Жақында «NurOtan» партиясы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қуат Байғоджаев, партиялық бақылау комиссиясының мүшесі Асыл Байтулақов және партия филиалының кеңесшісі Бағдат Рахимов Әймен ауылына ауыз су беру мақсатында мердігер «Сапа Құрылыс» ЖШС жүргізіп жатқан құбырлардың сапаға сай төселу жолдарын бақылап қайтты.
Есік қаласы аумағындағы елді-мекендерді толығымен ауыз сумен қамту мақсатында бюджеттен 4 млрд 476 млн теңге бөлінген. Бас мердігер – «Сапа Құрылыс» ЖШС. Аталған жоба партияның ерекше бақылауында. Осы мақсатта Әймен ауылына қарай ауыз су құбырларының төселу сапасын көрген комиссия мүшелері бірқатар ескертпелер айтты. Сондай-ақ, құрылыс жұмыстарының әр сатысында партия қадағалау жүргізетіндігін жеткізді. Атап өтетіні, аталған жоба аясында 8 елді-мекенге ауыз су тарту көзделген. Олар: Бөлек, Әймен, Қызылжар, Қарасай, Қайназар, Көктөбе, Рахат және Өрікті.
Ә.МАНАСБЕК
Елімізде коронавирус індеті өршіп, «жау жағадан алғанда, бөрі етектен тартып», дәріхана сөрелерінде дәрі тапшылығы байқалды. Пандемия кезінде ең қажетті дәрі-дәрмектер табылмай, жұртшылық әбден әбігерге түсті. Осындай қиын сәтте пайда ойлаған кейбір дәріхана иелері бағаларды негізсіз өсіріп, қымбатшылықты қолдан жасаған.
Осыған орай, Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес, бағаны тұрақтандыру мақсатында аудан әкімі өткен аптада дәріханаларды аралап, ахуалмен танысқан. Мониторинг жұмыстары кезінде аудан орталығындағы екі дәріханада дәрі-дәрмек тапшылығы жоқ екендігі, мүлдем болмағандығы анықталған болатын. Соның бірі – Қ.Орымбетов атындағы көшеде орналасқан «Рауза» ЖШС-нің дәріханалар желісінің Есік қаласындағы филиалы. Осы аптада аталған дәріханаға барып, меңгерушісі Алуа Ашимановамен (суретте) кездесіп, жұмыс барысымен таныстық.
Ғимарат табалдырығын аттағаннан-ақ, дәріхана белгіленген талапқа сай жұмыс жасайтындықтары көрініп тұр. Екі-үш адамнан артық кіруге болмайды. Медициналық маскасыз да аттап баса алмайсыз. Қызметкерлері де санитарлық нормаларды сақтауда.
Барлық дәріханаларда қара-пайым парацетомол мен аспирин табылмай, бар болған күннің өзінде бірнеше есе жоғары бағамен сатылып жатқанда, мұндағы дәрілер бағасы мүлдем өзгермеген.
– Аспирин 45 теңге, парацетомол 95 теңге, антигриппин 200 теңге. Пандемияға дейін де осы баға болған. Қазіргі уақытта барлық дәрілер жеткілікті деңгейде. Себебі, біз қойманы алдын-ала толтырып, дәрілерді көптеп аламыз. Сондықтан, індет өршіген кезде дәрі тапшылығы болмады. Тек, әр адамға 1 қораптан артық берілмеді. Қажетті дәрілер қоймада болмаған күннің өзінде, басқа қоймалардан жеткізіліп, сол бағамен сатылды, – дейді Алуа Қуандыққызы. Сөзіне сүйенсек, Есік қаласындағы бірнеше дәріхана дәрілерді осы жерден алып сатады екен.
Шыны керек, дәрілерді таба алмаудан үрейленген жұрт бірнеше қорабын алып, дәрі тапшылығына себеп болуда. Осыны айтқан дәріхана меңгерушісі тұтынушылардың басым көпшілігі 20-30 қорабын бірден алғысы келетіндігін жеткізді. Тіпті, шу шығарып, жалынып тұратындар да табылатын көрінеді. Біреуге жан қайғы болса, енді бірі қысқа сақтауға қияр басу үшін бірнеше қорап аспирин сұрайды екен. Сол себептен де, бір адамға 1 қорап дәрі беріледі.
Алуа Ашиманованың сөзі-ше, қазір эпидемиологиялық жағдай тұрақталғандай болған. Өткен апталарда дәріхана алдында кезек қаптап тұратын. Бүгінгі таңда қалыпты жұмыс жасап жатыр. Соның өзінде санитарлық талаптарды қатаң сақтайды. Ғимарат едені күніне бірнеше рет хлормен тазартылады. Қызметкерлер бетперде мен қолғапты шешпейді, санитайзерлер орнатылған.
– Ел басына күн туған қиын сәтте халықпен бірге болған «Рауза» ЖШС-нің басшылығына ризашылығымды білдіргім келеді. Кейбір дәріханалар дәрі тапшылығын қолдан жасап, бағаны қымбаттатқан кезде, біздің дәріханалар желісінде ешқандай қиындықтар туындаған жоқ. Дәрілер бұрынғы бағамен саудалана берді. Адамгершілік пен адалдықтың арқасында біз қиын жағдайдан шыға білдік. Осылайша, аты жаман індетті де жеңетінімізге сенімдімін, – дейді Алуа Қуандыққызы.
С.НҰРАДИН
Бүгін де «Апа, апатай» деп оянған Айсәуленің жағдайы бәрімізді алаңдата бастады. 4 күннен бері жылап оянатынды шығарды. Алғашында балалармен күндізгі тартысы түсіне кіретін болар, шошынып қалған шығар деп мән бермедік. Жұбанған соң ашылып ештеме де айтпайды.
Осы мәселемен дәрігерден де кеңес сұрадым, қажетті ем-домын қабылдадық. Ауладағы достарымен де қарым-қатынасы жақсы. Олармен тату-тәтті ойнайды. Отбасылық жағдайымызда да ешқандай келеңсіздік жоқ. Алайда түнгі ұйқыдан шошынып, жылап оянатыны ойландырады.
Болып жатқан жайларға не істерімді білмей терең ойға шомып отырғанда, көрші Сырғаш апай жаныма келді. Ол да менің 3-4 күннен бері көңілімнің алай-дүлей болып жүргенін байқап, себебін сұрады. Көргені мен білгені менен көп қой деп қызымның жағдайын жайып салдым. Әңгімемді үзбей, соңына дейін тыңдаған көршім:
«Ееее, енең марқұм Айсәуле немересін өте жақсы көруші еді. Аулада ойнап жүріп құлап қалса, ауырып отырған аяғына қарамай сүрініп, қабынып немересіне жететін. Айсәуле де апасына ерекше бауыр басты емес пе?! Жарықтық, өмірінің азайып бара жатқанын сезді ме, кім білсін соңғы кездері Айсәуленің жағдайына көп алаңдайтын. Қызының мектепке барғанын көруді армандайтын. «Қолынан ұстап жетектеп мектепке апарсам, өліп кетсем де арманым жоқ» дейтін. Ауруының дендеп бара жатқанын біліп, өмірді қимай кетті ғой. Сүйікті немересін алыстан көріп, сағынышын басып жүрген болар. Түсінде апасын көрген соң жете алмай, жылап оянып жүрген шығар. Мұндайды соқыр сенім деп қабылдайтындарыңды білемін.
Бұрынғылар түсінде шошып оянса, түн баласы ұйықтамай мазаланса, ештеңеге көнбей жыласа, молда-имамдарға апарып, дұға-сүрелерді оқытып белгісіз ауруларынан айықтырып алатын. Ал қазіргі жастар басы ауыра қалса да, дәрігерге жүгіріп барып, үйіп-төгіп дәрі әкелесіңдер. Оны балаларға беріп, кішкентай ғана ағзасын улайсыңдар. Менің ақылымды алсаң, мешіттегі молдаға апарып дем салдыр. Түкіртіп жіберудің еш зияны жоқ. Бұл – мұсылманшылықта бар дүние. Осыдан соң да нәтиже шықпаса, қалаған дәрігеріңе барып, ем қабылдауыңа болады", – деді.
