В средней школе имени А.Байтурсынова с.Саймасай педагогами-психологами Д.Мурадовой и Г.Мухитовой  для классных руководителей был проведен семинар-тренинг через платформу ZOOM.

Целью тренинга было сплочение педагогического коллектива, развитие коммуникативных навыков, эмоциональной устойчивости, уверенности в себе, создание доброжелательного отношения друг к другу.

В начале тренинга была создана коллаборативная ситуация: все улыбались, рисовали свое настроение, дарили друг другу комплименты. В «Тесте геометрических фигур» учителям предлагалось выбрать по одной геометрической фигуре, после чего нами была даны их интерпретации.

В упражнении «Корабль» предлагалось обратить внимание на рисунок корабля. Как известно, корабль- символ стремления к успеху. В море на его пути встречаются айсберги и ледяные глыбы –  в нашем случае это трудности, возникающие в учебном процессе. Каждый классный руководитель справился с заданием и увидел, где появляются проблемы.

Следующим этапом была  медитация «Встреча с ребенком внутри себя»: учителя закрыли глаза и представили себя в уютном месте. Затем предлагалось представить себя такими, какими  они были в детстве. В завершение тренинга была зачитана небольшая притча о колодце.

Цель семинара-тренинга была достигнута. Психологи школы поставили себе дальнейшую задачу: усилить работу с классными руководителями, развивать у них умение работать в команде, повышать настроенность педколлектива на  успех.

Д.МУРАДОВА, Г.МУХИТОВА,

педагоги-психологи СШ имени А.Байтурсынова

Бүгінде Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласының маңызын бүкіл қоғам терең түсініп, оны еліміздің рухани тәуелсіздігін нығайтатын стратегиялық құжат ретінде қабылдайды. Жаһандану жағдайында өзіміздің мемлекеттілігімізді, тілімізді, дінімізді, ділімізді, салт-дәстүрімізді, жалпы ұлттық ерекшеліктерімізді қалай сақтап қаламыз деген сауал әрбір азаматты толғандыратыны сөзсіз. Қазір еліміз рухани жаңғыру аясында жаңа тарихи кезеңге аяқ басты. ҚР Тұңғыш  Президенті Н.Назарбаев атап өткендей, жаңғыру тарихи тәжірибе мен ұлттық дәстүрге сүйенуге тиіс. Бұл орайда ұлттық болмысымызды сақтап қана қоймай, одан әрі дамыта отырып әлемдік өркениет көшіне ілесу біз үшін өмірлік маңызы бар міндет саналмақ. Елбасының аталған  мақаласының «Таяу жылдардағы міндеттер» атты екінші бөлімінде қоғам алдына жақын келешекте атқарылуы тиіс бірнеше өзекті міндеттер қойылған. Соның ішінде жаңа гуманитарлық білім беру аясында «Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы да бар. Біз ұлттың сана көкжиегін кеңітіп, іргелі ғылымға арқау болған  аталмыш жоба жайлы аз-кем ой толғауды жөн көрдік.

Оқулық адамзат ақыл-парасатының алтын қазынасы. Сонау ертедегі  грек ойшылдары Аристотель, Сократ, Платоннан бастау алатын іргелі ілімдер әлем өркениетінің өрге жүзуіне, адам баласының үздіксіз жаңалыққа талпынуына  ықпал етіп келді. Қалай десекте, жаңару мен жаңғырудың оқулықсыз олқы соғатыны тағы бар. Кезінде  қазақты озық жұртпен теңестірудың жолын іздеген Алаш арыстары да осы түйінді ұлтты оятудың ең тиімді тәсілі деп білген жоқ па? Сондықтан ХХ ғасырдың басында ұлт зиялыларының күш салуымен, жігерлі жұмыстарының арқасында қазақ қауымына керек оқулықтар жедел әзірленді. Мәселен, Мағжан Жұмабаев «Педагогика», Жүсіпбек Аймауытов «Психология», Халел Досмұхамедов «Биология» пәнін аударса, жиырма жастағы Мұхтар Әуезов «Жеткіншек» деген оқулық жазды. Қаныш Сәтбаев – алғашқы «Математика» оқулығын жазған авторлардың бірі болды. Сол оқулықтардың арқасында ұлтымыздың қанша буынының санасына сәуле түсті. Ал кейін ұлтымыздың рухани түлеуі мен әлемдік өркениетке деген ұмтылысына Кеңес билігі бұғау салды. Еркін ойлауға ерік бермейтін Кеңестік жүйенің темір құрсауында жаңашылдыққа ұмтылғандар аз теперіш көрген жоқ. Ал тәуелсіздік алып «тас бұғаудан босағаннан» кейін ғана тарихымызды түгендейтін, кемелденуге керегімізді іздейтін күн туды. Міне солай, ұлттың жаңашылдық пен жаһандық өркениетке жол алған ұлы сапары басталды. Сол сапарға аттанған тоғанағы мол керуендердің бірі – «Рухани жаңғырудың» жүгін артып алға жылжып барады.  

