Қандай да бір анықтамаларды алу үшін бұрын ХҚО-ға бару керек болатын. Бірақ қазір бұл қажет емес, барлығын ЭЦҚ көмегімен онлайн алуға болады. Бұл қысқа нұсқаулық сізге ЭЦҚ-ны бірнеше минут ішінде алуға көмектеседі:
1. eGov.kz-те «Сервистер» санатында «ЭЦҚ қашықтықтан алу» бөлімін таңдаңыз
2. «Қызметке онлайн тапсырыс беру» батырмасын басыңыз
3. «Жеке куәлік» таңдаңыз
4. ЖСН енгізіңіз
5. телефон нөмірін көрсетіңіз және веб-камера арқылы жеке тұлғанызды сәйкестендіріңіз
6. ЭЦҚ сақтау үшін папканы таңдаңыз
7. Парольді орнатыңыз
8. ЭЦҚ қолдануға дайын
Маңызды! Осы қадамдарды орындамас бұрын компьютерге NCALayer бағдарламасын орнатыңыз және веб-камераға қосылуын тексеріңіз.

*****

Как получить ЭЦП не посещая ЦОН?
Чтобы получить те или иные справки, раньше нужно было идти в ЦОН. Но сейчас в этом нет необходимости, всё можно получить онлайн с помощью ЭЦП. Эта короткая инструкция поможет вам получить ЭЦП за пару минут:
1. на eGov.kz в категории «Сервисы» выберите раздел «Получение ЭЦП удаленно»
3. дальше кликните на «Заказать услугу онлайн»
4. Выберите «Физическое лицо»
5. Введите ИИН
6. Подтвердите номер телефона и пройдите идентификацию личности через веб-камеру
7. Выберите папку для хранения ЭЦП
8. Установите пароль
9. ЭЦП готово к применению
Важно! Перед выполнением этих шагов установите на компьютер программу NCALayer и проверьте доступ к веб-камере.

Қазіргі таңда өзекті проблемаға айналған жұмыссыздықты азайту және жұмыссыз жастардың арасында арнайы мемлекеттік бағдарламаларды түсіндіру, насихаттау мақсатында Ават ауылының мәдениет үйінде, Есік қаласындағы Т.Молдағалиев атындағы аудандық мәдениет үйінде және Бәйдібек би ауылының мәдениет үйінде жұмыссыз, маргиналды және мүмкіндігі шектеулі жастардың қатысуымен бос орындар жәрмеңкесі өтті.

Шараға аудандық халықты жұмыспен қамту орталығының мамандары қатысып, жиналған жастарға мемлекеттік бағдарламаларды кеңінен насихаттады. Жәрмеңкеге мемлекеттік және жекеменшік мекемелерден, атап айтар болсақ, Бәйтерек ауылдық округіне қарасты әл-Фараби атындағы және Алға орта мектебінен, сонымен қатар, «ЭкоАгроПродкут» ЖШС мен «Альтаир» өндірістік кооперативінің өкілдері өздерінің мекемелеріндегі бос жұмыс орындарына жастарды шақырды. Жәрмеңкеге 50-ге жуық жастар қатысып, өзін қызықтырған жұмыс орындарының өкілдерінен кеңес алды.

Айжан ӘБІТ,

аудандық жастар ресурстық орталығының маманы

Дүниежүзіндегі ең  абыройлы, мәртебелі, мәңгі жас мамандықтың бірі – ұстаздық. Ұстаздық ету – жүрек қалауы, шәкіртке деген шексіз махаббат, өзіңді бір сәт ұмытып, бар өміріңді  өзгенің бақытына арнау. Әр күніңді білім шамшырағын жағуға, санаңды сәулелендіруге, хақ жолында жүруге бағыттау.

«Суда жүзген кеменің ізі қалмайды,

Қалса да, лездік толқындар легі жалмайды,

Басылса егер тарих бетіне ізгі ізің,

Дауыл, толқын мәңгі өшіре алмайды,

Ізсіз қалу – адамзат үшін жан қайғы»,

– деп жырлаған қазақтай ұлы халықтың ұрпағын тәрбиелеп, артына сансыз шәкірт, мол дарын иелерін ерткен ұстаздардың жолы – ұлы жол. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демекші, әркім жеке бастың қамымен кеткен бұл күнде бас шаруасын бала тәрбиесіне алмастырған ұстаз қауымын ұлықтау, сыйлау – әрбір өсер ұрпаққа бұлтартпас борыш болса керек. Жылы сөз арнап, ұлықтауға тұрарлық ұстаздың бірі де бірегейі, бар саналы ғұмырын білім саласына арнаған,  мыңдаған  шәкірттерге  өмірлік бағыт-бағдар беріп, аналық мейірімін аямай төккен, аудан, облыс, республикаға аты белгілі қоғам қайраткері, Білім беру ісінің үздігі, ҚР еңбегі сіңген мұғалім, іскер басшы, құрметті ұстаз Бектасова Нұрхан Сүттібайқызы.

