Үлкенді сыйлау, оларға құрмет көрсету – ата-бабадан келе жатқан салтымыз. Қарттарымызды ардақтауға ерекше көңіл бөлген қазақ халқы олардың өмірлік тәжірибелерінен үлгі-өнеге алып, ақыл кеңесіне құлақ асып отырған. Бүгінгі таңда да барлық қоғамдық жұмыстар көнекөздерімізбен ақылдаса отырып жасалады. Осындай асыл қазыналарымыздың қазір қарасы сиреп барады. Ақиық ақын Мұқағали жарлағандай, бірі келместің кемесіне мініп, енді бірі кеме күтіп жағада тұр. Аз болса да, бейнетінің зейнетін көрер шағында еліміздің дамуы жолында аянбай тер төгіп, ұрпақ тәрбиесіне, ұлт тәрбиесіне ерекше көңіл бөліп жүрген қарттарымыз бар арамызда. Солардың бірі Есік қаласының тұрғыны Әпсемет Мырқасымов. Сексеннің сеңгіріне таяған ақсақалымызбен халықаралық қарттар мерекесі қарсаңында кездесіп, тілдесіп қайтқан болатынбыз.
– Әпсемет ата, өнегелі өміріңізден сыр шертіп өтсеңіз.
– Мен 1942 жылы қазіргі Қызылжар (Көктөбе-2) ауылында дүниеге келдім. Біздің балалық шағымыз соғыстан кейінгі жылдары өтті. Өте қиын кезең болатын. Әкем менің бір айлығымда әскер қатарына алынып, майданға аттанады. Соғыста Волоколамскіде қайтыс болады. Бала күнімізден үй шаруасымен айналысып, анамызға қолғабыс ететінбіз. 11 жасымда Алатаудың етегінен шөп шауып, есекке артып, таситынбыз. Үйдегі малды жайғау біздің мойнымызда болатын.
Институтқа түсіп, оқуымды тәмам-дағаннан кейін Шымкентте бір жыл жұмыс істедім. 1968 жылы Төле би ауылындағы Құрылыс-монтаж конструкцияларының комбинатына (КСМК-3) жұмысқа орналасып, 18 жыл еңбек еттім. 1986 жылы Қаракемер кірпіш зауытына директор қызметіне тағайындалып, Кеңес үкіметі тарқағанша сол жерде болдым.
– Сіздің 3 қыздың асқар тау әкесі екендігіңіз бізге мәлім. Қазақ халқы ертеден қыз тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген ғой ...
– Әрине, бала сүю – әрбір адам үшін баға жетпес бақыт, таусылмас қуаныш. Тек сол баланың тәлімі мен тәрбиесі, адамгершілігі мен адалдығы ғана қуанышыңды еселей түседі. «Тәрбие» сөзі араб тілінен аударғанда, «көктеу, өсіру, жетілдіру» деген мағынаны білдіреді. Яғни, сәбидің болашағы алған тәрбиесіне тікелей қатысты болары анық. Сондықтан, дана қазақ тәрбиені тал бесіктен бастаған. Әсіресе, қызға қырық үйден тыйым салған ата-бабамыз қыз баланы қонақ санаған. Жатжұрттық баланың тәрбиесіне қатты көңіл бөліп, ерекше назар аударған. Бұл туралы Жүсіп Баласағұн ХІ ғасырда былай деген:
Тәрбиесіз бала білім ұғар ма,
Олай болса, уысыңнан шығарма.
Ұл мен қызын шолжаңдатса бетімен,
Тартар күйік, ет кескендей етінен.
Қыз әуелде ана бауырында, отбасы тәрбиесінде болады. «Шешеге қарап, қыз өсер» дегендей, біздің отбасымызда да үш қыздың тәлім-тәрбиесімен анасы айналысты. Мен де бабалар жолын ұстанып, үш қызыма әдептілік, ибалық-инабаттылық сипаттарын үйретіп, білімді, тәрбиелі болуға баулыдым. Қазір Аллаға шүкір, оқуларын тәмамдап, тұрмысқа шығып, өздері бір шаңырақтың ұйытқысына айналып, ұл-қыз тәрбиелеп отырған жайлары бар.
– Бүгінгі жастардың ұстанатын бала тәрбиесіне көңіліңіз тола ма?
– Шынымды айтсам, қазіргі күнгі тәрбиеге мүлдем қарсымын. Әрине, көпке топырақ шашуға болмайды, бірақ, бүгінгінің жас аналары балаларды смартфонның көмегімен тәрбиелеуде. Олар өз балаларының емес, бүтін бір ұрпақ тәрбиесімен айналысып отырғандығын сезінбейтін секілді. Телефондардың бала денсаулығына зиян екендігін мен секілді қарттар емес, әлем ғалымдары айтып дабыл қағуда. Алайда, нәтиже шамалы. Мен балаларымызды заман көшінен қалдырып, жаңа технологияларды меңгермесін деген ой тастаудан аулақпын. Әр нәрсе өз орнымен, өз уақытымен болуы керек. Қазір қай үйге барсаң да құндақтағы баланың өзі телефонға үңіліп, неше түрлі дүниелерді қарап отырады. Бұл – аналардың үй шаруаларын тындыру үшін ойлап тапқан айласы болса керек.
Біздің бала күнімізде сәбилерге бесік жыры айтылып, ес білген балаларға әжелері ертегі, аталары тағылымды аңыз-әңгімелер айтып беретін. Бүгінде ертегі айтатын әжелеріміз азайып кеткен.
– Оныңыз рас, бүгінде ертегі тыңдап өскен бала көрмейміз. Ал ақыл айтар ақылгөй қарияларымыз бар ма?
– Қай заманда болмасын, артынан ергендерге жөн сілтеп, тура жолға бастар қарияларымыз болған, болады да. Тек, уақыт өте келе олардың да саны азайып бара жатқан секілді. Тіпті, бата бере алмайтын қарияларды да көзіміз көріп жүр, өкінішке қарай. Қазақтың хас батыры Бауыржан Момышұлы қарттарды төртке бөлген. Отбасы, ошақ қасынан ұзап шыға алмай, түтін аңдып, үй аралап өсек айтатын қарт – шал. Өз әулетін шашау шығармай уысында ұстап, билік жүргізген қартты – қария. Тұтас бір ауылдың жыртығын бүтіндеп отырған қартты – ақсақал. Ал елдің дау-дамайын шешіп, тұла бойына тағылымды тарихты, ізгі қасиеттерді сіңірген қартты – абыз деп атаған. Қазіргі уақытта батыр айтқан қарттардың қатары азайып барады. Ақсақалдарымыз өз ортасында, отбасында ғана ақыл айтып отырады. Кейбірінде, тіпті, мұндай қасиет те жоқ. Оған себеп – асығыс заманда өмір сүріп жатқан бүгінгі қоғам. Бұл олқылықтың орнын толтыру жастарға айтары бар қарияларды оқушылармен, студенттермен жиі кездестіріп, іс-шараларға шақыртудан басталады. Бұл жұмыстармен аудандық ақсақалдар кеңесі айналысып келеді. Десек те, игі істі жандандыру қажет. Қарттарды отбасы, тәрбие құндылықтарын арттыруға тарту керек.
– Бүгінгінің жастары қандай? Көңіліңізден шығады ма?
– Бұл сұрақты екіжақты қарастыруға болады. Бір жағынан, әрине, жастарға дән ризамын. «Ақыл – жастан, асыл – тастан» деген сөз бекер айтылмаса керек. Бүгінгінің жастары білімге құштар. Бәсекелестік дамыған заманда білімді мамандарға еліміз мұқтаж. Сондықтан бұл бағытта көшіміз ілгері келеді. Дей тұрғанмен, білімнің, күйбең тіршіліктің қамымен жүрген жастарымыз ұлттық, рухани құныдылықтардан алыстап бара жатқан секілді. Ақпараттық технологияны меңгеру үшін алдымен тіл білу керектігіне таласым жоқ. Бірақ, өзіміздің ана тіліміз, баба тіліміздің күйі не болмақ? Осыны қазіргі қоғам ұғынса деймін. Себебі, қазақ тілі – қазақтан басқа ешкімге қажет емес. Сондай-ақ, салт-дәстүріміз бен әдет-ғұрпымыз да жастарымыздан алыстап барады. Бір ғана мысал, жаңа туылған нәрестелеріміздің басым бөлігі бесікке бөленбейді. Бесік – біздің тарихи құныдылығымыз ғана емес, ол тазалықтың белгісі. Бесікке бөленген бала таза, жылы жатады әрі денсаулығына оң әсерін тигізеді.