Жаһандану үдерісіне ұлт болып ұйысу  мақсатында сол кездегі мемлекет басшысы Н.Назарбаев осыдан тура үш  жыл бұрын «Қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар бойынша «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасын қолға аламыз», – деп мәлімдеді. – Біз тарих, саясаттану, әлеуметтану, философия, психология, мәдениеттану және филология ғылымдары бойынша студенттерге толыққанды білім беруге қажетті барлық жағдайды жасауға тиіспіз. Гуманитарлық зиялы қауым өкілдері еліміздің жоғары оқу орындарындағы гуманитарлық кафедраларды қайта қалпына келтіру арқылы мемлекеттің қолдауына ие болады. Бізге инженерлер мен дәрігерлер ғана емес, қазіргі заманды және болашақты терең түсіне алатын білімді адамдар да ауадай қажет. Біз алдағы бірнеше жылда гуманитарлық білімнің барлық бағыттары бойынша әлемдегі ең жақсы 100 оқулықты әртүрлі тілдерден қазақ тіліне аударып, жастарға дүниежүзіндегі таңдаулы үлгілердің негізінде білім алуға мүмкіндік жасаймыз. 2018-2019 оқу жылының өзінде студенттерді осы оқулықтармен оқыта бастауға тиіспіз,– деген еді. Осы игі бастаманы жедел жүзеге асыру  үшін аудармамен айналысатын құрылымдар негізінде мемлекеттік емес Ұлттық аударма бюросы құрылды. Қазақ Үкіметі аудармашы мамандармен қамтамасыз ету ісін жолға қойды. Ұлттық аударма бюросы авторлық құқық негіздемесін жөнге келтірді.

Бүгінде Елбасы белгілеп берген бағдарлама мыңдаған студентке жаңа сапалық деңгейде білім берудің өзегіне айналады. Білім саласындағы жаһандық бәсекеге неғұрлым бейімделген мамандарды даярлау – мемлекеттік мәселе. Көп көңілінен шыққан бұл игі  қадам  кеңестік дүниетаным ыңғайында тәрбиеленген ұрпақты Тәуелсіз елдің жаңа буыны алмастырып жатыр. Осыған дейін дүниеге бір ғана көзқараспен қарап келдік. Қашан да   келешектің дидарын болжай білетін Елбасы «Әлемнің үздік 100 оқулығының қазақ тілінде шығуы 5-6 жылдан кейін-ақ жемісін бере бастайды. Сол себепті, уақыт ұттырмай, ең заманауи, таңдаулы үлгілерді алып, олар­дың қазақ тіліндегі аудармасын жасауымыз керек», – деп табанды талап қойған болатын.

Соңғы жылдары еліміз индустриалдық-инновациялық дамуға басымдық беруге байланысты жоғары оқу орындары гуманитарлық ғылымдарға жүрдім-бардым қарай бастаған болатын. Көптеген ЖОО-ларда тарих, саясаттану, әлеуметтану, философия, психология, мәдениеттану сияқты дербес гуманитарлық салалар «Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер кафедрасына» біріктіріліп, гуманитарлық пәндердің сағатын қысқарту, мәні мен маңызын төмендетуге жол берілген. Тіпті, «Қазақстан тарихы мектепте оқытылады, енді оны жоғары оқу орындарында қайталап оқытудың керегі жоқ» деген желеумен «Қазақстан тарихы» кафедралары жабылған  болатын. Ал «Рухани жаңғыру» бағдарламасы қолға алынғаннан бері  қоғамдағы толғағы жеткен, шешімі табылмай келе жатқан түйіндер тарқатыла бастады.