Сырғаш апайдың айтқандарын жолдасыма айтып, сол күні-ақ қызымызды көрші ауданда тұратын дем салатын апаға алып бардық. Оның көріпкелдігі де бар екен. Алдына кірген бізді көрді де, «Еһ, балалар, құран дәметіп, үйлеріңді әруақ жағалап жүр. Қайтыс болғандарға құран бағыштау сіздердің парыздарыңыз болмақ. Мұны ескермесеңіздер, отбасыларыңызда жағымсыз жағдайлар орын алады. Әр бейсенбі қазақтың салты бойынша жеті шелпек пісіріңіз. Марқұмдардың әруағына бағыштап құран оқып, көршілеріңізге таратып жіберіңіз. Бұл жаратушыға серік қосу емес, керісінше, сауаптың бір түрі болмақ. Осыған байланысты мына аңызды баяндап берейін", – деді емші апамыз.
«Баяғыда бір жолаушы келе жатып, сандық тауып алады. Ашып қараса, алтын тас жатыр екен. «Құдайым жоқ жерден берді ғой» деп шаттанған бейбақ алтынға қолын соза бергенде, алтын тас үлкен жыланға айналып, өзіне тап береді. – Ей, бейшара не тапсаң да, өз сорыңнан көр. Сандықта жатып мың жыл бойына: «Біреу мені босатса, алтынмен аптап, күміспен қаптаймын» – деп тіледім. Ешкім құтқармады. Бүгін: «Кім де кім құтқаратын болса, соны жұтамын» – деп серт бердім. Сен кезіктің. Енді сертімді орындаймын, – дейді. Жолаушы шыр-пыр болып жалынса да, жылан көнбейді. Кенет оның көзі отыз жолаушыны шалады. Қуанған жолаушы олардан араша сұрайды. Олар жыланнан қорқып:
– Бұл жылан алып екен. Бұған шамамыз жетпес, – деп кетіп қалады. Жылан жақындай түседі. Бейбақ:
– Өлген жерім осы болды ғой, – дей бергенде, тағы да бес кісінің сұлбасы көрінеді. Жолаушы құтқар деп жалынады.
– Отыздың шамасы жетпегенде, бізден не күтесің? – деп, олар да кетіп қалады. Жылан төне түседі. Бейбақ иманын үйіреді. Сол кезде бір аласа бойлы адам келе қалады.
– Ей, жылан, мына бейбақтың не жазығы бар? – деп сұрайды. Жылан мән-жайды баяндап:
– Отыздан қайыр, бес жаннан пайда болмағанда, сен не істей аласың? Жолыңнан қалма, – дейді. Аласа адам:
– Ей, жылан, жазықсыз жанға жала жаппа. Өтірігіңе сенбеймін. Айтқаның рас болса, мына денеңмен кішкене сандыққа қалай сыйдың? Көз көрмей, көңіл сенбейді, – дейді. Жылан бұлқан-талқан ашуланып:
– Сандықтан қалай шықсам, солай сыйып та кетемін, – дейді де, түтінге айналып, жоғары көтеріліп, сандыққа кіріп кетеді. Аласа адам сандықты тарс жауып:
– Жыланнан құтылдың. Енді жолыңнан қалма, – дейді. Жолаушы қуанып:
– Айлаңды асырдың, батыр. Қарыздармын. Жөніңді айт, кімсің? – дейді.
– Бұл жылан – орынсыз айтқан өз сөзің. Он пәленің тоғызы – тілден. Орынсыз сөз иесін қабады. Ақылды адам тілін буады. Отыз кісі – ұстамаған оразаң, бес кісі – қаза қылған бес уақыт намазың. Құлшылыққа салғырт қарадың. Олардан қайран болмады. Бірақ сен жұма сайын жеті шелпек пісіріп, кедей-кепшіктерге садақа бердің. Мен – өзің пісіріп таратқан шелпекпін. Сені құтқаруға Құдай жіберді, – депті. Міне, жеті шелпектің өз отбасыңызға да, өткендерге де тигізетін шарапатын көрдіңіз бе? – деді.
Мұны естіген соң әр бейсенбі шелпек таратып, құран оқуды дәстүрге айналдырдық. Апаның салған демінен кейін қызымыздың да ұйқысы тынышталып, жылап оянатын әдетін қойды.
Дереккөз: ernur.kz
Төтеннен келген қауіпті індеттің әлемді әурелеген шағында, карантинге байланысты күнделікті табысынан айырылған әлеуметтік жағынан аз қамтылған отбасыларға азық-түлік тасыған аудан еріктілері шынымен де ерен ерлік жасады.
Олардың ерлігі елеусіз қалған жоқ. Жақында аудандық жастар ресурстық орталығының жетекшісі Айбек Қасымханұлы "Biz Birgemiz" республикалық акциясы шеңберінде мұқтаж жандарға белсенді көмек көрсеткен еріктілерді құттықтап, алғыс хат табыстады. Алғыс хаттарға еліміздің тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың қолы қойылған. Карантин кезеңінде ұйымшылдық танытып, көмектерін аямаған еріктілер еңбектерінің елеусіз қалмағанына дән риза. Олар қоғам игілігі үшін әрқашан қызмет етуге дайын екендерін жеткізсе, Айбек Ілебаев игілікті іс жолында бірге болуға шақырды.
Мәди БЕРДІБАЕАВ,
аудандық жастар ресурстық
орталығының маманы
«Хабар» арнасы «Мен Қазақстан мен қазақстандықтарды не үшін жақсы көремін» атты байқау жариялады.
Шынайы оқиғаға негізделген байқау Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына орай ұйымдастырылып отыр. Жоба ясында қатысушылар алдағы уақытта белгілі бір телехикаяға негіз болатын өздерінің шынайы оқиғаларын жібере алады.
«Бұл - қазақстандықтарға бүгінгі күннің батырларын таныстыратын жоба. Байқау шарттары бойынша оған Қазақстанның қай түпкірінде болмасын тұрып жатқан қазақстандықтар қатыса алады. Сіз Отаныңыз туралы немесе өзіңізге ой салатын, шабыт беретін адам туралы әңгімелесеңіз болады. Оқиға мен оның қаһарманы шынайы болуы керек» делінген хабарламада.
Жоба жайлы толық ақпарат lovewe.kz сайтында жарияланған.
Во время пандемии коронавируса наши грждане столкнулись с проблемой отсутствия в аптеках самых необходимых препаратов. В аптечных закромах отсутствуют даже самые обыкновенные парацетамол и аспирин. Чтобы предохранить себя от заразы, в ход пошли народные средства – чеснок, имбирь, мед с хреном. Хотя от вируса это более чем сомнительная защита и лекарство...
Что по этому поводу предпринимает районное управление контроля качества и безопасности товаров и услуг?
Енбекшиказахским районным управлением контроля качества и безопасности товаров и услуг совместно с местными исполнительными органами и СМИ осуществлен мониторинг наличия лекарственных средств, запаса медикаментов, антисептиков, медицинских масок в аптечной сети, а также стабильности цен на лекарства и соблюдения продавцами соответствующих санитарных требований. С владельцами аптек была проведена разъяснительная работа по поводу сохранения прежних цен на востребованные лекарственные средства.
В ходе рейда мониторинговой группы в аптеках установлена нехватка остро необходимых препаратов и лекарственных средств для лечения простудных и вирусных заболеваний, таких как цефтриаксон, цефазолин, аскорбиновая кислота, азитромицин, амоксиклав, ацетилсалициловая кислота, парацетамол, азитромицин, аспирин-кардио, тамифлю, инфлюцид, анаферон, зитрокс, сумамед, физраствор 100мл, новокаин, лидокаин. При этом следует отметить, что практически во всех аптеках стоимость лекарств не превышает предельно установленной.
Ежедневный мониторинг аптечной сети на предмет наличия лекарственных препаратов и соблюдения фармацевтами установленных цен продолжается.
Д.БЕЙСЕМБАЙ, Т.БЕРДАЛИЕВ,
специалисты РУККБТУ
«Спорт – денсаулық кепілі». Бұл сөз қай заманда да өзектілігін жоғалтқан емес. Сол үшін де осы салаға көптеп көңіл бөлініп, қазақстандықтардың спортпен шұғылданып, салауатты өмір салтын ұстануына барлық жағдай жасалуда. Тіпті, баршамызды төрт қабырғаға қамаған коронавирус індеті кезінде де спортпен айналысамын деушілерге көшеге шығып, жаттығу жасауға рұқсат етілді. Себебі, спорт – көптеген аурулардың таптырмас емі. Ауданымызда да спорт саласына ерекше көңіл бөлінген. Спорт алаңдары ретке келтіріліп, дене шынықтыру-сауықтыру кешендерінің құрылысы жоспарлануда. Атқарылып жатқан осындай игі шаралар жайымен толығырақ танысу мақсатында аудандық дене шынықтыру және спорт бөлімінің басшысы Ерболат Сарабековпен сұхбаттасқан едік.
