В ФЕВРАЛЕ 2018 ГОДА СТАРЕЙШЕМУ ПЕДАГОГУ КАЗАХСТАНА  СОЛТАНБАЮ АТА ЖАРЫКБАСОВУ ИСПОЛНИЛОСЬ 93 ГОДА. НЕСКОЛЬКО ПОКОЛЕНИЙ ЖИТЕЛЕЙ СЕЛА АЛГА БАЙТЕРЕКСКОГО ОКРУГА  – ВЫПУСКНИКИ ШКОЛЫ, ГДЕ ОН ПРЕПОДАВАЛ И РУКОВОДИЛ НЕСКОЛЬКО ДЕСЯТИЛЕТИЙ. ЗДЕСЬ,

В С.АЛГА, СОЛТАНБАЙ АТА РОДИЛСЯ, ЖИЛ И

ТРУДИЛСЯ ПОЧТИ ВСЮ ЖИЗНЬ.

Исключением была война... Тогда, в сороковых, со школьной скамьи он был мобилизован в действующую армию, прошел обучение на курсах младших командиров в г.Ташкенте. Издыхающий дракон войны успел опалить  18-летних солдат последними языками пламени. Его Солтанбай Жарыкбасов добивал на Забайкальском фронте, где служил в составе 25-й механизированной бригады командиром пулеметного отделения. После демобилизации Солтанбай ата вернулся в родной аул. В мирное время он избрал благородную стезю учителя, закончил  педагогическое училище в с.Тургень, а затем исторический факультет Казахского педагогического института. История для него не только любимый предмет, но и жизненное призвание. И по сей день Солтанбай ата собирает материалы по истории Казахстана. Он создал не имеющий, пожалуй, аналогов, семейный музей, в котором собрана летопись семьи Жарыкбасовых, в которой, как в зеркале, отражена эпоха трагедий и великих свершений в Казахстане ХХ века, представлены уникальные документы по истории родного края, десятки редчайших фотографий.  Каждый экспонат его музея достоин внимания профессиональных исследователей. Найти, открыть что-либо подобное сделает честь и видному ученому.

До самых преклонных лет Солтанбай ата возглавлял совет старейшин Байтерекского округа. Педагогические знания и талант сделали его незаменимым на общественной работе. Трудно оценить вклад Солтанбая ата в развитие социальной сферы сел Байтерекского округа и  в воспитание молодежи. На склоне лет Солтанбай ата увидел, что сбылась его давняя мечта – в с.Алга построена новая школа, в которой будут учиться дети ХХI века.

 Он подал пример землякам, сам воспитав достойных детей. Один из его сыновей, Едиге Жарыкбасов, является депутатом областного маслихата,  возглавляет крупнейшую организацию района – Есикское предприятие электрических сетей, а дочь Алия пошла по стопам отца, стала учителем, руководит СШ имени В.Терешковой в г.Есике. Мечеть в с.Алга – дар землякам от семьи Жарыкбасовых.

…  Неизменная традиция Солтанбая ата  – каждое 9 Мая возлагать цветы к скромному обелиску Славы в своем  ауле, отдавая дань памяти ровесникам-фронтовикам, навечно оставшимся на полях сражений в сороковых, ушедших из жизни уже в мирное время. Благодаря таким, как он, учителям-воспитателям, никогда не забывают о своих предках его ученики, жители с.Алга. На общественных субботниках они провели капитальную реконструкцию обелиска, облагородили прилегающую территорию.

И в 2018 году уважаемый аксакал на День Победы придет к обелиску с букетом цветов, помянет друзей своей юности, даст доброе напутствие односельчанам, их внукам и правнукам.

И.ВИКТОРОВ.

Мы – вместе,  Мы– один народ

В Обращении «Пять социальных инициатив» Президент Республики Казахстан Нурсултан Назарбаев особое место уделил стремлению народа Казахстана к миру и добрососедству:  «Именно благодаря единству народа и выверенной политике государства мы смогли с честью пройти все испытания. Сегодня уже в четырех областях Казахстана – Алматинской, Жамбылской, Западно-Казахстанской и Южно-Казахстанской открыты монументы Благодарности казахскому народу. Все эти памятники добровольно построены разными этническими группами Казахстана в благодарность земле и народу, поддержавшим их в трудную годину. И это вызывает ответную благодарность казахского народа за столь глубокое уважение к нашей национальной истории. Это взаимное уважение и доверие создают единство нашего народа. Это важное нравственное начинание, которое подтверждает широту души всех казахстанцев. Я убежден: благодарность возвышает всех. Каждый казахстанец внёс свой вклад в рост современного Казахстана. Я особо признателен этнокультурным объединениям. Вместе – мы прошли очень сложные времена. Я благодарен нашему народу, который всегда поддерживал меня в решающие моменты Независимости». Высокая оценка деятельности этнокультурных центров и объединений, данная Главой государства, зиждется на их постоянной и безусловной поддержке   государственной национальной политики сплочения всех этносов. Благодаря этой политике, каждый этнос, не теряя своей самобытности, имея возможность сохранять свой язык и культуру, объединен под казахским шаныраком с другими этносами, составляющими единый народ Казахстана.

Один из самых активных  этнокультурных центров Енбекшиказахского района – турецкий, объединяет свыше 18 тысяч турок-ахыска, компактно проживающих  в городе Есике, в Шелекском, Тургенском, Коктобинском, Рахатском и других сельских округах.

В 1991 году был создан ОО «Республиканский турецкий этнокультурный центр», действуют его областные, районные и поселковые  филиалы. С его поддержкой в РК регулярно издаются журналы и газеты на турецком языке, регулярно выходит на казахском, турецком и русском языках газета объединения «Ахыска».