Жастарымыздың әлемдік ғылыми стандартқа сай білім алуы үшін ғылыми оқулықтардың қазақ тіліне аударылып, қайта басылып шығарылуы үлкен құндылық. Қазір осы шара ойдағыдай атқарылып,  көптен күткен игі іс орындалуда. Мысалы, осыған дейін  Жоғары оқу орындарында ғалымдардың көптеген оқулықтары тек қана орыс тілінде басылып шығарылған. Ал, қазақ топтарында білім алатын студенттер үшін мұндай оқулықтарды өздері түсініп оқуына немесе аударуына тура келетін еді. «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында қолға алынған «100 жаңа оқулық» жобасы жастарымыздың  ана тіліміз арқылы әлемнің рухани уызына жаруына жол ашты.

Отандық оқымыстылардың айтуынша, «100 жаңа оқулық» жобасының қоғам жаңғыруына қосар үлесі телегей. Бұл жобаның басты мақсаты – жастардың санасына дүниежүзіндегі таңдаулы білімді сіңіру. Мысалы, бұл жоба аясында француз, италян, корей ғалымдарының еңбектерін де қазақ тіліне аудару жоспарланған. Бір ғана француз философы Реми Хемс еңбектерінде қаншама ілім-білім жатыр?! Әлемге танымал, еңбектері аңыз болып қалған ғалымдардың зерттеулерін  қазақ жастары өз тілінде түсініп оқыса, бұл олардың білім көкжиегін кеңейтері анық. Бұл ретте Еуразиялық интеграция институтының директоры Ғани Нығметов: «Мұндай жобаларды қолдау өте маңызды. Бұл біздің қазақ жастарының, қазақ қоғамының рухани дүниесінің толығуына өз әсерін береді. Елбасы саясатының барысында қазір қазақ жастары әлемнің түпкір-түпкірінде білім алып жатыр. Өз көкжиегін кеңейткісі келген адамға барлық мүмкіндіктер ашылған. Шетелде білім алып келген қазақ жастары қазір түрлі қызметтерде өздерін танытып жүр. Сондықтан, бұл арада 100 жаңа оқулық жобасына бейтарап қарауға болмайды. Мұның астарында сананы рухани жаңғырту мәселесі жатыр. Сана рухани жаңарып отырса, адам капиталы ешқашан тозбайды. Ал, мемлекетке тозбайтын, шаршамайтын, қажымайтын, білімді, жұмыс істей алатын адам капиталы әрқашан да керек. Мемлекетіміздің өсіп-өнуі үшін білімді, саналы ұрпақ тәрбиесі қашанда маңызды»  – дейді.

«Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасына қатысқан мамандардың сөзінше, бұл оқулықтар жайдан-жай таңдалмаған. Жоба қолға алынған кезде Президент жанынан құрылған Ұлттық комиссия арнайы  іріктеу жүргізіп, әр жоғары оқу орны  мамандарының   ұсыныстары қаралған. Ұлттық аударма бюросының әрбір оқулық әлемдегі ең мықты оқу орнында шыққан, кем дегенде, баспада үш рет басылым көрген, әрі таралымы да жоғары болуы керек деген шарттарды негізге  алған. Осы талаптар ескерілген жағдайда ғана оқулықты аудару процесі басталған.

2020 жылдың 30 қаңтарындағы мәлімет бойынша, таңдап алынған жүз кітаптың 47 оқулығы аударылып шықты. Ресми ақпаратқа сүйенсек, он мың данамен шыққан кітаптар Қазақстанның 132 оқу ордасына жолданды. Айта кетейік, қазақ тіліне аударылған кітаптардың негізгі түп-нұсқасы орыс, ағылшын, француз тілінде жарыққа шыққан.