– Ерболат Сарабекұлы, ауданымызда бұқаралық спортқа қаншалықты көңіл бөлінуде?
– Салауатты өмір салтын дәріптеу және бұқаралық спортты дамыту аясында бұқаралық спорттық іс-шараларды жүйелі түрде жүргізу қамтамасыз етіл-ген. Бүгінде ауданымызда адам үшін осыншама маңызға ие дене тәрбиесі мен спортты дамытуға барынша жағдай жасалып жатыр.
Аудан бойынша спорт инфрақұрылымы қарқынды дамытылуда. Бұқаралық спорт жарыстарын ұйымдастырып, өткізуге арналған 395 спорт құрылымы бар. Оның ішінде 90 спорт залдар, 1 стадион, садақ атуға арналған тир саны – 54, жазықтық құрылғылар – 245, алаңдар – 166 және 78 спорттық алаң жұмыс істейді.
Жетістіктеріміз де жетерлік. Аудан спортшылары түрлі спорттық жарыстарға қатысып, жоғары нәтижелерге қол жеткізуде. Жалпы спорт саласы Талдықорған қаласынан кейінгі 2 орынға тұрақтады. Жоғарғы жетістіктер спортын дамыту, спорт резервін дайындау, бұқаралық спортты дамыту жөніндегі жұмыстар жалғасын таба береді.
– Шелек ауылында да спорт кешені ашылады деп жоспарланған еді.
– Иә, Шелек – тұрғындар саны мен аумағы жағынан ең ірі ауыл. Сондықтан, Шелек жастарына спорт кешені қажет. Осы орайда, Алматы облысының құрылыс басқармасымен жобалық-сметалық құжаттама жасау үшін 50 млн 544 мың теңге бөлініп, «Капремпроект» ЖШС 2019 жылдың шілде айында тендерді жеңіп алды. Осы жылдың қазан айында жобалау сметалық құжаттамалары дайын болады. Спорттық-сауықтыру кешенін 2021-2022 жылдары салу жоспарлануда.
Ауданымыздың спорт пен дене шынықтыруды дамыту үшін спорттық нысандар желісін жаңғырту және кеңейту үшін Түрген, Өрікті, Тескенсу, Байтерек, Малыбай, Бөлек, Қорам, Шелек, Бәйдібек би ауылдарына спорттық кешендер 2021-2025 жылдары салынады деп күтілуде.
– Бижанов ауылындағы мемлекетке қайтарылған спорт кешеніне жөндеу жұ-мыстары жүргізіліп жатыр ма?
– «Рухани жаңғыру» бағ-дарламасының аясында ауыл кәсіпкерінің демеушілігімен тұрғындар игілігі үшін сыйға тартылған ғимарат 2018 жылы мемлекет меншігіне қайтары-лып, 2019 жылы жобалық-сметалық құжаттары жасалды. Қазіргі уақытта күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде. «Жұмыспен қамту жол картасы 2020» бағдарламасы аясында және Бартоғай ауылдық округінің тұрғындарын спортқа деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында, 2020 жылдың желтоқсан айына дейін Бижанов ауылындағы К.Ибраимов атындағы спорт кешені пайдалануға беріледі.
Оның сыртында, Ақтоған ауылында спорттық алаңды жөндеу үшін 6 млн теңге қаражат бөлініп, жөндеу жұмыстары жүргізілді. Түрген ауылдық округінде спорттық алаңды жөндеуден өткізу үшін 9 млн теңге қарастырылып, мердігер «Сапа стандарт» ЖШС құрылыс жұмыстарын жүргізіп жатыр.
2019 жылдың тамыз айында Амангелді ауылындағы Садыр атындағы орта мектебінде ауданы 648 шаршы метрді құрайтын шағын футбол алаңы салынды. Оған бюджеттен бөлінген 6 млн 100 мың теңге қаржы толықтай игерілді. «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы шеңберінде бөлінген қаражатқа ашық конкурс нәтижесінде «Жаңай Құрылыс 7» ЖШС жеңімпаз атанып, 9 млн теңгеге Бөлек ауылының спорт алаңына ағымды жөндеу жұмыстарын жүргізді.
Алдағы уақытта мемлекеттік-жеке меншік серіктестік негізінде Есік қаласының жоғарғы футбол алаңы абаттандырылады.
– Спортсүйер азаматтарға барлық жағдай жасалуда. Нәтиже бар ма?
– Әрине, ауданымыздағы спорттық-материалдық базаның нығаюы – аудан бойынша дене шынықтыру және спортпен айналысушылар санының өсуіне оң әсерін тигізді. Дене тәрбиесі мен спортпен тұрақты түрде шұғылданушылардың саны артып, жалпы аудан халқының 29,8 пайызын, яғни, 89 438 адамды құрады.
Аудандағы барлық мектептерде кешкі уақытта және сенбі, жексенбі күндері тұрғындарға қоғамдық негізде тегін спортпен айналысуына жағдай жасалған.
Аудан тұрғындарының денсаулығын нығайту және кешкі уақыттарын ұтымды өткізу үшін, дене шынықтырумен айналысатын тұрғындардың санын көбейту мақсатында 2014 жылдың 1 қаңтарынан 26 спорт жөніндегі әдіскер-нұсқаушыларға штат бөлінген болатын. Алматы облысы әкімінің қолдауымен және облыстық спорт және дене шынықтыру басқармасының спорт кешендерінің халыққа қолжетімді болу хатына сәйкес, Еңбекшіқазақ аудандық спорт мектебінде кешкі сағат 19:00-ден 23:00-ге дейін ауданда жұмыс істейтін мемлекеттік мекемелер қызметкерлері мен мамандары және аудан жастарына спортпен шұғылдануға, спортзал мен жабдықтарды тегін пайдалануға рұқсат етілген.
Ауданда 8 бильярд, 3 жаттығу зал халыққа қызмет көрсетеді. Сонымен қатар, көпт-ген спорт түрлерінен секциялар жұмыс істеуде. Атап айтқанда, баскетболдан, волейболдан, футболдан, гандболдан, үстел теннисі секілді 85-ке жуық спорт секция жұмыс атқарады. Дзюдодан, бокстан, самбодан, еркін күрестен, гір спорты, жеңіл атлетикадан, шахмат, дойбыдан 40-қа жуық спорт секция жұмысын істейді. Ұлттық спорт түрлері де назардан тыс қалған емес. Қазақша күрес, көкпар, тоғыз құмалақ, теңге ілу, асық ату, саятшылық, аударыспақ сынды секцияларда тұрғындар дайындалады.
– Балалар мен жасөспірімдер спорты қай деңгейде?
– Бұл бағыттағы спортты дамыту мақсатында жалпы аудан бойынша 2 балалар жасөспірімдер спорт мектебі жұмыс жасайды. Спорт мектептерінде спорттың 18 түрі дамытылуда. Спортпен шұғылданушы балалар мен жасөспірімдер саны былтырғыдан артып 1811-ге жетті.
– Барлық жетекші саланың тұралауына себепкер болған коронавирус спорт саласына қалай әсер етті?
– «Коронавирус» пандемиясының белең алуына орай 16 наурыздан 25 мамырға дейін аудандық спорттық-мәдени іс-шараларға және оқу-жаттығуға уақытша тыйым салынды. Карантин уақытында үй жағдайында аудандық команда мүшелері онлайн жаттығуға көшті. Барлық спорттық ғимараттар (спорт залдары, фитнес орталықтары, спорт секциялары, спорт клубтары) карантин уақытында жабылды. Спорт жөніндегі нұсқаушылар мен жаттықтырушылар да онлайн жаттығу режимге көшті.
Алматы облысының Бас мемлекеттік санитариялық дәрігері Қ.Баймұхамбетовтың «Алматы облысының аумағында карантин және карантинді шараларды босаңсыту туралы № 12 Қаулысының негізінде 25 мамырдан бастап ашық ауада (спорт алаңдары, ипподромдар), көрерменсіз спорттық іс-шаралар мен жаттығулар, күшейтілген санитарлық-дезинфекциялық режимді сақтай отырып, жеке және топтық дайындық жұмыстары жүргізіліп жатыр. Қазіргі таңда жарыстардың басым көпшілігі онлайн режимінде өткізілуде.
– Сұхбатыңызға рахмет.
