Қауіпсіздік – жеке адамның, қоғамның, мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделерінің ішкі және сыртқы қатерден қорғалуы. Соның ішінде  болашақ иелері – жастардың өмірінің қауіпсіздігі қашан да қаперден тыс қалмауы керек. Сондықтан да «Мектепке қауіпсіз жол» бағдарламасы аясында балалардың  жолдағы  қауіпсіздігіне ерекше назар аударылып, түрлі ісшаралар, акциялар өткізілуде. Біздің кейіпкеріміз – Шелек ауылындағы Ы.Алтынсарин атындағы мектептің 10 сыныбының оқушысы Айым Болатбек «Мектепке қауіпсіз жол» жобасын іске асыруда жеке бастамасын қолға алыпты. Осы орайда Айымнан игі бастаманың мән-жайын білген едік.

– Айым Даниярқызы, мұндай игі шараны қолға алуыңызға не себеп болды?

– Мені өзім қатарлы құрбыларым мен кейінгі іні-сіңілілерімнің өмірлерінің қауіпсіз болуын, оны қалай іске асыру керектігі көп толғандыратын.  Содан мен «Begint» жобасына қатысуға бел будым. «Begint» – жасөспірімдерге арналған әлеуметтік-көшбасшылық  жоба. Жобаның іріктеу кезінде 800-ден астам оқушы қатысып,  оның 37-сі шешуші кезең – финалға өтті. Соның ішінде мен де бармын. Жеңімпаздар жоғары оқу орнына гранттар мен білім алуға ақшалай көмектер ұтып алды. Мен бұдан басқа да аудандық, облыстық, республикалық олимпиадалар мен байқауларға қатысып, жеңімпаз атандым. Соның ішінде «Iqanat» олимпиадасының финалисі атандым әрі өзім мектептің белсендісі болғандықтан  осы «Мектепке қауіпсіз жол» жобасымен айналысуды жөн көрдім. Өйткені, қауіпсіздік қаперден шықпауы керек.

– Бұл жоба бойынша қандай жұмыстарды, іс-шараларды қолға адыңыз?

– «Save Way to School», яғни, «Мектепке қауіпсіз жолды» өзіме жеке жоба етіп таңдап алған соң, бірталай жұмыстарды іске асырып жүрмін. Жобаның мақсаты – көше-жол ортасының қауіпсіздігі үшін үйдің айналасындағы және үйге барар жолдағы аумақты талдау, елді мекендер әкімшілігімен бірлесіп, «Vision Zero» тұжырымдамасы шеңберінде ұсыныстарымды әзірлеу және іске асыру.

– Неліктен басқа мәселе емес, балалардың жол қауіпсіздігі туралы жобаны таңдадыңыз?

– Иә, орынды сұрақ. Қазір техниканың дамыған  заманында жасөспірімдердің өмірін қорғау басты мәселеге айналды. Статистикалар мен нақты деректерге сүйенсек, Қазақстанда жылына 2000-нан астам адам жол-көлік апатынан қайтыс болады екен. Ал соңғы 6 жылда (2018-2023 жылдары) жол-көлік апатынан қаза тапқандар саны 13500-ді құрапты. Бұл Ұлытау ауданының халық санынан көп. Сонымен қатар зерттеулер көрсеткендей, 18 жасқа дейінгі балалардың қайтыс болу көрсеткіші (жол-көлік оқиғаларынан қайтыс болу пайызы) басқаларына қарағанда алда тұр. Яғни, бұл өте үлкен сандар мені қатты қынжылтты.

Өткен бес аптада мен көп жұмыстар атқардым. Мен өз үйімнің жанындағы 500 метр аумақты зерттедім. Көршілер арасында сауалнама және осы мәлелелер бойынша қарттарға түсінік жұмысын жүргіздім. Деректерді талдадым және олардың нақты санын анықтадым. Далалық зерттеулер жүргіздім. Көлік кестесін зеттедім. Шелек ауылында тротуардың, жаяу жүргіншілер өткелінің, жарықтандырудың, сапалы жолдың жетіспеушілігін анықтадым. Ауылдың жол мәселелері туралы білу үшін аудандық учаскелік полиция капитаны Дамир Сұлтановтан сұхбат алдым. Соңғы болған балаларға қатысты жол-көлік оқиғалары туралы, инфрақұрылымның жетіспеушілігінің салдарынан болған жағдайларды білдім.

Аудандық мәслихат депутаты Саян Амировпен кездесіп, «Мектепке қауіпсіз жол» жобамды айттым. Ол кісі кеңес беріп, қолдады. Ауылдағы ең қауіпті 8 аймақты таптым. Осы мәселелердің шешімін ойлап тауып, олардың визуализациясын салдым. Шешімдері бар құжат  дайындадым. Ендігі мақсатым – өз аулымдағы жол инфрақұрылымының сапасын жақсарту, балалардың мектепке дейінгі жолын қауіпсіз етуге қол жеткізіп, нағыз әлеуметтік көшбасшы болу.

– Әлеуметтік көшбасшы болуға қандай қабілеттілік қажет?

– Көп адамдар көшбасшылық пен әлеуметтік көшбасшылықтың айырмашылығы жоқ деп ойлауы мүмкін. Бірақ, олай емес. Көшбасшылық – бұл адамның немесе топтың, ұйымның, қоғам немесе команда ізбасарлары не мүшелеріне әсер ету және оларды соған бағыттау қабілеті. Ал әлеуметтік көшбасшылық – бұл күнделікті мәселелер мен әділетсіздіктерді шешу үшін қоғамдастықтың күшін біріктіретін тәсіл.

Осыған дейін мен әртүрлі жобалармен айналысқанмын. Оның ішінде ғылыми жоба, бизнес жоба, экологиялық жоба да бар. Ал қазіргі іске асырып жатқан әлеуметтік жобамен жұмыс жасау маған басқаларына қарағанда қатты ұнады. Ерекше әсер берді. Себебі, осы жоба арқылы мен алғаш рет сұхбат алдым, бірінші рет әкімшілікпен кездесіп, сауалама жүргіздім. Ауқымды мәселелердің шешімін таптым. Жоба арқылы көптеген жетістікке қол жеткіздім. Адамдардың алдында ойымды еркін жеткізуді, командамен жұмыс жасауды, қиындықтардан шығу шешімдерін табуды үйрендім. Алға қойған мақсатым – айқын, оған жетуге де сенімім мол.

– Алға қойған мақсатыңызға жетуге тілектеспіз. Сұхбатыңызға рахмет.

Тілдескен Анарбек БЕРДІБАЕВ.