Ел премьер-министрі Асқар Мамин тиісті қаулыға қол қойды. Нәтижесінде Түркістан өңірінің аумағы шамамен 796 гектарға ұлғайды. Осы орайда жергілікті мәслихат өкілдері Үкіметке шекараны өзгерту туралы ұсыныспен шыққан. Бұған дейін Бағыс пен Хиебон дербес ауылдар болған. Елді мекен тұрғындарының жартысы Қазақстан, ал қалғаны Өзбекстан азаматтары. Қос мемлекеттің келісім бойынша енді бұл жерлер біздің елдің аумағына кірді.

Мәдениет және өнер қызметкерлері күнінде аудандық кітапханада керемет кездесу өтті. Онда кітапхана қызметкерлері оқушыларға еліміздің мәдениеті мен өнеріне бір кісілік еңбегі сіңген жерлесіміз – Шәрбану Құмарова жайында кеңінен ақпарат беріп, шығармаларымен таныстырды.

Шәрбану Мұхитқызы – көрнекті қаламгер, еңбек жолын «Социалистік Қазақстан» газетінде бастаған, бірнеше БАҚ пен баспада жұмыс істеген белгілі журналист, кинематографияда аға редактор, театрда әдебиет бөлімінің меңгерушісі болған, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, «Құрмет» орденінің иегері. Есік қаласының тумасы екі жыл бұрын өмірден озды.

Дегенмен, аудандық кітапханада жазушының 85 жылдығына орай өткен кездесу жақсының аты, ғалымның хаты өлмейтінін тағы бір дәлелдегендей-ақ. Кездесу барысында кітапхана қызметкерлері оқушылармен BookDating өткізіп, Шәрбану Құмарованың «Сезім патшалығы» романын талдап-талқылады. Шығарманы алдын ала оқып келген балалар ондағы оқиға желісін үлкен қызығушылықпен баяндап, автор мен кейіпкерлердің іс-әрекеті мен мінез-құлқына өз бағаларын беріп, талқылауда үлкен белсенділік танытты. Кітапханада өтетін мұндай іс-шаралар оқушылардың кітапқа қызығушылығын арттырып, оқу-білімге ұмтылтары хақ.

Құралай МҰРАТҚЫЗЫ

Кез келген ұлттық мәдениеттің бет-бейнесі болады. Сол бет-бейне – ұлттық бірегейліктің көрінісі. Ата-бабаларымыздан қалған ұлттық ойындар спорт деңгейінде емес, кезінде мәдениет биігіне көтерілген еді. Сол мәдениет қазақ өркениетінің өзегі болатын. Ал қазір біз ата-бабадан қалған сол мұраларды сақтап, әрі қарай жаңғыртып отырмыз ба? Қазақ балаларының ұлттық ойындарға деген қызығушылығы қандай?

Жамбы ату – қазақ халқының көнеден келе жатқан ұлттық ойыны. Жамбы ату үшін мергенге жүйрік ат пен садақ керек. Жамбы алтыннан немесе күмістен құйылады. Ойыншы атпен шауып келе жатып, нысанын садақпен атып түсіреді. Мұндай жаттығулар көшпенділердің әскери күш-қуатын жетілдіріп отыру үшін ауадай қажет болған.

Жалпы, жамбы ату ойыны – қазақ халқында кең тараған мергендік сынның бір түрі. Атпен шауып келе жатып жігіттер екпінін бәсеңдетпестен құрулы бақан үстіндегі нысананы атып құлатуы тиіс болған. Ереже бойынша жігіттер сөреде өз сәйгүліктерінің жанында болады. Төреші белгі берісімен олар аттарын тез ерттеп, шаба жөнеліп, жолындағы нысаналарды атып құлатуы керек. Төрешілердің ұйғарымы бойынша нысаналар бірнешеу болады. Кермеде жылқының қылынан жасалған жіңішке арқанға асылатын күміс дискті «жамбы» деп атайды. Ойын  қатысушылары атпен шауып келе жатқанда оны қағып түсіру керек. Кімде-кім аз талпыныстан кейін жамбыны қағып түсірсе, сол жеңімпаз атанатын болған.