Енбекшиказахский районный филиал ОО «Республиканский турецкий ЭКЦ» основан в 2000 г.  Задачи районного ЭКЦ – укрепление межнационального согласия, вопросы быта, участие в районных культурных мероприятиях и праздниках, воспитание молодежи в духе казахстанского патриотизма, сохранение национальных обычаев и  традиций. С первых дней его возглавляет предприниматель Ибрагим АЛИЕВ. Он расказывает:

– Огромный вклад в работу региональных филиалов делает председатель Республиканского турецкого этнокультурного центра, президент  Всемирной ассоциации турок-ахыска Зиятдин Касанов.

Под его руководством республиканским объединением оказывается всесторонняя финансовая поддержка конкурсов по знанию государственного языка,  выпуску книг турецких писателей, факультативному изучению родного языка, проводятся фестивали культуры, открываются спортивные секции, в том числе и в Енбекшиказахском районе. С участием Республиканского турецкого ЭКЦ был установлен памятник основателям Казахского ханства Керею и Жанибеку в г.Есике.  

В программе нашего Главы государства предусмотрено полное овладение гражданами Казахстана знанием государственного языка. «Казак тiлi – Казакстан халкын бiрiктiретiн тiл – Казахский язык – важнейший фактор объединения всех казахстанцев”. Турецкий этнокультурный центр республики совместно с другими этнокультурными объединениями на базе алматинских вузов  организует олимпиады по знанию казахского языка, в которых дети из нашего района всегда занимают места победителей и призеров.

В рамках государственной стратегии укрепления связей с со странами тюркского мира в 2010 г.  турецкий город Тарсус стал побратимом г.Есика. Мэр Тарсуса встречал делегацию общественности нашего района, а затем вместе с предпринимателями, общественными деятелями нанес ответный визит на родину Золотого Человека. Обмен визитами  завершился подписанием договора о сотрудничестве в сферах предпринимательства и культурного обмена. По поручению акима района активное участие в акциях народной дипломатии принимали представители районного турецкого ЭКЦ.

Приезжают в район гости из Турции с целью знакомства с образованием и культурой Казахстана. Турецкий этнокультурный центр района организует для них посещение музея на Есикских курганах, природных достопримечательностей Иле-Алатауского государственного национального парка.  

Ежегодно одаренные дети, по всему Казахстану до 600 человек, по согласованию с госструктурами образования, направляются на обучение в вузы Турции. Детям из нашего района (не только турецкой, но и других национальностей) районный этнокультурный центр помогает в подготовке к тестированию, в выездных посещениях консультаций. Также с помощью Республиканского турецкого ЭКЦ организовано посещение мест исторического проживания, проводятся симпозиумы по истории турок-ахыска. В г.Алматы состоялся «круглый стол» в Доме дружбы по обсуждению Обращения «Пять инициатив Президента», гду участвовали и представители турецкого ЭКЦ района.

Под руководством председателя комитета по культуре республиканского ЭКЦ Гюльпери Касановой  в нашем районе проводился конкурс «Мисс Ахыска», в котором девушки соревновались в знании обычаев и традиций турок-ахыска, родного языка, этикета,  демонстрировали показ современных мод и национальных женских костюмов, артистические способности, ораторское мастерство, музыкальные и вокальные данные. На культурные и спортивные мероприятия нашего ЭКЦ мы  приглашаем представителей других этнокультурных центров района, постоянно участвуем во всех государственных праздниках и мероприятиях, Днях культуры района в г.Талдыкоргане. На выставках демонстрируем бережно собираемые предметы быта предков, национальные костюмы, образцы национальной кухни, с искусством турецкого танца знакомит ансамбль «Картал». Ежегодно в священный месяц Рамазан этнокультурный центр  распределяет мясо и другие продукты для малоимущих и многодетных семей всех национальностей, проживающих в сельских округах. Актив районного турецкого ЭКЦ, в который входят бизнесмены, старейшины, общественные деятели всесторонне помогает решать все организационные проблемы. Среди них могу назвать председателя совета старейшин ЭКЦ Сайрапа Чачидзе, председателя женсовета Халиду Сафарову, активистов Исмаила Тамазова, Рустама Иминова, Рустама Алиева, Рафика Наргилова, Закира Чулагова, Сардала Сулиева, Тавбира Чикаева, Халида Амзаева, Мустафу Кулаева, Агапашу Дулаева, Мусу Амзаева, Васипа Исмаилова, Мурата Лазгиева и многих, многих других.

Особо отмечу работу заместителя председателя районного ЭКЦ Нурмухамеда КУЛАЕВА. В с. Тургень он является председателем сельского турецкого ЭКЦ, на базе которого районный  этнокультурный центр проводит большинство мероприятий, таких как День матери, Наурыз, государственные праздники, соревнования по борьбе. В нынешнем году турецкий этнос с.Тургень под началом Нурмухамеда Кулаева  внес весомый вклад в проведение праздников «Зимушка-зима» и Наурыз мейрамы в Тургенском ущелье.

В ХХ веке для турок-ахыска, депортированных в 1944 году в Казахстан из Грузии, была реальная  угроза исчезновения языка, традиций, обычаев. Но нам удалось выжить и сохранить самобытность благодаря гостеприимству  казахского народа. В свою очередь турецкий этнос хранит память о помощи, оказанной в тяжелые времена, и старается максимально способствовать всестороннему развитию Казахстана, который стал Родиной для нескольких поколений не только турецкого, но и других населяющих его народов.

И.ТУРАНИН.

На снимке: (справа налево): в гостях у редакции председатель турецкого ЭКЦ Ибрагим Алиев и его заместитель, лидер турецкого ЭКЦ с.Тургень Нурмухамед Кулаев.      