Тағы бір мәселе – қазір кітап оқудан қалдық. Кеңес үкіметі тұсында, тығылып жүріп парақтайтын құныдылықтарымыз осы күні кітапханаларда шаң басып жатыр. Аудио кітап, электронды кітаптар қаптап, заманауи үлгіде білім кеңістігін кеңейтетін күйге жеттік. Алайда, электронды кітаптың көзге зиян екендігін, аудиооқулықтардың оқу мәнеріне кері әсерін тигізетіндігін біле бермейміз.
– Сұхбатыңызға рахмет.
Әңгімелескен Сардарбек НҰРАДИН.
Казахстанские ватерполистки сами исполнили гимн Казахстана, когда он вдруг прервался из-за технических неполадок на чемпионате Азии среди возрастных групп по водным видам спорта в Индии – видео уже стало вирусным и вызвало восторг у казахстанцев.
Первая игра казахстанкам предстояла со сборной Китая – перед матчем традиционно заиграли гимны. Однако гимн Республики Казахстан внезапно прервался на 8 секунде из-за технической неполадки в звуковой аппаратуре.
Это нисколько не смутило команду, которая дружно продолжила исполнение гимна а капелла до конца, чем вызвала искренний восторг и аплодисменты зрителей и участников соревнования.?: nur.kz
источник: @kazakh_inform ⬅️✅
Өзінің өнерімен, мәдениетімен айдай әлемді аузына қарата білген қазақ халқының таланттылығына еш талас жоқ. Кешегі Париждің төрінде ән салған Әміре Қашаубаев, одан бұрын қазақ даласын ән мен жырға бөлеген Ақан сері, Біржан сал... Осындай өнерлі бабалардың жолын қуып, атақпен өлшенбейтін өнер деген қасиетті ұғымды жанына серік еткен Бектұр Мұхаметалиев бүгінде мәдениет саласының ардагері. Жалпы өнер мен мәдениет саласына саналы ғұмырының 45 жылын арнаған Бектұр Имашұлы ауданымызда 30 жыл еңбек етіп, маусым айында құрметті зейнет демалысына шықты. «Өнер мен мәдениеттің дәмін көріп, рахатын сезіне алған адамға бұдан артық байлық керек емес» – деген екен орыс жазушысы Антон Чехов. Өз мамандығының рахатын сезініп, рухани байлыққа кенелген «Мәдениет саласының үздігі» Бектұр Имашұлының шаңырағына бас сұғып жақында, әңгіме-дүкен құрған едік.
– Құрметті Бектұр Имашұлы, өміріңіздің жартысынан көбін арнаған өнер саласына қалай келдіңіз?
– «Жігіттің жақсысы – нағашыдан» – дегендей, менің бойыма өнер нағашыларымнан дарыған. Менің нағашы атам ағаштан домбыра жасайтын шебер әрі күйші болған. Әке-шешем 40 жыл қой баққан малшылар болатын. Бірақ, анам Нұрипа да өнерден құралақан емес-тін. Әртіс болмаса да, іс тігіп, жұмыс жасап жүргенде ән айтып отыратын. Соған еліктесем керек, бала күнімнен өнерге, музыкаға құмар болдым. Балалық шағым Кеген ауданы, Ұзынбұлақ ауылында өтті. Ы.Көшкінов атындағы орта мектепте оқып жүргенімде Жармұханбет Асанбаев деген әскери адам мектебімізде үрмелі аспаптар оркестрін құрып, музыкаға ебі бар балаларды жинады. 5 сыныпта оқитын мен оркестрдің құрамына кірдім. Мәдениет саласына жасаған алғашқы қадамым осылай басталды.
– Алғашқы қадамыңызды әрі қарай жалғастырып, музыкалық оқуға түскен боларсыз?
– Әрине, 1972 жылы мектепті тәмамдап, арман қуып, Алматыға жол тарттым. Мақсатым – музыкалық оқуға түсу. Сол жылы арманыма жеттім десем де болады, бірақ, қуанышым ұзаққа бармады. Жүсіпбек Елебеков атындағы училищенің 2 жылдық студиясына түсіп, жаз бойы сол кездегі Шелек ауданындағы Қорам ауылында тәжірибеде жүргенде бұзықтық жасап, оқудан шығарып жіберді. Енді ауылға қайтуға болмайды, сосын қалалық кәсіптік училищеге түстім. Мұнда да өнердегі азаматтар сабақ беріп, музыкалық аспаптарды қалай жасау керектігін үйрендім. Сондай-ақ, ұстаздарымыз оларды қалай ұстау керектігін, ойнау тәсілдерін меңгердім. Бұл оқуды бітірер-бітірместен әскерге шақыртылып, 1973 жылы Байқоңырдағы 93/764 әскери бөлімге Отан алдындағы борышымды өтеуге аттандым. 1 ай карантиннен кейін менің музыкалық білімімді байқаған командир бірден әскери клубқа жіберді. Содан 2 жыл бойы әскердегі үрмелі оркестрдің қатарында болдым. 1975 жылы үйге қайтып, сол жылы арнау-лы орта кәсіптік училищенің аттестатын алдым.
– Оқуды аяқтамасаңыз да аттестат алдыңыз ба?
– Иә, менің әскердегі қызметімді ескерсе керек, қолыма бірден аттестатты ұстатты. Бір жапырақ қағазымды алып, Кеген ауданының орталығына жеттім. Мектепте маған сабақ берген ұстазым Медетбек Өмірзақов Кегендегі мәдениет үйінің директоры екен. Мені мәдени шараларды ұйымдастырушы маман ретінде жұмысқа қабылдады. Кейіннен, 3 жыл қатарынан мәдени шараларды ұйымдастыру курстарына барып, білімімді жетілдірдім. 1979 жылы мәдениет үйінің директоры қылып тағайындады. Бұл жауапты қызметті 10 жылдан астам уақыт абыроймен атқарып, біршама мәдени шараларды ұйымдастырдық. «Арман» атты инструменталды-вокалдық ансамблін құрдық. 1988 жылы мәдениет бөлімінің инспекторы атанып, 16 жылжымалы автоклубқа жауапты болдым. Осылайша, отбасылық жағдайларға байланысты Еңбекшіқазақ ауданының орталығы Есік қаласына қоныс аудардық.
– Аудандағы мәдениет саласындағы еңбек жолыңыз осы сәттен басталды ма?
– Көшіп келгеннен кейін 3 айдың ішінде аудандық мәдениет үйіне жұмысқа орналастым. Кейіннен, мәдениет үйінің директоры лауазымына тағайындалып, жүйелі жұмыс жүргіздік. 1992 жылы Қаскелеңдегі мәдени-ағарту училищесінде халық аспаптар оркестрінің жетекшісі мамандығы бойынша сырттай оқыдым. Сол кезден осы жылдың шілде айына дейін аудандық мәдениет үйінде қызмет етіп, зейнет демалысына шықтым.
– Бүгінгі күнде сіздің балаларыңыз да өнер саласында қызмет етіп, биіктен көрініп жүр. Ұлдарыңыз осы жолға сіздің ықпалыңызбен келді ме?
