Сейсенбі, 11 Мамыр 2021 16:49

Ерлік – ұрпаққа өнеге

Ұлы Отан соғысына қатысқан батыр аталарымыздың майдан даласында жасаған ерліктері – ұрпаққа үлгі. «Бұл жеңіс – Ұлы Отан соғысында, көпұлтты Кеңес әскерінің мызғымас бірлігі мен достығының арқасында жеткен ортақ жеңіс» – деп мектептерде кездесулерге келген ардагерлердің айтқандары ұстаздар мен оқушылардың естерінде қалды. Тыл ардагерлерін, қарттарды ардақтап-құрметтеу – қанымызға сіңген қасиет. Әрі мұндай өнегелі қадамның ұрпақ тәрбиесіне де тигізетін әсері зор.

9 мамыр – ТМД елдерімен бірге біздің мемлекетіміздегі ең маңызды мерекелердің бірі. Елімізге жеңіс әкелген – Ұлы күн. Соғыс ардагерлері майданда көрсеткен батылдық пен батырлықтарының арқасында жеңіске жетті. Тылда күн, түн демей, жеңіс үшін, елдің болашағы үшін қарттар, ана мен балалардың қиындыққа мойымай төккен тері – Қазақстан халқы мен өскелең ұрпағы үшін өміршеңдік символы болып табылады. 

Жыл сайын азайып бара жатқан ардагерлер, қазіргі таңда тіпті санаулысы ғана қалды. Сондықтан  ардагер аталарымызға, тыл ардагерлеріне көзі тірісінде қандай қошемет көрсетсек те көптік етпейді. Аудан, облыс әкімдері Ұлы Жеңістің 76 жылдығына  орай  ардақты ардагерлеріміздің үйлеріне арнайы барып, марапаттарын тапсырып, алғыстарын білдіріп жатыр. Сол жеңістің туын желбіреткен батыр бабалардың ерлігі ешқашан ұмытылмайды. Жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеуде, оқ пен оттан аман келген соғыс ардагерлері мен тыл ардагерлерін мектепке шақырып, жыл сайын ақ батасын алып, кездесу өткіздім. Жастардың бойында жоғары патриоттық сана қалыптастыру мен өз елін, Отанын қорғайтын оқушы жастарды мектепте оқыту, қазіргі заманға сай сауатты, бәсекеге қабілетті, өз елінің шынайы патриоттарын тәрбиелеу – әскери шенді алғашқы әскери дайындық (АӘД) пәні оқытушыларының өзекті және негізгі міндеті болып табылады. Егемендіктің арқасында АӘД пәні 1997 жылдан бастап 10-11сыныптарда қайта оқытыла бастады. Капитан шені бар мені Ащыбұлақ аулындағы интернационалист-жауынгер А.Н.Бубенцов атындағы орта мектебіне директордың әскери патриоттық тәрбие ісі жөніндегі орынбасары етіп жіберді. АӘД пәнінің оқытушысы тек сабақ берумен шектелмей, мектеп оқушыларына әскери патриоттық тәрбие беруде әртүрлі өткізілетін іс-шаралар, кездесу-жиындардың тәрбиелік маңызы көп. Жеті  Кеңес  Одағының  батыры шыққан ауданда өзім істеген А.Н.Бубенцов атындағы орта мектебінде алдымен сол өңірдегі батыр ақсақалдарды шақырып, батасын алдым. Кеңес Одағының Батыры ұстаздардың ұстазы болған Рақымжан Тоқатаев, «Даңқ» орденінің толық иегері, Қазақстан аулының тұрғыны болған Ыбырайым Қалдыбаев, Алматы қаласының тұрғыны болған, Ұлы Отан соғысы, еңбек ардагері, Алматы облысының  «Құрметті азаматы» Ү.Нұрғазиев, Қазақстан ауылдық округінің тұрғындары болған ҰОС ардагерлері Қ.Жауғашев, С.Иванов, Ж.Беркімбаев, М.Құрманқұлов, Шелек аулының тұрғыны болған П.Чебененко, Алматы қаласында тұрған Ә.Баймұрзаев алтын уақыттарын бөліп, оқушылармен кездесуге келген еді. Батыр ақсақалдардың соғыс туралы айтқандары мектептегі ұстаздармен сол кезде оқушы болған жастардың әлі күнге есінде.

Ауған соғысына қатысқан генералдар С.Қазақбаев, Р.Миратурдиев бастаған 70-тен аса Ауған соғысының ардагерлері  мектебіміздің жыл сайынғы құрметті қонақтары болды. Қасіретті соғыста  тыл ардагерлері О.Тәкібаева, И.Устьянова, Т.Камальникова, Т.Иванова, С.Бабаева, Д.Хасетов, М.Михайлюкова, Ж.Акпиюмов т.б өз сөздерінде жеңіс үшін аянбай  жұмыс істеген жастық шақтарының қиын кездерін талай рет айтып берді. Балалық шағы жоқтық пен қиындықты, соғысты көріп өскен еңбек ардагерлері  Е.Сапаев, І.Құсайынов, А.Қозыбақов, М.Сабазбеков, Е.Сәдуақасов, Ә.Нәдірбеков  тағы басқа ауыл, аудан, облыс азаматтарымен тәлім-тәрбиесі мол кездесулерді өз уағында А.Н.Бубенцов атындағы мектепте өткізгенімді мектептегі, аудандағы әріптестерім жақсы біледі. Өзім істеген ауыл мектебінде өткізген кездесулерді кейінгі келген жас маман – оқытушылар оқыса үлгі алар деген үмітпен жаздым.