Алматы облысы бойынша ауылшаруашылығы-нан ірі мегаполис саналатын ауданымыз инновация-лық игіліктерді әлдеқашан пайдаланып үлгерді. Бұған ауданымызға іс-сапармен келген ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – Ауылшаруашылығы министрі Өмірзақ Шөкеев, Алматы облысының әкімі Амандық Баталов қанық болды. «Адал» агро өнеркәсіптік кешенін, «Амал био» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігін аралап, жаңашылдықтың жайымен толық танысты.

Шаруашылығының негізі сүт өнімдерін құрайтын «Адал» ұжымы жыл санап әлемдік жаңалықтарды жарысып енгізуде. Бұл турасында компанияның бас директоры Серік Смаилов министрге толық баяндап өтті әрі түйткілді мәселенің де ұшын шығарды:

– Біз ең бірінші сүт өнімдерінің табиғи қуаттылығын сақтау-ды ұмытпауымыз тиіс. Осы мақсатта 100 басқа дейін ірі-қараны ұстайтын кооператив-терді барынша жан-жақты қолдауға бармыз. Себебі, байқап отырғанымыздай, қазір жасанды сүт өнімдері сауда айналымында әлі жүр – деді.  Амандық Ғаббасұлы да бұл турасында: – Бүгінгі таңда Алматы облысында былтыр 150-ден астам сүт өткізу кооператив-терін құрдық. Одан 4500 тонна сүт алынды. Ал жасанды тауар өнімдерін нарықтан аластату үшін облыс бойынша күніне 500 тонна сүт өнімдері жетіспейді. Бұл әлі де жұмылып жұмыс істеуді талап етіп отыр – деп ойын білдірді. Шындығында, «Адалдың» маркасы жапсы-рылған сүт өнімдері респуб-лика жұртына кеңінен танымал. Мұндағы мамандар әлемдік бәсекеге төтеп беретін озық технологиялардың қыр-сырын меңгеру үстінде. Оны күнделікті жұмыстың арқауына айналдыру мақсатында ізде-ністер үдетуде.

Керегесін көтеріп, уығын қадаған 19 жыл ішінде «Адал» компаниясы өнім өндірудің сан-салалық күрделі жолында түгесілмей келеді. Мәселен ірі-қара санын 2205-ке жеткізді. 40 басқа арналған мал бордақылай-тын алаң ашылды. Өз меншігіндегі егістік алқаптарының да көлемін ұлғайтып, 3124 гектарға  жеткізді. Оның 2703 гектары суармалы. Алқапта бидай, жүгері, көпжылдық шөп секілді дақылдардың бәрі бар. Осының нәтижесінде малға берілетін азық-түліктің мол қоры жасақталып отыр. Әсіресе, сиырларды тиісті рацион бойынша азықтандыру тәртібі қалып-тасқан. Жүгері өндіруді де жолға қойып келе жатқандығын мақтанышпен айтты компания басшысы: – Жүгері өсірудің жаңа тәсілдерін меңгеріп келеміз. Былтырғы жылы гектарынан 88 центнер өнім алдық. Биыл бұл көрсеткішті 88,6-ға жеткізуді жоспарлап отырмыз – дейді. Үздіксіз ізденіс нәтижесінде цифрлық технологиялар да кешенде кеңінен пайдаланылады. Бәрі бір орталықтан басқарылады және бақыланады.

Сүт зауытының әлеуеті де зор. Өнімнің 56 түрі өндіріліп, жалпы көлемі 17222 тоннаға жетіп отыр. Халықаралық сапа белгісі стандарттары да толық ескерілген.

Кездесу барысында Өмірзақ Шөкеев жұмысшылардың тұр-мыс-тіршілігіне де назар аударды. Мамандармен еркін форматта пікір алмасты, ұсыныстарын тыңдады.

Одан кейін Үкімет басшы-сының орынбасары Елбасының «Туған жер» идеясын республика боп тұңғыш қолдап, 30 млн теңгеге Ащыбұлақтағы саябақты қалпына келтіріп берген «Amal Bio» серіктестігіне қарасты интенсивті бақтар-ды аралап көрді. Суы мөлдір, топырағы құнарлы ауданымыз-дың Қаражота округіне қарасты 80 гектарына отырғызылған интенсивті бақ көрсе көз тоярлық. Енді оның көлемін 300 гектарға дейін арттыру жұмыстары жүргізілуде. Алынған өнімді жыл он екі ай сақтаудың да жолдары жүйеленген: сыйымдылығы 6000 тоннаны құрайтын қойма жұмыс істеп тұр. Серіктестік басшысы Асқар Сабировтың айтуынша, мұндағы мамандардың дені шетелдерде білім алып, олардың озық технологияларын меңгерген жастар. – Білім бәсекесі заманында біз сан соғып қалмауымыз тиіс. Сондықтан әлемдік озық технологияларды еркін игерген жастарды барынша қолдап келеміз. Тіпті, ауыл жастарының ішінен жаңашылдыққа жаны құмар жастар шықса, шетелге оқытып, қайта өзімізге жұмысқа алуға да жағдай жасауға бармыз – дейді Асқар Сабиров.

