этом.
По данным мониторинга Алматинская и Мангистауская области, города Шымкент и Алматы отнесены к числу регионов низким уровнем информированности населения.
В рамках проводимого мониторинга установлено, что основным источником информации о Системе обязательного социального медицинского страхования являются СМИ – газеты, телевидение, интернет-издания.
Необходимо отметить, что ключевыми агентами информирования и разъяснения системы ОСМС являются работники медицинских учреждений. Каждый третий респондент отметил, что при обращении в поликлинику, получал разъяснения по участию в ОСМС от медперсонала.
На сегодняшний день необходимо активизировать работу не только по информированности населения, но и по вопросам «Кто, сколько и как» будут проводиться отчисления и взносы в Фонд медицинского страхования. 51,7% опрошенных отметили, что впервые слышат о Едином социальном платеже в который входят отчисления на обязательное медицинское страхование.
Согласно выводам и рекомендациям ТОО «APEX Consult» необходимо максимально использовать для информационно-разъяснительной работы телевидение, социальные сети, месседжеры в телефонах
Проблемным вопрос на сегодняшний день, является, граждане которые не определились с медицинской организацией, где будут получать медицинскую помощь.
По данным агентства по статистике численность населения Алматинской области составляет 2 043 700 человек, из которых на 01 марта текущего года не были прикреплены медицинской организации более 150 тыс. человек.
С марта месяца текущего года обработаны данные по 59 902 гражданам или 37%. Выявлено выехавших за пределы РК – 16 609 человек, умерших - 15 281, в медицинские организации прикреплено - 22 965 человек. На сегодняшний день не обработаны данные по 95 734 гражданам, Премьер-Министр 18 июня 2019 года на заседании правительства РК поручил до 01 октября завершить прикрепление населения к организациям первичной медико-санитарной помощи и обеспечить техническую готовность поставщиков медицинских услуг.
По предоставляемой информации от медицинских организаций, обработка данных по гражданам затруднена из-за фактического отсутствия граждан по месту прописки, есть так же граждане выехавшие за пределы, как области так и страны, умершие до 2008 года и др.
В информационных системах Республиканским центром электронного здравоохранения создаются файлы «Умершие по данным подворовых обходов», «Умершие по данным МО (при наличии медицинского свидетельства о смерти)», «Выехавшие в ПМЖ по данным МО», «Не проживающие», данное обновление позволит, завершить работу по прикреплению к указанному сроку.
Управлением внутренней политики во всех районах и городах проведено анкетирования среди населения по определению уровня осведомленности по обязательному социальному медицинскому страхованию, результаты анкетирования позволят оценить проводимую информационно-разъяснительную работу среди жителей Алматинской области.
Жақында Шелек ауылындағы Ы.Алтынсарин атындағы орта мектебінде тіл айлығына орай «Тіл тірегім – соғып тұрған жүрегім» атты іс-шара болып өтті.
Аталған шараны мектептің қазақ тілі қоғамының мүшесі Д.Амирова мен қазақ тілі пәнінің оқытушылары ұйымдастырған болатын. Сонымен бірге, орыс тілі пәнінің мұғалімдері де шараның ойдағыдай өтуіне атсалысып, өз өнерлерін көрсетті. Шара барысында мектеп директоры М.Ахметжанова қазақ тілініің мемлекеттік тіл ретінде болашағы зор екенін, ана тілін құрметтеу кез келген азаматтың борышы мен парызы екенін айтып, шәкірттерге игі тілегін білдірді. Одан әрі шәкірттердің өнерімен жалғасқан игі шара өз мәресіне жетті.
С.ҚАЙЫПБАЕВА,
қазақ тілі пәнінің мұғалімі.
Ата-бабамыз ертеде құнарлы да шұрайлы жердің түйінін іздеп, мал соңында көшіп-қонумен, тау бөктерін сан саналы ата қонысқа айналдыра білген. Киікбай, Үйеңкі, Шолақ, Тауқаратұрық, Ащысай, Тескенсу байырда 10-ауыл деп те аталған екен. Сол кездегі ауыл басшысы Шолақтан шыққан Көшім Тілемісов, болыс Кемеш Танабаев деген азаматтар ел басқарған болатын. «Әркімнің туған жері – өзіне Мысыр шаһары» деген сөздің мәнісі тереңде. Сол айтпақшы, біздің туған өлкеміз Тескенсу да ежелгі өркениеттің өрісі, бабалар бастан кешірген барлық тарихтың куәгері. Егер қара тасқа тіл бітіп, қара жер тебіренер болса, талай дәуірдің күбірі мен күмбіріне құлақ түрер едік. Күн шығып, ай жүзгелі бергі кезеңде біздің ауылда жасаған, өмір сүрген жақсылардың дерегін білер едік.
Кезінде «Балам саған айтамын, келінім сен тыңда» деген үлкендердің астарлы ақыл сөзіне құлақ қоймаппыз. Соның салдарынан қағаз бетіне толық түсіре алмағанымыз өкінішті. Кейбір кезеңдер ғана ерекше есте қалғаны бар. Соның өзін таразыға тартуға, шежіреге түсіруге қанағат тұттық.
