Ұлы Отан соғысының ардагері Ә.Молдағұлованы еске алуға арналған қыздар арасында аудандық «Жас мерген» сайысы өтті.

Әскери сайысқа аудандық дене шынықтыру және әскери дайындық пәнінің әдіскері Қайрат Аукенов, «Жас қыран» патриоттық  спорттық клубының  жетекшісі Тұрсын Рысбаев, аудандық қорғаныс істері жөніндегі бөлімнен Еркінбек Алтынбеков қатысты. Мектеп басшысы С.Темірбекова Ә.Молдағұлова өмірінен  ой қозғап, кейінгі ұрпақтарға үлгі тұтуды насихаттады. Жас мергендер өз дәрежесінде сайыс өнерін көрсетті. Нәтижесінде, І орынды Аймен орта мектебі, ІІ орынды Көктөбе орта мектебі, ІІІ орынды А.Бертаева атындағы орта мектеп еншіледі. Х.Абдуллин атындағы орта мектебі алғыс хатқа ие болды. Аймен орта мектебінің 11-сынып оқушысы Ақбота Сүйеніш «Мерген қыз» номинациясына лайық деп танылды.

С.Кашиева.

С наступлением холодов возрос риск пожаров в жилом секторе, и, что самое трагичное, – с человеческими жертвами. За весь  прошлый год в огне погибли два человека, а за 10 месяцев 2019 г. –  семеро. Октябрь-ноябрь  2019 года войдет в хронику чрезвычайных происшествий района отдельной строкой – в трех пожарах погибли шесть человек, причем четверо из них – дети в возрасте от полугода до 14 лет. Такова цена элементарной непредусмотрительности, пренебрежения самыми простыми правилами пожарной безопасности.  Какие меры принимаются районным отделом чрезвычайной ситуации, чтобы пресечь угрозу огненной стихии, мы беседуем с начальником ОЧС Рахманом КАРИМЖАНОМ.

– Рахман Каримжанович, наблюдается ли рост пожаров в Енбекшиказахском районе в текущем году?  

 – В целом число возгораний жилых домов и хозсубъектов  значительно уменьшилось – за 10  месяцев 2019 года на территории района произошло 158 таких случаев, тогда как за тот же период 2018 года  было 177. В основном от огня страдают частные дома и подворья, где хозяева легкомысленно относятся к соблюдению противопожарных мер.  Из 158 пожаров в сельской местности произошло 135 пожаров (в 2018 г. – 119), с материальным ущербом более 2 млн. тенге (2018 г. – 2 млн. тенге). В городе Есике 25 пожаров (в 2018 г. – 50), материальный ущерб составил более 8 млн. тенге (в 2018 г. 7 млн. 302 тыс. тенге).

Наибольшее число пожаров произошло в в г.Есике, Шелекском, Байтерекском, Рахатском, Болекском сельсих округах. Но, хотя количество пожаров уменьшилось в сравнении с 2018 годом более чем на 14 %, травмирование  на пожарах также уменьшилось на 1 случай, идет рост случаев гибели людей.   

Второго августа 2019 года в с.Космос Жанашарского округа погиб гражданин Б., 1973 г.р. который в результате алкогольного опьянения не потушил сигарету, чем спровоцировал возникновение пожара и хлопок газового баллона.

Пятого октября 2019 года в том же округе, в дачном обществе «Алиит», получили травмы и умерли в больнице от ожогов жители Б. 1989 г.р. и А. 2012 г.р. Причиной стало короткое замыкание  от теплопушки, оставленной на ночь в рабочем состоянии.

Двадцать пятого октября в с.Алга Байтерекского округа погиб пятимесячный ребенок из-за  короткого замыкания телевизора. Огонь перекинулся на шторы, кровать и детский  манеж, Также в доме находился двух летний ребенок,  которого спасли родственики.

Последнее происшествие было 16 ноября 2019 года в дачном обществе  «Труженик» Байтерекского сельского округа. В огне погибли хозяйка дома и двое малолетних сыновей из-за короткого замыкания бойлера, который находился под деревянной лестницей.    

Основная часть возгораний происходит  в частных жилых домах, там где инженерно инспекторский состав ОЧС не имеет полномочий производить пожарно-технические проверки, тогда как на объектах, подконтрольных государственным пожарным проверкам, пожаров не зарегистрировано.