Өмірзақ Шөкеев дәл осындай жаңашылдықпен әлемдік бәсекеге қабілетті бола алатын кәсіпкерлердің қатарын көбейту мәселесі тұрғандығын айтты журналистерге берген сұхбатында: – Біз Елбасы тапсырмасымен мал шаруашылығын қарқынды дамыту мақсатында арнайы мемлекеттік бағдарлама дайындап жатырмыз. Сол бағдар-ламаны барлық өңірге таныстыру мақсатында пікір алмасу жұмыста-рын жүргізіп келеміз. Бұған дейін Ақтөбе, Қостанай, Ақмола, Павлодар облыстарында болдық. Міне, бүгін Алматы облысының шаруаларымен кездесіп отырмыз. Мұндағы мақсат – бағдарлама тек қағаз жүзінде қалмай, нақты нәтижелерімен көрінуі тиіс. Айталық, елімізде ірі шаруашылықтар саны 30-дан асса, оны жүзге жеткізу, 16000 фермерлер санын жүз мыңға дейін өсіру жоспарда. Бұл өз кезегінде аграрлық салаға 400 мыңнан астам жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді – деді.

Аудан экономикасының күретамыры саналатын ауылшаруашылығы биыл 92,1 млрд теңгенің өнімін өндіреді деген жоспар бар. Интенсивті бақтардың санын тағы 400 гектарға ұлғайту да болжануда. Әрине, бұл жүйелі жұмыс, нақты стратегиялық жоспардың жемісі. Әрі іргелі өңіріміз ғылым мен тәжірибенің ашық алаңына айналып келе жатқандығын да байқаймыз. Демек, бұл көрсеткіштеріміз алар асуларымыздың «әліппесі» ғана болмақ.

Қайнар ЖҰМАҒОЖА

Об этом и многом другом говорилось в ходе расширенного совещания с участием сотрудников департамента Агентства РК по делам государственной службы и противодействию коррупции по Алматинской области, личного состава Учреждений ДУИС и департамента Национального бюро по противодействию коррупции по Алматинской области.

Напомним, несколько дней назад в сети распространилась информация, что в колонии ЛА 155/16 в Алматинской области одного из подсудимых избили из-за того, что тот не заплатил деньги за сотовый телефон.  В настоящее время проводится досудебное расследование. В этой связи Антикоррупционной службой в адрес ДУИС области в порядке статьи 200 Уголовно-процессуального Кодекса Республики Казахстан направлено представление об устранении причин и условий, способствующих совершению правонарушений, где рекомендовано проводить еженедельный медосмотр содержащихся и оборудовать помещения видеокамерами.

Руководитель департамента Агентства РК по делам государственной службы Республики Казахстан по Алматинской области Серикбай Нургисаев связал этот случай и высокий уровень коррупции в органах уголовно-исполнительной системы с закрытостью тюремной системы.

- Попадая в места лишения свободы, осужденные оказываются в ограниченном пространстве и для улучшения своего положения прибегают к разнообразным противоправным действиям. Благодаря сложившейся обстановке, многие осужденные и нередко их родственники ищут и находят тех, кто, игнорируя принципы морали и права, в угоду личным интересам готовы пренебречь должностным положением. Мы должны вместе с вами устранить коррупцию в уголовно-исполнительной системе, - подчеркнул Серикбай Нургисаев.

Ежегодно международной неправительственной организацией «TransparencyInternational» составляется рейтинг стран по индексу восприятия коррупции.  Индекс представляет собой оценку от 0 (очень высокий уровень коррупции) до 100 (очень низкий уровень коррупции). Так, опубликованному в феврале 2018 года рейтингу, Казахстан оказалась на 122 месте из 180 стран, набрав 31 баллов из возможных 100. Годом ранее Казахстан находился на 131 месте, набрав 29 баллов.  

Тему распространения коррупции среди сотрудников правоохранительных органов продолжил, выступивший на расширенном совещании, руководитель департамента Национального бюро по противодействию коррупции по Алматинской области Данияр Турганбаев.

- Мы должны предотвращать коррупцию, поэтому проводим разъяснительную работу. Ведь никто не хочет оказаться по ту сторону решетки. К сожалению таких примеров  у нас очень много. Уполномоченные лица за три тысяч тенге теряли работу, имущество, а некоторые лишались и свободы. Поэтому давайте каждый начнет с себя. Для открытости в тюрьмах мы предлагаем увеличить количество видеокамер, и обеспечить сотрудников видеорегистраторами, также проводить телесные осмотры раз в неделю, - сказал Данияр Турганбаев.

При этом анализ результатов показал, что в основном, к дисциплинарной ответственности привлекаются рядовые сотрудники. Практика солидарной ответственности первых руководителей за факты коррупции подчиненных не наблюдается, зачастую руководители подразделений ДУИС ограничиваются предупреждением.

- Мы не сможем что-либо улучшить, если первые руководители на местах не будут нести персональную ответственность за противоправные действия своих подчиненных. В данном контексте уместно процитировать слова Главы государства: «…если годами наблюдается высокий уровень правонарушений со стороны рядовых сотрудников, то не только моральную, но и карьерную ответственность должны нести руководители районного, городского и областного масштаба», - сказал ДаниярТурганбаев.

По данным департамента в 2016 году поступило всего 5 обращений осужденных лиц и их родственников на неправомерные действия должностных лиц ДУИС, то в 2017 году количество обращений возросло в 3 раза - до 16, а за 1 квартал т.г. уже поступило 17 обращений.

Анализ поступивших обращений в текущем году да и за прошлые годы, показал, что в основной массе следственно-арестованные и осужденные  обращаются в органы прокуратуры и в наш адрес по имевшим место фактам применения в отношении них психологического и физического давления (пытки).

Однако, зачастую данные обращения подаются по истечении длительного времени с момента их совершения, что в реальности не возможно подтвердить или опровергнуть, в связи с отсутствием документов, фиксирующих полученные телесные повреждения.

За последнее время Антикоррупционной службой по Алматинской области зарегистрировано 58 преступлений, привлечено к уголовной ответственности за коррупционные преступления 9 лиц, которые в дальнейшем осуждены к различным видам наказания.