Қазір уақыт басқа. Қазақ халқының ұлттық спорт түрлерінің ережелерін де қайта қарап, заман талабына сай ұлттық ойындар өзгеріске  ұшырап отыр. Қазақтың ұлттық «Жамбы ату» ойыны 18 ғасырға дейін жасөспірімдер үшін міндетті болған. Садақпен дәл ату үшін жүргізілген байқаулар көшпенділердің мергендік қабілеттерін жақсартуға көмектесіп, өздерінің бапта болуын және дәстүрді үзбей қолдап тұруларына ықпал еткен. Жамбы ату ұлттық ойнын қайта жаңғыртушылардың – бірі Алдияр Нұрғазиев. Оның республика көлемінде бапкерлігін білмейтін жұрт кемде-кем. Жамбы ату ұлттық ойнын Корей еліндегі семинарда қорғап шыққан ағамыз Алдияр Нұрғазиевтің үлесі зор. Осы ағамыздың арқасында ұлттық ойнымызды дәріптеуге мүмкіндік алып отырғанымыз шындық.

2020 жылдың қазан айында «Талдықорған қаласының Ұлттық және ат спорт түрлерінен мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесіне барып,  өз мектебімізден «Жамбы ату» ұлттық спорт түрін ашып, қоғамдастық құруға рұқсат алдық. Еңбекшіқазақ ауданы, Қазақстан ауылындағы Жүнісбай Қайыпов атындағы орта мектептің 5-9 сынып оқушылары жамбы ату ұлттық ойнын үйренуде.

Қазіргі таңда үйірмеде 20 оқушы бар. Әр жаттығу сайын оқушыларымыз садақ атудың қыр-сырымен танысып, қызығушылықтары артуда. Садақ атудың ерекшелігі басқа спорт түрлеріне қарағанда адамның қырағылығына, жылдам шешім қабылдауына, аттың үстінде емін-еркін отыруына, шапшаңдыққа тәрбиелейді.

Рухани жаңғыру жылдарында ұлттық ойындарымыз арқылы сана-сезімімізді оятсақ, Тәуелсіздігіміздің жарқын  бейнесі емес пе?  Тәуелсіздігіміздің 30 жылдығы қарсаңында «Жамбы ату» үйірмесіндегі оқушыларымыз Жетісу телеарнасына түсіп, Түрген шатқалында «Қыран» дәстүрлі аңшылық орталығында өз  өнерлерін  көрсетті. Атап айтсақ, Жолдас Әділхан, Мәдияр Шәріпбай,  Нұрдәулет Нұрахмет, Ислам Нүсіп, Ибрагим Нұрәлім сияқты оқушыларымыз өз мергендіктерімен көзге түсті. Бұл оқушылар – біздің ата-бабамыздың ұлттық ойындарын қайта жаңғыртатын жасампаз жастар. Болашақта олар облыстық, республикалық халықаралық бәйгелердің жеңімпаздары болатынына  сеніміміз  мол.

Саржан БАЙКЕН,

Ж.Қайыпов атындағы орта мектептің

дене шынықтыру пәнінің мұғалімі, Қазақстан ауылы

Сонау ежелгі заманнан бері батыс пен шығысты тоғыстыратын керуен жолдың бойына орнығып, шартарапқа өркениеттің шам-шырағын жаққан шаһарлар қаншама. Өйткені жол – халық қажет ететін тауар тасымалының тамыры, өркениет ағысының өзені. Бүгінде әлемдік нарықтың айналысы теңіз жиегіндегі порттардың экономикасына тебін берумен бірге құрлықтағы күре жолдың да маңызын күн санап арттырып келеді. «Жол жағалаған жоғын табады» демекші, жақында халықаралық және республикалық маңызы бар күре жолдың жиегінде қоныс тепкен ауданымыздағы іргелі елді мекеннің бірі Бәйдібек би ауылдық округінің бүгінгі тыныс-тіршілігімен танысып қайтқан едік.