Аударылған кітаптардың дені әлемдік үздік оқу орындарында оқытылатын  іргелі еңбектер саналады. Айталық, 2018 жылы А.Барнардтың  «Антропология тарихы мен теориясы» атты кітабында:  антропология ғылымының қалыптасу тарихын, ондағы эволюция теориясы туралы тұжырымдарды, диффузионистік және тарихи-мәдени аймақтар теорияларын, функционализм және құрылымды-функционализм, әрекетке негізделген теорияларды, процессуалдық және маркстік көзқарастағы зерттеулерді, сонымен бірге, релятивизм, структурализм мен постструктурализмнің түрлі салаларын және енді ғана қалыптасып жатқан интерпретациялық және постмодернистік көзқарастарға қатысты тақырыптарды кеңінен қамтыған. Айталық, қазақ тілінде аударылған Дерек Джонстонның «Философияның қысқаша тарихы» атты еңбегінде философиялық ойдың даму тарихына айрықша үлес қосқан танымал 15 ойшылдың шығармашылығы топтастырылған. Аталған оқулықтың авторы Батыс дәстүріндегі көрнекті философтардың негізгі еңбектері мен теорияларын оқырмандарға кезең-кезеңмен таныстыруды көздейді. Кітап тарауларында философтардың өмір сүрген дәуіріне шолу жасалып, сөз болатын шығармалардың негізгі идеяларын талдауға басымдық берілген. Сондай-ақ, жинақта философтардың өмір деректері мен басты еңбектерінің тізімі, сол дәуірдегі ғылыми жаңалықтар мен тарихи оқиғалар, философиялық, әдеби және көркем туындылар да қамтылған. Әр шығармаға арналып оның түйінді идеясын білдіретін ықшам анықтама дайындалған. Тақырыптар хронологиялық ретпен баяндалса да, материал кез келген тараудан бастап түсініп оқи беруге лайықталып, әрқайсы  жеке бітіммен құрастырылған.

Eлбacы Нұрcұлтaн Нaзaрбaeвтың ocыдaн үш  жыл бұрын жaриялaнғaн «Бoлaшaққa бaғдaр: рухaни жaңғыру» мaқaлacынaн бacтaу aлғaн бұл жoбaның қaзaқ oқырмaнынa бeрeрi мoл. Өйткeнi, бұл – гумaнитaрлық бiлiм caлaлaрының eң тaңдaулы oқулықтaрын жәнe ғылыми eңбeктeрiн aнa тiлiмiзгe aудaрып, eлiмiздiң iргeлi жoғaры oқу oрындaрының кiтaпхaнa қoрлaрын шeтeлдiк кiтaптaрмeн тoлықтыруды мaқcaт eткeн бiрeгeй жoбa. Әринe, бұл ғылым тiлiн қaзaқшaлaндыру ғaнa eмec, қoғaмдaғы күрмeуi көп мәceлeлeрдi шeшудiң oңтaйлы әдici icпeттi. Бiрiншiдeн, жacтaрдың әлeмдiк белестерге қoл жeткiзiп, бiлiм дeңгeйлeрiн жeтiлдiругe жaғдaй жacaйды. Aл әлeмдiк мәдeниeтпeн тaныcқaн жac өcкiннiң oй-өрici жoғaры, тaнымы кeң aзaмaт бoлып қaлыптacaры aнық.Eкiншiдeн, қaзaқ тiлiнe аударылған oқулықтaр eшбiр идeoлoгиялық дoгмaттaрдaн aулaқ әрi oбьeктивтi ғылыми cтильдe жaзылуымeн құнды. Кiтaптaрдa дәcтүрлi жәнe жaңa зaмaнғы тұжырымдaр eшбiр қocпacыз, әciрeлeуciз жaзылғaн. Бұл oқырмaндaрдың кiтaпты oқи oтырып өзiншe oй қoрытып, cыни oйлaуынa мүмкiндiк жacaйды. Eң бacтыcы, ғылым caлacынaн мәлiмeт aлaды. Eлбacы aйтқaн «Caнaның aшықтығы» дeгeн ocы бoлca кeрeк. Бaғдaрлaмa шeңбeрiндe aудaрылғaн oқулықтaрдың көбici бeлгiлi бiр ғылым caлacындaғы тeрминoлoгияны қaлыптacтыруғa жoл aшудa. Бeдeлдi ғaлымдaр мeн бiлiктi филoлoгтaр құрaмы  жaңa тeрминдeрдi қaлыптacтырудa, кiтaптaрдың aудaрылуындa көп күш caлып жaтыр. Бұл жoбa бiрaз кiбiртiктeп қaлғaн ұлттық тeрмин жacaм прoцeciнe қoзғaу caлa aлca, бұл дa – ұлттың рухaни жaңғыруының бiр бeлгici дeугe бoлaды. Oқулықтaрдың үшiншi жaңaлығы – бұл жoбa жaлпы қaзaқ тiлiндeгi кiтaп индуcтрияcынa, ғылыми-көпшiлiк aудaрмa iciнe ceрпiн әкeлудe. Қaзiрдiң өзiндe түрлi ғылыми, ғылыми-көпшiлiк, әдeби жәнe мoтивaциялық кiтaптaр шығaруғa бeт түзeгeн ұйымдaр бoй көтeрiп жaтыр. Бұл дa бoлaшaқтa тiлдiк oртaның caпaлы, мaзмұнды бoлуынa, coл aрқылы жaлпы қaзaқ тiлiнiң мәртeбeciн көтeругe ceп бoлaды дeп үмiттeнeмiз.