Әңгімелескен
Сардарбек НҰРАДИН
Новые вспышки и очаги КВИ в Казахстане, рост заболевания этой опаснейшей инфекцией заставляют вновь вернуться к теме борьбы с коронавирусом. О том, какие меры в районе и области предпринимаются для того, чтобы уменьшить риски распространения КВИ и ликвидировать угрозу жизни и здоровью людей, мы попросили сообщить газете главного санитарного врача района, руководителя районного управления контроля качества и безопасности товаров и услуг Миржана АЗЕРБАЕВА.
– Миржан Амангельдыевич, Вы находитесь на переднем крае борьбы с коронавирусом. Что Ваше учреждение и местные исполнительные органы предпринимают для снижения рисков заражения КВИ наших граждан?
– Енбекшиказахским районным управлением контроля качества и безопасности товаров и услуг согласно постановлениям главного государственного санитарного врача Комитета контроля качества и безопасности товаров и услуг Министерства здравоохранения РК «О дальнейшем усилении мер по предупреждению заболеваний коронавирусной инфекцией среди населения Республики Казахстан» за № 43 от 25.06.2020 года и № 44 от 3 июля 2020 года «О введении строгих ограничительных мер», заместителя главного государственного санитарного врача за № 19 от 03.07.2020 года «О дальнейшем усилении карантинных мер на территории Алматинской области», главного государственного санитарного врача Енбекшиказахского района проводятся мероприятия по предупреждению распространения коронавирусной инфекции COVID-19 среди населения. Вопросы по стабилизации эпидемиологической ситуации регулярно рассматриваются на заседаниях межведомственной комиссии по КВИ с принятием решений. В связи с необходимостью предотвращения распространения коронавирусной инфекции решением акима района созданы мониторинговые группы по контролю за выполнением санитарных требований.
– Проводятся ли Вашим управлением рейды и мониторинги для выявления нарушений санитарных требований по КВИ?
– Сотрудниками Енбекшиказахского районного управления контроля качества и безопасности товаров и услуг, районного акимата и управления полиции на территории Енбекшиказахского района в составе государственной мониторинговой комиссии был проведен мониторинг по соблюдению карантинных мер объектами торговли и оказания услуг.
Целями проведения мониторинга были:
– ознакомление субъектов предпринимательства с требованиями и алгоритмом их работы в период карантина согласно пос-тановлению главного государственного санитарного врача РК № 37 от 22 мая 2020 года;
– контроль за соблюдением карантинных мероприятий согласно постановлениям главного государственного санитарного врача РК, в том числе наличие у хозяйствующих субъектов всех необходимых средств индивидуальной защиты (масок, перчаток), средств обработки рук (санитайзеров);
– соблюдение социального дистанций между работниками и посетителями объектов.
На многих объектах были выявлены нарушения карантинных мер, а именно: отсутствовали маски у посетителей и работников, продавцы работали без перчаток, не соблюдалась социальная дистанция. Были составлены протоколы об административных правонарушениях по ст.476 п.6 КоАП РК, которые переданы в районный суд. Решениями суда по 38 административным материалам вынесены постановления о административных взысканиях в виде штрафа в размере 10 МРП, по двум административным материалам вынесены постановления об административном взыскании ввиде ареста сроком на 5 суток и на сутки.
В ходе мониторинга специалисты нашего управления провели разъяснительную работу среди потребителей и представителей торговых объектов о необходимости соблюдения и исполнения требований постановления главного санитарного врача региона и Республики Казахстан.
– Возможно ли возобновление карантина?
– В соответствии с постановлениями главного государственного санитарного врача Республики Казахстан № 43 от 25 июня 2020 года «О дальнейшем усилении мер по предупреждению заболеваний коронавирусной инфекцией среди населения Республики Казахстан» и № 44 от 3 июля 2020 года «О введении строгих ограничительных карантинных мер», постановлением заместителя главного санитарного врача по Алматинской области за № 19 от 03.07.2020 года «О дальнейшем усилении карантинных мер на территории Алматинской области» и решением межведомственной комиссии по недопущению распространения коронавирусной инфекции с 5 июля 2020 года введены следующие 14-и дневные строгие ограничительные меры на территории Алматинской области:
1.1 Объектов общественного питания (рестораны, кофейни, кафе, банкетные залы, фудкорты, столовые, донерные, бары), за исключением организации онлайн-заказов и доставки, а также летних площадок на открытом воздухе не более 30 посадочных мест.
1.2 Автовокзалов, осуществляющих автоперевозки пассажиров между районами и городами области, а также за пределы области.
1.3 Крытых продовольственных и не продовольственных рынков.
1.4 Торгово-развлекательных центров, торговых домов (центров), торговых сетей, за исключением продуктовых супермаркетов и аптек, находящихся в них.
1.5 Непродовольственных магазинов более 500 м², за исключением организации онлайн-заказов и доставки
1.6 Объектов культуры, в том числе музеев, театров, домов культуры и т.д.
1.7 Объектов фитнеса, тренажерных залов (центров) и спортивных комплексов (кружков, секций и др.).
1.8 Спортивных объектов.
1.9 Бань, саун, СПА, массажных центров.
1.10 Парков, скверов.
1.11 Бассейнов, аквапарков, городских и общественных пляжей, горячих источников.
1.12 Салонов красоты, парикмахерских, центров и салонов, оказывающих косметические и косметологические услуги, услуги маникюра и педикюра.
1.13 Религиозных объектов.
1.14 Образовательных центров, кружков, артклубов, мест детского досугa и дополнительного обучения.
1.15 Детских кабинетов коррекции.
1.16 Дошкольных организаций всех форм собственности.
1.17 Детских оздоровительных и пришкольных лагерей.
1.18 Кинотеатров, выставок, интернет и компьютерных клубов.
1.19 Ночных клубов, кальянных.
1.20 Развлекательных объектов (букмекерские конторы, бильярдные, караоке, ps-клубы, квесты, антикафе, боулинг-центры, лото-клубы, детские игровые площадки, батуты и другие).
1.21 Приостановление оказания плановых медицинских услуг на объектах здравоохранения, оказывающих стационарную помощь, за исключением услуг гемодиализа и оказания медицинской помощи онкобольным, а также больным с хирургическими заболеваниями, перенос лечения которых несет угрозу для жизни пациента.
1.22 Приостановление оказание плановых медицинских услуг в организациях ПМСП, за исключением плановой иммунизации населения, медицинских манипуляций по жизненным показаниям, приема и скрининга беременных женщин. Проводить плановые консультации врачей в формате дистанционных услуг.
1.23 Приостановление межрайонных и межгородских автобусных сообщений.
1.24 Ограничение общественного транспорта по времени (с 06:00 до 10:00, с 17:00 до 21:00 часов) равномерным графиком и увеличением количества общественного транспорта на маршрутах внутри населенных пунктов, обеспечить работниками для того чтобы не допускать пассажиров без масок и после заполнения всех посадочных мест.
1.25 Разрешение передвижения личного автотранспорта между регионами, авиаперелетов, железнодорожных пассажирских перевозок в/из других регионов страны с обязательным соблюдением усиленного санитарно-дезинфекционного режима и дополнительных требований, установленных действующими постановлениями Главного государственного санитарного врача на транспорте;
1.26 Запрет на перемещение внутри населенных пунктов групп более 3-х человек, за исключением членов одной семьи.
1.27 Ограничение на выход на улицу граждан старше 65-ти лет.
1.28 Запрет на самостоятельное передвижение несовершеннолетних без присмотра взрослых.
1.29 Запрет проведения собраний, совещаний, советов, конференции, форумов, семинаров, съездов и других мероприятий с массовым скоплением людей во всех организациях независимо от форм собственности.
1.30 Карантин и соблюдение санитарно-дезинфекционного режима в медицинских организациях, медико-социальных объектах для пожилых и лиц с ограниченными возможностями, домах ребенка, детских домах, центрах социальной реабилитации, учебных заведениях для детей инвалидов, интернатного типа.
1.31 Мониторинг за соблюдением требований по приостановлению деятельности, контроль соблюдения, усиленного санитарно-дезинфекционного и противоэпидемического режимов работы на действующих объектах. Проведение выборочных проверок объектов мобильными группами при акиматах. Особое внимание уделить мониторингу выполнения требований по переводу на дистанционную форму работы 80% сотрудников государственных органов (организаций), национальных кампаний, других офисов.
1.32 Усиление санитарно-дезинфекционного режима (установка санитайзеров для обработки рук, обработка поверхностей не реже двух раз в день, влажная уборка с применением дезинфекционных средств, проветривание) на всех объектах, осуществляющих деятельность.