– Мағжан атамыз өз заманында «Бала тәрбиесі бір өнер, өнер болғанда ауыр өнер, жеке бір ғылым иесі болуды тілейтін өнер» – деп айтып кеткен екен. Сол секілді, жұбайым Клара екеуіміз ұл-қызымызды адам етіп тәрбиеледік. Әрқайсысы өзіне ұнаған мамандығын таңдап, сол бойынша оқыды, қызмет етті. Десек те, үлкен ұлым Айбек бала күнінен музыкаға жақын болып өсті. 5 жасында, яғни 1986-87 жылдары Шелек ауданындағы Сөгеті жерінде өткен аудандардың мәдениет күндерінде өнер көрсетті. Біз ансамбльмен сүйемелдеп, Айбек тірі дауыста ән салып, көпшіліктің қошеметіне ие болды. Мектеп қабырғасында жүргенде де ән салып, көзге түсіп жүрді. Бір күні мектептегі ұстаздары Тіна-лиевтің тіл туралы әнін ашық сабақта айтуды тапсырыпты. Қарасам, әннің музыкасы баяу, бірақ, сөзі керемет. Сол сәтте, өзім тез айтылатын әуен жазып, ортаншы ұлым Айдын екеуі «Тілім менің» деген әнді домбырамен екі дауыста айтып шықты. Осылайша, екі ұлым жалғыз әнмен аудандық, облыстық, республикалық байқауларға жолдама алып, жүлделі орындарды иеленді. Алайда, кейіннен Айдын өнер жолын тас-тап кетті. Айбек мәдениет үйінде оркестрлерде ойнап, Алматы қаласындағы Чайковский атындағы училищеге оқуға түсті. Кейін-нен, Т.Жүргенов, Тұран академиясына оқуға түсіп, тәмамдап шықты. Сол жылдары Қазыбек деген досымен бірігіп, «Тарлан» тобын құрды. Екеуі жемісті жұмыс атқарып, «Іңкәрім-ай» әнімен республика көлеміне танымал болды. Отбасылық жағдайына байланысты Қазыбек елордаға көшіп, топтың жұмысы тоқтап қалды. Бірақ, қазір «Тарлан» тобын жандандыру мақсатында жұмыстар атқарып жатыр.
Кенже ұлым Алмас та өнерден құралақан емес. Мектеп жасынан домбыраға үйір болып, қазақтың күйлерін үйренді. Кейіннен, ән айтуды меңгеріп, қазір осы өнер саласында еңбек етіп жүр. Тек, тұңғышым – қызым ғана басқа салаға бет бұрып, шет тілдерді меңгерді. Бүгінде аудармашы қызметін атқарып жүр.
– Аудандағы мәдениет саласындағы еңбек жолыңыз несімен есте қалды?
– Санасам, Есік қаласындағы өнер ордасында 29 жыл қызмет атқарыппын. Осы уақыт аралығында түрлі оқиғаларды бастан кешіріп, қызығы мен қиыншылығын да көрдік қой. Әлемді дағдарыс жайлап, тоқырау жылдары басталған тұста «мәдениетімізді» тастамай, көсегесін көгертуге атсалысып, осы күнге жеткіздік.
Көшіп келген жылдары мәдениет үйінің директоры қызметінде жүргенде аудандық мәдениет бөлімінің қолдауымен алғаш болып «Әнші балапан» байқауын ұйымдастырдық. Өнер додасына 200-ге жуық бала қатысып, бақтарын сынаған болатын. Ол кездері әр қатысушыға сыйлық алуға қаражат жоқ. Содан бөлім басшысы Иманмұхаммед (Идан) Бағжанов екеуіміз Аваттағы құс фермасына барып, бастығынан демеуші болуын сұрадық. Сөйтіп, жәшікке 200 балапанды салып, аудан орталығына алып келдік. Байқау ойдағыдай өтіп, әрбір қатысушыға бір-бір тірі балапаннан үлестірдік. Осылайша, қиын-қыстау кезеңде тығырықтан шығудың түрлі жолдарын қарастырып, еңбек еткен болатынбыз.
Бүгінгідей Елбасы Н.Назарбаевтың тапсырмасымен мәдени мұрасын түгендеген заманда жастарымыздың арманы жоқ шығар деп ойлаймын. Қазірдің өзінде аудандағы мәдениет ордаларының 50 пайызы күрделі жөндеуден өтіп, заман талабына сай жабдықталған.
– Қазіргі мәдениет саласына не жетіспейді?
– Жоғарыда атағанымдай, қазір мәдениет, өнер саласы дамудың сара жолында. Алайда, кейбір олқылықтар көзге көрініп тұрады. Айталық, бүгінгі аудан жастары театр қойылымдарын көруден қашады. Мен жұмыс істеп жүргенде Талдықорған қаласынан Б.Римова атындағы драма театр екі рет гастрольдік сапармен Есік қаласына келді. Қызықты түрлі қойылымдар қойып, өнер көрсетті. Алайда, театр көрермендері аз, негізінен үлкен кісілер екендігін байқадым. Менің ойымша, жастардың өнерге деген қызығушылығын оята алмай жүрміз. Себебі, аталған театр тек аудан орталықтарына ғана барып, ауылдық жерлерге бас сұқпайды. Сондықтан болар, бүгінгі ауыл жастары театрдың не екенін білмейді әрі қызықпайды. Біздің бала кезімізде жылжымалы театр келсе ине шаншарға орын таппайтынбыз. Әртүрлі сахналандырылған көріністерін көз алмай тамашалап, соңынан жарты сағат концерттік бағдарламасын күтетінбіз.
– Өнерге бет бұрған жастарға айтарыңыз бар ма?
Сыйса көйлек үстіңе
Тоқуменен табылған,
Сауысқанның тамағы
Шоқуменен табылған.
Өнер-білім бәрі де
Оқуменен табылған – деп Ыбырай Алтынсарин атқандай, барша игі істің бастауы – білімде жатыр. Жастарға ең алдымен сапалы білім алу керек. Екіншіден сол білімді еңбекпен ұштастырып, мақсатқа жетелер ынта керек. «Өнер – ұзақ, өмір – қысқа» деп бекер айтылмаған. Өнерге ынталы, білімді жастар ғана қысқа ғұмырда ұзақ өнер жолындағы жетістікке жете алады.
– Уақыт бөліп, сұхбат бергеніңізге рахмет.
Тілдескен Сардарбек НҰРАДИН.
Наша повседневная жизнь полна трудностей. Пока ребенок маленький – решение всех проблем берут на себя его родители. Взрослея, человек начинает брать на себя ответственность за управление своей жизнью и жизнью семьи. Это сложно, но при этом интересно. Человек сам строит свое будущее и только от его решений зависит качество жизни.
Как человек, государство проходит свой путь становления. На начальном этапе влияние государства максимально, но приходит этап, когда излишняя централизация начинает тормозить развитие страны. Приходит понимание необходимости позитивной активности граждан, вовлечения в управление своим домом, двором сельским округом.
Такая возможность существует, и она законодательно оформлена как местное самоуправление. Участие в процессах местного самоуправления дает гражданам уникальную возможность повлиять на развитие своего села, города. Но мало получить возможность, главное ее реализовать. Самоуправление без активного участие граждан – фикция. Участие требует времени и усилий, но, когда появляются результаты эффективного управления, повышения качества жизни появляется интерес и гордость - что в этом есть и твой вклад.
Граждан нельзя заставить участвовать в местном самоуправлении. Необходимо шаг за шагом использовать различные формы вовлечения, проводить разъяснение, мотивировать общественным признанием. При планировании казахстанского пути развития местного самоуправления нужно учитывать не только опыт зарубежных стран, но и историю нашей страны.
История развития самоуправления на территории Великой степи насчитывает много столетий и всходит к эпохе возникновения племенных общин. Родовые старшины и племенные вожди выбирались на курултаях и сходах кочевников. По факту избрания они наделялись полномочиями разрешать споры, командовать подразделениями воинов. Родовые общины обладали широкой автономией и имели большой вес в решении не только местных, но и политических проблем.
Говоря о современном этапе развития самоуправления в Казахстане обычно за точку отсчета берут обретение страной суверенитета и государственной независимости.
На момент старта реформ собственность существовала в трех видах – общесоюзной, республиканской и коммунальной (местной). Субъектом коммунальной собственности являлась административно-территориальная единица, от имени населения которой избранные местные советы осуществляли владение, пользование и распоряжение имуществом.