Қарқынды қадам

Бүгінде ауданымызды өзге өңірлермен жалғайтын күре жол ауылдық округ экономикасының күретамырына айналған. Ертелі-кеш толас таппайтын көлік керуені жол бойын жағалай мекендеген Бәйдібек би ауылының  тіршілігіне тыңнан серпін беруде. Дамылсыз жөңкілген жүргіншілерге қызмет көрсететін сауда нысандары мен дәмханалар бұл округте  шағын және орта  бизнестің  қарқынды дамып келе жатқандығын аңғартады. Осыған орай  ауылдық округтің  тұрақты тұрғын саны да артуда. Округтің тыныс-тіршілігін таныстырған әкім Ержан Әмірденов  ең алдымен өткен жылғы экономикалық өсім мен тындырылған жұмыстарды тіліне тиек етті. 

– Округ бойынша 205 шаруа қожалықтары тіркелген, 2020 жылдың қорытындысы бойынша, ауылшаруашылығының өнім көлемі 4,6 млрд теңгені құрады. Оның ішінде 2020  жылы алма бақ жерлері 1300 гектардан  асып, өнім құны 4,2 млрд теңгені құрап, 2019 жылдан 38,7 пайызға артты. 2020 жылы Бәйдібек би ауылының ағымдағы жол жөндеу жұмыстары аясында 23 млн теңгеден астам қаржы бөлініп, 7720 шаршы метрді құрайтын Ж.Зорманов көшесі асфальтталды. Ауылдық округ бойынша көпқабатты үйлердің аулаларына жалпы сомасы 5 млн 600 мың теңгеге балаларға арналған үш алаң салынды. Абаттандыру бойынша 1 млн 500 мың теңге, жарықтандыруды қамтамасыз етуге 4 млн теңге және санитарлық тазалау жұмыстарына 1 млн 600 мың теңге бөлініп, барлық қаражат толықтай игерілді. Ағымдағы жылы бұл бағытқа 30 млн теңге бөлініп,абаттандыру мен жөндеу жұмыстары жалғасады, – дейді Ержан Әмірденұлы.

Жасыл бақтар жайқалған

Бүгінде алма шаруашылығы округэкономикасының тірегі саналады. Сондықтан бұл аумақта алма бағын өсіріп, өңір экономикасының әлеуеттенуіне жол ашқан шаруа қожалықтары жетерлік. Солардың бірі «Алдажаровтар» шаруа қожалығы. Өткен жылы  аталған шаруа қожалығы 150 гектарға жуық алма бағынан 2500 тонна өніп алыпты. Бүгінде шарауа қожалығы 22 адамды тұрақты жұмыспен қамтыса, жиын-терін кезінде жүзден аса адам еңбекке тартылады екен.

– Қазір бізде алманың сегізге жуық түрі өсіріледі. Жақсы өнім беретін алма сұрыптарын жетілдіру мен алма бақты суару технологиясын жаңалауға басымдық беріп келеміз,  –  дейді шаруа қожалығының иесі Саида Алдажарова.

Өнер өрінде, табыс төрінде

Бәйдібек би  ауылындағы мәдениет ошағы бүгінде округ  руханиятының ордасына айналған. Аталған өнер ордасы 2018 жылы мәдениет үйлері арасында өткізілген облыстық «Ауылым – алтын бесігім» атты байқауда «Үздік мәдениет үйі» номинациясын жеңіп алған.Сонымен бірге «Самғар» ұлттық би тобы 2019 жылы Алматы қаласында  өткен  халықаралық байқаудың бас жүлдесін жеңіп алған.