1.33 Проведение обработки с применением моющих и дезинфицирующих средств общественного транспорта перед каждым рейсом, остановок общественного транспорта (не менее двух раз в день), супермаркетов, территорий рынков, аэропортов, железнодорожных и автовокзалов, спортивных снарядов, детских спортивных площадок, перил наземных и подземных пешеходных переходов, скамеек и лавочек, банкоматов, терминалов банков, POS-терминалов.
1.34 На открытых продовольственных и непродовольственных (авто, вещевых, строительных, скотных и т.п.) рынках, ярмарках раздельные вход и выход, с установкой дезинфекционных барьеров и тоннелей при входе.
1.35 Запрет на проведение зрелищных, массовых мероприятий, семейных и памятных мероприятий, а также спортивных мероприятий в закрытых помещениях;
1.36 Запрет деятельности кинотеатров, театров, выставок, и других объектов с массовым скоплением людей;
1.37 Запрет на использование кальянов в объектах общепита.
1.38 Организация работы банков, почтовых отделений по предварительной записи, с электронной очередью и другими мерами с целью недопущения скопления населения и соблюдения социальной дистанции не менее 2 метров.
1.39 Дистанционное обучение организаций образования, за исключением проведения всех видов оценки знаний (Единого национального тестирования, квалификационного тестирования работников образования, олимпиад, вступительных и выпускных экзаменов) с соблюдением усиленного санитарно-дезинфекционного режима.
Глава Правительства РК отметил, что, в зависимости от дальнейшего развития эпидемиологической ситуации в стране, указанные ограничительные меры могут быть продлены на две недели либо ужесточены.
– Какие населенные пункты в районе являются зонами риска, велико ли число заболевших?
– На сегодняшний день зарегистрировано 77 случаев инфицирования COVID-19 с симптомами, бессимптомных вирусоносителей – 250. Больные с симп-томами находятся в инфекционных отделениях больниц г.Есика и села Шелек.
– Что предпринять, чтобы избежать заражения?
– В большинстве случаев заболевание характеризуется легким течением и заканчивается выздоровлением. Но встречаются осложнения с тяжелыми последствиями. 3ащитить свое здоровье и здоровье окружающих можно, соблюдая следующие правила: – часто мойте руки: с мылом и водой не менее 20 секунд или спиртосодержащим антисептиком; прикрывайте рот и нос рукой или салфеткой при кашле и чихании; выбрасывайте использованные салфетки в мусорную урну; обязательно мойте руки после чихания, сморкания, кашля.
Не посещайте общественные места. Не контактируйте с болеющими (с людьми, у которых имеются симптомы, похожие на простуду или грипп) без средств защиты. Соблюдайте в общественных местах дистанцию 2 метра.
СОБЛЮДАЙТЕ ЧИСТОТУ: каждый день протирайте дезинфицирующим средством поверхности, которых вы часто касаетесь (столы, ручки дверей, включатель света, телефоны, клавиатура, туалеты, краны, раковины и др.); дважды в день проводите влажную уборку с применением хлорсодержащих или других дезинфицирующих средств; чаще проветривайте помещение.
При появлении первых симптомов респираторной инфекции (насморк, чихание, температура) незамедлительно обращайтесь за медицинской помощью на дому, без посещения медицинских организаций, путем вызова скорой медицинской помощи по номеру 103.
Подготовил И.ТУРАНИН
Әлемді жайлаған індет елімізде де қауіпті көлемде етек алып отыр. Коронавирусты жұқтырғандар мыңдап есептеліп жатыр. Өмірмен қош айтысқандар да аз емес. Оның ішінде осы коронавирус індетінен зардап шеккендер негізінен. Бұл кіріспені нақты статистикалық деректерсіз-ақ жалпылама сөзбен бастап отырмын. Өйткені бұл деректерді телерадио, әлеуметтік желілер күнделікті жариялап жатыр. Менің оқырмандар назарын аудармақ болып отырғаным ақпарат саласы, сол ақпараттарға зейін қойып оқып, тыңдап, тәртіпке бағыну, бүгінгідей еліміз үшін, әрбір тұрғынымыз үшін, халқымыз үшін ауыр жағдайда ақ-адал пейілімізді сақтап, өз денсаулығымызды, алыс-жақын туысқандарымыздың амандығын сақтауға, елімізді індеттен арылтуға қолымыздан келер үлесімізді қалай қосамыз деген сауалдар төңірегінде.
Үлестің ең біріншісі – ол еш материалдық-қаржылық шығынсыз санитарлық тазалық шарттарды сақтай отырып, адамдар көп жиналатын жерлерге аяқ баспау және сондай жиындарды жасамау. Осы мәселеге тиым болмай тұрғаны өкінішті. Қарапайым есеп: жүз адам жиналған жерден 1 адам індеттен сау болмаса, сол жүздің кем дегенде онына жұқтыруы анық. Ол онның әрқайсы отбасы мүшелері, таныс-білісі бар, көрші-қолаңы бар, кем дегенде, тағы он адамға жұқтырады. Яғни 100 адамдық тойға барғандардан 100 адам індет «арқалап» таратады деген сөз. Орташа әлеуетті қазакем жүз адамға той жасауы мүмкін емес. Кемі 150, әйтпесе, 200-300-ге дейін барады. Байшікештердің тойы жайында айтпай-ақ қояйын. Осы жерде өз тәжірибемнен қоса кетейін. Жақсы көретін немерелес қызымның ұлы үйленетін болып, карантинге дейін «ағалап-жағалап» сырға салу дәстүріне баратын тізімге атымды енгізіп қойды. Ол – ақпандағы көрініс. Наурызда карантин басталды. Жазға көшірілген құдалықта карантинге тірелді. Әулетіміздің үлкен-кішісі болып, бір мәмілеге келдік: жастар азаматтық хал-ахуал жағдай бөлімінде тіркеле берсін. Індет аяқталғаннан кейін той тойланар. Сөйтіп, елімізде тағы бір отау «түтін түтетті». Бұл – қуанышты жағдай. Өкінішке қарай, қайғылы жағдай да болып жатқанын білеміз. Қазақстанның бір қиырындағы құдамыз қайтыс болды. Егер бәріміз жиналып барсақ, дүние тыныш заманда бір қауым ел болып барар едік қой. Қазіргі карантин жағдайында көңілімізді байланыс жүйесі арқылы жеткізіп, көмек қолын да осы жолмен созып, індет таратпау талабын орындауға тырыстық. Ешқандай өкпе де жоқ, ағайын арасындағы бірлік, татулық та орнында.
Ал осы әлемге жайылған індеттің өршіп тұрған қиын кезінде ындыны ақшадан кеуіп, көлденең табыс көзін пайдаланып қалушы мародерлер жайында қайтіп айтпай кете алармын.
Мародер деген сөздің мағынасын айқындай кетпек болсақ, сөздіктер оны былай түсіндіреді. «Мародерлік» дегеніміз – хал-хадері мүлде төмендеген немесе өмірден өтіп кеткен адамның мүлкін тонау деген сөз. Ал дәріхана аралап, індет жұқтырып алған жақынына дәрі таба алмай жанталасқан жандардың жанайқайы сол аптекалардан, қоймалардан арзан «оптовый» бағамен сатып алған дәрілерін еселеп өсірген бағамен сатып жүрген алыпсатарлардың құлағына жетер ме екен?! Мародерлікті «кәсіп» қылған қылмыскерлерге соғыс кезінде ату жазасына дейін жаза қолданылғаны тарих беттерінде сақталған. Ал дәрі-дәрмекті алып-сатарлық табыс көзіне айналдырғандар қанша жазықсыз жандардың обалына қалғанын білер ме екен? Білмесе, қатаң жаза арқылы білдіру керек!
Әлеуметтік желілерде еліміздің басшысының 13 шілдені коронавирустан қайтыс болғандарды аза тұту күні деп жариялауын сынаған болыпты. Әлі індет пандемиясы аяқталмай тұрып, аза тұтқанымыз дұрыс па деп күмәнданатын көрінеді бұл «сыншылар». Ондаған, жүздеген азаматтарымыздың о дүниелік болып жатқанын, мыңдаған тұрғындарымыздың бұл індетті жұқтырып алып жатқанына сенбейтіндер қайда? Неге топталып той-тойлап, дінбасылардың өлік шығару, жаназа тағы басқа діни рәсімдерге қатысушылар санына шектеу қойғанына қарамастан, үкіметтің заңына да қарамастан, діннің, шариғаттың шектеулерін де аяққа басып, індет таратушыларға не айтуға болады?