Нұрхан Сүттібайқызы Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылында 1939  жылы 20 қаңтарда өмірге келген. Мектеп бітірген соң жоғарғы оқу орнын аяқтап, Талғар ауданында еңбек жолын бастаған.  Білімді, іскер жас маманды екі жылдан кейін директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары, одан кейін Сәкен Сейфуллин атындағы №2 мектепке директор қызметіне тағайындады. Жауапкершілігі  жоғары, талапшыл, білімді Нұрхан ұстаз аудандық депутаттар кеңесіне, одан кейін партия қызметіне шақырылған. Осы кезеңнен Нұрхан Сүттібайқызының қоғамдық және партия қызметіндегі өрлеу жолдары басталды. Ұқыпты, іскер жанды кім сыйламайды? Қызмет баспалдағымен тек қана жоғары көтеріле берген Нұрхан Сүттібайқызы 1975-1986 жылдары Еңбекшіқазақ ауданының партия комитетінің екінші хатшылық қызметін абыроймен атқарғаны әлі күнге ел есінде. 1986 жылы Нұрхан Сүттібайқызы аудандағы үлкен білім ордасы атанған Есік педагогикалық училищесінің директоры  қызметіне ауысты. 18 жыл  қатарынан білім мекенін басқарып, талай жетістіктерге қол жеткізе білді. «Ұстаздық – ұлық емес, ұлы қызмет» демекші, тоқырау жылдарындағы қиындықтарға мойынсынбай, бейнеті көп уақыт еншісінің сынағынан да сүрінбеді. Қиын-қыстау уақытта үлкен парасаттылық пен  көрегенділік танытып, болашақ үшін  дұрыс шешім қабылдап, оң  қадамдар жасады. Оның барлығы бүгінгі болашақ қамы, колледжді, ұжымды сақтап қалып, жұмыспен қамтамасыз ету үшін жасалынған игі істер еді. Ол күндер де сарғайған парақтарша артта қалды.

Нұрхан апайдың бойында әйел адамға лайықты нәзіктікпен қатар ер азаматқа тән жақсы қасиеттері де болды. Керек кезде талапшыл, іскер, шығармашыл,  атқарған ісіне үлкен жауапкершілік танытып жүріп, жас әріптестерін де соған үйретті. Нағыз ұстаз ретінде өнегелі тәрбиесімен, талғамды киім киісімен, биязы күлкісімен, салмақты, салиқалы мінезімен шәкірттеріне де, әріптестеріне де ғибрат беруші еді. Мәдениеті мен зиялылығы, парасаттылығы мен сабырлылығы  – барлық ұжым үшін үлкен өмір мектебі болды.

Биыл Есік гуманитарлық-экономикалық колледжіне 55 жыл толады. «Ұстаздардың еңбегін ұлы ететін өздері емес, шәкірттері» демекші, елу бес жылда колледж қабырғасынан жиырма мыңнан астам түлек түлеп, ел экономикасының дамуына үлестерін қосып жүр. Колледж биік белестерді бағындырып, жарқын жетістіктерге жетіп жатыр. Әрине, бұл жетістіктердің артында  ұжымды басқарып отырған білікті де білімді басшылар тұр. Соның ішінде өз  қолтаңбасын қалдырған, өзіндік сара жолы бар Нұрхан Сүттібайқызының еңбегі ерен. Өз ісіне берілгендік, шеберлік, адами қасиеттер тоғыса келіп, ұстаз мәртебесін құрайтыны сөзсіз. Біз үшін Сіздің мәртебеңіз әрқашан жоғары, Сіздің салған ізіңіз мәңгілік. Сізден тәлім алған шәкіртттер  еліміздің Туын жоғары ұстаған мақтаулы мамандар. Сіздің жасаған істеріңіз  бүгінгі Есік гуманитарлық-экономикалық колледжінің тарихында алтын әріптермен жазылады.