«Өлі риза болмай, тірі байымайды» дегендей, ҰОС қатысқандар өмірден өтті. Жасы келген ардагерлер, тыл ардагерлері, ақсақалдар үйден ұзап шыға алмайды. Өздерінің қайсарлығы мен батылдықтарының арқасында бүгінгі ұрпаққа жеңіс сыйлаған осындай қарттарымызды қадірлеп, аялай білейік.

 

Әсет АЛЖАНБАЙ, 

ардагер ұстаз, «Ы. Алтынсарин»,

«Білім беру ісінің үздігі», «Еңбек үздігі» медальдарының иегері,

запастағы капитан

Сейсенбі, 11 Мамыр 2021 16:26

Жауға жасын түсірген

Жыл сайынғы мамыр айының тоғызында ерекше аталып өтілетін Ұлы Жеңіс күні әрқайсымыз үшін жақын да қымбат  мереке. 1941-1945 жылдарын қамтыған Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғандығына 76 жыл толуы мерекесіне санаулы күндер қалды. Жеңіс күні – бұл сан мыңдаған ұрпақ үшін ортақ мереке. Бүгінде сол бір алапат соғысты бастан кешкен ардагерлердің қатары күннен-күнге сиреп барады. Біз қашан да ерліктерінің даңқы дастанға айналған батыр бабаларымызды еске  алуды перезенттік парыз санаймыз.

Сол бір адамзат тарихында бұрын-соңды болмаған  сұрапыл соғыста   қасиетті отаны үшін миллиондаған  ерлер толарсақтан қан кешті. Сол ел қорғаған  ерлердің бірі Төлен Нұрғазиев. Бартоғай топырағының тумасы жеті жылдық мектепті үздік бітіріп, әскер қатарына шақыртылып, ұшқыштар учи-лищесінде оқытылған. ұшқыш-механик маман ретінде майданға аттанады. Ол Кеңес одағының батыры, гвардия подполковнигі Шумский басқарған 93-полкінің «Ил - 2» штурмовигінің атқышы болып 70 рет әуе шабуылына қатысып, ерен ерлігімен көзге түседі. Немістермен болған аспан айқасында Төлен Нұрғазиев ұшағына екі мәрте жау оғы тиіп, ауыр жараланады. Кейін госпитальде жатып, ұзақ уақыт емделеді. Шайқастағы ерлігі үшін Төлен Нұрғазиев «Қызыл жұлдыз», «Ерен ерлігі үшін» және өзге де көптеген медальдармен марапатталған. Ол соғыстан 2 топтағы мүгедек болып оралғаннан кейін қазақ педагогикалық институтының география факультетін сырттай бітіріп, Шелек ауданының мектептерінде 42 жыл ұстаздық етті. Бүгінде мәуелі бәйтеректей Нұрғазиевтер әулеті аталарының ұстаздық жолын жалғастыруда. Ардагердің есімін ардақтау мақсатында 2007 жылы Төлен Нұрғазиев өзі өмір сүрген Достық ауылындағы көшелердің біріне  майдангер есімі берілді. Бүгінде арадагердің көзін көргендер жауға жасын түсірген батырдың  ерлігін, еңбек жолын, берген тәлім-тәрбиесін, үлгі-өнегесін жастарға жыр қылып айтады. Ерлікті ұлықтайтын ұрпақ барда ардагерлер есімі мәңгі өшпек емес.

 

Алдияр Жақатұлы,

жаттықтырушы

Сейсенбі, 11 Мамыр 2021 15:02

Мы все отдавали для фронта

Слова «труженик тыла» родились во время Великой Отечественной, когда  военный тыл по напряжению сил, масштабу поставленных перед ним задач  стал по сути «вторым фронтом». Передовая и тыл были связаны воедино. Все силы народа и государства служили  одной цели: «Все для фронта! Все для победы!»

Дети, женщины, старики – кто мог работать, были мобилизованы в многомиллионную «трудовую армию» с жесткой дисциплиной и полной самоотдачей. По необходимости на заводах, в полях  работали даже сутками подряд. Многие умирали от нужды и лишений, отдавая последние силы. Помимо того, из дому направляли на передовую посылки с продуктами питания, теплой одеждой тем, кто бился с врагом ради спасения Родины. 

Я родился и жил тогда в селе на Украине. Почти три года наша семья находилась между жизнью и смертью  под немецкой оккупацией. Фашизм никого не щадил, оккупанты не знали жалости ни к взрослым, ни к детям.