Бүгінгі таңда ақпарат «таратушылар» көбейіп тұр. Бір құлағымен тыңдап болмай жатып, екінші құлағын өсек-аяңға тосып әлеуметтік желіге қазіргі интернет тілімен айтқанда «фейковый» хабар таратушылардың біреуі биік лауазымды басшыны «өлгендер тізіміне» енгізіп үлгеріпті. Ол кісі ем-домын алып, айығып, апта басында қызметіне кіріскендігін хабарлады жуырда. Жүзге келіңіз! Абай тілімен айтсақ, ақпараттың да естісі бар, есері бар, айтушысы келіспесе, кеселі бар!
Хайролла АХМЕТЖАНОВ
Көк аспанда желбіреген көк туымыз бүгін төмен түсірілді. 13 шілде – Ұлттық аза тұту күні болып жарияланды. Оның себебі – бүкіл әлемді жалмаған аты жаман дерттің елімізде де дендеп кетуі.
Билік басындағылардың ескертулерін ерен санамай, таралып жатқан вирусты көпшілік ойын-күлкіге айналдырды. Тіпті жасырын той тойлап ұсталғандар қаншама. Сақтық шаралары мен пандемия кезіндегі жоғарыдан бекітілген талаптар сақталмады. Ал енді бүгін елдігіміз бен еркіндігіміздің символы – тудың төмен түсірілуі жағдайдың қаншалық қиын екенін көрсетудің жалғыз жолы болғандай көрінеді маған. Бұл – меніңше, дер кезінде қабылданған шешім. Өйткені, өкінішке орай, әлі күнге «Мен аман-есенмін. Демек, елдің даурығып жүргені – далбаса» деген ойдан ары аса алмайтын азаматтар жоқ емес. Ал бүгінгі бір минуттық үнсіздік аз да болса, ой салар деген үміт бар, әрине.
Арқаны кеңге салмай, ес жиятын кез келді. Соңғы екі-үш аптада ауруды жұқтырғандар саны күрт көбейіп, 59 899 болды. Бір жұмада 111 адам көз жұмды. Жан-жақтан қаралы хабар жеткізіп, жоқтау айтқан ағайын. «Жау жағадан алғанда, бөрі етектен тартады» дегендей, коронавирусқа пневмония да қосылып, өршіп тұр. Мұндайда тек бірлік жеңеді. «Бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып», күш-жігерімізді біріктіре отырып, індеттің алдын алайық, ағайын!
Құралай МҰРАТҚЫЗЫ
Елдің ең үлкен байлығы – оның тәуелсіздігі. Еркін елдің таңы ақ, аспаны ашық, көңілі тоқ. Жоқшылық көрмей - тоқшылықта, бағынышты болмай - бостандықта өмір кешіп жатқан Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігіне келесі жылы 30 жыл толады. Осыған орай арнайы логотип те бекітілген-ді.
Есік пен Шелек – ұлы тау бөктеріне жайғасқан құтты мекеніміз. Сонау бір зұлмат жылдары бастары қиыншылыққа тап болған талай ұлт пен ұлыс өкілдерін бауырына басты, оларды құшағына алды. Олардың тірлігіне нәр, қуат берген саясына, жайлы қонысына айналды. Жүректер қауышты, тілектер тоғысты.
Аудандар біріккенге дейін Шелектің шежірелерін хаттаған «Еңбек туы» - «Эмгэк туғи» газеті де 1934 жылы шыққан «Колхоз еңбегі» деген басылымнан бастау алады. Ол алғашқы санынан-ақ парасат пен адамгершілікті насихаттады. Елді жақсылыққа, имандылыққа үндеді. Достықты, туыстықты, бірлікті жалау етті. Біз бүгін көз майын тауысып, осы газетке жетекшілік жасаған Х.Розиев, М.Абдуллин,М.Насыров, Ә.Арзиев, Ө.Идрисов, К.П.Чуканов, Ш.Қонақбаев, Ә.Бөпебаев, Ә.Ысқақбаев, Б.Өтелбаев, Ж.Нұрғожаев, А.Рақымбаев сынды жаны жайсаң, қаламы ұшқыр қаламгерлерді ризашылықпен еске аламыз.
Шежіресіз уақыт жоқ. Адамзат ықылым заманнан бері құпияларын, дәуір оқиғаларын қағаз бетіне түсіріп келген. Оның айқын дәлелі аудандық басылымдар десек те болады. «Еңбек туы» газетінің тілшісі болып қызмет жолын бастаған, қоғам және мемлекет қайраткері дәрежесіне жеткен кешегі жас журналист Қуаныш Сұлтанов осыдан 56 жыл бұрын үш бірдей шопан баласын өлім аузынан, ажал тырнағынан құтқарып қалған дәрігер Николай Марковичтің шеберлігі мен біліктілігін дәріптеп жазыпты. Жақсы хабар тарих қойнауында осылай сақталып қалыпты. Осы күндері ақ халатты абзал жандардың қатерлі індетпен бетпе-бет келіп, онымен жан аямай күресіп жатқан ерлігі өткенмен үндесіп, жалғасын тауып тұрғандай. Дәрігерлер жайлы ақпарат құралдарында жазылып, айтылып жатқан мақала, хабарлар да – келер ұрпаққа қалдырылған эстафета аманатындай. Бұл да ұмытылмайды.
Аудандық газеттің шаңырағынан кімдер тәрбие алмады, кімдер түлеп ұшпады десеңізші! Бүгін олардың біреуі бар, біреулері мәңгілік сапарға аттанып кетті. Республикаға танымал болған Б.Әдетов, С.Садықбаев, С.Сариев, М.Әбдірахманов, Н.Мұрәділов, С.Бейісбаев, А.Байбатша, Б.Үсенбаев, М.Тоқашбаев, Б.Мәжитұлы, Ә.Батталғазиев, Е.Рақымбаев, И.Үмбеталиев, Б.Зәкіров, т.б. осылар сынды от ауызды, орақ тілді, ойы жүйрік журналистер – мақтанышымыз. Оларды біз ұмытпаймыз.
Газетті жасаушы журналистер болғанмен оның, шынайы иесі – халық. Жергілікті тілшілер тірегіміз, жанашырымыз болды. Олардың хат-хабары газет мазмұнын байытты. Кемшілікті сынға алды. Жақсылыққа үндеді. Толғақты мәселелерді қозғады. Тәуелсіздік алған мемлекетіміздің алғашқы қадамдарына қанат бітірді, талаптарына қолдау көрсетті. Оны көпшілікке ұғындырды. Оның бір айғағы – жаман әдет-ғұрыптардан сақтандырып, өнеге істерге бас-тамашы бола білді. Мәселен, Шелек ауданы ақсақалдар алқасының бастамасы, оның өнегелі істері облысқа, арысы республика жұртшылығына таратылды. «Қаламгер» шығармашылық бірлестігі, халық университеті секілді шығармашылық, өнерпаздық отаулары құрылып, «бұлақ көрсең, көзін аш» дегендей жас таланттар мен дарын иелеріне қолдау көрсетілді.
Сөз – ұлы қару. Оны ғұлама хакім Абай айтқандай, «жүректен тербеп» қолдана, пайдалана білсек жетістікке жол ашары хақ. Газет – тәрбие мектебі, аудан айнасы, оның хатталған шежіресі. Қуаныш қуанышқа ұласып, той құтты болсын, құрметті оқырмандар, қадірлі әріптестер.
Әбілбек АЙТАҚЫНОВ,
Бұрынғы Шелек аудандық «Еңбек туы»-«Эмгэк туғи» газетінің бас
редакторы, журналистер одағының мүшесі, Еңбекшіқазақ, Райымбек аудандарының «Құрметті азаматы»
Әйел мен еркек тең бе? Жаратылысынан тең емес. Оны бәріміз білеміз. Бірақ осы бір тақырып әлімсақтан бері сауалды мәселе болып келеді. Күні кешеге дейін төмен етекті саналған әйел заты бүгінде қоғамдық мәселелерді шешуге, тіпті, елдік, ұлттық саясатқа араласуға құқылы. Қазір әйелдің рөлі ерекше. Бұрын орны тек отбасы мен ошақ қасы саналып келген әйелдің бүгінгі бейнесі әмбебап механизмге құрылған дерлік. Себебі, қазіргі заман әйелі отбасы мен қоғам арасына әдемі байланыс орнатып, бәрінен гармониялық үйлесім тапқысы келеді. Астары айтпай-ақ түсінікті. Жабайы капиталистік идеяға негізделген қоғам соған үндейді. Біз білетін қазіргі әйел бейнесінің қыры көп. Айталық, әйел – саясаткер, әйел – көлік жүргізуші, әйел – бала тәрбиелеуші, әйел – үй күтуші, әйел – заңгер, әйел – экономист, әйел...