– Өткен жылы Ұлттық домбыра күні мен Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына арналған онлайн концерттер өткізідік. Ал биыл жыр алыбы Жамбылдың 175 жылдық мерейтойына орай мәдени іс-шаралар ұйымдастыруды жоспарлап отырмыз. Біздің көптеген іс-шаралармыз өнер ордасының әлеуметтік парақшасында тікелей көрсетілім арқылы өз көрермендеріне жол тартып келеді,  – дейді  мәдениет үйінің көркемдік жетекшісі Рахат Әлқожа. Бүгінде аталған мәдениет үйінде ән және би, домбыра, қолөнер, «Әжелер» тәлім шежіре отауы сынды үйірмелер ауыл руханиятына нәр беріп келеді. Округтегі өнерпаздар өздерінің толағай табыстарының толыға түсеріне сенімді екендіктерін айтады.

Көп тілегі – көпсалалы емхана

Бәйдібек би ауылдық  ауруханасында бүгінде 46 адам толық штатта қызмет атқарады. Аталған аурухананың 15 орынға арналған терапия және жаңа ашылған невралогия бөлімдері бар. Аурхана мамандарының сөзінше 2020 жылы 14200 адам стационарлық ем, ал 1200 адам амбулаторлық ем қабылдаған. Ал ауыл тұрғындары елдімекенге көпсалалы емхана керектігін жиі айтады.

Кәсіпкерлерге қолдау зор

Округ аумағындағы тұрғындарды «Еңбек» бағдарламасы арқылы жұмыспен қамту және кәсіп ашқысы келетіндерге әкімдік тарапынан  қолдау көрсету ешқашан назардан тыс қалған емес. Әкімдік мәліметтеріне сүйенсек, 2020 жылы округте «Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту» бағдарламасына 57  адам қатысып, 8 адам қайта даярлау оқуларына  жіберілген. 2 адам жастар тәжірибесіне жолдама алыпты. Сонымен бірге өз кәсібін дамытуға талпынған 4 адамға жалпы 13 млн 800 мың теңге несие беріліп, 38 ауыл тұрғыны  қоғамдық жұмыстарға  тартылған. «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының бастамасымен өңірлердегі қаржылық сауаттылықты арттыру, жаңа бизнес көздерін ашу, халықтың әл-ауқатын жақсарту мақсатында «Бастау Бизнес» жобасы аясында  кәсіпкерліктің негіздері бойынша тегін  семинарларларды тәмамдаған 5  ауыл тұрғыны арнайы гранттарға ие болған.

Бүгінде округ аумағында 400-ге жуық жеке кәсіпкер тіркелген.Тоғыз жолдың торабында ірге тепкен ауылдың сауда-саттықпен айналысқысы келетіндерге берер мүмкіндігі мол. Нұрсұлтан Сейітжанов осыдан үш жыл бұрын құрылыс материалдарын сататын шағын дүкен ашып, кәсіп бастапты. Бүгінде жас кәсіпкердің шағын дүкені аумағы 500 шаршы метрден асатын сауда орталығына айналған. Ол қазіргі таңда құрылыс материалдарына сұраныстың жоғары екендігін, болашақта сауда көлемін ұлғайтқысы келетіндігін  айтады.

Округ әкімдігінің мәліметіне сүйенсек, 2020 жылы әлеуметтік қолдауды қажет ететін азаматтарға барынша қолдау көрсетілген. Айталық, 279 көпбалалы отбасылары, 138 алтын алқа және күміс алқа иегерлері және 34 тыл ардагерлерін қамтыған  жалпы   2 236 адамға  1 млрд 520 млн 896 мың теңге көлемінде әлеуметтік көмек көрсетілген.Сонымен қатар «Nur Otan» партиясының қолдауымен 2020 жылы коронавирус пандемиясына байланысты, округ бойынша жағдайы төмен 237 отбасына бір реттік 50 000 мың теңге көлемінде ақшалай көмек берілген.