В тот страшный период я, совсем еще мальчишкой, был связным в партизанском отряде. Никогда не забуду тот день, когда стоял под расстрелом и сумел убежать… Нас освободила Красная Армия в январе 1944 года. Но это был  еще не конец войны. Несмотря на крайнюю нужду, холод и голод,  приходилось без скидок на возраст  работать у молотилки, возле комбайна, косить, копать свеклу, картофель.

Нас, «детей войны», так и не увидевших детства, узнавших тыловые будни на собственном опыте,  осталась малая горстка. Каждый, кто в сороковые стоял у станка, работал в поле, заслуживает уважения за самоотдачу, жертвенность и бескорыстие. Но, почему-то труженикам тыла десятки лет после вой-ны не уделялось должного внимания. Лишь в последние годы на государственном и общественном уровне  стали  громче говорить об их подвиге, озвучены архивы военных лет, бойцы трудового фронта получили большее признание. А ведь без крепкого, надежного  тыла не было бы победы на фронтах. Не было бы мирного будущего у страны и народа без   общей у тыловиков с фронтовиками большой Победы.  Не забывайте о нас, оказывайте   ветеранам военного тыла чисто человеческое внимание и признание!

Сергей Антонович СУСОЛ,

ветеран военного тыла, ветеран труда.

Табиғаты таңғажайып Таутүрген даласында  сұлулықтың сырымен қоса, ерліктің өшпес жырына айналған  тарихтың ізі жатыр. 1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталғанда Таутүрген ауылынан 128 адам елін қорғауға  аттанса, 65 адам  Ұлы  Отан соғысынан аман-есен еліне оралды. Майданда  атой салған ардагерлерміз соғыстан кейін де ел өміріне араласып, аянбай тер төкті.

Бүгінде  ауылымыздағы орталық  көшелердің біріне Әбілда Бөркеевтың  есімі  берілген. Әбілда Бөркеев  ел басына күн туған кезде бар күш жігерін аямай, табандылықпен еңбек етіп, өз қалтасынан танк жасауға 100 мың сом ақша берген. Осылайша, соғыс жылдарында нағыз жомарттық үлгісін көрсеткен жан.

 

Ауылымыздан соғысқа қатысқан арадагеріміздің бірі Әбдіхани Жайлаубаев ерліктің ескерткішіне мәңгілікке есімін қалдырды. Өйткені батыр бабамыздың Рейхстаг қабырғасына «А.Жайлаубаев, Алматы» деп аты-жөнін жазған. Соғыстан  оралған соң Әбдіхани Жайлаубаев агроном қызметін атқара жүріп, ең алғаш алма бағын отырғызды. Бүгінде ардагер атамыздың ізін жалғаған   бағбандар  ауыл аумағын  жасыл бақпен   жайқалтып келеді. 

Ұлы отан соғысының ардагері,  ұлағатты ұстаз Сәрсен Әбдіхалықовтың  өмірі жас ұрпаққа мәңгі өнеге. Сәрсен Әбдіхалықов Ұлы Отан соғысына алғашқы күннен қатысқан. 1945 жылы 24 маусымда Мәскеуде Қызыл алаңда  Ұлы Жеңіс парадына қатысып,  додан мотоциклмен шеруден өткен жалғыз қазақ десек те болады. Соғыстан кейін Сәрсен Әбдіхалықов  Таутүрген сегіз жылдық мектебінде 40 жылға жуық еңбек етіп, оның өсіп-өркендеуіне мол үлес қосты. Қатардағы мұғалімнен мектеп директоры қызметіне дейін өскен.  Соның ішінде жиырма бес жылдай уақыт мектеп директоры қызметін абыройлы да жемісті атқарды. Ауданның Құрметті азаматы, Қазақ КСР оқу-ағарту ісінің үздігі атанды. Таутүрген мектебіне іскерлікпен басшылық жасап, онда оқу-тәрбие жұмысын жоғары деңгейге көтерді.

Туған елін қорғаудың үлгісін көрсеткен ардақты жанның бірі Халық Сегізбаев. Ардагер  Ұлы Отан соғысында көрсеткен ерлігі үшін орден, медальдармен мара-патталған. Ол 1962 жылдан бастап колхоздың қойын бағып,100 саулықтан 180 бас қозы алғаны үшін Москваға делегат болып қатысып, «Москвич – 412» жеңіл машинасын тегін сыйға алғаны да әлі күнге  ел есінде. Мұнан  өзге  Халық  Қашағанов  Ұлы Отан соғысы кезінде «Қызыл жұлдыз» орденімен марапатталса, бейбіт өмірде ерен еңбектің үлгісін көрсеткен. Қазір ауылымызда Халық Қашағанов  атындағы көше бар. Сондай-ақ Ысқақ Нұрғазин атаның ел басына күн туған кезде көптеген медаль мен ордендермен марапатталғаны ел жадында. Биылғы Ұлы жеңістің 76 жылдығына орай батыр бабалармымыздың рухына тағзым етеміз. Олардың ерліктің ескеркішіндей болған есімдері мәңгі өшпейді.