Тізімді әрі қарай жалғастыра беруге болады. Әрине, әйел, ең бастысы – ана. Бірақ соған қарамастан нәзік жанды әйел қоғам көшін алға сүйреуге белсенділік танытуда. Бұған соңғы он шақты жылдан бері гендерлік саясатты жолға қою мәселесі де себепші болды. Жалпақ тілмен айтқанда гендерлік саясат дегеніміз – ерлер мен әйелдердің мінез құлқын, сондай-ақ, олардың арасындағы әлеуметтік өзара қатынасты айқындайтын мәдени нормалары мен рөлдерінің жиынтығы. Қазақстан Республикасындағы гендерлік саясаттың негізгі принциптері ерлер мен әйелдер үшін Қазақстан Республикасы Конституциясымен кепілдендірілген тең құқықты және бостандықты орнатады. Гендерлік саясат – қоғамдық өмірдің барлық салаларында ерлер мен әйелдердің теңдігіне қол жеткізуге бағытталған мемлекеттік және қоғамдық қызмет. Демократиялық, зайырлы және құқықтық мемлекетті бекітуде қазақстан әйелдерінің рөлі ерекше. Елімізде демографиялық өсімді қамтамасыз етуде әйелдердің үлесіне баға жетпейді, себебі, балалардың туылуы, олардың тәрбиесі нәзік әйелдердің мойнында. Сонымен қатар, олар өмірлік маңызды салаларда еңбек етеді, мемлекеттік басқару жүйесінің көп бөлігі солардың еншісінде. Күнделікті және байқалмайтын отбасы туралы қамқорлық, өз жанұясы үшін жан жайлылығын жасау, жайлы жағдай және амандық – бұлардың барлығы әрбір әйел үшін абзал міндет.
Біздің елімізде гендерлік саясаттың міндеттеріне мыналар жатады: билік құрылымына әйелдер мен ерлердің тең қатысуы, экономикалық тәуелсіздік үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету, отбасындағы тең құқықтар мен міндеттер үшін талаптар құру, жыныс белгілері бойынша күштеу бостандығы, біздің қоғамымыздың дамуында әйелдердің рөлін бұдан әрі дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер ашатын шешімдер.
Бұл саясат негізі әйелді атқа мінгізіп, төрге сүйреп, еркектің басын көрге сүйрейтін саясат емес. Әрине, түсінгенге! Бұрын «шашы ұзын, ақылы қысқа» болған әйелдің бейнесі қазір басқаша. Публицист, ойшыл Асқар Сүлейменов «ең ақылды деген әйелдің басында екі тауықтың миындай ми болады» дегені кезінде еріксіз езу тартқызған. Не десек те, «кез келген үйдің төрінде қамшы тұру керек, әйелді аптасына бір рет таяқпен ұрып тұру керектің» дәурені өтіп барады. Бәлкім, қыжылды пікір айтатындар осыны көксейтіндер болар.
Статистикалық мәліметтерге жүгінсек, елімізде жалғыз басты ерлерге қарағанда әйелдер 5 есе көп. Жұмыссыздықтың 60 пайызын әйелдер құрайды.
Қазіргі таңда гендерлік саясатқа біздің мемлекетімізде аса көңіл аударылуда. Оның дәлелі, балалы отбасыларды қолдау бойынша шаралар кешенінде мемлекет әлеуметтік жәрдемақылар мен көрсетілетін қызметтер арқылы қолдау көрсетеді. Әлеуметтік төлемдер ұсыну жүйесінде бала тууына және бір жасқа толғанға дейін бала күтіміне, мүгедек баланы тәрбиелеушілерге жәрдемақылар, 18 жасқа дейінгі балаларға арналған мемлекеттік жәрдемақы, көпбалалы аналар мен отбасылар үшін арнаулы мемлекеттік жәрдемақы қамтылған.
Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасында белгілі бір прогреске қол жеткізілді. «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» 2009 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді.
Отбасы күні белгіленіп, жыл сайын «Мерейлі отбасы» ұлттық сайысы өткізіледі. отбасылық қарым-қатынастарды, моральдық-этикалық және рухани-адамгершілік құндылықтарды нығайту жөніндегі 2015-2020 жыл-дарға арналған жалпы-ұлттық жоспар бекітілген болатын.
Гендерлік саясат әр елде әрқилы жүзеге асады. Ерлер мен әйел теңдігін қолдау біздің елімізде де бірінші орында.Осы саясат қазіргі уақыттағы өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Тәуелсіздігіміздің алғашқы күндерінен бастап гендерлік теңдік мәселесі Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев ұстанған саясаттың бір басымдығы.
Аталған саясат «Ерлер мен әйелдердің тең құқықтарының және тең мүмкіндіктерінің мем-лекеттік кепілдіктері туралы» сонымен қатар, «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» заңдармен реттеледі. Бұл саясат алға жылжуы үшін әйелдерге саяси, экономикалық және қоғамдық өмірге араласу қажет.
Бүгінде әйелдер саясатта, бизнесте, эконо-миканың барлық салаларында ер азаматтармен қатар еңбектеніп, қабілет дарынымен, іскерлігімен көзге түсіп қана қоймай, мемлекетіміздің өсіп-өркендеуіне өз үлестерін қосуда.
Халықаралық аренада әйелдердің саяси көшбасшылығы уақыт өткен сайын айқындалып келеді. Жалпы әйел заты қазақ қоғамы үшін қазақ мемлекеті үшін қашанда ардақты саналған.
Елбасымыздың гендерлік саясатқа көңіл бөлуі жақсы көрсеткіштерге алып келетіні сөзсіз. Әйелдер өздерінің жеке басының әлеуеті мен адами әлеуетін іске асыра отырып, әлеуметтік дамудың барлық процестеріне тең дәрежеде қатысатын болады. Осының бәрі елдегі азаматтық қоғамның одан әрі жетілуіне ықпал етеді.
Шариғат бойынша отбасының тізгіні еркекке жауапкершілік ретінде тапсырылған. Еркектер әйелдерге пана, қамқор, басқарушы. Сол басқарушылықты дөрекілікке, қамқорлықты жалқаулыққа айналдырмаса дейсің. Өйткені, елімізде әйел адамның бәрі бірдей өз құқығын біліп, қорғай бермейді. Зорлық-зомбылықтың құрбаны болатыны да сол себептен дейді мамандар.
Бес саусақ бірдей емес: біреуі ұзын, біреуі қысқа. Егер біз саусақтарымызды бірдей етіп теңестіреміз деп кесіп тастасақ, онда мүгедек болып қаламыз. Сол сияқты Алла еркек пен әйелді екі түрлі етіп жаратқан және дәрежелерін де әртүрлі еткен. Ендеше, Алланың жаратылысына қарсы шығып, қолдан жасау арқылы біз әйел мен еркекті теңестіре алмаймыз. Бұны өмір анық көрсетіп отыр.
Ведалық ілімде әйел мен еркек оң және теріс заряд сияқты деп түсіндіріледі. Еркектердің сол жақ жарты шардағы миы, ал әйелдердің оң жақ жарты шардағы миы жұмыс істейді екен. Еркектердің оң жақ жарты денесі, әйелдердің сол жақ жарты денесі күшті болып табылады.
Әйелдерде эмоция басым, еркектерде керісінше интеллектуалдық қуат күшті. Әйелдер кез келген істі сезімге сүйеніп жасаса, ер адамдар ақылмен жасауға талпынады. Еркектердің тағы бір ерекшелігі – бір шаруаны жасағанда зерде (разум) ажыратылып, сол шаруаға ол толайым беріліп кетеді. Ал әйелдерде қандай шаруа жасаса да, табиғи ахуал саналатын эмоция ажырамайды. Сондықтан әйелдер кез-келген істе сезімге бой алдырып, тіпті өзіне залал келтіретін шаруаларды да жасап жатады. Яғни, салқын қанды ақылмен іс жасай алмайды.