90 жылдық тарихында сан түлеген Тескенсу көпшіліктің көз алдында көркейді. Алаш баласы басынан кешірген алмағайып күндердің бәріне куә болды. Ақсүйек ашаршылықты, жазықсыз жала жабылған қуғын-сүргінді, қаһарлы қан майданның барлық ауыртпалығын аталарымыз бен әкелеріміз, әжелеріміз бен шешелеріміз өз иықтарымен көтерді. Түрен салғаннан түте-түте болған тың жерлеріміздің құнары әлі қалпына келген жоқ. Аға буын азаматтарымыз Кеңестік заманның барлық өткелінен өтті, ағыны сан бұрылған күндерде де ел мен жерінің ұлы мұратына адал болды. «Шолақ», «Үйеңкі», «Киікбайдың» жарқын бейнесін сөзбен суреттеп беруге біздің тіліміз жете ме, білмеймін. Балдырғаны білектей, көгорай кілем белдері кімдердің көңілін көктем етіп, кімдердің көкейін теспеген?! Оның әрбір шөбі дәрі, әрбір доланасы, аршасы мен қылшасы, шыршасы мен шетені, тобылғысы, қаңбағы мен ебелегі, шиі мен шілігіне дейін етене жақын, ұшқан құс, жүгірген аң, жорғалаған жәндігіне дейін көзімізге оттай ыстық басылады. Осынау жер үстіндегі жәннатта табиғи ен байлықтың ортасын кешіп, Тескенсудың суы мен нуы, құнарлы топырағын кешіп жүргенімізді өлшеусіз бақыт деп санаймыз.
Ел болып ұйысып, жұрт болып жарасқалы бері талай-талай тауқыметті тағдырды бастан кешкен ауыл 1929 жылы «Төрткөл» артелі болып құрылды. Артель орталығы Тескенсу болған. Артель адамдары жер жыртып, шамаларынша егін егіп тұрақтануға бейімделді. Артель өздерін қосшы-серіктестік деп атады. Алғашқы артельді Әбдіреш Кенжетаев, одан кейін Тоқжігіт Оразалиев басқарды.
Мырзабеков Ыбырайым 1929-1939 жылдары ауылдық кеңесті тізгіндеді. Артель мүшелері өздерінің еңбексүйгіштігімен, істе белсенділігімен көзге түсті. Бірі – мал бақса, екіншісі егін егіп күн көрді. Қыстың қақаған суығында, қарлы боранында, күзгі жауын-шашынында, шілденің аптабында талай қиыншылықтарға төзді. Олар ауыр еңбек пен теңсіздіктің тауқыметін ерте көрді. Оқымаса да жақсы жайылымды жаза баспай танитын, қандай шөп қай жерде өсетінін білетін адамдар еді. Мал басын аман сақтау, төлден шығын шығармау – олардың серті еді.
Одан кейін колхоздастыру дәуірі бас-талды. Колхозшылар темекі өсірумен айналысты. Мал, егін және бар... 1936 жылы Сәтбай Жанысбаев «Төрткөлге» бастық болып келді. Осы Сәтбай Жанысбаев басқарған кезде «Культурный баз» салынды. 5 га жерге жеміс ағаштары отырғызылды. Тас төселіп жол салынды. Сабаншы Ауғанбаев, Сүлеймен Сиқымбаев, Жақсыбай Шолпанбаев, Иса Сүменов, Хасен Сәрсебаев басқарған 1940-1945 жылдары ауылымызға 15 отбасы шешен-ингуштар, 40 отбасы азербайжандар, еврей мен армяндар жер аударып, көшіп келді. Келгендерді ауыл адамдары сыртқа теппеді, қайта бауырына басты. Жақсы араласып, қиын-қыстау күндерді бірге көрді, бір үзім нанды бөліп жеді. Ауыл азаматтары бұл отбасыларға жан-жақты көмек көрсетті. Соғыстан кейін еврей, армяндар өз Отандарына қайтты, ал азербайжандар осы ауылда тұрақтап қалды. Қазір ұрпақтары осы Тескенсуды тұрақтаған. Балалары да осы мектепте білім алуда. Қазақ тілі – олардың екінші ана тілі.
1946 жылы Отан соғысына қатысушы Әшірбек Бадамбаев бастық болды.Ұлы Отан соғысының отты жылдарын көріп, елге аман оралған Ушуров Мұса, Сейсембаев Әлімтай, Әлішеров Сейсембек, Дәулетияров Медерхан, Жайсанов Әбдібай, Жайсанов Маткерім, Көбенқұлов Тілеубек, Суанбеков Төкен, Қиқымбаев Жақай, Сағындықов Әсімжан, Сағындықов Мәсімақын, Иманбаев Қали, Керейбаев Әлімбай, Меркібаев Қожақан, Оңғарбаев Усабай, Еділбаев Жұмаділ, Әміржанов Нұрғазы, Қабылғожаев Нүсіпжан, Қошақаев Игібай, Сауытов Тейп, Шамиев Сауыт, Аққасов Төкен, Сәрсенбиев Қадыр, Кенжебаев Тоқтақын, Смағұлов Молдабек, Кенжетаев Рахымжан, Нақысбеков Нұрғали, Сатқынов Жамал, Бүрлібаев Қасым, т.б. азаматтар уақытпен санаспай, ыстыққа күйіп, суыққа тоңа жүріп, олар өмірінің ұзақ жылдарында осы Тескенсуда бірі – председательдің орынбасары, бірі – ферма меңгерушісі, енді бірі – зоотехник, бірі – педагог, бірі – есепші, бірі – сушы, бірі – бригадир болып әртүрлі қызметтерді атқарып, ауыл экономикасын көтеруге белсене атсалыс-ты. Олардың даңқты жолдары, ерліктері кейінгі ұрпаққа үлгі болып қала бермек!
Ұлы Отан соғысынан кейін «Қызыл Октябрь» деп аталған Киікбай ауылының тұрғындары Еренші, Сабаншы Ауғанбаевтар әулеті, Бұрқатай Бұзықбасов, Оңғарбай, Қиқымбай, Мұқан, Әби, Өжіке, Даңғара, Қожанай Құсайыновтар, Қорабай, Зорхан, Әбілғазы, Әуезайт, Оразқұл Жомартов, Абдрахман, Сайымбөлек, Жамал Сатқыновтар, Шәмиевтер әулеті, Нурденовтер, Абдуллаевтар, Сауытовтар, Ибрагимовтер, Зайыровтар, Азнабакиев-тер, Амурлаевтар т.б. колхозға келіп қосылып, бейбіт өмірдегі өз еңбектерін жалғастырды.