В ходе совещания также выступил руководитель Национального превентивного механизма противодействия пыткам (НПМ) по Алматы и Алматинской области Игорь Мирошниченко. Он подробно остановился на том, что в тюрьмах нельзя применять насилие к осужденным.

В завершение Начальник Департамента уголовно-исполнительной системы по Алматинской области полковник юстиции Бакытжан Садыбеков пообещал взять на контроль все поднятые вопросы.

Айжан Джайлаубаева
корреспондент областной
газеты Огни Алатау, 
Собственный корреспондент NUR.kz

Жақында Елбасы Н.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламасының аясында Есік археологиялық өлкетану музейінде Қарасай ауданы Райымбек ауылынан келген «Анаға құрмет» және «Ба- тыр бабалар» мемориалдық музейлерінің «Ел іші – өнер кеніші», «Ер қаруы – бес қару» атты көшпелі көрмесінің ашылуы өтті.

Қала тұрғындары мен жастар қатысқан шара барысында музей басшылары жылы лебіздерін білдіріп, «Анаға құрмет», «Батыр бабалар» музейінің қызметкерлері «Ана қадірі» атты сахналандырылған қойылым қойды. Мәдениет үйінің өнерпаздары ән салып, аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің бас маманы Балауса Шарғынова келген қонақтарға алғысын жеткізді. Көшпелі көрмеге экскурсия жүргізіліп, жастарымыз қызкеліншектердің әшекей бұйымдарымен, қаружарақтардың түрлерімен жақынырақ танысты.

Аталған көрмені қала тұрғындары бір апта бойы тамашалады. Ал Есік археологиялық өлкетану музейінің қызметкерлері сәуір айының 23 жұлдызында Қарасай ауданында көшпелі көрме ұйымдастырады.

С.НҰРАДИН.

Бүкіл әлемді жаратушы Алла Тағалаға мақтаулар мен сансыз шүкірлер болсын.Салауат және сәлем Пайғамбарымыз Мұхаммедке оның отбасы мен сахабаларына болсын.Ислам дінаралық рухани келісімді насихаттайтын дін.Ислам барлық уақытта адамдарды ынтымақ-бірлікке,бейбіт өмір сүруге шақырады.Алла Тағала Құранда былай дейді:(Айт, уа Пайғамбар)»Әй,кітап иелері!Қанеки,бізге де,сендерге де ортақ сөзге(мәмілеге)келейік те, Алладан басқа ештеңеге табынбайық,оған ештеңені серік етіп қоспайық,Алланы қойып бір-бірімізді ие тұтпайық»деп айт.Егер де олар теріс айналса,»Біздің мұсылман екендігімізге куәгер болыңдар»деп айтыңдар.(Әли Имран сүресі-64аят).Осылайша өзге дін өкілдерін келісімге шақырған.

Кітап иелері дегені – иаһудилер мен христиандар.Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.с) Меккеден Мадинаға көш-кеннен кейін де ешкімді Исламды қабылдауға мәжбүрлемеген. Керісінше, басқа дін өкілдерімен жақсы қарым-қатынас және келісім жасаған. Татулық болған жерде береке, рухани келісім болады. Пайғамбарымыз (с.а.с)хадисінде: «Егер көршің өзге дін өкілдерінен болса, онда сенің мойныңда бір ақысы бар. Ол сенің көршің болғаны үшін. Егер көршің мұсылман болса, екі міндетің бар. Ол – бірінші көршің, екінші мұсылман болғаны үшін.Ал егер көршің мұсылман – туысқаның болса үш міндетің бар. Ол – көршің, мұсылман әрі туысқаның болғаны үшін,» – деген. Сондықтан рухани келісім дегеніміз дін мен дәстүрді ұстана отырып көршілермен жақсы мәміледе болу. Дана халқымыз: «Татулық табылмас бақыт» деп бекер айтпаған. Діни татулық пен келісім – халықтың бірлігі мен елдің бейбіт өмір сүруінің кепілі.

Елбасымыз Қазақстанды бейбітшілік пен достықтың үлгісіне айналдыру жолында нақты қадамдар жасауда.Қасиетті Құранда: «Ізгі істерге, тақуалыққа көмектесіңдер. Күнә жасауға жаулыққа жәрдем-ші болмаңдар. Құдайдан қорқың-дар, оның қаһары, тегінде, тым қатал. «(Мәида сүресі 2-аят) – деп Алланың тура жолымен жүруге, жамандық атаулыдан сақтандырады. Муфтият – мұсыл-мандандардың қарашаңырағы, имандылыққа, бірлікке бастайтын діни мекеме. Сөз соңында Қазыбек би атамыздың нақыл сөзімен аяқтайық: «Тату болса – ағайын жақын, Адал болса – дос жақын». Бірлігіміз жарасқан бейбітшілігіміз баянды ел болайық, ағайын!

Сапархан АЙДАРХАНҰЛЫ,

аудан имамы.

Әлем сахнасынан ойып тұрып орын алған Қазақ елі ширек ғасырдан астам уақыттың ішінде адам танымастай өзгерді. Экономикамыз ілгерілеп, алпауыттармен иық теңестірер деңгейге жеттік. Әлеуметтік сала алға басып, халықтың тұрмыс тіршілігі жақсара түсті. Тіпті, жер жүзін сергелдеңге салған дағдарыстың өзі Қазақстанды айналып өтті. Мұның барлығы Елбасы Н.Ә.Назарбаев жүргізіп отырған көреген саясаттың берген жемісі. Мемлекет басшысы жыл сайынғы Жолдаулары мен Үндеулерінде шатқаяқтап тұрған салаларға көңіл бөліп, дамуға бағыт-бағдар сілтейді. Жақында ғана Нұрсұлтан Назарбаевтың «Президенттің бес әлеуметтік бастамасы» атты халыққа жариялаған Үндеуінің де мақсаты осы – қазақстандықтардың негізгі мәселесін шешіп, әлеуметтік салаға жаңа серпін беру.