– И, все же, хотя в пожарах виноваты сами хозяева, какие меры принимает ОЧС, чтобы  не допустить подобных трагедий, материального ущерба от огня?

– С целью снижения рисков гибели и травмирования людей при пожарах в жилых домах, а также от отравления угарным  газом, с наступлением отопительного периода ОЧС Енбекшиказахского района принимается комплекс профилактических мер. 

В соответствии с Планом мероприятий проведения пожарной профилактики в жилом секторе в отопительный период 2019-2020 года с 15 октября начался второй этап месячника пожарной безопасности. На сегодняшний день с представителями местных акиматов и участковыми инспекторами полиции уже проведено 26 рейдов в жилом секторе, 23 схода с населением,  подворовым обходом охвачено около  четырех тысяч домов. До завершения  отопительного периода к 15 апреля  сотрудниками гражданской защиты  планируется провести обход в более 50 тысячах частных жилых домах района с раздачей памяток и инструкций. Как показывает статистика, проведение месячника имеет  положительную динамику, люди становятся внимательнее к противопожарному состоянию своего жилища, электропроводке и отопительным приборам. За период отопительного сезона 2017-2018 г.г. зарегистрировано 84 случая отравления угарным газом, за 2018-2019 – 107 случаев. За счет средств акиматов сельских округов района закуплены и установлены датчики от угарного газа в количестве 88 шт.     В управление экономики и бюджетного планирования Алматинской области подана заявка о выделении средств на закупку 5228 таких датчиков. В настоящее время конкурс завершен и подготовлен договор с подрядной организацией ТОО «Строительное управление КВП». Датчики будут установлены в домах, где проживают инвалиды, социально незащищенные, малообеспеченные граждане. Также с целью предотвращения несчастных случев, связанных с отравлениями угарным газом, активизирована работа через социальные сети инстаграмм Криспи Есик, Фэйсбук акимата. Проработан вопрос по привлечению местных блогеров и СМИ. Также направлены письма на имя руководителя отдела образования с целю организации подписки среди учашихся и педагогического состава на акаунт ОЧС в инстаграмме. 

ОЧС Енбекшиказахского района вышел с предложением на имя акима района и руководителя районного отдела предпринимательства с инициативой о привлечени предпринимателей и организаций малого и среднего бизнеса  для оказания помощи по распечатке памяток и буклетов, в которых, будут указаны действия по недопущению ЧС, а также правила пожарной безопасности.  Выпущенные памятки планируется раздать каждому жителю района, что существенно поможет в предупреждении пожаров и других чрезвычайных ситуаций.

– Насколько  высока информированность наших граждан о поведении при возникновении пожара? Своевременно ли они обращаются в службу пожаротушения?

– К сожалению,  сельские жители не всегда знают, по какому экстренному номеру нужно звонить при возникновении пожара. В панике или по незнанию жители начинают набирать номера: 102 (полиция), 103 (скорая помощь), 104 (аварийная газовая служба), 01-(не действует в связи с переходом на GSM-формат), 911(американская служба спасения)... Также звонят акиму сельского округа, родственникам и т.д. В итоге пожарная охрана   несвоевременно выезжает на место происшествия. Помимо этого имеется проблема по дозвону на 101 района. Если звонить с оператора Кселл или Актив находясь ниже по Кульджинскому тракту либо ниже БАКа, попадаешь в диспетчерский пункт пожарного поста-25 с.Шелек.  При звонке на 101 из с.Байтерек или  района «Площадка» г.Есика попадаешь в диспетчерский пункт пожарной части г.Талгар. Пока данные звонки будут перераспределены, теряется драгоценное время. А это способствует бесконтрольному распространению пожара,  влечет за собой большой материальный ущерб и гибель людей.  

 – Еще какие причины снижают эффективность пожаротушения? 

– Основным средством  пожаротушения служит вода. При подключении двух пожарных стволов при подаче воды 14 литров в секунду восьми тонн в автоцистерне хватает всего на 10 минут. Обязательно требуется дозаправка цистерн из пожарных гидрантов  либо  водоемов, подъезды к которым должны быть оборудованы автопирсами.