В феврале 1991 года был принят Закон Казахской ССР «О местном само¬управлении и местных Советов народных депутатов Казахской ССР», в котором закреплялась собственная материальная и финансовая база местных советов и принцип верховенства представительных органов. Избранный председатель местного совета становился одновременно председателем исполнительного комитета.
Следующий этап связан с заменой в январе 1992 года принципа «верховенства представительных органов» на принцип «разграничения функций и полномочий представительных и исполнительно-распорядительных органов». Не отрицая роли органов местного самоуправления, вводился институт главы местной администрации, подотчетный Президенту Республики Казахстан либо главе областной администрации.
В феврале 1992 года был подписан Указ Президента РК «О совершенствовании организации и деятельности органов государственного управления РК в условиях экономической реформы». В нем впервые была закреплена единая система исполнительно-распорядительных органов от Президента Республики Казахстан до глав местных администраций. С введением института глав администраций была восстановлена вертикальная система исполнительной власти, но местные представительные органы по-прежнему были представлены Советами. При этом административные органы обладали практически всей полнотой власти, в то время как роль представительных органов, ввиду отсутствия реальных функций, стала менее значимой в механизме местного государственного управления.
В первой Конституции Республики Казахстан, принятой 28 января 1993 года, вообще не было предусмотрено такого демократического института общества, как местное самоуправление. Однако, на местах во многих территориальных сообществах создавались комитеты общественного самоуправления (КОСы), уличные, домовые и квартальные комитеты.
Имевшая место в прошедшие годы сильная централизация власти была оправданной, так как приоритетными задачами являлись строительство государства, укрепление суверенитета страны и, как следствие, законодательное закрепление централизации государственной системы управления. Но на нынешнем этапе излишняя централизация власти начинает сдерживать развитие страны.
В августе 1995 года была принята ныне действующая Конституция, в которой «признается местное самоуправление», осуществляемое «населением непосредственно путем выборов, а также через выборные и другие органы местного самоуправления в сельских и городских местных сообществах, охватывающих территории, на которых компактно проживают группы населения».
Следующий шаг по созданию системы местного самоуправления был сделан 21 мая 2007 года, когда в действующую Конституцию были внесены изменения, согласно которым местное самоуправление может осуществляется через маслихаты и другие органы самоуправления, а также закреплена возможность делегирования органам местных сообществ государственных функций.
В настоящее время правовой основой местного самоуправления в Казахстане являются Конституция, Закон «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан» и Указ Президента РК «Об утверждении Концепции развития местного самоуправления в Республике Казахстан».
В Закон РК «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан» введены дополнения, регламентирующие процесс участия граждан в местном самоуправлении. Внесение поправок в действующее законодательство не завершило процесс формирования системы местного самоуправления. Наоборот, данный процесс находится на начальном этапе развития.
В этой связи для Казахстана интересен опыт становления местного самоуправления в странах СНГ и Восточной Европы.
К примеру, польские законодатели еще в 1990 году закрепили основные положения Европейской хартии о местном самоуправления в национальных актах. С января 1990 года в Польше вступил в силу закон о местном самоуправлении, в соответствии с которым местное самоуправление должно осуществляться на основе принципов субсидиарности и приоритета прав граждан. В качестве базовой основы осуществления местного самоуправления была выбрана гмина (община). Управленческая деятельность местного сообщества осуществляется через органы гминного (местного) самоуправления, основная задача которых, равно как и органов государственной власти в Польше, оказывать услуги жителям.
Самоуправление сыграло огромную роль в развитии Польши. Благодаря активности местного сообщества Польша существенно изменилась. Такой прогресс в развитии страны не был бы возможным, если бы всем управляли только из центра. Благодаря реформам возникло сообщество местных администраторов, способных управлять своими гминами и поветами. По мнению экспертов, возрождение самоуправления было одной из наиболее удавшихся реформ в Польше.
Деятельность местного самоуправления во Франции также рассматривалось при обсуждении казахстанской модели государственного устройства. Франция по своему административному делению является самой «раздробленной» из всех европейских стран. В стране насчитывается 36 тысяч коммун (населенных пунктов), причем треть из них едва ли насчитывает 200 жителей. Реформы укрупнения французских коммун проводились более ста лет разными методами.
Опыт укрупнения был и позитивным, и негативным. Попытки принудительного слияния муниципалитетов заканчивались неудачей. Успех достигался при объединении муниципалитетов на добровольной основе. Даже если слияние проводилось по инициативе сверху, это делалось с учетом исторически сложившейся кооперации, исследований и серьезной разъяснительной работы.
Укрупнения административно-территориальных единиц при продуманной стратегии реализации способствует созданию «полюсов» экономического роста, относительному сглаживанию межрегиональных социальных контрастов, стабилизации общественно-политической ситуации в отдельно взятом регионе и стране в целом.
Чтобы система заработала, недостаточно просто изменить законы. Дело в том, что законодатель создаёт юридические рамки, в которых люди, предприятия и органы самоуправления будут действовать. Если люди не понимают сущности реформ, закон наполняется совершенно иным содержанием либо вовсе не действует. При реформах, существует огромная проблема общественного понимания. Ментальность людей изменяется значительно медленней, чем закон. Это само по себе представляет собой проблему координации законодательных изменений и изменения поведения граждан. Если закон изменяется медленно, то люди чувствуют себя неудовлетворенными, поскольку не могут действовать. Если изменение происходит слишком быстро, люди не понимают сущности закона и закон не работает.
Международный опыт показывает, что система местного самоуправления развивается по этапам, на каждом из которых решаются свои задачи. Продолжительность каждого этапа должна быть достаточна для того, чтобы граждане успели понять суть происходящих изменений и адаптироваться к ним. Система местного самоуправления каждой страны является результатом множества реформ, проводимых с учетом местных особенностей, поэтому даже лучший зарубежный опыт не может быть механически перенесен в условия Казахстана.
Процесс развития местного самоуправления предполагает не только изменение законодательной базы, но и реальный рост гражданской активности местного сообщества. Однако практика проведения семинаров для собраний местного сообщества и работающих с ними специалистов аппарата сельских акимов показывает, что активность населения остается на очень низком уровне. Пассивность приводит к неэффективности уже действующих гражданских институтов – собраний местного сообщества, мониторинга за расходованием бюджетных средств, работы территориальных советов местного самоуправления.
В рамках действующего законодательства сельский аким обязан отчитываться о решении вопросов местного значения, разрабатывать и представлять на утверждение программу развития местного сообщества, объяснять принимаемые им решения.
Сходом местного сообщества определяется состав участников собраний местного сообщества, приоритетные задачи и сроки их реализации, а также вносятся предложения маслихату района по вопросам местного значения.
Собрание местного сообщества имеет полномочия обсуждать местные бюджетные программы, использования доходных источников местного самоуправления, согласовывать отчуждение приобретенного имущества, при необходимости инициировать вопрос об освобождении акима от должности.
Активную и пассивную форму местного самоуправления можно рассмотреть на примере кооператива собственников квартир (КСК).
Участие в деятельности КСК дает гражданам уникальные возможности получить практический опыт управления и дает понять, что пассивность не является залогом спокойствия, а наоборот может привести к нежелаемым результатам. Именно в КСК можно получить навыки, необходимые для успешного развития гражданского общества:
- ведение дискуссии на равных;
- балансировка потребности и возможностей;
- организация общественного контроля и другие.
Поэтому мы можем назвать КСК школой подготовки граждан для эффективного участия в процессе принятия местных управленческих решений.
В чем причины пассивности граждан? Наверное, самыми основными из них можно определить отсутствие:
- веры в то, что усилия могут влиять на процесс принятия решений;
- практического опыта участия в управлении;
- необходимых навыков и знаний.
Однако незнание преодолевается обучением, опыт приходит во время работы, недоверие преодолевается примерами успешной деятельности.
Местное самоуправление по своей природе является наиболее приближенным к жителям. Активное участие граждан в развитии местного самоуправления приведет к прозрачности процесса принятия решений акимов, эффективному решению вопросов местного значения, улучшению качества жизни, процветанию сел и городов.