1948-1953 жылдар аралығында колхозды Жұматай Кәшкеев, 1953-1960ж Оспанқұл Елубаев,1960-1962 жылдары Жармұханбет Омаров сияқты азаматтар басқарды. Темекі, қой, егіс өсірумен колхоздың атағы шықты. Колхозда мал шаруашылығын дамыту мәселесі қолға алынған кезде Тастан Тоқбаев та, Жамбол Боқбасаров та тамаша табыстарға жетті. Жылқы өсіріп оның басын аман сақтауда сіңірген зор еңбектері үшін СССР Жоғарғы Советі Президиумының 1948 жылғы 23 шілдедегі Указы бойынша Тастан Тоқбаевқа, Жамбол Боқбасаровқа Социалистік Еңбек Ері атағы берілді. Тескенсу колхозының атағы Ұлы Отан соғысынан кейін, осындай алтын жұлдызды шамшырақтарының арқасында облысымызға үлгі болып көш бастады. Колхоздың нығаюына үлес қосқан шопандар адал еңбектерімен көрінді. Шопан таяғын алып, отар артынан жайылымға шыққан азаматтардың бірі – Қожанай Ақатаев. Өзіне тапсырылған істі абыроймен атқарып шықты. Аға шопан Ақатаев Қожанай ауыл шаруашылығы озаттарының слетіне қатысты. 1948 жылы «Ерлік еңбегі үшін» медалімен, 1953 жылы Қазақ ССР Жоғарғы Советінің мақтау қағазымен, 1958 жылы Ленин орденімен, 1960 жылы Қожанай Ақатаевқа «Қазақ ССР-нің Социалистік мал шаруашылығына еңбек сіңірген шебері» деген атақ берілді.
Әбіт Айдосов, Тұрсын Ашимов, Жұмаш Бураханов колхоз кезінде ауылдық кеңестің председательдері болды. Колхоз 1962 жылы 10 сәуірде «Тескенсу» совхозы болып қайта құрылды. Негізгі бағыт-темекі өсіру болды. Совхоз директоры Савин Серафим Алексеевич еді. Ленин орденді озаттар есімі таныла бастады. Олар – механизатор Исраил Ашимов, бригадир – Игібай Қалдыбаев, сушы – Үсен Рузиевтер болды. Әлімтай Оразбаев, Тоққожа Ерғазиев, Жылқыбек Қылышбеков «Еңбек Қызыл Ту» ордендерін алды. Иә, ауыл тізгінін әр уақытта әр түрлі азаматтар ұстады. Ел мен жердің өсіп-өркендеп, бүгінгі дәрежеге жетуіне олар да өз үлестерін қосты. Мәселен С.Савиннен кейін 1970-1976 жылдары совхозды Қойгелді Олжаболатов басқарса, 1976-1981 жылдары совхоз директоры Нестай Ұзақов болды. 1981-1992 жылға дейін совхоз директоры болып Салимов Еркін жұмыс атқарды. 1992-1994 жылдары Тескенсу совхозы «Тескенсу ауыл шаруа-шылық – өндірістік кооперативі» болып құрылып, оның төрағалығына Болат Қыдырбаев тағайындалды. 1994-1999 жылдары Ахметов Алтынбек, 1999-2001 жыл аралығында осы кооперативті Қанаев Нұрлан басқарды. Барлығы өз мүмкіндігі мен уақыт ағымына сай жұмыс істеді. Совхоз болып тұрған кезде Қиқымбаев Жақай, Аққасов Төкен, Кегенбаев Ахметжан, Жамалов Нұрлан, Жұмабек Әбдірәсілов, Омар Қалдыбаев, Еркін Сейсембаев, Орынтай Бизақов, Аманбек Оспанов сияқты азаматтар ауылдық кеңестің төрағалары болды. Ауылдағы темекі өсірушілер, товарлы сүт фермасындағы сауыншылар, малшылар, құрылысшылар, механизаторлар, білім және бала тәрбиесі, денсаулық сақтау саласындағы азаматтар мен азаматшалардың еңбектері де ұшан-теңіз.
Осы жылдардағы темекі бригадасын басқарған Мусаев Сүлеймен, Камилов Латифша, Рамазанов Аңсар, Керейбаев Әлімбай, Әлішеров Сейсенбек, Қабылғожаев Нүсіпжан, Қылышбеков Жылқыбек, Нәдірбеков Тұрлыжан, Әбдіғайыпов Ташмұхамбет, Құралбаев Әлімбек, Байғапалов Мырзахмет, Рамазанов Машрұқ, Құралбаев Дәуітбек, Иманбаева Зейнеп, Теңізбаева Әшірхан, Оразбаев Мұрат, Ташилов Рыскелді, Смағұлов Айдын, Әбдібатыров Тұрсын, Кенжетаев Рақымжан, темекі өсірушілер – Жексенбаева Кербез, Сегізбаева Күлжамал, Құралбаева Райхан, Смайылова Күлсімхан, Нұрғалиева Қантай, Қарабалаева Сара, Оспанбаева Құмшекер, Бәйітбекова Жұмахан, Рашева Жұмағыз, Кенжетаева Зықан, Сағындықова Несіпжан, Көбенқұлова Ділдә, Көбенқұлова Жамбы, Сағындықова Нәсілхан, Абирова Нестай, Майлыбаева Мыңғой, Нәдірбекова Кенен, Сәрсебаева Хадиша, Оршыбекова Қаншай, Дүйсебаева Алтынқыз, Бердібаева Жақан, Қошақаева Ақжолтай, Азизова Ханым, Мұқанова Айман, Қошақаева Тұрсынхан, Назарбекова Айжан, Байжұманова Ғалия, Әлішева Күләйшә, Оразбаева Күлімхан, Бейсекова Күлсімхан, Жусанбаева Күлән, Өмірзақова Әуен, Нұрғалиева Қантай, Үсенова Тыныштық, Ерсариева Әйімбүбі, Жамалова Жамалхан, Рамазанова Майзар, Адилова Алмас, Еділбаева Латифа, Қожамбердиева Әсия, Мырзабекова Жамыхан, Төкенова Нұрбүбі, Мақсұтова Садат, Медетбекова Күлиза, Ердосова Күләш т.б. 1 тоннаға дейін темекі жапырағын жинап, көрсеткіштерге жетті.
