Безгек - паразитпен шақырылатын, науқас адамнан сау адамға маса шағу арқылы берілетін, адам өміріне қауіп төндіретін сырқат. Сондай ақ бұл ауру сау адамға безгек қоздырғышымен ластанған қан құйылғанда, науқастың қанымен қарым-қатынаста болғанда, анадан құрсақтағы сәбиге жұғады. Безгектің тасымалдаушысы «Anopheles» тобына жататын масалар. Масалар, ағысы баяу тоғандарда, су қоймаларында, батпақтарда, өзеннің ескі арналарында өсіп, көбейеді. Маса безгек жұқтырған науқас адамның қанымен бірге безгек паразиттерін сорып алып, әрі қарай сау адамды шағып, оның қанына сілекей арқылы безгек паразитін түсіреді.
Безгек Азияның 100 ден астам елдерінде, Африкада, Оңтүстік Америкада, ТМД елдерінде – Тәжікстанда, Әзірбайжанда және Таяу Шығыста тропикалық және субтропикалық климаты бар жерлерде жиі кездеседі.
Безгектің 4 түрі белгілі-үш күндік безгек, төрт күндік безгек, тропикалық және сопақша безгек (ауруды тудырған безгек қоздырғышының түріне байланысты). Ең қауіптісі-тропикалық безгек, ол дәрігерге кеш жүгінген кезде өте ауыр асқынуларға және тіпті өлімге әкелуі мүмкін. Аурудың ең ауыр түрі тропикалық безгек, оның 40% жағдайы өлім-жітіммен аяқталады.
Инкубациялық кезең (тістеген сәттен бастап аурудың алғашқы белгілері басталғанға дейін) – орташа есеппен тропикалық безгек кезінде 7-ден 30 күнге дейін, басқа түрлерінде 14 айға дейін жетеді.
Безгектің алдын-алу - казіргі уақытта безгекке қарсы вакцина жоқ. Алдын алудың негізгі шарасы-масалардың шағуынан қорғану. Безгектен қолайсыз елдерде болған кезде өзіңізді масалардың шағуынан қорғау. Үйдің жанында ашық, тоқтанды судың болмауын қадағалау, тұрғын бөлмелердің есік пен терезе саңылауларын москит торларымен жабу, теріні және киімді өңдейтін арнайы москиттерді кетіретін (үркітетін) репелленттер мен теріге жақпа майларды қолдануды.
Шет елге шығатын тұлғалар, әсіресе безегек масалары тіршілік ететін елдерге баратындар мыналарды есте сақтау қажет:
Тропикалық және субтропикалық климат елдеріне баратын әрбір адам безгек ауруының қаупі, безгекке қарсы препараттарды қабылдау қажеттілігі және осы препараттар тобына қарсы көрсетілімдердің болмауы туралы учаскелік дәрігермен кеңесуі керек. Препаратты таңдау қабылдаушы елге және осы аймақтағы безгектің басым түріне байланысты, дозаны дәрігер анықтайды.
Алдын алу мақсатында эндемиялық аймаққа барған кезде безгекке қарсы препараттарды үнемі қабылдау қажет. Препараттарды қабылдауды "тропикке" барудан 1 апта бұрын бастау керек, Барлық болу кезеңін және оралғаннан кейін 3 апта бойы жалғастыру керек.
Безгек ауруы кезінде дәрігердің барлық нұсқауларын орындау керек. Өзіңізді жақсы сезінгеннен кейін емдеуді бірден тоқтатуға болмайды. Безгекті дұрыс емдеу толық қалпына келтіруге әкеледі. Безгек бойынша қолайсыз елде болған кезде және елге оралғаннан кейін 3 жыл ішінде температураның кез келген көтерілуі кезінде дереу емдеу мекемесіне хабарласып, дәрігерге «тропикте» болғаныңызды хабарлап, безгекке тексерілу керек екенін есте ұстаған жөн.
Ең маңыздысы – Сіз баратын елдегі жұқпалы сырқттанушылық бойынша эпидемиологиялық жағдай туралы білу.
Еңбекшіқазақ аудандық СЭББ
басшысының орынбасары Д.Бақберген