 

Г.АНАРҚҰЛОВА,

Таутүрген негізгі орта мектебі директорының

тәрбие ісі жөніндегі  орынбасары

Сейсенбі, 11 Мамыр 2021 12:23

Их имена – на все времена

Три четверти столетия минуло с мая 1945 года:  с тех пор на свет появилось и вступило в жизнь три послевоенных поколения… Казалось бы, трагические и героические события 1941-45 годов ушли в прошлое. Но это не совсем так. Еще живы свидетели и участники Великой Отечественной, их младшие братья и сестры, трудившиеся в военном тылу, и мы перед ими в долгу.  Не все архивы стали достоянием гласности, не все факты изучены. Еще известны не все имена воинов, погибших на фронтах, в германском плену, не все  места их захоронений установлены. Почему это так важно для нас?  Чем дальше, тем активней на Западе, да и в некоторых бывших союзных республиках,  делаются попытки ревизовать итоги Второй Мировой и Великой Отечественной.  Новым правителям желательно поощрить нацистскую идеологию, поднять на щит коллаборантов-националистов, исправно служивших третьему рейху, поменять оценку участия в войне союзников по антигитлеровской коалиции. Труды   историков, выполняющих заказ  политиков-ревизионистов,   хорошо оплачиваются в виде грантов  от общественных фондов, выделения бюджетных средств по образовательным программам.  По  массово издаваемым «новым» учебникам в школах преподают фальсифицированную историю, меняя сознание молодого поколения, насаждая мифы о советских оккупантах. (Достаточно посмотреть архивные фотоснимки и кинохронику, где население Европы встречает таких «оккупантов» цветами и распростертыми объятьями). Под девизом: «мы ничем не обязаны» под покровительством государств с лица земли стираются памятники советским воинам-освободителям,  уничтожаются военные кладбища, где захоронены сотни тысяч павших бойцов (к примеру, потери Красной Армии при освобождении Польши составили 600 тысяч человек).

Как защититься  от явной идеологической агрессии,  принимающей формы оскорбительного отношения  к  беспримерному героизму солдат и офицеров Красной Армии, тружеников военного тыла? Как отстоять  доброе имя предков?  Существует лишь один способ – хранить и увековечивать память о совершенных ими подвигах, не успокаиваться, пока неполны списки и не восстановлена биография каждого бойца, спасавшего Родину. Ведь известно из исторического опыта: война не кончилась, пока не похоронен последний солдат. Да и победа не одержана полностью, пока  открыты лазейки для искажения ее бесспорного факта.

Из Казахстана ушли на фронт   1 366 164 человек, т.е. при численности населения в 1941 году в шесть млн человек каждый пятый-шестой его житель. 

Безвозвратные потери призванных в действующую армию казахстанцев составили 50,5 процентов: 601011 человек погибли на полях сражений, умерли в госпиталях,  в плену, пропали без вести ( данные из «Книги памяти», цитируемой в книге Н.В.Алексеенко, А.Н.Алексеенко ДЕМОГРАФИЧЕСКИЕ КРИЗИСЫ В КАЗАХСТАНЕ. ХX ВЕК. Усть-Каменогорск, Медиа-Альянс, 2007). 

Не было таких фронтов, где не воевали бы солдаты из Казахстана. Именно дивизии из Казахстана остановили наступление немецкой группы армий «Центр» под Москвой, когда основные силы советской группировки войск, свыше миллиона человек,  попали в Вяземский «котел». Бессмертной славой покрыли   себя казахстанцы под Сталинградом, при форсировании Днепра, при освобождении Восточной Европы.   В Казахстане было сформировано 12 стрелковых дивизий, четыре национальные кавалерийские дивизии, семь стрелковых бригад, около 50 полков и батальонов различных родов войск. В трудовые армии мобилизовано 700 тысяч человек. Казахстанцы приняли активное участие в Манчжурской операции, 243 из них получили медали «За победу над Японией».

Звания Героев Советского Союза удостоены 499 казахстанцев,  в том числе две девушки-казашки Маншук  Маметова и Алия Молдагулова. Дважды Героями стали летчики Т. Я. Бегельдинов, Л.И.Беда, И.Ф.Павлов, С.Д.Луганский. Полным бантом   орденов Славы трех степеней награждены 110 человек.  Увы, по идеологическим причинам в советское время подвиги не всех, кто самоотверженно сражался с врагом, были   оценены по заслугам. Легендарный полководец Бауыржан Момышулы, герой обороны Москвы,  чья тактика по сей день изучается в военных институтах,  удостоен звания Героя Советского Союза лишь посмертно,  в 1990-м году.  Летчица-казашка Хиуаз Доспанова:  кавалер  орденов Красной Звезды, Отечественной войны II степени, Красного Знамени, воевала не хуже знаменитой Марины Расковой, но звания Героя так и не получила. Лишь  к 60-летию Победы Указом Президента РК Н.Назарбаева она была удостоена звания «Халық Каһарманы». Замалчивался  в СССР и «неполиткорректный» подвиг лейтенанта Рахимжана Кошкарбаева, который  30 апреля 1945 года первым водрузил Знамя Победы над рейхстагом –  на два дня раньше  занесенных в анналы   истории Михаила Егорова и Мелитона Кантария. Притом, если официально признанные знаменосцы Победы  устанавливали  флаг под прикрытием роты автоматчиков, то Рахимжан Кошкарбаев и бывший с ним рядовой Булатов ползли последние 300 метров до рейхстага по собственному почину, под шквальным огнем.   Только 60 лет спустя    подвиг  Рахимжана Кошкарбаева   документально подтвердил Институт военной истории Министерства обороны России. Но при жизни Рахимжан Кошкарбаев так и не получил должного признания. Лишь  в период независимости Указом Президента Республики Казахстан от 7 мая 1999 года ему посмертно    присвоено звание «Халық  Каhарманы».