Ауылымыздан қолына қалам алып кітап жазған жазушыларда шыққанын айта кету керек. Мақан Жұбанышұлы және Нұрғанат Көбенқұлов есімдері ауылдың байырғы тұрғындарына жақсы таныс. Жазушы Мақан Жұбанышұлының «Орлы гибнут выщине», «К Днепру» және «Средь бела дня» кітаптары жарыққа шықты. «Средь бела дня» кітабы өзі туып өскен ауылы жайлы жазылған.
1975 жылы салынған Жамбыл атындағы орта мектебі аса тарихы бар үлкен білім ошағы . Өзіне тән ерекшелігі, өзіндік тарихы бар бұл мектептің іргетасы сонау 1936 жылы қаланыпты. Мектептің байырғы ұстаздары: Омар Жыланкөзов, Медерхан Дәулетияров, Оразбақ Айдарбеков, Күләш Молдабергенова, Жақан Арапова, Нұрману Айдапкелова, Дауыталы Құралбаев, Шәймерден Оразқұлов, Ғани Сүлейменов, Жамила Үмбеталиева, Ешкен Әбдіғайыпов, Зейнолла Мылтықбаев, Тұрсынқыз Заманбекова, Пітан Атагелдиева, Мәрия Арынова, Оразбекова Айымбала, Рақымғали Ибрайымов, Құдайберген Исаев, Молдабек Смағұлов, Сейілжан Өстенова, Рашила Сүлейменова, Күләйхан Тойғанбекова т.б. Осы ұстаздар ұстаздардың ұстазы атанып, мектепті алдыңғы қатарлы білім ошағы етіп, бүкіл ғұмырын ұрпақ тәрбиесіне арнады.
Ауылдан түлеп ұшқан азамат Ыбырайымов Рақымғали – Шелек аудандық оқу бөлімін басқарды, ауданның Құрметті азаматы атағын да алған.
Жамбыл атындағы орта мектебі 83 жылдық тарихы бар үлкен білім ошағы. Өзіне тән ерекшелігі өзіндік тарихы бар, бұл мектептің іргетасы сонау 1936 жылы қаланған болатын.
Егеменді ел атанып, Тәуелсіздік заманы басталғанда әркім өз еншісіне ие болды. Ауылдық округті бұл күнде Доғалов Бауыржан Бешенұлы басқарады. Ауылдық округ үш елді-мекеннен тұрады. Ондағы халық саны 7 206 адам. Тиесілі жер 10902 гектар, оның 3966 гектары шаруа қожалықтарына үлестірілген.
Лайым, алдағы уақытта да Тескенсуды мекен еткен қазақ, ұйғыр, орыс, түрік басқа да ұлыстар арасында ынтымақ, татулық берік орнап, Тәуелсіздік Туы желбірей береді деп сенеміз.
Ешмұхамбет ӘБДІҒАЙЫПОВ,
Тескенсу ауылының ақсақалы,
зейнеткер.
Тескенсу жайлы тебіреніс
Ебінің желі екпінді еді, ерке еді,
Толқынмен ойнап, бұлтты қуып серпеді.
Түртіп қалсаң төсінен аққан мың бұлақ,
Көксарай шалғын Тескенсу жердің көркі еді.
Сарыда шіркін алма, өрігі самсаған,
Тіл үйірген алмасына тамсанам.
Осы ма екен Асанқайғы аңсаған,
Жұмақтан әсте аумайды, жасыл сай-салам.
Егінге жайлы, малға да жайлы, шұрайлы,
Рақымды Алла мерейі түскен сыңайлы.
Ерен еңбек, ынтымақ, бірлік мекені,
Алаштың ұлы,тұрғынын елдің құрайды.
Ебінің желі терек пен талын тербеген,
Қия шыңдар құлашын кеңге сермеген.
Бөктерінде бүлдірген, жеміс-жидектер,
Қарағай, қайың өршелене өрге өрлеген.
Егін салып, мал бағып, темекі өсірген,
Қарызыңды былқ етпей бастан кешірген.
Танып қой бауырым, Тескенсу деген осы жер,
Бөксесін төсеп бөктерге, аяғын айға көсілген.
Көрші ауылдар да осы ауылдан енші алған,
Жерін де берген, малын да берген, ен салған.
«Жомарттың қолы жұтамас» деген сөз бар ғой,
Ырызғысы ортайған емес, инша Алла.
Ақпанда келсең есіңде қалар ызғары,
Ақ боран ұлып, шыға алмайсың тысқары.
Айнамкөздер де, ботакөздер де осында,
Еркелігі мен қинайды-ау сұлу қыздары.
Тескенсуым 90 жастың төрінде,
Шарықтайды шаттық әні көгіңде.
Мерейтойың құтты болсын, ағайын,
Алға ауылым, жалтақтама, шегінбе!