Но в округах и райцентре  исправность пожарных гидрантов в неудовлетворительном состоянии. На территории района имеется 424 пожарных гидранта. Из них  263 в городе Есике (неисправными являются 43), по населенным пунктам 35 (неисправны 15), на объектах хозяйствования -126 (неисправны 25).

Пирсы для забора воды автоцистернами на природных или искусственных водоемах (р.Есик, БАК, озера и пруды) практически отсутствуют. Отдел по ЧС обратился к акиму района с ходатайством о выделении финансовых средств на ремонт пожарных гидрантов и строительство пожарных пирсов, что позволит существенно повысить пожарную безопасность района, а также снизить материальный ущерб и, возможно, предотвратить гибель населения.

– В какой степени мероприятия ОЧС получают поддержку со стороны районного руководства?

– Я бы сказал,  поддержка самая непосредственная. Аким района Бинали Абдыкапасович Ыскак немедленно выехал на место трагедии в с.Байтерек, оказал помощь в организации похорон погибших и  материальной поддержки родных и близких пострадавшей семьи.   На экстренном совещании он дал поручение акимам сельских округов принять все возможные меры в повышении информированности местных жителей, дал поручения вывесить баннеры с указанием экстренного номера 101 и прямых телефонов двух пожарных частей (г.Есик и с.Шелек), регулярно вести противопожарные обходы, профилактические беседы с жителями населенных пунктов.

Надо отметить, что руководство района делает все возможное для сокращения пожароопасных ситуаций. До недавнего времени территорию Енбекшиказахского района охраняли всего две пожарные части: ПЧ №6 в г.Есике и ПП-25 в с.Шелек. Об оперативности трудно говорить: тогда как по СНИПУ «Градостроительство» радиус обслуживания пожарной части в городе составляет не более 3 км, у нас этот радиус достигает 70-150 км. Чтобы повысить оперативность пожаротушения, руководство района профинансировало из местного бюджета установку пожарных постов в сельских округах. Сейчас на территории Енбекшиказахского района установлены 8 пожарных постов в селах Корам, Орикти, Каракемер, Ават, Байтерек, Кызылшарык, Казахстан. Посты укомплектованы пожарно-техническим вооружением, на каждом  сформирован оплачиваемый штат из 4 человек. 

Всего акиматом района принято на работу 32 человека из числа местных жителей. По заданию акима района они прошли курсы подготовки на базе ПЧ-6 г.Есика. Работники пожарного поста в с. Байтерек   при тушении дома в дачном обществе «Труженик» уже прошли испытание, показали себя с наилучшей стороны, умело помогая расчету ПЧ-6 в тушении пожара, не допустив его распространения на близлежащие постройки.

Также привлечены к сотрудничеству две негосударственные противопожарные службы: ПЧ-9  в селе Орнек и ПЧ-10 в селе Шелек. С руководством данных пожарных частей проработан план взаимодействия по противопожарной защите территории с радиусом до 10 км, что  значительно облегчит оперативную обстановку.

В ходе встречи Бинали Абдыкапасовича с начальником департамента по чрезвычайным ситуациям Алматинской области  полковником Е.С.Нурпеисовым  был поднят вопрос по строительству на средства областного и республиканского бюджетов  еще двух типовых пожарных частей в округах  Байдибек би и Байтерекском. Акимам округов дано задание по выделению земельных участков под расположение пожарных частей.

Начальником ДЧС области по запросу акима района  было принято решение о выделении новой автоцистерны на базе КамАза с полным комплектом ПТВ, а также  передачи еще одного КамАза 2016 года емкостью пять тонн в ПП-25 с.Шелек.  

Также совместно с руководством ДЧС было принято решение, что на тушение пожаров в радиусе 10-15 км от Талгарского района будет «автоматически» выезжать техника пожарной части г.Талгара.

Такой комплексный и всесторонний подход  обеспечит максимальную защиту от пожаров, сохранит жизни людей.

Вел интервью И.ТУРАНИН.