Әйел мен еркектің осындай физиологиялық және психикалық ерекшеліктеріне орай Алла олардың өмірдегі орындарын да соған сәйкестендіріп белгілеген сияқты. Ақылмен іс жасауға қабілетті еркектер отбасында да, қоғамда да басшылық рөлді атқарса, әйел олардың қорғауында болып, бала тауып, үй шаруасын жасап, үй ішінің ұйытқысы болмақ.
Қазір өкінішке қарай, бұл табиғи заңдылық бұзылды да, содан әйелдердің өздері үлкен залал тартуда. Олар өздерінің табиғатынан аулақтап, соның салдарынан әйелге тән қуаныш пен бақыттан қол үзе бастағаны байқалады.
Әйелдің табиғаты ана, жар болу. Ертеректе «Служебный роман» деген фильм болды. Оның басты кейіпкері лауазымды басшы қызмет атқаратын күйеуге тимеген әйел томаға тұйық және өзін қатал ұстайтын салқынқанды тірлік кешеді. Бір қарағанда үлкен қызмет атқаратын, материалдық жағынан қамтамасыз етілген «бақытты» әйел сияқты сезілгенмен, іштей ол қатты қиындық көріп жүргенін ер адаммен кездесуінде ашық мойындайды. Оның мінез-құлқы еркекпен кездескеннен кейін күрт өзгереді. Ол әйелге тән нәзіктік пен әлсіздікті сезінеді.
Ведалық ілімде әйел барлық жағдайда ер адамның қорғауында болу керектігі айтылады. Жас кезінде қыз баланы әкесі тәрбиелейді. Тұрмысқа шыққан соң күйеуінің қамқорлығында, ал күйеуі қайтыс болған соң ер балаларының бірінің қамқорлығында болады. Табиғатынан әлсіз, нәзік әйел әрдайым ер адамның қорғауында, қамқорлығында болғанда ғана көктемде бүршік жаратын гүл сияқты өзінің табиғатына сай барлық қасиеттері ашылып, қуаныш пен бақытты сезіне алмақ.
Қазір ер адамның қамқорлығынан сырт қалған әйелдер табиғаттарына қайшы келетін істермен айналысып, содан бақыт емес, керісінше азап пен тауқымет тартуда. Бүгінде суицид (өзін өзі өлтіру) жас қыздар мен әйелдер арасында өте көбейіп кеткен. Әйелдердің маскүнемдікке салынуы да белең алып барады. Өздерін қорғамақ болып қыз балалардың табиғатына жат шығыс жекпе-жегі, бокс сияқты тәнге салмақ түсіретін ауыр спорт түрлерімен айналысуы жиі кездеседі. Ондай қыздар әдетте тәні де, жан дүниесі де дөрекіленіп кетеді.
Табиғатынан аулақтаған әйелдер адал жар, сүйікті ана болу арқылы алатын мол қуаныш пен бақыттан құралақан қалады. Мұның қандай салдары барлығын соңғы кезде Қазақстандағы әйел мен еркектердің ажырасу деңгейінің 60 пайыздан асқан жағдайы анық көрсетеді. Мәселен, ведалық өркениетті саналарына сіңірген Индияда ажырасу көрсеткіші 2 пайыздай ғана екен. Батыс елдерінде ол 80 пайыздан асады. Ресейді 68 пайыз болып отыр.
Десек те, заман талабы, әйел заты үй-ошақпен шектеліп қалса да болмайды. Гендерлік саясатты дамыту, әйел мен еркектің теңдігі мәселелерін жолға қою ісі айналып келгенде әйелдерді «еркектерден қай жерің кем» деп елірте беру емес. Бұлай түсіну қисынсыз. Әрине, еркекше шылым шегіп, шарап ішіп, бұзылған, қиындыққа төзе алмаған әйелдер де бар. Бірақ гендерлік саясат стратегиясынан отбасындағы тепе-теңдік пен үйлесімділік, яғни гармония жоғалмайды. Ал, үйлесім таппағандар тек өзіне өкпелеуге тиіс. Бұл стратегия сонау кеңес дәуірі жаңа орнай бастаған кездегі Бейімбет Майлиннің «Раушан коммунистін» еске салады. Қазір тек формасы басқаша. Бірақ сол саясаттың нақ өзі. Бүгінде елімізде биліктен, саясат әлемінен бой көрсетіп жүрген қазақ әйелдері жаңа заманның жаңа үлгісіндегі Раушандар. Демек, бізде тәуелсіз Қазақстанның жаңа образды Раушан «коммунистері» өсіп келеді.
Олай болса, қазақтың есті әйелінің бейнесі қашан да мынадай. Ол – «бір қолымен әлемді тербетсе, екінші қолымен бесікті тербетеді».
Назерке ХУДАЙБЕРГЕНОВА,
Рахат ауылдық округі №1 орта мектебінің 11-сынып оқушысы
Газет редакциясына бас сұққан зейнеткер ұстаз Ғалия Тоқтабулетова Қызылорда облысының бір ауданында жарияланған естелік әңгімені ұсынған еді. Біздің аумақтан қашықтағы оқиға болса да, өмір-дің осындай көріністері бүкіл елімізге ол кезде тән еді.
1942 жылдың қыс айы. Абай атындағы колхозда 1 сыныпта оқып жүргенмін. Сол қыста әкем аяғыма қара байпақ әкеліп берген-ді. Апам күнде жүн түтіп, ұршық иіріп, шұлық, қолғапты көп-көп етіп тоқи беретін. Сонда мен балалық қызығушылықпен анамнан:
– Неге күнде-күнде қолғап, шұлық тоқи бересің, – деп сұрағанымда ол:
– Ол керек, бәрі майданға ғой, майданға дейтін күрсініп.
Кісілер келген соң әкем маған қарап:
– Балам аяғыңдағы байпағыңды бере ғой, сен ауылда тоңбайсың ғой, тағы да алып беремін. Ал мынау майданға кетсін, – деп мені алдарқатты.
– Әке бұл солдаттың аяғына симайды ғой, оны не істейді? – дедім.
– Кейін түсінесің, балам.
Бұл кезде шешем көптен бері тоқып жүрген оншақты қолғап, шұлықтарын келген кісілерге қара байпағыма қосып беріп жатты.
Анамыз іс тігіп отырып та, бір мұңлы әнді ыңылдап, соғысқа аттанған екі баласын күнде ойлап отыратын. Ақыр соңында «қарғыс атқыр Гитлер» деп жалын ата күрсініп ұзақ-ұзақ жылап алатын. Біз бетіне жалтақ-жалтақ қарағанымызды байқаған ол дереу көз жасын сүртіп, шаруасына кірісіп кететін. Әрине, ол кезде анамыздың кімді қарғап жүргенін біле алмай, кейде мұның мәнісін сұрайтынбыз. Сонда ол:
– Ол – нағыз жауыз адам. Сол жауыз соғыс ашпаса, Әлмен, Әлменбет, Шайқыслам, Дүржан, Есжан және басқалар ауылда, өз колхозымыздың жұмысын істеп, ойнап-күліп жүрмес пе еді? – деп, ауылдан соғысқа аттанғандардың аттарын атап күрсінетін.
Әлмен, Әлменбет майданға аттанған ағаларым еді. Әлмен соғысқа 1942 жылдың наурыз айында алынып, сол жылдың 22 желтоқсанында Ленинград шайқасында хабарсыз кетті. Ленинград майданында жүрген әкеме талай рет саусағым майысып хат жазғаным да есімде.
1945 жылдың 9 мамыр күні болатын. 3 сыныпта оқимын. Жайлауға қонған 30-40 шақты қараша үйдің ішіндегі үлкендеуі – біздің мектебіміз. Үзіліске шыққан кезіміз еді. Жайдақ атқа мінген бір кісі қолын бұлғай «Біз жеңдік, жеңіс, жеңіс!» дегенін естіген ауыл адамдары тайлы-тұяғы қалмай мектепке жиналды. Мектеп директоры митинг өткізді. Сондағы жаулықтары желпілдеп мектепке келе жатқан аналардың талай жығылып-тұрғаны, сөйте тұра, келген кісіден әрқайсысы өз ұлдарының қашан келетінін сұрағаны әлі күнге көз алдымда.
Содан бері талай жылдар өтіпті. Сөз соңында айтайын дегенім, әкеміздің баласының аяғындағы соңғы киімін майданға жақын жердегі балаларға жіберуі Отанға деген шексіз сүйіспеншіліктің үлгісі ретінде елестейді де тұрады көз алдыма.
Қанымша НҰРМАШЕВА