Сман Қылышбай,
Тескенсу түлегі
Кітап – рухани әлемінің мөлдір бастауы екеніне дау айтатын жан баласы бола қоймас. Бүгінгі күні ғылыми-техникалық прогресс, электронды ақпарат құралдары, ақпараттың басқа да көздері қаншама көбейгенімен, оны кітаппен ешқашан ауыстыруға болмайды.
Аудандық кітапхана 1934 жылдың 1-қаңтарында шаңырақ көтерген. Алғаш ашылғандағы кітап қоры 2126 дана еді. 1936 жылы кітап саны 6426 данаға жеткен. Аудандық кітапхана 1936 жылы сол кезеңдегі халықтың «Көзі мен құлағына» айналған. 25 әртүрлі мерзімді газет-журналдарға жазылған. Кітапхананың тұңғыш меңгерушісі – Литвякова Елизавета Васильевна.
Бүгінде 85 жылдық тарихы бар аудандық кітапхананың кітап қоры – 52885 данаға жетті, оның ішінде қазақ тілінде – 19499 дана.
Кітап өміріміздің ажырамас серігі. Ол ортақ мұра, халық қазынасы, мәдениет пен руханияттың алтын қоры. Соны қастерлеп ұстап, оқырманға жеткізуші – кітапханашылар. Бәз біреуге бұл іс оңай, қарапайым болып көрінетін шығар. Олай емес, оқырман ойынан шығу керек. Әдебиет, тарихи құжаттық материалдарды іріктеу білім мен біліктілікті талап етеді. Аудандық кітапхана ұжымында қарапайымдылық пен біліктілікті серік етіп, ел алғысын арқалаған еңбек ардагерлері аз болған жоқ. Атап айтсақ: Ибраева Күләш Назарқызы, Аюбаева Яна Ысқаққызы, Шәріпбаева Шолпан Темірқызы, Хамиева Рымжан, Андреева Марина Аркадьевна, Қағазбаева Сәуле Кеңесбекқызы, Бекмағанбетова Сания, Финашутина Валентина Семеновна, Полежаева Нина Ивановна, Тетера Розалия Станиславовна, Ожерельева Людмила Ивановна, Бейсенқұлова Роза Базылбекқызы, Бондарева Тамара Ивановна, Десятова Наталья Алексеевна. Тізе берсең таусылмас еңбектерімен ел мақтанышына бөленген кітапханашылар жұмыс істегенін біз бүгін үлкен мақтанышпен айта аламыз. Олардың бүгінгі ізбасарлары Азизова Сания Ахметқызы, Жандосова Гүлнәр Жұмашқызы кітапхана директоры, Бөгенебаева Бүбүайша Намазқызы, Свининникова Галина Романовна, Саурықова Гүлия Сағатбекқызы, Талипова Ләззат Қанатқызы оқырман алғысын арқалап жүр.
Өмірде өз жүрек қалауымен таңдаған мамандығын өмір бойы сүйіп өтетін жандар болады, соның бірі - Аюбаева Яна Искаковна. Ол Есік қаласында туып, өскен. 1936 жылы А.Мәлкеев атындағы мектеп-интернатты бітірген соң Алматы қаласындағы қыздар педагогикалық институтының кітапхана факультетін оқып бітірді. 40 жылдан астам өмірін кітапхана саласына арнап, көптеген шәкірт тәрбиеледі. Яна Искаковнаны әріптестері де, кітапхана оқырмандары да жақсы көретін. Кез-келген қиындыққа төтеп бере алатын және де қасиетті қазыналарымызды көзінің қарашығындай сақтап, насихаттап жүрді. Қиын-қыстау кездері (1990-1998 жж) кітапхана ғимараты болмай Яна Искаковна кітап қорын үйде сақтап, «Еңбекшіқазақ» газетінің бұрынғы ғимаратынан Ахметжанов Хайролла Қасымұлы бір бөлме бөліп беріп, кітапхана сол жерге орналасқан болатын. Өмір жолында кездескен қиындықтарға мойымай, Яна апайымыз адал еңбек етті.
Яна апайымыз ары таза, адал, инабатты, сыпайы, парасатты, байсалды еңбекқор жан еді...
Өз тілшіміз.
***
Редакциядан қосымша. Өткен ғасырдың сонау тоқсаныншы жылдары Кеңес одағы ыдырап, өтпелі деген кезеңнен Тәуелсіздікке кірген кездері еліміз қиындықтарды бастан кешіп жатты. Рубль аймағынан шығып, өз валютамыз – теңгенің өмірге келмеген кезінде бюджет салаларының қызметкерлері жалақысыз отырған кезеңде кітапханалар, тіпті мәдениет ошақтары түгелдей қажет болмай қалғандай күн кешкен еді. Дәл сол кезеңде Яна Ысқаққызы басқарып отырған кітапхана ғимараты жекешелендіру деген науқан «желімен» «ұшып» кеткенде бірнеше мыңдаған кітаптар «баспанасыз» қалғанда сол бағалы рухани құндылықты өмірлік жолдасы Қадыр ағаймен өз тұрағындағы «времянка» деп атап жүрген үйге кіргізіп алған еді. Күндердің күнінде, қазіргі базарға айналып кеткен екі қабатты баспасөз ғимаратына Яна Ысқаққызы келіп редакция орналасқан екінші этажынан кітапханаға бір бөлме сұрады. Қуана-қуана бөлме ғана емес үлкен залды (бұл ғимаратта кезінде аудандық партия комитеті орналасқан болатын) босатып бердік. Кейіннен Абылайхан атындағы мектепке орын жетпей жатқанда редакция да, райсобес, районо деп орысшалап қойған бөлімдер түгел босатып берді ғимаратты мектепке.