Адамзат тарихы басталғалы бері адам мен табиғат арасында ерекше бір күрес болып жатыр. Әрине, бұл күрес табиғаттың адамға қарсы күресі емес, керісінше адамның табиғатқа қарсы күресі. Ең алғаш терімшілік пен аңшылыққа негізделген адамзат қоғамы табиғатты Құдай көріп, оның алдында өздерін тым әлсіз сезінетін. Есесіне бізден гөрі табиғатпен етене байланысып, жақсы түсінісе алатын. Яғни, бұл дегеніміз ана мен баланың ортасындағы қатынас секілді еді. Кейіндеп ғылым мен өндірістің дамуына байланысты адамда табиғаттан тәуелсіз өмір сүре бастады. Кешегі табиғаттың алдында өзін сәби секілді сезінетін адамдар енді санасы өскен соң еркелік көрсетіп, табиғатқа қарсы шолжаңдық таныта бастады. Осылайша табиғатты өз дегеніне бағындыруға тырысты. Ал машиналасу дәуірінің басталуы адамның табиғатқа қарсы күресін одан әрі ушықтырып, еркелігі есерлікке айналды. Атақ пен байлықты мақсат тұтқан қоғам орнап, табиғаттың бойына жасырған қазынасын аямай-ақ тонады. Ормандарын отады, жан-жануарларын қырып-жойды, қазба байлықтарынан да мейлінше игіліктенді. Есесіне, Табиғат-ананың жарасы асқынып, оның қоқыстармен, қалдықтармен, зиянды газдармен ластануына алып келді. Мұның арты табиғи тепе-теңдіктің бұзылуы мен оның долы күштерінің оянуына түрткі болды. Енді ғана есін жиған адамдар санасы өсіп, ғылымы мен техникасы қаншалықты дамыса да табиғаттың алдында бәрібір әлсіз екенін түсінгендей. Осы жағдай өз өркениеттерінің жеткен жетістіктерін одан әрі дамытып, сонымен бірге, табиғатқа залал келтірмеудің жолын іздестіруге себепші фактор еді. Сондықтан бүгінде экология мәселесі әлемдік маңызға ие болып, қоршаған ортаның балансын сақтау үшін ауқымды жобалар мен бағдарламалар қабылданды. Ал бұл әлемдік мәселеден Қазақстан Республикасы да шет қала алмайтыны түсінікті. Осы орайда елімізде арнайы басымдық беріліп, экология мен технологияның қабыса дамуына септігін тигізетін «Жасыл даму» бағдарламасы қабылданған болатын.

«Жасыл даму» бағдарламасының негізгі міндеті – қоршаған ортаның сапасын жақсарту және қалпына келтіру мен сақтау  бойынша жағдай жасау болып табылады. Бағдарлама ресурс-тарды пайдалану мен экономикалық өсудiң экологиялық салдары арасындағы тәуелдiлiктi жоюды көздейтiн «жасыл экономика» прогрессивтi қағидатын пайдалануға бағдарланған. Мұнда халықаралық қатынастарды, қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдалануды ғылыми қамтамасыз етудi дамыту жөнiндегi iс-шаралар, қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң жүйелерi, экологиялық бiлiм беру, ағарту және халықты хабардар етуiн арттыру мәселелерi айқындалды. Бағдарлама салааралық сипатта және парниктiк газдар шығарындыларын, атмосфералық ауаның ластануын, экологиялық апат аймақтарын, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды, өндiрiс және тұтыну қалдықтарын, су ресурстарын, көгалдандыруды және басқаларын қоса алғанда, көптеген мәселелердi кешендi түрде шешуге ықпал ететiн болады.

Бағдарламаның ең бірінші мақсаты – парниктік газдар шығындыларын қысқарту. Қазақстан Республикасында парниктiк газдардың шығарындылары 1992 жылы көмірқышқыл газының шығындысы 310 миллион тоннаға жетсе, 2008 жылы 240 миллион тоннаны құраған. Көмiртегi диоксидi шығарындыларының көлемiнде ең көп үлес энергетикаға тиесiлi. Ал энергия тасығыштар арасынан көмiр мен мұнай, көмірсутекті газдарды атауға болады. Бұл ретте парниктік газдарды шығаруда көмiрдiң үлесi жоғары қарқынмен өсетiнiн көрсетiп отыр. 2010 жылға энергетикалық отындарды жағудан түзiлетiн шығарындылардың жалпы көлемi 63% болса, 2020 жылы 66%-ға жететіні анықталған. Қазақстан экономикасының көпшiлiгi энергияны қажетсiнуiмен ерекшеленедi. Елде энергия ресурстарын пайдалану тиiмдiлiгiн арттыратын iс-шараларды орындау үшiн орасан техникалық резервтер бар. Қазiргi уақытта тұтынылатын энергияның үштен екісінен астамы оны пайдалану үдерiсiнде жоғалады. Бүгінгі заманғы технологиялардың даму деңгейi энергия ресурстарын пайдалы қолданудың кемiнде 50-60% коэффициентiне қол жеткiзуге мүмкiндiк бередi.