Есік гуманитарлық-экономикалық колледжінің ұжымы

Халықтың әлеуметтік әлеуетін көтеруде жеңіл өнеркәсіптің игі ықпалы өлшеусіз. Жергілікті тұрғындардың, әсіресе, әйелдердің арасындағы жұмыссыздықты жоюдың бірден-бір тиімді жолы – жеңіл өнеркәсіп саласын дамыту. Бұл саланың өнімдеріне деген сұраныс та тым жоғары екені даусыз. Сарапшылар жеңіл өнеркәсіптің мемлекет қауіпсіздігі үшін де аса маңызды рөл атқаратынын жиі айтады. Біз аталған  саланың ауданымыздағы аяқ алысын аздап сараптап көрдік.

Соңғы деректерге жүгінсек, еліміздегі жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары 40 пайызға қысқарған. Бес жыл бұрын елімізде  жеңіл өнеркәсіпке тиселі 25 мың кәсіпорын болса, қазір оның небәрі он үш мыңы қалыпты. Былтырдан бергі пандемия салдарынан Қазақстандағы  орта және шағын бизнес тұралады. Ал мемлекетіміздегі жеңіл өнеркәсіп саласының 98,7 пайызы орта және шағын бизнеске тәуелді. Сондықтан Парламентте жеңіл өнеркәсіпке дем беретін бағдарламалар қаралып жатқан көрінеді. Ал ауданымыздың  өнеркәсіптік өндіріс құрылымына зер салсақ, ондағы  жеңіл өнеркәсіптің үлес салмағы 0.8 пайыз ғана. Сол себепті өңірімізде жеңіл өнеркәсіпті дамыту – маңызды мәселелердің бірі. Кәсіпкерлік бөлімінің дерегінше, ауданымызда өңдеуші өнеркәсіптің басымдылығы байқалады. Бұл ретте кәсіпкерлік бөлімінің жетекшісі Нұрболат Серғали: «Ауданымыздың жергілікті жағдайына байланысты көптеген кәсіпкерлер ауыл шаруашылығын өркендетуге ынта білдіріп келеді. Ал жеңіл өнеркәсіпті дамытқысы келетіндер  тым аз болғандықтан бұл сала тұралап қалғаны шындық. Өңірімізде жеңіл өнеркәсіпті негіз еткен ірі кәсіпорындар болмағанымен,  жеке кәсіпкерлер жетерлік. Оның үстіне алда ауданымыздағы  жеңіл өнеркәсіпке серпін беретін игі бастамалар қолға алынса, қолдаусыз қалмайды», – дейді.

Экономистер жеңіл өнеркәсіптің тамырына қан жүгірту үшін артық еңбек күштерді осы салаға жұмылдырудың маңызы зор екенін жиі айтады.Бұл үдеріске бетбұрыс та жоқ емес. Аудандық жұмыспен қамту орталығының мәліметінше, ауылдық елді мекендерде жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағытында «Бизнес бастау» жобасы шеңберінде ағымдағы жылы 350 азаматты кәсіптік оқуға жіберу және оларға несие беру жоспарлануда. Бүгінде кәсіптік  оқу курсын тәмамдап, өз жобасын сәтті қорғағандар арасында жеңіл өнеркәсіп саласына үлес қосқысы келетіндер де бар. Солардың бірі Гүлмира Оразымбетова.

– «Бизнес бастау» жобасы бойынша оқып, тігінхана ашу жөнінде бизнес жоспар дайындадым және оны ойдағыдай қорғап шықтым. Қазір менің кәсіп ашуыма  үкімет тарапынан 583 400 теңге қолдау көрсетілді.  Бұл ақшаға тігінханаға керекті заттар сатып аламын. Болашақта өз киім брендімді жасап, оны ел нарығына шығарғым келеді, – дейді жас кәсіпкер.

Қазақстан жеңіл өнеркәсіп өнімдерін экспорттағаннан гөрі, 17 есе көп импорттайды екен. Әрине, бұл саланы дамытуға тұсау болатын өндірістің қымбаттығы, қажетті жабдықтардың жоқтығы, шикізат тапшылығы сынды көптеген факторлар бар. Жарты жыл бұрын жұмыс бастаған «Project ZENA»ЖШС-і бүгінде 20 адамды жұмыспен қамтуға, айына 500 ден астам  мектеп формаларын тігуге қауқарлы. Қазір тапсырыстың аздығына байланысты тігін фабрикасы жартылай  жұмыс істеп жатыр. Тігін цехындағы жұмыс үдерісін таныстырған кәсіпорын директоры Арман Оспанұлы жұмыс бастаған кезде көптеген қиындықтарға тап болғанын жасырмады. Оның сөзінше, кәсіп бастау үшін тігін цехына  қажетті техникалар мен жабдықтардың  барлығын шетелден сатып алған. Кәсіпкер өзіне тиесілі техникалар бұзылыса оған қажетті бөлшектерді де шетелден сатып алуға мәжбүр екенін, сол үшін өзіндік құны тым қымбаттап кететіндігін айтады.