Ал Яна апай Аюбаева кітапхана жұмысын ғана емес, жастарды тәрбиелеу ісімен де айналысты сол кезде.
Кітап қоры да Абылайхан атындағы мектеп ұстаздары мен оқушыларына қызмет етуде. Өткен күннен қалған белгі марқұм Яна Ысқаққызы сақтап қалған рухани байлық – кітаптар.
Хайролла Ахметжанов.
«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласының «Туған жер» атты жобасы аясында Тескенсу ауылының 90 жылдық мерейтойына орай футболдан аудандық турнир өткізілді.
Жарысқа 8 команда қатысып, ойын тартысқа толы болды. Нәтижесінде, жеңімпаз командалар анықталып, І-орынды Ашысай командасы, ІІ-орынды Тескенсу командасы, ІІІ-орынды Қазақстан командасы иеленді. Командалар кубок, диплом, сертификат және бағалы сыйлықтармен марапатталды. Іс-шараның мақсаты – аудан жастарын саламатты өмір-салтын ұстануға шақыру. Жастар арасында достық қарым-қатынас орната отырып, белсенділіктерін арттыру.
Жәнібек Болғамбай,
Тескенсу ауылдық округінің жастар ісі жөніндегі
әдіскер-нұсқаушысы.
Еліміздегі үздіксіз білім беруді дамытуда ата-ананың педагогикалық мәдениеттілігін арттыру өте маңызды. Баланы оқыту мен тәрбиелеуде ата-ананы мектептің қоғамдық, салауаттылық, руханилық, тәрбиелік үрдісіне тарту, мектеппен байланысын дамыту – мектеп ұжымының күн тәртібіндегі негізгі мәселесі. Осы орайда елімізде қыркүйек айында «Отбасы – бақыт мекені» айлығы өте орынды ұйымдастырылып келеді. Т.Кенжебаев атындағы орта мектептің мектепалды даярлық тобынан бастап, 1-11 сынып оқушыларының ата-аналарымен «Ұстаз – мектептің жүрегі, ата-ана – мектептің тірегі, ал бала – оның жайқалған бәйтерегі» атты ауқымды байқау-шара өткізілді.
«Ата-ананың өз өнері» кезеңінде әр отбасы бірін-бірі қайталамай, көрермендерді өз өнерлерімен таңғалдырды. Мектепалды даярлық тобының ата-аналары қағаздан жасалған қолөнер бұйымдарымен көрерменнің көз жауын алса, 1«А» сынып ата-аналарының 100 пайызы белсене қатысып, «Қара жорға» биін мың бұрала биледі. Сынып жетекші Алия Ашимова ата-аналар мен балаларды қатыстыра отырып, ертегілерді сахналады. 4 «А» сынып оқушысы Бекнұр Тұрсынбай әжесімен бірге «Ана туралы жырды» орындап, қошеметке бөленді. Қатысушылар бұл шарада халқымыздың салт-дәстүрін де назардан тыс қалдырмады. 5 «А» сыныбының аналары қыз баланың құлағын тесіп, сырға салу дәстүрін жаңғыртты. Қазіргі таңда жасыратыны жоқ отбасындағы әкелердің бала тәрбиесіне уақыт бөле бермейтіні шындық. Бірақ байқаудың өн бойында мектебіміздің әкелері белсенділік танытты. Бірі би билесе, енді бірі қоңыр даусымен ән салып, баршаға жақсы көңіл-күй сыйлады. Осындай тәлімді шараны ұйымдастырған мектеп ұжымына ата-аналар мен көрермендер алғыс айтып, ризашылықтарын білдірді. Барша белсене қатысқан ата-аналар арнайы сыйлықтар мен Алғыс хаттармен марапатталды.
Г.Абдилдаева,
Т.Кенжебаев атындағы орта
мектептің педагог-психологі.
****
Қоғамдағы отбасылық құндылық-тарды насихаттау мақсатында Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың жарлығымен елімізде 14-қырқүйек «Отбасы күні» болып жарияланған болатын.
Отбасы күніне орай Д.Қонаев атындағы орта мектептің директоры Р.Ахметованың қолдауы-мен, тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары Н.Сейдаметова, Р.Дурсунова, бастауыш сынып және дене шынықтыру пәнінің мұғалімдері бірлесе «Отбасы – бақыт мекені» атты жанұялық-спорттық сайыс ұйымдастырды. Арқан тарту, қаппен секіру сияқты отбасылық бірлікті талап ететін турларда барлық жанұялар намыстарына тырысты. Қызықты да тартысты өткен сайыста жеңімпаздар анықталып, мақтау қағаздарымен мараптталды.
Бұлбұл Жікпелова,
бастауыш сынып мұғалімі.
Маңызы бар мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуын қадағалап, халықтың мұң-мұқтажы мен түйінді мәселелерін шешуде жетекші рөл атқаратын «Nur Otan» партиясы бүгінде тұрғындардың ризашылығына бөленуде. Сондықтан болар 1 млн-нан аса мүшесі бар жетекші партия өзінің партиялық жобалары аясында көпшіліктің жүрегіне жол табуда. Жобаларды тиянақты атқарып, партияның дамуына үлес қосқан үздіктер де назардан тыс қалған емес.
Осы орайда, жыл сайынғы дәстүр бойынша «Үздік бастауыш партия ұйымы» байқауы ұйымдастырылды Түрген округіне қарасты Түрген бастауыш партия ұйымының мәжіліс залында.