Эти факты   общеизвестны. Но насколько хорошо мы знаем  имена и биографии воинов-уроженцев аулов и сел  нашего района?

Энтузиасты-краеведы, учителя и ученики школ занимаются  поиском  фронтовиков начиная с советского времени. Многие жители по своей инициативе нашли и по сей день  разыскивают  места захоронений отцов и дедов в странах ближнего и дальнего зарубежья, чтобы положить на  них горсть родной земли. Всю свою творческую жизнь посвятила ветеранам Великой Отечественной ныне покойная есикская  поэтесса Надежда Егоровна Герасименко. Ее усилиями с помощью спонсоров  были изданы несколько стихотворных сборников прижизненных воспоминаний ветеранов, тружеников тыла. Таких «говорящих памятников» наверное больше нигде нет.

В каждом сельском округе, почти в каждом ауле   есть обелиски с именами павших односельчан.

При школах, на «малой родине» установлены бюсты  Героям Советского Союза, уроженцам Енбекшиказахского района  Толену Кабылову, Рахимжану Токатаеву, Кашагану Жамангараеву, Петру Вихреву, Толе  Кенжебаеву, Жунисбаю Каипову.

Но это далеко не все фронтовики – выходцы из Енбекшиказахского района, удостоенные  самого высокого звания. Три года тому назад  редакция нашей газеты поставила перед собой цель – установить имена всех наших именитых земляков – Героев Советского Союза и полных кавалеров орденов Славы. Мы  «обнаружили»  15 человек. Их портреты и краткие биографии   были размещены в годовщину 75-летия Великой Победы на страницах нашей газеты.  Те из них, кто до последних лет оставался неизвестным или малоизвестным, тоже заслуживают увековечения совершенных подвигов и благодарности от потомков.                   

 

  И.ТУРАНИН

 

На фото: (слева направо) Герои Советского Союза Рахимжан Токатаев и Кашаган Жамангараев. 

Жеңіс мерекесі жақындаған сайын Екінші дүниежүзілік соғысы майданында қан кешіп жүріп, асқан ерліктің үлгісін көрсеткен тарихи миссияны орындаған Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне, жеңісті жақындатқан тыл еңбеккерлеріне  бас ию, ерлікке, еңбекке тағзым ету – бүгінгі қауымның ең қастерлі борышы.

«Елдің көркі ерімен, Отан көркі жерімен» деген, уақыт зымыраған сайын Екінші дүниежүзілік соғысқа куә болғандар бүгінгі күні санаулы ғана қалды. Олардың майдандағы ерліктерін, бастан кешкен оқиғаларын жария етіп, кейінгі ұрпаққа жеткізу – міндетіміз.

Әкем Ердәулет марқұм: «Соғыста өлімді көріп бойың үйренеді екен. Ал 15 минуттағы қан жоса оқиға өмір бойы есімнен кетер емес. 22 шілде 1942 жылы Ржев қаласы маңында әскери бөлімдерге бөлуге жаңа  жеткізілген, Ташкент қала-сында курстан өткен 220 қызды (жан-жаққа қашудың орнына топтала берген)  немістің 2 самолеті бомбаның астына алып,бөлектенген дене мүшелері аспанға ұшып,қан шашырағанын қинала айта келе, билік құлағын ұстағандар қыздарды неге майданға аттандырды, соғыс әйелдің ісі емес қой» – деп назаланып отырушы еді.

Бүгінде сол заманның құжаты – сарғайған  хаттар  сөйлейді. Ұлы Жеңіске арналып ашылған сайттан кездестіреміз. Ұлы Жеңістің 76 жылдығы 3 ұрпақ алмасқан кезең. Соғыста қаза тапқан,  майдан шебінен туған жерге оралмаған  әр азаматты сағынышпен еске аламыз.  Әр отбасы соғыс зардабын тартты.