Қашықтан оқытудағы үздік нәтиже

Округтегі іргелі оқу орындарының бірі Н.Островский атындағы орта мектепте 1357 оқушы білім алады, 112 ұстаз тәлім береді. Бұл оқу ордасы бұдан бұрын да сан мәрте үздік атанса, бүгінде сол қарқыннан жаңылар емес. Аталған мектеп қашықтан  оқытуда  республика бойынша алда келеді. Онлайн мектеп платформасындағы бұл жетістікті мектеп ұжымы өздерінің кәсіби шеберіліктерімен байланыстырады. Өңірдегі Т.Әубәкіров атындағы орта мектептің оқушылары да облыстық және республикалық додаларда топ жарып жүр. Демек бұл мекеннен болашақтың дарынды ұл-қыздары түлеп ұшатынына сенім мол.

Бәйдібек би ауылындағы100 бүлдіршінге арналған «Нұршуақ» балабақшасында қазіргі уақыт-та 92 балдырған  тәрбиеленуде. Мұнан өзге жеке меншіктегі 4 балабақша 200-ге жуық бүлдіршін болашағының іргетасын қалауда.

Жарық көше, жаңа жолға қол жетсе...

Өңір жұртшылығын жыл сайын артып келе жатқан экономикалық және демографиялық өсім қуантады. Әрине, халық бар жерде қажетсіну бар. Қоғамдасқан өмірде қордаланған мәселелердің болатыны шындық. Осындай шешімін күткен түйткілдің түйініне округ басшысы арнайы тоқталды.

– Жалпы округ бойынша ұзындығы 42,7 шақырымды құрайтын 41 көше болса, қазіргі таңда оның 5 шақырымы ғана немесе 11,7 пайызы жарықтандырылған.Қазір Алмабеков, Васильев, Сейфуллин сынды 11 көше жарықтандыру жұмысына өтінім бердік.Сонымен қоса, маңызды ішкі жолдардың түйілісіне бағдаршам орнату, орталық көшелерге арық жүйесін  салу, ескірген құбыр жүйелерін жаңалау сынды өз шешімін күткен мәселер бар, – дейді округ әкімі Ержан Әмірденов.

Татулықтан тәтті сый бар ма?!

Статистикалық деректерге үңілер болсақ, округте 18 ұлт пен ұлыс өкілі өмір сүруде. Көпұлтты округте тұрғындар бір атаның балаларындай тату-тәтті күн кешуде. Сонымен қоса этнос белсенділерімен  өңірдің тұрақты дамуына мүмкіндік беретін түрлі мәселелер талқыға салынады. Татулық пен ынтымақты ту еткен ауылдағы этностар бір жағадан бас шығарып, жаңа мешіттің қабырғасын қалай бастаған. Мұндағы ауыл тұрғындары бәрін ізгілік пен бірілікке шақыратын тағы да бір ғибадат үйінің жастар тәрбиесінде маңызды рөл атқарарына сенімді.

ТҮЙІН:

Бәйдібек би  ауылдық округі топырағында түтін түтеткендерді саясына алған мәуелі бәйтеректей бұтағын кеңге жайып, тамырын тереңге тартып келеді. Ондағы жұртшылықтың тірлігіне тың серпін беретін мүмкіндіктер жеткілікті, экономикалық өсім де көңіл қуантады, тұрғындардың татулығы да тамаша. Жаңа  өмірге талпынған ауыл жұртшылығы жарқын болашаққа  сеніммен қарайтындығын сезіндік. Ондағы көптің көкейінде  жаңа әлеуметтік нысандар мен жарық көшелерге деген сұраныс барын байқадық.  Берекесі жарасқан, белестерден ары асқан елдімекеннің келер күні  толағай табыстарға толы боларына сенім артып қайттық.

Ерзат АСЫЛ