Жиынды жүргізген партия филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қуат Байғоджаев келешектегі жаңалықтармен бөлісті:
– Партиямыз да заман ағымына қарай дамып, атқа-ратын жұмысымыз күрделеніп келеді. Осы жылдың қазан айын-да концепсия бекітілгеннен кейін, партияда үлкен өзгерістер болады. Партия қатарына кіру-ге ниеттенген азаматтарды партиялық талаптар бойынша қабылдайтын болады. Сол секілді, партия мүшелерінің атқарған жұмыстары, жеткен жетістіктері мен кемшіліктері жеке кабинетінде жазылып тұрады – дей келе әділ-қазы алқасымен таныстырды.
Байқауға ауданымыздағы 26 бастауыш партия ұйымдарының барлығы қатысып, партиялық жобалар аясында іске асырыл-ған жұмыстарына есеп берді.
Барлығы тыңғылықты дайындықпен келген бастауыш ұйымдардың арасынан үздікті анықтау әділ-қазыларға оңайға соқпады. Нәтижесінде, ІІ санат бойынша (100-500 мүшесі бар БПҰ) Қаракемер БПҰ үздік деп танылып, І орынды иеленді. ІІ орын Ташкенсаз БПҰ-на, ІІІ орын Түрген БПҰ-на бұйырды.
І санатта (500-ден жоғары мүшесі бар БПҰ) 9 айдың нәтижесі бойынша ауқымды жұмыс атқарған Шелек БПҰ І орынға жайғасты. Рахат БПҰ ІІ орынды еншілеп, Қаратұрық БПҰ үздік үштікті қорытындылады. Жеңімпаздарға Алғыс хаттар мен сыйлықтар табысталды
Екі санат бойынша жүзден жүйрік шығып, тыңғылықты еңбе-гін көрсете білген Шелек және Қаракемер БПҰ-дары облыстық байқауда ауданымыздың намысын қорғайтын болады.
Б.Рахимов,
аудандық партия филиалы-ның консультанты.
30 сентября 1919 года Военно-революционным комитетом по управлению Казахским краем было принято постановление о создании отдела юстиции. В 1946-1949 годах осуществлена реорганизация органов исполнительной власти Казахской ССР, в результате которой было создано 21 союзно-республиканское министерство. В их числе и Министерство юстиции Казахской ССР.
В настоящее время День юстиции Республики Казахстан, согласно Указу Президента РК, отмечается ежегодно 30 сентября. Первым нормативно-правовым актом, определяющим правовой статус и основу деятельности органов юстиции является Закон РК от 18 марта 2002 года «Об органах юстиции». Сейчас органы юстиции, Республики Казахстан являются органами исполнительной власти, осуществляющими правовое обеспечение деятельности государства, поддерживающими режим законности в работе государственных органов, организаций, должностных лиц, обеспечивающими защиту прав и законных интересов граждан.
С начала образования Республики Казахстан органы юстиции участвуют в формировании национального законодательства, направленного на обеспечение верховенства прав и свобод человека и гражданина, суверенитета Республики Казахстан. Также они ведут законопроектные работы, анализ, совершенствование, систематизацию законодательства, юридическую экспертизу проектов нормативных правовых актов. Осуществляется государственная регистрация юридических лиц, прав на недвижимое имущество, залогов отдельных видов движимого имущества, нормативных правовых актов всех уровней. Особое внимание в деятельности органов юстиции уделяется государственной регистрации нормативно-правовых актов, ведь повышение качества нормотворчества важно для всех участников общественных правоотношений, так как данные акты затрагивают права, свободы и законные интересы граждан. Осуществляется государственный учет и контроль актов гражданского состояния, организация правовой помощи и оказания юридических услуг, обеспечение правовой пропаганды. Также ведется работа по осуществлению судебно-экспертной деятельности, государственной политики в области защиты прав интеллектуальной собственности, в регулировании деятельности в сфере исполнения исполнительных документов и многого другого.
Вместе со всемирным развитием предоставления электронных государственных услуг идет и развитие данного направления в работе органов юстиции. На сегодняшний день у граждан появилась возможность просмотра нормативно-правовых актов через интернет, а также получение государственных услуг, начиная со справок в сфере регистрации юридических лиц и недвижимого имущества и заканчивая подачей заявления на регистрацию и расторжение брака, получением дубликата свидетельства о регистрации юридического лица.
В конце я хотел бы поздравить работников юстиции всех уровней, на которых ложится решение вышеперечисленных задач на благо нашего государства и гражданского благополучия, с предстоящим профессиональным праздником и пожелать им, чтобы и в дальнейшем опыт, знания, осознанное чувство ответственности помогали достигнуть профессиональных успехов!
Талгат ЖУГЕРБАЕВ,
и.о. руководителя районного управления юстиции, член Союза
юристов Казахстана.
Имя члена союза художников РК, председателя союза дизайнеров Алматинской области, основателя салона «ART-STAR» Курмангазы КАДЫРОВА хорошо известно и в республике, и за рубежом. Работы мастера представляли современное казахское искусство на выставках в Турции, Арабских эмиратах, на международных выставках в Астане и Алматы. Его картины из природных материалов несомненно являются новым словом в изобразительном искусстве. Это синтез живописи и народного прикладного искусства, где вместо холста кожа, на которой графика и инкрустации из кости и чеканки несут в себе символическое представление о культуре, традициях и истории Великой степи. Не менее необычны и скульптуры-образы, к примеру, «Құда мың жылдық» (Сват на тысячу лет), воплощающие такие черты национального характера казахов как гостепримство, постоянство в дружбе, добросердечие широту и поэтичность народной души. В произведениях Курмангазы Кайрулаулы материальная и духовная индивидуальность казахского народа переданы в контексте технотронной эры. Взгляд ее современника утверждает непреходящее значение прошлого, без которого нет будущего... Творческий взгляд на события истории занимает ведущее место в многожанровом творчестве оригинального художника из г.Есика. Его «традионные» живописные полотна представляют воспоминания о детстве в маленьком тихом ауле, неброскую, тонкую красоту степной природы, героику народного эпоса.