«Әрбір отбасына баспана алудың жаңа мүмкіндіктерін беру», «Жалақысы төмен жұмысшылардың еңбекақысын көбейту үшін олардың салық жүктемесін азайту», «Жоғары білім алудың қолжетімділігі мен сапасын арттырып, студент жастардың жатақханадағы жағдайын жақсарту», «Шағын несие беруді көбейту», «Елді газбен қамтамасыз етуді жалғастыру» бастамаларын алға тартқан Президент елдің әлеуметтік жағдайы мен олардың жұмыспен қамтылуын тапсырған. Әсіресе, жастардың проблемасына бей-жай қарамайтын Н.Ә.Назарбаев бұл жолы да ел келешегінің тұтқасын ұстар азаматтарға толыққанды жағдай жасауды тапсырды: «Қазір жыл сайын бөлінетін 54 мың грантқа қосымша 2018-2019 оқу жылында тағы 20 мың грант бөлу керек. Оның 11 мыңы техникалық мамандықтар бойынша бакалаврлық білім беруге тиесілі болады» – деді. Демек, заман талабына сай нанотехнологияларды, робот техникасын меңгерген мамандар даярланып, бәсекеге қабілеттілігіміз арта түседі. Бұл өз кезегінде басқа да салалардың тасы өрге домалауына жол ашады. Сондай-ақ, Мемлекет басшысы тәлімгер жастардың бүгінгі таңдағы негізгі мәселесіне тоқталды: «2022 жылдың соңына дейін студенттерге арнап кемінде 75 мың орындық жаңа жатақхана салуды тапсырамын. Бұл алдағы жылдарда өсе түсетін сұранысты ескергеннің өзінде жатақхана тапшылығын біржола шешеді». Иә, қазіргі уақытта білім алу үшін алып қалаға ағылған студенттерге жатақханадағы орын тапшылығы қиындық тудырып тұрғаны жасырын емес. Бұл да төрт жылдың көлемінде оң шешімін тауып, әлемдік трендке ұмтылған білім саласына жаңа серпін береді. Мектеп бітіруші түлектердің мүмкіндіктерін арттырып, болашаққа деген сенімдерін нығайтады. Яғни, жастардың алаңсыз білім алуына еш кедергі болмайды.

«Жас мұраты – білім, тәлім, талабы... Өнер, оқу – жастықтың қару-жарағы» – деген еді қазақтың «Құлагері» Ілияс Жансүгіров. Ақынның жалынды жастарға арнаған осы өлең жолдарына Елбасының әлеуметтік бастамасы жан бітіргендей. Президент бір сөзінде «Жастарға жасалған жағдай – болашаққа салған инвестиция» – деген ойын айтқан еді. Өзінің бастамасымен ел болашағына тартылған инвестиция – ел дамуына қызмет етері сөзсіз.

Гүлсара ЕГІНБАЕВА,

аудандық мәслихат депутаты.

Аллаға шүкір, егемендігіміздің бір жемісі батыр бабаларымыздың ерлігін мәңгілікке қалдыру мақсатында мерзімдік басылымдар арқылы тарих парақтарына біртіндеп енгізілуде. Ержүректігін паш етер ерліктеріне сай аттарын асқақтатқан хас батырлар қатарында белгілі бір аймақтарды жаудан азат етуде ерен ерлік көрсетіп, рулардың ұранына айналған батыр бабаларымыздың атын өшірмей, құрмет көрсетіп, ескерткіш орнату бүгінгі ұрпақ парызы болып саналады. Бұл игі қадам біздің бабалар аруағына тәу етуіміз әрі өскелең ұрпаққа көрсетер үлгіміз екені тағы бар. Десек,Ұлы жүз Үйсін ішіндегі Албан руында ХVII- ХVIII ғасырларда елі мен жерін жоңғар басқыншылары мен Енесейден ауған қырғыздан, Қоқан хандығынан қорғаған алты батырдың бірі – Айт Қалыбек батыр Мамадайырұлы екенін тарихи деректер растайды.