Т ү й і н:

Зерттермендердің сөзінен байыптағанымыздай, «100 жаңа оқулық жобасы» танымды байытып, рухани жаңғыруды арттыра түспек. Ендеше, біз де өз тарапымыздан осы жобаның басы-қасында жүргендерге сәттілік тіледік. Кітаптың сарқылмайтын қазына екені бұған дейін де айтылып келді. Ғасыр мен ғасырды, қоғам мен қоғамды тоғыстыратын кітап және ондағы түйдектелген білім екенін ескерсек, бұл жобаның да қазаққа берері мол екені даусыз.

Ерзат  АСЫЛ

Құрметті аудан тұрғындары!

Сіздерді 1 желтоқсан – Тұңғыш Президент күнімен шын жүректен құттықтаймын!

Мұндай елеулі күн Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Қазақстан халқына және мемлекетіне сіңірген орасан зор еңбегіне деген құрметінің айғағы. Әлбетте, Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы айтқандай «Тәуелсіздік алу қаншалықты қиын болса, оны ұстап тұру үшін де соншалықты қажыр-қайрат керек». Тәуелсіздік алған тұста халықтың тағдырын өз тағдырымен байланыстырып, ұлтымызды ұлы істерге жұмылдырған Елбасы еңбегі ерен. Осынау сындарлы саясаттың арқасында Тәуелсіз Қазақстан дамудың даңғыл жолына түсті. Бүгінде біз дербестігімізбен, татулығымызбен, еркін күнде өсіп-өркендеген жас ұрпақпен мақтанамыз.

Осынау мерекеде Елбасымызға мемлекетіміздің қалыптасуы мен дамуына қосқан тарихи еңбегіне құрмет көрсетеміз.

Ендеше, үздіксіз даму мен өркендеудің белгісіндей болған Тұңғыш Президент күні құтты болсын! Еліміз аман, егемендігіміз еңселі, Тәуелсіздігіміз тұғырынан таймасын!

10 декабря 2011 года на пленарном заседании Парламента РК был принят Закон «О внесении дополнений в Закон РК «О праздниках в Республике Казахстан». В соответствии с ним  в нашей стране ежегодно отмечается   День Первого Президента РК  – Ельбасы Нурсултана Назарбаева, который  29 лет 8 месяцев и 7 дней  был первым лицом суверенного государства. Почти 30 лет он  представлял его на высшем международном уровне, выступал инициатором и  участником принятия судьбоносных решений планетарного масштаба.