Устойчивое развитие страны зависит от каждого из нас.
Департамент анализа
и оценки регионов
Министерства
национальной экономики
Республики Казахстан.
Подходит к последним турам чемпионат района по футболу-2019. Предлагаем читателю результаты сыгранных матчей, позиции каждой команды на сегодняшний день. По очкам в 1 лиге лидирует ФК «Каракемер», набравший 28 очков, на одно очко отстают от него ФК «Алимжан» и ФК «Казахстан». Во второй лиге бесспорное лидерство принадлежит ФК «Гайрат», который далеко позади оставил ближайших соперников. Однако рано делать прогнозы, особенно в первой лиге, где идет наиболее острая борьба за чемпионский титул.
ПЕРВАЯ ЛИГА
Поз. |
Команда |
И |
В |
Н |
П |
З |
П |
Р |
Очки |
1 |
ФК «Каракемер» |
13 |
8 |
4 |
1 |
33 |
13 |
20 |
28 |
2 |
ФК «Алимжан» Алмалы |
13 |
8 |
3 |
2 |
28 |
11 |
17 |
27 |
3 |
ФК «Казахстан» |
12 |
8 |
3 |
1 |
25 |
12 |
13 |
27 |
4 |
ФК «Альтаир» |
13 |
6 |
5 |
2 |
25 |
18 |
7 |
23 |
5 |
ФК «Азат» |
13 |
7 |
2 |
4 |
22 |
21 |
1 |
23 |
6 |
ФК «Ташкенсаз» |
13 |
7 |
2 |
4 |
25 |
27 |
-2 |
23 |
7 |
ФК «Инсар» Кайназар |
13 |
5 |
5 |
3 |
29 |
24 |
5 |
20 |
8 |
ФК «Рахат» |
12 |
5 |
2 |
5 |
19 |
21 |
-2 |
17 |
9 |
ФК «Байрам» |
12 |
4 |
2 |
6 |
15 |
20 |
-5 |
14 |
10 |
ФК «Балтабай» |
13 |
2 |
3 |
8 |
12 |
21 |
-9 |
9 |
11 |
ФК «Автобекет» |
11 |
2 |
2 |
7 |
8 |
14 |
-6 |
8 |
12 |
ФК «Барыс-Искандер» |
13 |
1 |
3 |
9 |
11 |
39 |
-28 |
6 |
13 |
ФК «Кырбалтабай» |
13 |
1 |
2 |
10 |
15 |
26 |
-11 |
5 |
Вторая лига
Поз. |
Команда |
И |
В |
Н |
П |
З |
П |
Р |
Очки |
1 |
ФК «Гайрат» |
14 |
14 |
0 |
0 |
25 |
10 |
15 |
42 |
2 |
ФК «Шадай Батыр» |
15 |
11 |
3 |
1 |
55 |
10 |
45 |
36 |
3 |
ФК «Казахстан-2» |
13 |
10 |
1 |
2 |
27 |
19 |
8 |
31 |
4 |
ФК «Лига» Болек |
15 |
8 |
5 |
2 |
41 |
22 |
19 |
29 |
5 |
ФК «Көктөбе 2» |
15 |
8 |
3 |
4 |
17 |
19 |
-2 |
27 |
6 |
ФК «Каражота» |
14 |
7 |
3 |
4 |
18 |
20 |
-2 |
24 |
7 |
ФК «Бірлік» |
13 |
6 |
4 |
3 |
27 |
21 |
6 |
22 |
8 |
ФК «Абдукахар» Ават |
15 |
7 |
1 |
7 |
28 |
23 |
5 |
22 |
9 |
ФК «Чилик» |
14 |
6 |
4 |
4 |
30 |
26 |
4 |
22 |
10 |
ФК «Арслан» |
11 |
6 |
1 |
4 |
32 |
27 |
5 |
19 |
11 |
ФК «Тескенсу» |
13 |
5 |
3 |
5 |
42 |
29 |
13 |
18 |
12 |
ФК «Алтын Адам» Турген |
16 |
5 |
1 |
10 |
14 |
25 |
-11 |
16 |
13 |
ФК «Енбек» |
16 |
4 |
2 |
10 |
20 |
17 |
3 |
14 |
14 |
ФК «Жарсу» |
16 |
3 |
3 |
10 |
11 |
36 |
-25 |
12 |
15 |
ФК «Согети» |
17 |
3 |
1 |
13 |
12 |
26 |
-14 |
10 |
16 |
ФК «Баяндай» |
15 |
2 |
2 |
11 |
14 |
23 |
-9 |
8 |
17 |
ФК «Базаркос» |
14 |
1 |
1 |
12 |
9 |
54 |
-45 |
4 |
18 |
ФК «Иссык» |
17 |
0 |
0 |
17 |
3 |
18 |
-15 |
0 |
Енбекшиказахский районный отдел физкультуры и спорта.
Төменге түспей жатып мына ағаштардың бірін таңдап алыңыз. Әрине, қайсысы көзіңізге ерекше түсті, соның реттік нөміріне қараңыз.
Ағашты таңдап болсаңыз, өзіңіз жайлы мына психологиялық тестпен танысыңыз. Сіз қандай екенсіз?
1. Жомарт және адамгершілігі жоғары жансыз. Сіз үнемі үздік болуға талпынасыз. Кеудемсоқтық қасиетіңіз де жоқ емес. Жұрт сырттай сізбен тіл табысу қиын деп түсінеді. Олай емес, тек сіз өзіңізбен-өзіңдің табысуыңыз оңай шаруа емес. Сіз үнемі белсенді жұмыс атқарасыз. Бірақ өзімшіл емессіз. Сіз өз әлеміңізді әдемілендіру үшін тынбай жұмыс жасайсыз. Сіз біреуді жаныңызға жара салғанша жақсы көресіз. Ал содан кейін... содан кейін де жақсы көруден танбайсыз. Сіздің ісіңіздің қадіріне жетіп жүрген жандар аздау.
2. Еліктіргіш және шыншыл адамсыз. Сіз біреуге көмектесуге қашан да даяр тұратын жауапкершілігі жоғары жансыз. Сіз адал жұмыс жасауды жақсы көресіз. Қандай да бір жұмысты өз міндетіңізге алудан қашпайсыз. Сіздің мінезіңіз көпке ұнамды. Сізде үнемі көптің көңілінен шығатын қызықты әңгіме таусылмайды.
3. Ақылды және ойшыл жансыз. Сіз сөзсіз ой адамысыз. Сіздің идеяңыз бен ойларыңыз өте маңызды. Сіз жалғыз қалғанда көп ойға берілесіз. Өзіңіздей үнемі ой үстінде жүретін жандармен сұхбат құрудан қашпайсыз. Сіз өзіңіз дұрыс деп жасаған нәрсені жасайсыз. Оған көпшілік бір ауыздан келісе қоймауы да мүмкін.
4. Зерек жансыз. Сіз өз ортаңызда сирек кездесетін жалғыз адамсыз. Сізбен қатар тұрар жан жоқ. Тіпті сізбен салыстыруға тұрарлық жан да... Сізді көбі дұрыс түсіне бермейді. Сондықтан ондай жандардың ісі сізді үнемі ренжітеді. Сізге жеке кеңістік құру қажет. Шығармашылығыңызды байыта түсіңіз. Өйткені жұрт сізді шығармашылығыңыз үшін де қадірлейді.
5. Сенімді жансыз. Сіз тәуелсіз жансыз. "Бәрін өзім жасаймын" деген қағиданы ұстанасыз. Тек өзіңізге ғана сенесіз. Сіз жақындарыңыз үшін қалай сенімді болудың құпиясын білесіз. Жұрттардан бар тілеріңіз - олардың сізге адал болуы. Өйткені сіз адал адамдарды бағалайсыз, шындықты сүйесіз.
6. Мейірімді және сезімтал жансыз. Сіз адамдармен оңай қарым-қатынас орнатасыз. Досыңыздың саны көп. Олардың өмірін жақсарту үшін қолыңыздан келгенін аянып қалмайсыз. Сіз бар жерде кейбіреулер өздерін артық сезінеді. Сіз махаббатқа сенесіз, онсыз өмірдің мәні жоқ деп ұғасыз.