Екінші мақсат – атмосфералық ауаның ластануының алдын алу. Атмосфералық ауаның ластануы халықтың денсаулығына терiс әсер ететiн әрі қоршаған ортаға ықпал етуші жетекшi факторлардың бiр болып қалуда. Атмосфералық ауаға жылу энергетикасы мен мұнай-газ секторы, кен өндiру мен тау-кен өндiру саласы, қара және түстi металлургия неғұрлым терiс әсер етедi. Қазақстанның өнеркәсiп кәсiпорындарының атмосфераға шығарындылары жылына шамамен үш миллион тоннаны құрайды. Оның iшiнде 85%-ы 43 iрi кәсiпорынға тиесiлi. Елдiң атмосферасында улы қалдықтардың елеулi үлесi пайда болуының 10%-ы шикi мұнай мен iлеспе газ өндiру саласында жұмыс iстейтiн кәсiпорындарға байланысты. Ауаны автомобиль көлiгiмен ластау көлемi неғұрлым қауiп төндiруде. Бұл республика аумағында автокөлiк құралдары санының қарқынды өсуiнен көрінеді. Аталған мәселе республиканың iрi қалалары үшiн аса өзектi, мұнда автокөлiктiң әуе бассейнiн ластаудағы үлесi жалпықалалық шығарындылардың 60%-на жетеді немесе одан жоғарыға болуы мүмкін.

Бағдарламадағы тағы бір ескерер жайт, су ресурстарының ластануына жол бермеу. Елімізде ластану дәрежесi жоғары және ағындарының аумақтың бөлiнуi тең еместiгiмен сипатталатын өзiндiк шектелген су ресурстары бар. барлық жерасты тұщы суларының шамамен тек 12% көлемiнде ғана пайдаланылады. Жыл сайын таза суды тұтыну, суды тасымалдау кезiндегi шығындар артуда. Сонымен қатар, тазартылмаған немесе жеткiлiктi түрде тазартылмаған ағынды суларды су айдындарына ағызу көлемi ұлғаюда. Бұл ретте ауыл шаруашылығы мен өнеркәсiп орындары негiзгi су тұтынушылар болып табылады. Жер үстi суларының ластануы, қоқысқа толуы мен сарқылу үдерiсi жалғасуда. Бүгінгі күнде халықтың сапалы ауыз суға қол жеткiзуi бұрынғыдай өткiр мәселе ретінде қалып отыр.

Өндiрiс және тұтыну қалдықтарын өңдеу де бағдарламадағы басым экологиялық бағыттардың бiрi болып табылады. 2009 жылы елде 669,3 миллион тонна қалдық жиналды. Оның iшiнде 665,6 миллион тонна өндiрiстiк қалдық, 6 миллион тонна тұрмыстық жиналған. Яғни, елдiң бip тұрғынының үлесiне орта есеппен 1,4 мың тонна өнеркәсiптiк және тұрмыстық қалдықтан келеді. 2010 жылғы қаңтардағы жағдай бойынша республика аумағында 43 миллиард тоннадан астам өндiрiстiк қалдық бар, оның 587,8 миллион тоннасы улы қалдықтар. Қалдықтарды жинау мен шығару жөнiнде жеткiлiктi инфрақұрылымның болмауы елдi мекендерде көптеп қоқыстардың пайда болуына және оларды жою үшiн жыл сайын жергiлiктi бюджеттен қаражат шығындарының артуына себеп болып отыр. Қазақстандағы коммуналдық қалдықтардың негiзгi бөлiгi фракцияларға бөлiнбестен, ашық қоқыс жинау орындарына шығарылады және сақталады. Бұл топырақтың, жер асты және жер үстi суларының, атмосфералық ауаның ластануына алып келедi. Кеңес Одағы кезеңiнде қалыптасқан тарихи ластанулар мәселесi де Қазақстан үшiн өткiр мәселе болып тұр. Әскери мақсаттағы объектiлердi, тау-металлургиялық кешені кәсiпорындарын ұзақ уақыт пайдалану салдарынан елдiң едәуiр аумағы адам мен өзге де биологиялық объектiлер үшiн қауiптi концентрациядағы радиоактивтi, биологиялық және химиялық заттармен ластанған.