Құжаттар бойынша, Бәйдібек би (бұрынғы Евгеньевка) ауылынан соғысқа аттанған Жанұзақтан тарайтын әулеттен  23 азаматтың 5-еуі  елге аман-есен қайтқан. Жасы үлкені, 1911 жылы туылған Қалиахмет Бакизов майданға Еңбекшіқазақ аудандық әскери комиссариаты арқылы 1942 жылы 11 желтоқсанда шақырылған. Қалекең майданнан 1944 жылы 10 мамырда жазған хатында ел амандығын сұрап, өзінің майдандағы жағдайын төте жазумен жазған хаты сақтаулы. Қалекеңнің сүйегінің жерленуі туралы екі түрлі мәлімет бар. 1943 жылдың шілдесінде Белград қырғынында ерлікпен қаза тапқандар қабірінде есімі жазылған. Екінші деректе Польша жеріндегі бауырластар қабірінде мәңгі дамылдап қалған қазақстандық сарбаздардың жерленгендігі, оның ішінде Қалиахмет Бакизовтың да аты-жөні көрсетіліп, 1944 жылдың 5 тамызында  қаза тапқаны жазылған.

Талғар ауылшаруашылық техникумын үздік аяқтаған Қалиахметтің інісі Махмет қанды соғыста хабар-ошарсыз кеткен. Қалекеңе немере Иманберді, Иманбек, Нүгірбек, Бағланбектер соғысқа аттанып, қан майданнан тек Бағланбек аман қайтып, Қаскелең аудандық ішкі істер бөлімінде қызмет атқарып, 1967 жылы  дүниеден өткен. Иманберді 1943 жылы қыркүйек айында ерлікпен қаза тауып, Смоленск қаласындағы бауырластар зиратына жерленген. Иманберді соғысқа дейін Қаскелең аудандық баспаханасында  теруші болып еңбек еткен. Академик Ісмет Кеңесбаевпен бірге қазақ алфавитін тұңғыш шығарушы азаматтың санатында болған. Имекеңнің Рима мен Зима атты қыздары білім саласында қызмет атқарған. Иманбек пен Нұрбектен еш хабар болмаған.

Еділбай Сүлейменов 4 сәуір 1945 жылы майданнан жазған хатында жағдайды айтып, ел-жұртына аманшылық тілеген. 21 жастағы Еділбай бірнеше күннен кейін Кенисбергте қаза болған.

Қалиахмет Бакизовтың туысқан бауыры Әбілқас балалары Кінәрбек, Орынбек, Анарбек сынды азаматтар неміс фашистерімен соғыстан аман-есен жеңіспен елге оралған. Кінәрбек 1939 жылы фин соғысына, одан Беларус майданына қатысып, Ұлы Жеңісті Берлинде қарсы алып, Берлинде Кеңес әскері комендатурасында капитан шенінде жауапты  қызмет атқарған.

Қалекеңнің немере бауыры Тоғанбек отбасынан үш азамат, Қатпар Жакупов, арыстай азамат  Қарағанды облысы Шет ауданы комсомол комитетінің бірінші хатшысы, Жаңаарқа аудандық партия комитетінің хатшысы, аудандық газеттің редакторы қызметтерін атқарған Сағындық Күйінов те 1942 жылы Есік қаласынан соғысқа аттанған. Бұл боздақтар  майданда қаза болып, туған жерден бір уыс топырақ бұйырмаған жандар қатарында.

Теледидардан ардагерлердің сапта ақырын жүріп бара жатқанын көргенде жарқын болаша қүшін жанын пида еткен әрбіреуінің кеудесінде әскери марапат 2-3 орден мен медальдары жарқыраған Жанұзақ ұрпақтарының 23 азаматынан құрылған взвод Бәйдібек би ауылы көшелерінен шеруде сап түзеп өтіп бара жатқан елесі көз алдыңнан көлденеңдеп өте беретіні де заңдылық. Жарық дүниеге келген әр адамның  өз орны бар. Қалекең Бакизов замандастары өмір алдына қойған миссияны абыроймен орындады. Еуропада өріс алған фашизмді тоқтатты. Олардың ерліктеріне тағзым – Ұлы Жеңіске жеткізген, бүгінгі күнге жол ашқан боздақтарға құрмет.

 

Нұрлан ЕРДӘУЛЕТҰЛЫ,

Журналистер Одағының  мүшесі

В семидесятых годах прошлого века, когда процветали совхозы и колхозы, в качестве поощрения  передовикам производства профсоюзные организации выделяли туристические и санаторно-профилактические путевки. 

В 1974 году в совхозе «Октябрьский» (находился на территории Жанашарского округа – прим.ред.) Енбекшиказахского района группе  передовиков выделили туристические путевки в город-герой Ленинград. Я в то время работал  секретарем парткома  и был включен в состав этой группы. По приезде в Ленинград представители туристического агентства возили нас осматривать  достопримечательности:  мы посетили Эрмитаж, Большой театр, Царское село и Кунст-камеру. В последний день нашего пребывания в Ленинграде был посвящен посещению  Пискаревского кладбища. Участники группы получили  незабываемые впечатления от героизма жителей Ленинграда. Во время блокады здесь было похоронено около миллиона человек. В архивных документах сохранены выписки из газет и журналов о героических поступках ленинградцев, солдат. На страницах военных газет есть и слова нашего великого акына Жамбыл ата «Ленинградцы – дети мои». Героизму и стойкости этих людей посвящено много памятников со словами  «Никто не забыт, ничто не забыто». Позже мы узнали, что они принадлежат ленинградской поэтессе Ольге Берггольц. После посещения Мемориального комплекса у меня зародилась идея –  по возвращении домой построить мемориал односельчанам-участникам Великой Оте-чественной в поселке Октябрьский, ныне с.Космос. Наступил 1975 год, в стране началась активная подготовка к празднованию 30-летия Победы советских людей над фашисткой Германией. Вопрос о сооружении памятника к юбилейной дате обсуждался на заседании парткома сов-хоза. Все участники заседания и члены парткома, в том числе директор совхоза Александр Яковлевич Васман, горячо поддержали мою  идею. Дирекция совхоза  решила вопрос о выделении денежных средств, необходимых для строительства. Возведением памятника занимались  строители из комсомольско-молодежной бригады. Автором проекта был  наш земляк, член союза художников Казахстана Аскар Карибаев, который в то время жил и работал в г.Алматы.