Қалыбек батырдың жастық шағы Әз-Тәукенің уақытына, ал ержетіп, ел қорғанына айналған кезі Абылай хан дәуіріне сай келеді. Шежірешілердің айтуынша Қалыбек көп жасаған адам. Ол кесек денелі, айбарлы да алып тұлғалы, ақсары адам болған екен. Жоңғар басқыншыларына қарсы ел бостандығы үшін күресіп, Албанның ата-жұртына қайта қоныстануына үлкен үлес қосып, Айт руының ұранына айналған батыр. Шежірешілердің бірі Қытай Халық Республикасындағы Шапшал ауданында тұратын Әбдіманап Мамырдың қолындағы көне араб қарпімен тері парақтарға жазылған шежіреде Қалыбек атамыздың 1772 жылы Жетісу жерінде қайтыс болғаны жайлы және Шапырашты Наурызбай батырмен тізе қоса қалмақтарды өкшелей қуып Шапшал (ҚХР) деген жерге дейін жеткені жайлы айтылады. Бұл Қалыбек батырдың қартайған шағы екен. Ары қарай жорықты жалғастырмай, сол арадан қоштасып кері қайтады. Бұл дерек 1771 жылғы атақты «Шаңды жорыққа» сәйкес келеді. Жоңғар хандығы құлағаннан кейін (1756-1757) Убашы мен Церен тайшылары тайпаластарын (Еділ қалмақтарын) атамекендері Жоңғарияға қайтару үшін Қазақ жерін қиып өтіп, ұлы көш жасауға үгіт жүргізеді. Батыстан шығысқа қарай бет алған, шамамен 170-180 мың адамнан (оның 40 мыңы қарулы жауынгер) құралған көш қазақ қолдарының шабуылдарына тойтарыс бере отырып Балқашқа жақындап Мойынты өзенінің жағасында Абылай хан бастаған қазақ әскерінің қоршауына түседі. Өлім қатерін сезген қалмақтар Абылай ханға өздерін бодандыққа алу туралы ұсыныстарын айтуға елші жібереді. Көреген Абылай олардың ұсынысын қабылдап, шығыстан төнген қытайлардың қаупіне қарсы қалқан ретінде пайдалануды ойластырса керек. Сөйтіп Абылай әскери кеңес құрады. Қалмақтарға өшіккен, ата-бабасының кегі кеткен халық оларды біржолата жойып жіберетіндіктерін мәлімдейді. Осылайша кеңес созылғандығын ұтымды пайдаланған жау үшінші тәулікте аса күшті соққы жасап қоршауды бұзып екіге бөліне Жоңғарияға қарай бет алады. Қазақ жасақтары жауды күндіз-түні өкшелей қуып біртіндеп жоя береді. Бір бөлігінің Қаскелең, Кеген және Нарынқол арқылы өткені ресми тарихи деректерде көрсетілген. (Қазақстан тарихы, Энциклопедиялық анықтама. – Алматы: «Аруна Ltd. » ЖШС, 2006). Қалмақтардың жақсы қаруланған осы бөлігін Наурызбай бастаған Ұлы жүз қолы түре қуады. Жоңғарлармен болған осы шайқаста Қалыбек батырдың көрсеткен жеке ерліктері және Райымбек ауданының орталығы Кегеннің іргесіндегі Жалаулы ауылының Жалаулы атануы туралы ел аузында неше түрлі әңгімелер бар. Сол әңгімелер Қалыбек батыр тарихи-танымдық шежіре кітабында берілген(20-23 беттер). Осы тарихи жеңістен кейін Қалыбек батыр Қулық тауының етегінде салтанатты Жеңіс тойын жасаған. Осы басқосудан ескерткіш болсын деп Қалыбектің жалауын Қулық тауының ең биік шоқысына тіккен екен дейді. Түбі ақиқатқа тірелетін сол аңыздардың түйіні Жалаулы ауылы-ның Жалаулы атануымен онда ХVIIІ ғасырдың екінші жартысынан бері Қалыбек батырдың ұрпақтарының мекендеп келе жатқандығына тіреледі. Есімі ел ұранына айналған Қалыбек бабамыздың да батырлығы (Бәйдібек-баба-Алып Бәйтерек, Албан ата энциклопедиялық шежіре. — Алматы, 2003ж. -890-бет, Желдікбаев Дәулет, Сүйіндік: Шежіре-тарих. — Алматы, 2008ж. — 40-бет, ҚХР. Шыңжан қазақтарының Албан шежіресі). Жазылған. Көнекөз қариялардың айтуы бойынша Қалыбек батыр қазіргі Ұйғыр ауданына қарасты Сарытоғай елді мекенінде дүниеге келген екен. Батыр бабаны ел есінде қалдыру мақсатында осыдан бірнеше жыл бұрын Қалыбек батыр атында қоғамдық қор құрылып, біраз игі істер іске асырылды. Атап айтқанда, Жалаулы, Көктөбе елді мекендерінде батырдың ұрпақтарының жеке қаржысымен «Қалыбек батыр» атында мешіттер салынып ас берілді. 2014 жылы батыр ұрпақтары жайлы «Қалыбек батыр» тарихи-танымдық шежіре кітабы жарық көрді. Енді қордың алдына қойып отырған мақсаты Қалыбек батыр ұрпақтарының қаржысымен батырдың ата-қонысы Қулық тауының Қайқы асуыныңдағы «Қалыбек батыр» бастауының басына батыр бабаға арнап ескерткіш орнатып, оның айналасын абаттандырып жолаушылар тоқтап сусынын қандырып демалатын мәдени орынға айналдыру. Бұл игі іске Райымбек ауданының әкімі де қолдау көрсетіп отыр. Қазір қажетті құжаттар дайындалып, ескерткіш орнату жұмысы қолға алынды.

Осыған байланысты осы игі іске атсалысамын дейтін батыр ұрпақтары болса төмендегі мәліметтерді бере кетуді жөн деп таптық. «Айт-Қалыбек Мамадайырұлы» қоғамдық қорының банктік есеп-шоты, БИН 140440029446, АО Банк ЦентрКредит Кz618560000006516422- тенге, БИК KCJBKZKX Кбе 18.Қорыта айтқанда, ескерткіш те орнатылар. Бірақ ағайынның назы қалмасын. Қазақы жалпақ тілмен айтқанда «Біткен іске сыншы көп» деп өзім білемдікке баспайық деген оймен қолымызға қалам алған жайымыз бар ағайын.

Марат Кожамбердиев,

«Айт-Қалыбек Мамадайырұлы» қоғамдық қорының президентi.

Тағдыр тауқыметі әркімге де тоқпағын даярлап тұрар-ау. Алайда, сол дүрбелеңге балалардың тағдыры түскені жүректі ауыртпай қоймас. Балғын шақтың бал дәмін татар уақытында ащы өмірдің өткелінде қалып қойған жасөспірімдер мәселесі қа-ралды кезекті жиында.