Впервые этот государственный праздник в Казахстане отметили 1 декабря 2012 года. Именно первый зимний день  стал «точкой отсчета» в 1991 году, когда впервые состоялись всенародные выборы главы суверенного Казахстана. Тогда Президент Казахской ССР Нурсултан Назарбаев  получил 98,7% голосов избирателей. Одним из первых шагов Президента 10 декабря 1991 года было подписание Закона о переименовании Казахской ССР в Республику Казахстан. А 16 декабря 1991 года  Верховный Совет  РК провозгласил государственную независимость Казахстана.

 Президент Казахстана считается гарантом единства государственной власти и народа, прав и свобод граждан, незыблемости Конституции страны.  29 апреля 1995 года в Казахстане прошел референдум по продлению полномочий Президента Нурсултана Назарбаева до 1 декабря 2000 года. В пользу данного решения высказалось 95,46% граждан Казахстана.  10 января 1999 года и 4 декабря 2005 года Нурсултан Назарбаев вновь избирался на главный пост страны, набрав большую часть голосов  –  79,78%  и 91,15%  соответственно. Нурсултана Назарбаева также успешно переизбирали в  2011 и 2015 годах.

С 2010 года Первый Президент обладает статусом  Елбасы – Лидера нации. В июне 2018 года Конституционный суд страны закрепил за Нурсултаном Назарбаевым право пожизненно возглавлять Совет безопасности республики. Согласно принятым в 2012 году поправкам к Закону, Первый Президент РК – Ельбасы обладает званием «Халық қаһарманы» с вручением знака особого отличия – Золотой звезды и ордена «Отан».

Под руководством Первого Президента Казахстан преобразился  в стремительно развивающееся, современное государство. Нурсултан Абишевич – автор двух основополагающих Стратегий «Казахстан-2030» и «Казахстан-2050». Стратегия «Казахстан-2030», принятая в 1998 году,  позволила республике успешно преодолеть кризисный период и уже к 2012 году войти в число 50 конкурентоспособных стран мира.  «Стратегия «Казахстан-2050»  – Новый политический курс состоявшегося государства»   от 14 декабря 2012 года поставила главной целью вхождение Казахстана в тридцатку наиболее развитых стран. 1 марта 1995 года Ельбасы была учреждена Ассамблея народа Казахстана, получившая конституционное право выдвигать своих представителей в депутаты Парламента РК.

В феврале 2019 года Ельбасы обратился в Конституционный совет  РК с вопросом досрочном прекращении своих полномочий. 19 марта 2019 года  он выступил с обращением к народу Казахстана, в котором заявил о сложении полномочий главы государства.

«Я принял решение прекратить свои полномочия в качестве президента. В этом году исполняется 30 лет моего пребывания на посту высшего руководителя нашей страны. Я был удостоен великой чести моим великим народом стать Первым Президентом независимого Казахстана", – сказал Елбасы  в своем обращении.

Обязанности главы государства до внеочередных выборов были возложены на спикера Сената Парламента  РК  Касым-Жомарта Токаева, избранного на внеочередных выборах Президентом Республики Казахстан. В инагурационной речи новый Президент выразил сердечное признание Лидеру нации за его заслуги: «Благодаря Ельбасы мы построили успешное, авторитетное в мире государство. Казахстан занял достойное место в международном сообществе».

По предложению Президента РК Касым-Жомарта Токаева столица Казахстана Астана переименована в Нур-Султан (Нұр-Сұлтан) как олицетворение социально-экономических достижений страны за годы независимости.

Нурсултан Назарбаев по сей день является действующим политиком первого эшелона власти: лидером партии Nur Otan,  главой Совета безопасности РК, председателем Ассамблеи народа Казахстана.

Под водительством Ельбасы Казахстан признан международным сообществом как современное демократическое государство, которое успешно формирует институты гражданского общества, рыночную экономику, обладает огромным образовательным и культурным потенциалом. Стратегии развития, заложенные Нурсултаном Назарбаевым,  не теряют своей актуальности и служат основой дальнейшего государственного строительства Казахстана.

И.ВИКТОРОВ