7. Бақытты және өзін-өзі еркін билейтін жансыз. Сіз адамдарды айтқызбай-ақ ұғатын кішіпейіл адамсыз. Әр адам өмірде өз жолын салуы керек деп түсінесіз. Сіз кез келген шараны, оқиғаны да қорқынышсыз қарсы аласыз. Көп мазаланатыныңыз тағы бар. Үнемі бос уақытты тиімді өткізесіз.
8. Әдемі және қайратты жансыз. Сіз көңілді де күлдіргі адамдардың қатарынансыз. Егер әңгіме қандай да бір оқиға жайында өрбіп жатса, үнемі "Қолдаймын" деп қол көтеруге дайын жүресіз. Сіз таңқалудан да, таңдандырудан да жалықпайсыз. Бәрін біліп алғыңыз келіп тұрады. Егер сізге бір нәрсе қызық болса, соның жай-жапсарын анықтағанша байыз таппайсыз.
9. Жолы болғыш адамсыз. Сіз үшін өмір - сыйлық. Сол сыйлықты сәтті пайдалану керектігімен бас қатырасыз. Өмірде қолыңыз жеткен жетістікпен марқаясыз. Жаныңызға жақын жанмен бар қуанышты бөлісуге әзір тұрасыз. Кешіре де, кешірім сұрай да аласыз.
Дереккөз massaget.kz сайтынан алынды
Қазақтың көрнекті жазушысы, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі Бейімбет Майлиннің 125 жылдығын аудандық кітап-хана ұжымы атап өтті жақында. Сауатсыздықты толық жою ұранын алға тартқан Б.Майлин халқының көзін ашып, көкірегін ояту жолында аянбай еңбектенген қайраткерлердің бірегейі еке-нін бүгінгі сауатты халық біледі. Оның қаламынан туындаған «Байдың қызы», «Маржан», «Кемпірдің ертегі-сі», «Мырқымбай» сияқты шығармалары оқушыларды еңбекке, білімге, әділдікке шақырып қана қоймай, өмірлік сабақ та бола алады.
«Бейімбет – терең тамырлы тұлға» тақырыбымен аталған тұлғатану кешінде Р.Тоқатаев атындағы орта мектептің оқушылары ақын шығармашылығына бойлап, мән-мағынасына үңілді. Ашаршылық жылдарынан көрініс берген кішігірім қойылымдары қонақтардың көңілінен шығып, қошеметке бөленді. Жүргізуші әрі кітапхана қызметкері Г.Саурықова жазушының өмірбаянымен толыққанды таныстырып, Б.Майлинге қатысты тарихи бейне көрсетілді. Артынша жазушы кітаптарынан құрастырылған көрме таныстырылып, кітапхана директоры Гүлнәр Жандосова талапты да өнерлі оқушыларға Алғыс хаттар табыстады.
Алмагүл НҰҒМАН.
УВАЖАЕМЫЕ ГРАЖДАНЕ!
В социальных сетях признанной судом запрещенной и экстремисткой организацией «Демократический выбор Казахстана» (ДВК) распространяются призывы к проведению и участию в незаконных протестных акциях 21 сентября 2019 года.
Деструктивные силы вводят в заблуждение население относительно мер социальной поддержки, межгосударственных отношений, тем самым побуждают к массовым беспорядкам, создают угрозу общественной безопасности, пытаясь разжечь социальную и национальную рознь.
Такие действия прямо запрещены законом, поэтому правоохранительные органы в установленном законом порядке будут реагировать и принимать строгие меры к нарушителям.
В целях предупреждения правонарушений и готовящихся противоправных деяний, обеспечения общественной безопасности и защиты прав граждан обращаем внимание на то, что Уголовным кодексом предусмотрена ответственность:
- за возбуждение социальной, национальной, религиозной розни, а равно изготовление, распространение материалов, их пропагандирующих – статья 174 (до 20 лет лишения свободы, если повлекли тяжкие последствия);
- за причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан, организаций или государства - статья 400 (штраф до 200 МРП либо арест до 50 суток);
Статьей 488 Кодекса об административных правонарушениях также установлена ответственность за нарушение порядка организации и проведении мирных собраний, митингов, шествий, пикетов и демонстраций (при отягчающих обстоятельствах - штраф до 50 МРП, арест до 15 суток).
Уважаемые граждане, Генеральная прокуратура разъясняет, что любое участие и финансирование деятельности экстремистской организации повлечет уголовную ответственность в соответствии со статьями 182, 258 и 405 Уголовного кодекса:
- участие в деятельности экстремистской организации – статья 405
(до 2 лет лишения свободы);
- создание, руководство экстремистской группой или участие в ее деятельности – статья 158 (до 17 лет лишения свободы с конфискацией имущества);
- финансирование террористической или экстремистской деятельности и иное пособничество терроризму либо экстремизму – статья 258 (до 12 лет с конфискацией имущества).
При этом под участием понимается не только организация и проведение незаконных акций, но и агитация, пропаганда идей запрещенной организации, изготовление, выпуск, тиражирование и распространение любыми средствами публикаций, листовок, постов, комментариев и иных информационных материалов.
Под финансированием понимается предоставление и сбор денег или иного имущества, дарение, мена, пожертвование, спонсорская и благотворительная помощь, оказание информационных и иного рода услуг.
Вместе с тем, в соответствии с действующим законодательством лица, добровольно прекратившие участие в деятельности экстремистской группы, освобождаются от уголовной ответственности.
С учетом изложенного, Генеральная прокуратура призывает граждан неукоснительно соблюдать закон, не поддаваться на провокации и воздержаться от участия в незаконных акциях и деятельности организаций, запрещенных на территории нашей страны.
ҚҰРМЕТТІ АЗАМАТТАР!
Әлеуметтік желілерде тыйым салынған және сотпен экстремисттік деп танылған «Қазақстанның демократиялық таңдауы» ұйыммен 2019 жылғы
21 қыркүйекте заңсыз наразылық акцияларын өткізуге және оған қатысуға шақыру таратылуда.
Деструктивті күштер әлеуметтік қолдау шаралары, мемлекетаралық қатынастар туралы жалған ақпарат тарата отырып, халықты адастырып тәртіпсіздіктерді, әлеуметтік және ұлттық араздықты тудыру арқылы қоғамдық қауіпсіздікке қауіп төндіреді.
Мұндай әрекеттерге заңмен тыйым салынған, сондықтан құқық қорғау органдары заң бұзушыларға заңмен белгіленген тәртіпте ден қойып, қатаң шаралар қолданатын болады.
Құқық бұзушылықтардың алдын алу, заңсыз әрекеттерге жол бермеу, қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатында Қылмыстық кодексте жауаптылық қарастырылғанына назар аударамыз:
- 174-бапта әлеуметтік, ұлттық, діни араздықты қоздырғаны үшін, сондай-ақ оларды насихаттайтын материалдарды дайындағаны, таратқаны үшін (егер олар ауыр зардаптарға әкеп соқса, 20 жылға дейін бас бостандығынан айыру мүмкін);
400-бапта азаматтардың, ұйымдардың немесе мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделеріне айтарлықтай зиян келтіргені үшін (200 АЕК-ке дейін айыппұл немесе 50 күнге дейін қамауға алу);
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 488-бабында бейбіт жиналыстарды, митингілерді, шерулерді, пикеттер мен демонстрациялар ұйымдастыру мен өткізу ережелерін бұзғаны үшін жауапкершілік қарастырылған (ауырлататын жағдайларда - 50 АЕК айыппұл, 15 күнге дейін қамауға алу қаралған).