– «Бізде неліктен отандық өнімнің бағасы қымбат?» деген сұрақ жиі қойылатыны жасырын емес. Оның көптеген себептері бар. Өйткені біз шикізаттан бастап керекті техникалардың барлығын шетелден сатып аламыз. Бұның бәрі қымбатқа түскендіктен, отандық киім-кешектің бағасы шарықтап кетеді. Ал тұтынушыларға бағасы бізден әлдеқайда арзан шетел тауарын сатып алған тиімді. Бізде жеңіл өнеркәсіпті жедел дамыту үшін  ең алдымен  қой жүні мен тері өңдейтін кәсіпорындарды құру қажет.  Мысалы, Италия, Қытай, Түркия, Ресейден иірім жіпті, былғарыны, матаны алдырамыз. Мұның бәрі бізге әлдеқайда шығын, қаржылық тұрғыдан да тым тиімсіз. Тағы бір мәселе, әлі күнге дейін сән индустриясын сала ретінде оқытатын мамандық жоқ. Бұл әуесқой тігіншілердің саны басым болғанымен, кәсіби тұрғыдан кенже екенін көрсетеді. Оның  үсітіне, елімізде  тігін фабрикалары тым аз, бұл салаға қызығатын жастардың шеберлігін шыңдауы мен жұмыс табуы қиынға соғып отыр. Жеңіл өнеркәсіпте субсидия мен несие  беру оңтайландырылмаған. Сондықтан толық өндіріске көше алмай отырмыз. Қазір бұл  сала мемлекеттік қолдауға мұқтаж, – дейді.

Еліміздегі жеңіл өнерәсіпке серпін бергісі келетін кәсіпкерлер мемлекет бұл салаға қажетті  кешенді бағдарламалар жасау керегін айтады. Қазіргі кезде Қазақстанда жеңіл өнеркәсіпке көбінесе ведомстволық мемлекеттік тапсырыстар арқылы қолдау жасалып отыр, солардың есебінен кәсіпорындар жұмы-сын жалғастыруда. Бірақ түрлі себептерге байланысты бұл кәсіпорындарға технологиялық тұрғыдан дамуға, өнім түрлерін көбейтуге мүмкіндік бермейді. Мемлекеттік сатып алуға алып-сатарлар көп қатысады. Тендер нәтижесінде төмен баға қойған алып-сатарлар жеңіске жетіп, салдарынан тапсырыс беруші сапасыз импорттық тауар алады. Нәтижесінде бюджет қаражаты елден шығарылып, басқа елдердің экономикасын дамытуға демеуші болуда. Мұнай саласынан айырмашылығы сол, жеңіл өнеркәсіп тауарларының құны негізінен, тұрақты болып келеді. Өйткені халық тамақ ішудің сыртында, үнемі киінуге мұқтаж болып тұрады. Ал мұнайдан алынатын қуат пен жылуды энергияның өзге түрлерінен де өндіруге болатыны мәлім.Мамандар Қазақстанның жеңіл өнеркәсіп тауарларының нарығын жылына 900 млрд теңгеге бағалап отыр. Яғни осы саладағы отандық тауарлар, ең құрығанда, өз нарығымызды жаулап алса, онда бір жылдың өзінде жеңіл өнеркәсіптен талай алпауыттар шығатыны даусыз.

Тоқетерін айтқанда, отандық жеңіл өнеркәсіптің түйткілі көп. Дамуға кедергі болып отырған кадр жетіспеушілігін, жергілікті шикізат тапшылығын, субсидия мен несие беру механизмдерін жетілдірмей, бұл салада оң нәтиже болады деп күту қиын. Ең бастысы, жеңіл өнеркәсіптің бар шындығы ашылып, ол елдің жоғары мінберінен бүкпесіз айтылды. Енді тек осы әңгіме нақты істерге негіз болса, саланың бағы ашылар.

Ерзат АСЫЛ