Бағдарламадағы қамтылған аса қауіпті экологиялық мәселелердің бірі климаттың өзгеруiнiң экологиялық жүйелерге әсерi. Қазiргi таңда ел аумағында орташа температура деңгейiнiң орташа есеппен 100 жылда 1,8 градусқа көтерiлуiне байланысты климаттың өзгеру проблемасы Қазақстан үшiн өзектi болып отыр. Климаттың өзгеруi биоәртүрлiлiкке әсер етедi. Қазақстан аумағының басым бөлiгi шөл және шөлейттi ландшафттық аймақтар болғандықтан, олардың экожүйелерi, оның iшiнде ауыл және су шаруашылығы климаттық жағдайлардың өзгеруiнiң байқалатын аномалияға қауқарсыз болып отыр. Климаттық өзгеруi нәтижесiнде ылғалдану аймақтарының шекарасы солтүстiкке қарай ығысуы мүмкiн, ендеше өңiрлерде ылғалдану жағдайының нашарлауын күтуге болады. 1955 жылдан бастап Iле Алатауының солтүстiк бөктерiнде мұздықтардың ауданы 40,8%-ға қысқарғаны байқалады. Климаттың өзгеруi барысында туындайтын болжамдарды есепке алсақ жақын болашақта мұздықтардың қарқынды еруi жалғасуы мүмкiн. Мұз басқан аудандардың азаюы тау өзендерiндегі су режимiнiң өзгеруiне алып келедi. Бұл ретте Iле Алатауының солтүстiк бөктерiнiң ағынды сулары шамамен 16%-ға төмендейдi.

Аталған мәселелерді тұтастай алғанда қоршаған орта ластануының экологиялық жүйелер мен халық денсаулығына терiс әсерiн айтарлықтай төмендету әзiрге қолдан келмей тұр. Парниктiк газдар шығарындылары, атмосфералық ауаның ластануы, су ресурстарының ластануы, өндiрiс және тұтыну қалдықтарының жиналуы, биологиялық әр алуандықты ұтымды пайдаланбау Қазақстанда әлi де шешімін таппаған мәселе ретінде қалуда. Осы уақытқа дейiн Қазақстанның сыртқы су ресурстарының көлемi мен сапасына тәуелдiлiгi тағы бар. Яғни, елдiң бiрқатар су бассейндерiнiң тұрақтылығына айтарлықтай қауiп төнуде. Сонымен бірге, шекаралас елдермен су-экологиялық және су-энергетикалық проблемалар реттелмеген күйiнде қалып отыр. Суға тәуелдiлiк елдiң азық-түлiк қауiпсiздiгiне де, экологиялық қауiпсiздiгiне де қатер төндiретіні анық.

Енді осы аталған мәселелердің алдын алу үшін де бірнеше жоба қарастырылған. Ең алдымен, қалдықтарды өңдеу. Бұл қоршаған ортаның тазалығына әсер етіп, ластануына жол бермеумен қатар, экономикалық тиімділігі де жоғары. Яғни, ысырапшылдыққа жол бермейді. Бұл елімізде ғана емес, барша әлемде қолға алынған үрдіс. Көбі бізден әлдеқайда алысқа кетіп, алға озып кетті. Қалай десекте бұл жобаның бізге берер пайдасы зор болмақ.