Құрметті азаматтар, Бас прокуратура сонымен бірге экстремистік ұйымның қызметіне қатысу және қаржыландыру Қылмыстық кодекстің 182, 258 және 405-баптарына сәйкес қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқтыратынын түсіндіреді:
- 405-бапта экстремистік ұйымның қызметіне қатысқаны үшін (2 жылға дейін бас бостандығынан айыру);
- 158-бапта экстремистік топ құру, оған басшылық ету немесе оның қызметіне қатысу үшін (мүлкін тәркілеумен 17 жылға дейін бас бостандығынан айыру);
- 258-бапта террористік немесе экстремистік әрекетке дем берушілік және терроризм мен экстремизмнің басқа да жолдарын қаржыландыру үшін (мүлкі тәркіленіп 12 жылға дейін).
Сонымен қатар, қатысу дегеніміз тек заңсыз әрекеттерді ұйымдастыру және жүргізу ғана емес, сонымен бірге тыйым салынған ұйым идеяларын үгіттеу, насихаттау, жариялау, буклеттер, посттар, пікірлер және басқа да ақпараттық материалдарды даярлау, шығару және тарату болып табылады.
Қаржыландыру дегеніміз - ақшаны немесе басқа мүлікті беру, жинау, сыйлық жасау, ауыстыру, демеушілік, қайырымдылық көмек, ақпарат және басқа да қызметтер көрсету саналады.
Сонымен бірге, қолданыстағы заңнамаға сәйкес экстремистік топтың қызметіне қатысуды ерікті түрде тоқтататын адамдар қылмыстық жауапкершіліктен босатылады.
Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, Бас прокуратура азаматтарды заңдарды қатаң сақтауға, арандатушылыққа бой алдырмауға және елімізде тыйым салынған ұйымдардың заңсыз әрекеттері мен қызметіне қатыспауға шақырады.
Еңбекшіқазақ ауданының мәдениет жә-не тілдерді дамыту бөлімінің ұйымдастыруымен Жаңашар ауылдық округінде «Тіл тазалығын сақтайық!» акциясы өтті.
Жаңашар ауылдық округі бойынша халыққа қызмет көрсету мекемелері мен қоғамдық орындарда тіл нормаларының Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» және «Жарнама туралы» Заңдарының талаптарына сәйкес рәсім-делуі, олардың сауатты жазылуы қадағаланды. Аталған шара аясында округ бойынша 13 нысанның маңдайша атаулары мен жарнамаларында сәйкессіздіктер анықталып, түсіндірме жұмыстары жүргізілді және ескерту қағаздары берілді.
А.Бугенбаева,
Жаңашар ауылдық округінің
жетекші маманы.
Отбасы – жарастық орнаған кішкентай Отан. Бұлай дейтініміз, сыйластығы асқан, берекесі тасқан әулеттің шаңырағында шаттық әні шарықтайды. Осындай мерекелі де берекелі ошақтан Отан құралады. Бұл қоғам шындығы. Міне, осынау қасиетті құндылықтарды жас отбасыларға насихаттау, саламатты өмір салтын ұстануға, қазақ халқының салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарын ұғындыру мақсатында аудандық жас отбасылар байқауы өтті жақында. «Толағай» деп айдар таққан байқауға аудан бойынша 8 жас жанұялар қатысты. Аудандық ішкі саясат бөлімінің және «Алтын адам» туризм орталығының қолдауымен, «Мәңгілік Ел тұғыры» қоғамдық қоры мен аудандық жастар ресурстық орталығының ұйымдастыруымен өткен байқау өзіндік тартысқа толы болды.
Ашылу салтанатында туризм орталығының директоры Мұрат Ақаев, жастар ресурстық орталығының жетекшісі Айбек Ілебаев сөз сөйледі. Отбасылық береке-бірлікті сақтау, жас ұрпаққа дұрыс тәрбие беру – бұл Отанының өркендеуіне қосар әр әулеттің зор үлесі екенін айтты.
Байқау үш кезеңнен тұрды. Алғашқысы – әр отбасының таныстыруы, екінші – спорттық сайыс, ал үшінші кезең – білім бәсекесі.
Қызы мен анасы, ұлы мен әкесі өзара байланыс орнатып, сол арқылы бірлік бесігінде тербелген жас отбасылар әр кезеңде әлінше шапты. Әйткенмен, жарыс бар жерде жеңіс бар. Қорытынды сөз сөйлеген «Еңбекшіқазақ» газеті редакторы-ның орынбасары, «Мәңгілік Ел тұ-ғыры» қоғамдық қорының төрағасы Қайнар Жұмағожа:
– «Отан – отбасынан бас-талады» дейді халықта. Расымен, ертеңгі елінің елеулі, халқы-ның қалаулы азаматтары мен азаматшаларының бәрі бір-бір отбасында тәрбие-ленуде. «Әке көрген оқ жонар» демекші, ұлдарымыз әкелерінен, аталарынан үлгі алып үкілеген үміттерін ақтап жатса, қызғалдақтай қыздарымыз «шешесінен көріп, тон пішсе» – бұл тек бір отбасының ғана емес, бүкіл бір мемлекеттің мерейі емес пе?! Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың өзі жастарға, жас отбасыларға ерекше көңіл бөліп, олардың қолайлы жағдайда өмір сүруі үшін барлық мүмкіндіктерді жасап жатыр. Саламатты өмір салтын ұстанған ата-ана ұрпағын да дені сау, жаман әдеттен аулақ етіп тәрбиелейді. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген даналық осындайда айтылса керек. Сондықтан, отбасылық тәрбиеде бәрі сөзбен емес, іспен дәлелденуі ләзім, – деп ой түйді.
Сонымен, кезек марапаттау сәтіне келді. Нәтижесінде, Балтабай округінен келген Сыдықовтар отбасы жүлделі үшінші орын еншілеп, арнайы диплом мен DVD аппаратын алса, екінші орын және оған тігілген музыкалық аппарат шелектік Серікбаевтар отбасының қанжығасына байланды. Есік қаласынан қа-тысқан отбасы жеңімпаз деп танылды. Өздерін «Алтын адам» деп таныстырған отбасына арнайы диплом мен түрлі-түсті теледидар табыс-талды ұйымдастырушылар тарапынан. Енді бірінші орын иегері облыстық жас отбасылар байқауында аудан намысын арқалайтын болады.
А.НҰҒМАН.
Қазіргі жағдайда кез келген мемлекеттік орган қоғам тарапынан нақты және пәрменді қолдау арқылы ғана табысқа жете алады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиімді іс-қимылды, атап айтқанда, халықтың белсенді қатысуымен ғана жүзеге асыруға болады.
Бүгінгі таңда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің «1424» Call-орталығы азаматтарға тегін ақпараттық-консультациялық қолдау көрсетеді. Операторлар агенттіктің қызметі туралы сұрақтарға жауап береді, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет пен оның қызметкерлерінің жұмысына шағымдар, ұсыныстар мен пікірлерді қабылдайды. Орталық сыбайлас жемқорлық фактілері, оның ішінде жасалған немесе дайындалып жатқан құқық бұзушылықтар жөнінде, сондай-ақ кәсіпкерлік қызметке кедергі келтіру жағдайлары туралы телефон хабарламаларына тәулік бойы ден қояды. Егер бұрын қылмыстық істер бақылау-қадағалау органдары тарапынан жедел әзірлемелер мен құжаттық тексеру материалдары негізінде қозғалса, бүгінгі таңда агенттіктің, сондай-ақ бей-жай емес азаматтардың хабарламаларына да сүйеніп отыр.
Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасады деген күдік туралы қоңырау түскен кезде оператор абонентті агенттіктің кезекші офицерімен дереу қосады, ол хабарламаны тіркейді және жедел ден қою шараларын қабылдайды. Осылайша, әрбір хабарлама уақтылы тексеріледі. Жеткілікті негіздер болған жағдайда сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталады.
Биылғы жылы агенттіктің «1424» Call-орталығына заңсыз іс-әрекеттер және сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасады деген күдік бойынша 378 қоңырау тіркелген. Бұл туралы брифинг барысында агенттіктің 1-ші департаментінің аға тергеушісі Данияр Бигайдаров айтты:
– Call-орталығына келіп түскен хабарламалардың басым бөлігі Ішкі істер органдары қызметкерлерінің (181), жергілікті атқарушы органдар қызметкерлерінің (88), білім беру (45), денсаулық сақтау (28), жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау (20) саласындағы қызметкерлердің пара алу фактісі. Call-орталық арқылы келіп түскен хабарламалардың нәтижелері бойынша тіркелген қылмыстық істердің саны ұлғаюда – деді аға тергеуші.