Аскара Карибаева я знал еще по школе-интернату в с. Ташкенсаз,  где он  учился как сын чабана. Его младшая сестра  Сара Карибаева после окончания Алматинского мединститута работала зубным врачом в нашей районной больнице. Аскар от начала и до завершения возведения памятника непосредственно участвовал в нем. Голова солдата из бронзы – его работа.  «Вечный огонь» в форме звезды и фонтан  с цветочной клумбой – инициатива строителей. Торжественное открытие памятника состоялось 9 мая 1975 года. Собралось много сельчан, прибыли гости из других сел, городов. Данное событие завершилось возложением венков и цветов,  литературным монтажом по теме Великой Отечественной, который подготовили ученики и учителя средней школы.

Через год после открытия наш совхоз посетили секретарь парткома Балтабайского табаксовхоза Биримжан Танатканов с прорабом. Им очень понравился наш памятник фронтовикам, и они решили установить такой же в селе Балтабай. Так в районе  появился «двойник»  памятника в с.Космос.

 

Малик ИЛИЕВ,

ветеран труда,

Почетный гражданин района

Жексенбі, 09 Мамыр 2021 20:55

Мың алғыс саған, майдангер!

Солтанбай Жарықбасов

Солтанбай Жарықбасов 1925 жылы 17 ақпанда Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Алға ауылында дүниеге келген. 1943 жылдың қаңтарында Ташкенттегі мергендер курсында оқып, сәуір айында әскерге аттанады. Забайкалье майданындағы 25-қызыл тулы механикаландырылған бригаданың құрамында 1-батальоны, 1-ротасының пулемет бөлімшесінің командирі болған. Жапондықтарға қарсы соғысқа қатысқан. 1950 жылдың сәуірінде Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданының Алға ауылына оралып, колхоздың есеп комиссиясының төрағасы қызметін 1951 жылдың тамызына дейін атқарады.

1951 жылы Түрген педагогикалық училищесін, 1969 жылы Қазақ педагогикалық институтының тарих факультетін сырттай бітірген. 1951 жылдың қыркүйегінен 1956 жылға дейін Алексеевка және Ключи орталау мектептерінде мұғалім болып істеп, 1956 жылдан Алға бастауыш мектебінің меңгеруішісі, оқу ісінің меңгерушісі, 1971 жылдан 1985 жылға, яғни зейнеткерлікке шыққанға дейін, мектеп басшысы қызметтерін абыроймен атқарды. 1992 жылдан бері Бәйтерек ауылдық округі ақсақалдар алқа-сының төрағасы болып, еліне еңбегін арнаудан жалыққан емес. Солтанбай атамыз бұл күнде аудан тұрғындарының алдында беделі жоғары,  Еңбекшіқазақ ауданының құрметті азаматы, «Nur Otan» партиясының мүшесі. 1 дәрежелі «Отан соғысы» орденімен және «1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің мерейтойлық, мерекелік медальдарымен марапатталған ақсақал сегіз баласынан немере, немерелерінен шөбере сүйіп отыр. Өзінің үлкен әулетіне 2014 жылы Алматы облысы бойынша «Мерейлі отбасы» атағы берілді. Өмір жолы өнеге мен парасатқа толы қариямыз өзінің кіндік қаны тамған Алға ауылында ауылдастарының ақылшысы  болып ғұмыр кешуде.

Николай Савраев

Савраев Николай Григорьевич родился 6 сентября 1925 года в селе Сарыкамыш Ужанихинского района Новосибирской области.

До призыва в армию работал бригадиром поливной бригады колхоза «Коминтерн» Каргатского района Новосибирской области.  В 1943 году был призван в армию. Обучался в школе младших командиров (по охране особо важных объектов промышленности), в составе 22-го полка и 32-й дивизии воевал на Западной Украине, в Белоруссии, в 1944-1949 годах участвовал в борьбе с бандеровцами. Младший сержант. В 1944 году был контужен. В 1949 году демобилизован. С 1949 года по 1957 год работал заведующим МТФ, учетчиком полеводческой бригады колхоза «Ярославский», с  1957 до 1985 года, то есть до выхода на пенсию, работал водителем-механиком совхоза «Иссык» Енбекшиказахского района. Был членом КПСС.

