Дүйсенбі, 24 Сәуір 2023 14:56

Мылтықсыз майданның мықтылары

Украинадағы Чернобыль атом электр станциясының 4-блогында 1986 жылдың 26 сәуірінде ережелердің өрескел бұзылуынан жарылыс орын алған болатын. Осы алпауыт апат салдарынан Украинаның елеулі аумағы мен Ресейдің Брянск және Калуга облыстарының аумағы радиоактивтік ластануға ұшырап, адамдар өміріне қатер төнді. АЭС-нан радиусы 30 шақырым жерде тұратын халық басқа жерлерге көшіріліп, Кеңес Одағының әр республикасынан бөлінген сарбаздар апатты залалсыздандыруға қатысты.

Сол жылдың қараша айына дейін апатқа ұшыраған блок залалсыздандырылып, оғашталды. Апатты залалсыздандыруға Қазақстан азаматтары да қатысты. Апаттан тікелей 100 адам қайтыс болды. Ал оның салдарынан қайтыс болғандар саны белгісіз. Радиоактивті түтін аймақтан асып, оннан аса мемлекеттің 145 мың шаршы метр жері ластанып, кем дегенде 5 миллион халық зардап шекті. Оның зардабы қаншалықты ұзаққа баратыны әлі белгісіз қалуда. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы апаттан 4 мыңдай адам қаза тапты деп хабарлайды. Сол апатты залалсыздандыруға қатысқандар әлі күнге дейін аурудан айыға алмай жүрсе, жартысы өмірден озып та кетті.

Солардың бірі – Тескенсу ауылының тұрғыны Абдыбатыров Нұрлан Тұрсынжанұлы. Ол Украинадағы Выжгород қаласында 3031 әкери бөлімінде Отан алдындағы борышын өтеген. Бұл әскери бөлім Чернобыль АЭС-ын күзету міндетіне жұмылдырылған. Апат кезінде Нұрлан станцияның өзінде күзетте тұрады.

– Апатты аумаққа кіргізіп-шығару режимімен 4 мың адамды ішке кіргізіп, ауысым кезінде оларды шығарып, бақылауға алып тұрдық. Осында 8 ай күзетте тұрып, ең соңында, залалсыздандыру жұмысы аяқталған соң, бізді де босатты. Мен әскери қызметімнің қалған уақытын Свердловск облысының Нижний Тагил қаласында өтеп, елге оралдым, – деп еске алады ол.

Чернобыль ардагері мылтықсыз майданда көрсеткен мықтылығы үшін апаттың орын алғанына 25, 30, 35 жылдық медальдарымен және «Чернобыль батыры», сондай-ақ Бауыржан Момышұлы атындағы «Батыр шапағаты» медальдарымен марапатталған. Үш бала тәрбиелеп, ардақты әке атанған азамат.

Нұрланның жерлесі Қарабалаев Таир Сапарғалиұлы да – Чернобыль ардагері. Ол да мектепті бітірісімен, келер жылы әскер қатарына алынып, РФ-ның Саратов қаласында 41058 әскери бөлімінде қызмет атқарады. 1983 жылы Қазақстанда Зайсан қаласындағы 5817 әскери бөлімінде прапорщик шенінде қызмет етеді. Ал, 1986 жылы 26 сәуірде Украинадағы Чернобыль АЭС апатын залалсыздандыруға жіберіледі.

«Мен сарбаздарды апат орын алған 4-блокқа алып барып жүрдім. Өзім де сол қауіпті аймаққа 7-8 рет кіріп, залалсыздандыру жұмысына қатыстым. Менімен бірге 4-блокта болған Әсет деген толықша келген жігіт өтетін тесіктен сыймай, кептеліп қалды. Соның салдарынан ақ қан ауруына шалдықты. Кейін мен Хоники поселкесінен колоннамен бірге ілесіп, алып барып, алып келіп жүрдім», – деп өткен күннен естелігін айтып берді. Чернобыль АЭС апатының 25, 30 жылдық және «Батыр шапағаты» медальдарының иесі – бес бала тәрбиелеп отырған ардагер әке.

Әлемде ашық түрде жарияланбай құпия жүргізілген, жантүршігерлік алапат сынақ қазақ жерінде ғана өтті. Ол – Семей ядролық майданы. Кеңес үкіметі қалың қазақтың ортасына 456 бомба жарып, 1 миллионнан астам адамды құрбандыққа шалды. Өз елімізде мылтықсыз майданда – Семей полигонын залалсыздандыруға қатысқан тағы бір тескенсулық ардагер Ақжолов Қанатбек Сұлтанұлы еді. Ол Отан алдындағы борышын ШҚО, Аягөз қаласындағы 10810 әскери бөлімінде өтеп жүргенде Ауған соғысына аттандырады. Ол жақтан аман оралған Қанатбек Семей полигонын залалсыздандыруға қатысып, денсаулығынан айырылып, туған жеріне оралады. Полигонның жабылуына 20, 25 жылдық және интернационалист жауынгер медальдарымен марапатталады. Отбасын құрып, үш балалы болып, былтыр қараша айында қайтыс болады. Ел қауіпсіздігі үшін ажалмен алысқан ерлік ұмытылмайды.

Анарбек МӨКІШҰЛЫ.

Оқылды 24668 рет
Осы категориядағы басқа материалдар: « Алтайдың асқар тұлғасы Алғыс арқалаған ардақты ана »

Соңғы жаңалықтар

Маус 12, 2025

Бала денсаулығының бағбаны

Халықтың саулығы – мемлекеттің басты байлығы. Осы игілікті жолда аянбай еңбек етіп жүрген…
Маус 12, 2025

Спорттың асылы – жеңіл атлетика

Жуырда Есік қаласындағы дене шынықтыру-сауықтыру кешені алаңында «Балаларды қорғау күні»…
Маус 12, 2025

Жүрегі жырдан жаралған

Биыл ауданымыздың тумасы, қазақ поэзиясының көрнекті өкілі Тұманбай Молдағалиевтің…
Маус 11, 2025

"Келешек мектептері" жобасы – Алматы…

Алматы облысында үш ауысымды оқытуды жою және оқушы орындарының тапшылығын шешу…
Маус 10, 2025

Жаз мезгілінде қандай сусындарды…

Күн сайын жеткілікті мөлшерде су тұтыну ағзаның барлық функцияларын, соның ішінде ас…
Маус 10, 2025

Балалардың жазғы демалысы

2025 жылдың жазғы маусымында Алматы облысында балалардың демалысы мен сауықтырылуын…
Маус 09, 2025

Посевная-2025: завершение в…

Посевная кампания-2025 в Казахстане завершена. В этом году она проходила в новых для…
Маус 09, 2025

Егіс науқаны – 2025: науқанның…

Елімізде 2025 жылғы көктемгі егіс науқаны толық аяқталды. Биылғы егіс жұмыстары диқандар…
Маус 09, 2025

Экологиялық ахуал басты назарда

5 маусым – Дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау күні және Экологтар күні қарсаңында Алматы…

Күнтiзбе

« Маусым 2025 »
Дс Сс Ср Бс Жм Сб. Жк
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30            

Кез келген материалды
көшіріп басу үшін
mezet.kz - ке гиперсілтеме
қою керек 

Яндекс.Погода

 

https://kurs.kz/ - Курсы валют в обменных пунктах г. Алматы и других городах Казахстана

Жарнама

для детей, достигших 12 лет