Екіншіден, «жасыл энергия» бағдарламасы аясында дәстүрлі энергия көздеріне деген тәуелділіктен арылып, баламалы энергия көздеріне көшу. Бұған күн , жел, кіші өзендер, тасқындар, толқындар, биомасса, геотермалық энергия көздері жатады. Дегенмен жақын аралықта дәстүрлі энергия көздерінен қол үзе алмасымыз анық. Оның себебі баламалы энергия көздерін пайдалану үлкен шығынды талап етеді. Деседе болашақ үшін баламалы энергия көздерін пайдаланудың мүмкіндігі зор. Өйткені осы арқылы экологияға теріс әсер етпей, табиғи тепе-теңдікті сақтауға болады. Әрі дәстүрлі энергия көздері де күн өткен сайын сарқылуда.

Үшіншіден, орман шаруашылығы және елдiмекендердi көгалдандыру саласын дамыту. Жасыл ормандар мен шөптер ең алдымен оттегінің қайнар көзі әрі көмірқышқыл газы мен шаң-тозаңды сіңіруші. Ал оттегі дегеніміз біздің тіршілігіміздің негізі. Тыныс алу өмір сүрудің синонимі екені тағы бар. Сондықтан жердің «өкпесі» атанған ормандар мен жасыл өсімдіктерді көбейтуге ең алдымен өзіміз мүдделіміз.

Төртіншіден жануарлар дүниесін көбейту. Қазақстан аумағында омыртқалы жануарлардың 835 түрi мекендейдi.  Оның iшiнде: сүтқоректiлер – 178, құстар – 489 (оның iшiнде 396 осында ұя салады, қалғандары қыста ұшып келедi немесе көктем мен күзде ұшып өтедi), бауырымен жорғалаушылар – 49, қос мекендiлер – 12, балықтар – 104, домалақ ауыздылар – 3. Он сегіз мың ғаламда сан түрлі тіршілік иелері болса да, олардың артық жаратылғаны жоқ. Тіптен көбіміз ұната бермейтін шыбынекеш шыбынның да табиғатта атқарар өз рөлі мен миссиясы бар. Адамдардың тойымсыздығы мен шексіз озбырлығының аяғынан бүгінге дейін талай жан-жануарды «Қара кітапқа» жазып, мәңгілікке көз жазып қалдық. Оларды қазір тек суреттер мен музейлерден ғана көре аламыз. Ал «Қызыл кітапқа» енгендері де аз емес. Олар жойылып кетпесе де жойылудың аз-ақ алдында тұр.

Бесіншіден, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру. Бүгінде қазақ жерінде Ақсу-Жабағылы, Алматы, Наурызым, Барсакелмес, Қорғалжын, Марқакөл, Үстірт, Батыс Алтай, Алакөл, Қаратау секілді 10 қорық және 80 қорықша мен 5 ұлттық саябақтар бар. Мұнда сан түрлі жан-жануарлар мен өсімдіктер қорғауға алынған.

Қорыта келгенде, «Жасыл даму» болашағымыз үшін жасалған бағдарлама. Бірақ ол бізге емес, біз оған тәуелдіміз. Өйткені табиғатпен санаспау, оны өзіңе бағындыруға тырысудың соңы не болатынын Табиғат-ана қаһарлы дауысымен талай ескерткені есімізде. Және оның ашуын басу да оңай шаруа емес. Кейде осыған қарап әлемді билеуге құмартып жүрген адамзаттың табиғат алдында сонша қауқарсыз екенін түсінгендейсің. Сондықтан қоршаған ортаға көңіл бөліп, оған қамқорлық таныту, ең алдымен, өзіміз үшін керек екенін ескеруіміз керек. Сонда ғана болашағымыз нұрлы, өміріміз қауіпсіз болмақ.

Нұрсерік ТІЛЕУҚАБЫЛ.

Близится завершение года не только  астрономического, но и налогового. Районное управление по госдоходам принимает меры по ужесточению сбора недоимок по местным налогам. Налоговики совместно с сотрудниками прокуратуры, дорожно-патрульной службы, частными приставами до конца года будут проводить ежедневные рейды на дорогах, выявляя неплательщиков налога на транспорт, как гвыяыоворится, в режиме он-лайн. На месте ведется проверка документов, сверка с налоговой базой данных.   В случае большой суммы недоимки владельцы авто могут с ними даже попрощаться – государство не шутит, изымая  автомобили в счет погашения долгов.

И.ВИКТОРОВ.