Сәуірдің тоғызында аудан-дық әкімдікте кәмелетке толма-ғандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия отырысы өтті. Комиссия төрағасы А.Бидаев бастаған комиссия мүшелері алдарына келген жасөспірімдердің мәселесін жан-жақты талқылады. «Арбаны да сындырмай, өгізді де өлтірмей» тығырықтан шығар жолды қарастыруға тырысты. Атап айтсақ, Түрген ауылының тұрғындары, кәмелеттік жасқа толмаған (кейіпкерлердің аты-жөні айтылмайды) ағайынды екі бала аналары қараусыз қалдырып өз бетімен кеткен-діктен, ал әкелерінің басқа отбасы бар болғандықтан ешкімге керексіз күйде күн кешіп жатқан-дығы анықталған. Жауапсыз десек тым жеңіл болар, балаларын тастап шырылдауық шегірткенің өмірін сүріп жатқан ананың әрекеті – сорақылық болар. Жиында да алға қойған мақсат – қайда екені белгісіз болған анасымақты тауып, аналық құқығынан айыру. Кейіннен, балаларды асырап аламын деген өтінішпен келіп отырған ағайындарына жәрдемдесу болды. Бұл тек бір мысал. Шалыс басып, ұрлық жасаған, үйінен қашып дала кезген қаншама жасөспірім мәселесі жиында талқыланды. Шешімін тапқандары да, кейінге шегерілгендері де жоқ емес. Комиссия төрағасы отырыста қабылданған шешімдердің орындалуын кезекті жиында міндетті түрде қадағалайтынын жеткізді.

Балаларымыз, мейлі, өзіміздікі болсын, көршінікі болсын, жалпы, бәрі – бақытты болуы үшін жаралған. Ал, баланың бақыты – әкесі мен анасының сыйластығы, отбасының жылу-лығында. Балапандарды бал шағынан айырмайық!

Алмагүл НҰҒМАН.

Аудандық мәслихат жанындағы тұрақты комиссиялардың біріккен отырысында 6 мәселе қаралды: аудандық қаржы бөлімінің 2018-2019 жылдарға жоспарланған жұмыстары, ауылшаруашылық өндірісіндегі субсидиялау және көктемгі егіс, эпизоотияға қарсы іс-шаралар жоспарына сәйкес 2018 жылға қойылған міндеттер, аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің 2018 жылдың есепті кезеңінде атқарған жұмыстарының қорытындысы және бірқатар ауыл аттарын өзгерту. Өз кезегінде жауапты бөлім басшылары депутаттар алдында есебін берді.

Комиссия отырысында халық қалаулылары ең алдымен ұзын-сонар сандар мен қорытылмаған ойларды жүйесіз оқи беретін басшыларға шамданды. Оның орнына түйінді сөз, түйткілді мәселелерді айтсын! – деген бірауыздан талап қойды. Комиссия алдында баяндама оқыған аудандық ауылшаруашылық бөлімінің басшысы Алмас Найзабековке «Қазіргі уақытта ауданымызда көптеген жерлер өз мақсатында пайдаланылмай келеді. Айталық, егістік жерлерімізге көпжылдық алма-бақтар отырғызылуда. Бұған қалай жауап бересіз?» деген аудандық мәслихат хатшысы Бекет Ахметовтың сұрағына бөлім басшысы: «Бұл біздің де қабырғамызға батып жүрген мәселе. Алайда, жердің иелері «өзім білемге» салынып келеді. Қанша мәрте түсіндіріп айттық, әркім өз білгенін істеуде» деді. Кейіннен Алмас Тынышбекұлына ауылдық округ әкімдерімен тығыз қарым-қатынаста жұмыс істеу керектігін ескертті.

Мал ауруларының алдын алу мақсатында егілетін екпелер бойынша да аудандық ветеринария бөлімінің басшысы Бейсенғали Бименовқа сауалдар толассыз беріліп жатты. Әсіресе, депутат Айдар Даутқұлов: – Екпе жұмыстарын наурыз айының бірінен бастау керек еді. Себебі, наурыз айының ортасынан ары қарай ірі-қаралар жайлауға шыға бастайды. Ал Сіздер 19 наурызда қолымызға дәрілер тиді деп отырсыз. Енді әр екпенің арасына берілетін екі апта уақытты есептегенде, малдардың бәрі тауға шығып кетпей ме?» – деген сұрағына тендердің әлегімен кешіккенін айтты бөлім басшысы. «Үлгереміз!» деп уәде етті.

Кезекті сөз алған аудандық жұмыспен қамту және әлеумет-тік бағдарламалар бөлімінің басшысы Қалдыгүл Айсина 2018 жылдың есепті кезеңінде атқарылған жұмыстарға жан-жақты тоқталды. Кейіннен кадрлық саясатқа қатаң бақылау жүргізуді ескертті депутаттар. – Қазір аудандық жұмыспен қамту орталығына басшы орынбасары қызметіне бұл салада тәжірибесі жоқ азаматты отырғыздыңыздар. Өз ішінен бірнеше жыл жұмыс істеп келе жатқан тәжірибесі бар мамандарды өсіруге мүмкіндік болмағаны ма сонда?– деді Бекет Төлегенұлы.

Сондай-ақ, Малыбай ауыл-дық округіне қарасты «МТФ» бөлімшесінің атауын тарихи атауы «Көктерек», Сөгеті округіне қарасты «Нұра» ауылын «Сағы-ныш Еспергенов» ауылы деп өзгерту туралы аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Салтанат Беспавеваның ұсынысын депутаттар бірауыздан қолдады.

Қайнар ЖҰМАҒОЖА.