Ресми мәліметке сүйенсек, хабарламалар негізінде өткен жылдың ішінде 32 іс тіркелсе, ағымдағы жылдың 7 айында 31 іс тіркелді.
Сall-орталыққа азаматтардың келіп түскен хабарламалары бойынша пара алу кезінде 15 адам ұсталды. Олардың арасында құқық қорғау органдарының, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың және білім беру саласының қызметкерлері бар. 5 адам сотталды. Мысалы, Қарағанды облысында ағымдағы жылдың 16 мамырында Қарағанды қаласы полиция басқармасының қызметкері Н.Халенге алынған пара сомасының (70 мың теңге) 30 еселенген мөлшеріндегі (2 млн. 100 мың теңге) айыппұл түрінде үкім шықты. Алматы облысында ағымдағы жылдың 17 сәуірінде Талдықорған қаласы полиция басқармасының анықтаушысы Б.Ержановқа 10 мың теңге көлемінде пара алғаны үшін сотпен 25 еселік айыппұл салынды, яғни 250 мың теңге мемлекетке қайтарады. Батыс Қазақстан облысында АШМ Орман шаруашылығы комитетінің «Охотзоопром «ӨБ» РМҚК Батыс аймақтық филиалы басшысының м.а. Қ.Әлімқұлов өзінің қарамағындағы қызметкерден жұмыстан босатпағаны және одан әрі қызмет бабында қамқорлық жасағаны үшін 50 мың теңге сомасында пара алған, ағымдағы жылдың 15 шілдесінде сот 10 есе мөлшерде, яғни 500 мың теңге көлемінде айыппұл салды. Кеше ғана Павлодар облысында Call-орталыққа түскен хабарлама бойынша түзеу мекемелерінің бірінің екі қызметкері қолға түсті. Олар сотталушыдан есірткі затын анықтау фактісін жасырғаны үшін 50 мың теңге көлемінде пара алған.
Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға өзге де жолмен жәрдемдескен адамдарға, егер кінәлі адамға қатысты әкімшілік жаза қолдану туралы сот қаулысы немесе айыптау үкімі заңды күшіне енген болса, біржолғы ақшалай сыйақы төленеді. Айталық, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық туралы әкімшілік істер бойынша – 30 АЕК; сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 40 АЕК; сыбайлас жемқорлық қылмыстары бойынша орташа ауырлықтағы қылмыстық істер бойынша – 50 АЕК; ауыр санаттағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 70 АЕК; аса ауыр санаттағы сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 100 АЕК.
Мысалы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің call-орталығына полиция қызметкерінің пара алу фактісі туралы хабарлаған Т. азаматы 70 АЕК (176750 теңге) көлемінде ақшалай сыйақымен марапатталды. Биылғы жылы сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туралы хабарлаған 116 азамат қаржылай сыйақыға ие болды. Оның ішінде, call-орталық арқылы 17,7 млн.теңге.
Сонымен қатар, агенттік ағымдағы жылдың 20 мамырында сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері жөніндегі кеңесте берген Мемлекет басшысының тапсырмалары бойынша заңнамалық бастамалар шеңберінде халықаралық тәжірибені ескере отырып, сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарламалары үшін азаматтарды көтермелеудің сараланған жүйесін енгізу мәселесін пысықтауда.
Пара немесе залал сомасы 2,5 млн.теңгеден асатын қылмыстар бойынша сот үкімімен белгіленген пара немесе келтірілген залал сомасының 10%-ын, бірақ шекті деңгейден аспайтын көлемде (мысалы, 10 млн. теңге) белгілеу ұсынылады.
Мемлекеттік қызмет
істері және сыбайлас
жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Алматы
облыстық департаменті.
Государственная корпорация «Правительство для граждан» запустила пилотный проект по оформлению выхода на пенсию через «электронное правительство». Приказ о запуске совместного проекта был подписан между Министерством цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности РК и Министерством труда и социальной защиты населения РК.
Многие услуги переходят в электронный формат, сокращается время их получения. Дошла очередь и до электронного оформления пенсий. В скором времени в Казахстане лица, достигшие пенсионноговозраста, смогут делать это с помощью СМС-сообщения.
Если раньше будущим пенсионерам необходимо было в обязательном порядке посещать ЦОН для оформления услуг по назначению пенсионных выплат по возрасту, государственной базовой пенсионной выплаты и пенсионных выплат из единого накопительного пенсионного фонда, то сейчас за 10 дней до достижения пенсионного возраста потенциальному пенсионеру будет приходить СМС с предложением оформить услугу проактивным способом. При согласии будущему пенсионеру необходимо просто ввести слово «да» и отправить ответное СМС.
Стоит отметить, для того, чтобы оформить услугу проактивно, гражданину необходимо заранее предоставить сведения о своей трудовой деятельности в отдел кадров по месту работы для внесения их в Единую систему учета трудовых договоров (ЕСУТД).
На первом этапе проект реализуется среди работников госкорпорации «Правительство для граждан».
По результатам пилотного проекта будет рассмотрена возможность его распространения на другие организации и учреждения. Дальнейшая реализация программы «Цифровой Казахстан» позволит еще более расширить доступ граждан к цифровым сервисам.
Центр обслуживания
населения района.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың қолдауымен 2005 жылдан бері республика көлемінде жүзеге асырылып келе жатқан «Жасыл ел» бағдарламасы жыл сайын дәстүрлі түрде біздің ауданда да қарқынды дамуда. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты – ауылдық елді мекендердегі жұмыссыз жастарды мезгілдік жұмыспен қамти отырып, жастар арасындағы жұмыссыздықты жою. Сонымен қатар, жасақшылар арасында әлеуметтік жағдайы төмен, жетім немесе жартылай жетім және мүгедек жастарды да жұмысқа жұмылдыру.
Ауданымызда маусым айында бас-тау алған «Жасыл ел» жұмысы маусым, шілдеде Рахат, Түрген, Тескенсу, Балтабай ауылдық округтері бойынша жалпы 35 жасақшы жұмыспен қамтылса, тамыз айында Малыбай, Асы, Қаракемер ауылдық округтерінен 20 жас жасақшы атанып, үстіміздегі айдың яғни қыркүйек айында облыстық «Жасыл ел» штабының өтініміне сәйкес, Асы ауылдық округі бойынша 10 жас жұмыспен қамтылады. Қыркүйек айының жасақшылары өз жұмыстарына кірісіп те кетті. «Жасыл ел» жасақшыларының атсалысуымен әр түрлі бағыттарда іс-шаралар ұйымдастырылып, аталған ауылдық округтердегі жастар ісі жөніндегі әдіскер нұсқаушылардың бас-тамасымен эстафеталық видео-фото жарыстар да өткізілді. Сондай-ақ, «Таза өзен», «Таза ауыл», «Бұлақ көрсең, көзін аш», «Жастар тазалық үшін!», «Тазалық бізден басталады» атты бірқатар тазалық акциялары арқасында ауылдардағы көше бойлары мен ескерткіштер маңайы, мәдениет үйлері мен мектеп, балабақша аулаларының тазаланып, үлкен жол жиегіндегі ағаштар мен теректер әктеліп, сырланды. «Жасыл ел» жасақшылары тек қана тазалық жұмыстарымен ғана емес, «Ардагерлерді ардақтайық!» ат-ты ҰОС және тыл ардагерлері мен жалғызбасты қарт кісілерге үй шаруашылығында көмектесу мақсатында қамқорлық-қайырымдылық шараларын да өткізді. Алда жасақшылармен атқарар жұмыстар толағай. Әрбір ауданның жасы «Жасыл ел» бағдарламасы арқылы жасақшы атанып, өзінің туған ауылының көркейіп, гүлденуіне үлесін қоса алады.
Айжан Әбіт,
Еңбекшіқазақ ауданының жастар
ресурстық орталығының маманы.