В 2019 году Курмангазы Кайрулаулы отметил 60-летие. В свой юбилейный год он сделал землякам щедрый подарок: 26 сентября в краеведческо-археологическом музее имени М.Тынышпаева в г.Есике открылась его авторская выставка, на которой представлены наиболее значительные картины и скульптуры. Коллектив музея во главе с Наримой Тойжановой приложил немало усилий, чтобы произведения художника органично смотрелись на фоне экспонатов древних цивилизаций Казахстана, представленных в залах музея. Поздравить Курмангазы Кайрулаулы пришли директор музея-заповедника на курганах «Есік» Таскын Тойбаев и директор музея творчества Даркембая Шокпарова в с.Акши Даулет Шокпаров, главный специалист районного отдела внутренней политики Думан Бейсенханулы. Сын великого шебера Даркембая-ага, хранящий его наследие, Даулет Шокпаров, выразив признательность Курмангазы Кайрулаулы за его весомый вклад в казахскую культуру, вручил ему благодарственное письмо и камчу как знак власти над стихией искусства. Вместе с коллегами – Наримой Тойжановой и Таскыном Тойбаевым он надел на виновника торжества почетный шапан, выполненный в современном арт-стиле. Первыми посетителями выставки стали учащиеся и преподаватели Есикского гуманитарно-экономического колледжа, сотрудники районной библиотеки, приглашенные на презентацию. В роли гида выступил сам Курмангазы Кадыров, который знакомил их с содержанием представленных работ. Выставка рассчитана на 20 дней, и любой желающий может осмотреть картины и скульптуры Курмангазы Кайрулаулы, в которых запечатлена мысль о многовековом духовном богатстве искусства и истории казахского народа.
И.ВИКТОРОВ.
Ввиду вышеизложенного хочу отметить, что сегодня результаты исследований международных экспертов по реализации антикоррупционной политики в Республике Казахстан является одним из важных направлений Агентства. Поскольку по итогам исследований выводится общая оценка по противодействию коррупции в разрезе регионов и выявляются сферы, которые до сих пор являются самыми коррупционными.
В данном направлении, Общественным фондом «Транспаренси Казахстан» (TransparencyInternationalKazakhstan) с целью определения наиболее подверженных коррупциигосударственных и общественных институтов, а также должностей и регионов с высоким восприятием коррупции проведен мониторинг состояния коррупции в Республике Казахстан.
Объектом исследования выступилиподведомственные структуры государственных органов, предоставляющие услуги населению и предпринимателям; обращения, поступившие на блог-платформы первых руководителей центральных государственных и местных исполнительных органов, предоставляющих услуги населению.
В результате исследования были определены ТОП-5 коррупционных поводов, в которую вошли:
Лечение/прием у специалиста (13,3%);
Устройство на работу (8,6%);
Получение/оформление земельного участка (7,2%);
Устройство ребенка в детсад/ внесение в электронную очередь (6,5%);
Нарушение правил дорожного движения (5,3%)
По мнению предпринимателей, ТОП-5 коррупционных поводов являются:
Оформление документов/ускорение (6,0%);
Проверка пожарной безопасности, разрешение (6,0%);
Оформление земли под строительство (5,4%);
Получение земли (4,8%);
Таможенный досмотр на границе, ввоз товара (4,2%); тендер (4,2%); снижение размера штрафа (4,2%)
Согласно исследованию, в Алматинской области высокие коррупционные риски до сих пор сохраняются в Управлении земельных отношений (коррупционная пораженность составила 26,4%) – поводом выступает получение /оформление земельного участка, где средний размер взятки составил 67.тыс.тенге.
Также высокие коррупционные риски имеются в государственных детских садахАлматинской области(коррупционная пораженность составила 15,4%) – поводом выступает устройство ребенка в детсад, внесение в электронную очередь, средний размер взятки составляет 35.тыс.тенге.
Деятельность органов полиции по вопросам нарушения правил дорожного движения; закрытия/неоформления штрафа также включены в коррупционную зону, в Алматинской области коррупционная пораженность в данном направлении составила 11,8%.
Кроме того, Алматинская область вошла в наихудшие результаты по вопросам поступления в вуз/получения образовательного гранта; закрытия сессии, коррупционная пораженность в данном направлении составила – 7,8%, средний размер денежного вознаграждения – 67 тыс.тенге.
В рамках данного исследования, экспертами Транспаренси Казахстан отдельно были опрошены предприниматели.
Так, по результатам исследования работа Департамента государственных доходов Алматинской области (налоговая служба) по вопросам погашения налога; снижения размера штрафа; сдачи налоговой отчетности, а также деятельность таможенной службы Алматинской области по вопросам таможенного досмотра на границе при ввозе товара, была определена самой коррупционной, региональная коррупционная пораженность по налоговой службе составила – 27,3%, по таможенной службе – 19%. В свою очередь, средний размер денежного вознаграждения по налоговой сфере составил 108 тыс.тенге, а по таможенной сфере 74 тыс.тенге.
Согласно общим выводам Транспаренси Казахстан, в число самых неблагоприятных регионов по результатам анализарегиональной коррупционной пораженностипо всем сферам вошла Алматинская область.
Это в свою очередь, свидетельствует о недостаточней работе со стороны государственных органов Алматинской области, а также нежелании первых руководителей государственных органов и акимов предпринимать меры по недопущения возникновения коррупции, а также выявлении коррупционных рисков.
Жумабаев Жандос Сагындыкович
Первый заместитель Руководителя Департамента Агентства Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба) по Алматинской области