Награжден орденом Отечественной войны, медалями «За Отвагу», «Маршал Жуков», «Ветеран труда» и  юбилейными медалями «20 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.», «30 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.», «40 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.», «50 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.», «60 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.», «1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 65 жыл». Проживает в селе Болек Болекского сельского округа.

Жылқыбай Тәжіқұлов

Тәжіқұлов Жылқыбай 1923 жылғы 10 қарашада Өзбекстанның Бұхара облысының Тамды ауданында дүниеге келген. Жастай жетім қалғандықтан 1933 жылдан Беруни ауданындағы «Естемес» балалар үйінде тәрбиеленген.

Беруни ауданында мал дәрігері мамандығы бойынша жұмыс істеп жүргенінде 1941 жылы әскерге шақырылады. Сол мезгілде Саратов облысының Пугачев қаласында кіші командир курсын бітіріп, соғысқа аттанады. Ерлігімен көзге түскен Ж.Тәжіқұлов 100-ші жеке атқыштар бригадасында батальон командирі болып, қол бастаған. Калинин қаласы мен Украина жерін азат етуге қатысқан атамыз қазақтың батыр қызы Мәншүк Мәметовамен бір полкте болып, жаумен шайқасқан. 1944 жылы оқ ұшқындары тигендіктен екі көзі көрмей, оң қолы тартылып жаралануына байланысты еліне оралып, ауыл шаруашылығында мал дәрігері болып 1967 жылға дейін қызмет атқарады. 1967-1989 жылдары аралығында зейнеткерлікке шыққанға дейін май заводында қойма меңгерушісі болып жұмыс істеген. «Красная звезда», 1 дәрежелі «Отан соғысы» ордендерімен,  «За отвагу», «За боевые заслуги» және 1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске арналған мерекелік медальдармен марапатталған. 7 бала, немере, шөбере сүйіп отырған қариямыз 2011 жылдың қараша айында отбасымен тарихи отаны Қазақстанға көшіп келіп, Алмалы ауылында тұрып жатыр.

 

Мұзапар Шәріпов

Мұзапар атамыз Ұлы Отан соғысына дейін Ташкенсаз ауылындағы «Қызыл-Шарық» колхозында жұмыс істеген. 1942 жылғы сәуір айында әскер қатарына шақырылып, Украина аумағында 365-жеке атқыштар дивизиясында, 1943-1944 жылдар аралығында 191-атқыштар дивизиясында автоматшы, пулеметші, нысанашы болып шайқастарға қатысқан. 1945 жылдың маусым айында Манчжурияға аттанады.

Армия қатарынан 1949 жылы елге оралып, 1952 жылға дейін аудандық жол құрылысында, 1954 жылға дейін аудандық құрылыс мекемесінде құрылысшы болады. 1954 жылдан бастап зейнеткерлікке шыққанға дейін «Социализм» совхозында ауыл шаруашылығының түрлі салаларында еңбек етеді. Екінші дәрежелі Отан соғысы орденімен, «Маршал Жуков» медалімен және 1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске арналған мерейтойлардың мерекелік медальдарымен марапатталған. Еңбекшіқазақ ауданының Ташкенсаз ауылдық округінің Ташкенсаз ауылында тұратын қартымыздың 8 баласы, немере, шөберелері бар.

Ардақты ардагерлер мен тыл еңбеккерлері!

Құрметті аудан тұрғындары!

Сіздерді бүкіл адамзат қауымына аса қымбат мереке 9 мамыр – Ұлы Жеңіс күнімен шын жүректен құттықтаймын!

Ұлы Жеңіс – аға ұрпақтың ерлігін мәңгілік ел есінде сақтауға арналған ең қастерлі мереке. Баршамыз үшін бұл күннің орны да, орайы да бөлек.

Сіздер сұрапыл соғыстың соқпағынан өтіп, Отан деп от пен суға түсіп, кең байтақ жерді қорғадыңыздар. Ерліктің ерен үлгісін танытып, бүгінгі бейбіт күн үшін жасаған өлшеусіз ерліктеріңіз мәңгі ұмытылмайды. Бұл Жеңіс – бүкіл соғысқа қатысушылар және тыл еңбеккерлерінің қажымас қайраты мен қайсар рухының жеңісі.

Міне, содан бері талай ұрпақ жаңғырып, заман жаңарды. Әйтсе де, сол бір сұм соғыс салған өшпес із әлі күнге дейін жүрегімізді сыздатады, жанымызды жабырқатады… Қасірет пен қайғысы ел қабырғасын қайыстырып, еңсесін езгілеген бұл соғыс жайлы айтып та, жазып та тауыса алмаспыз.

Егемен елі барда ерлер есімі ешқашанда өшпейді.Біздің ауданымызда да ардагерлердің есімдері мен ерліктерін ел жадында қалдыру мақсатында көптеген істер атқарылуда.

Отты жылдары жерлестеріміз, отандастарымыздың есімдері мен ерліктері  ешқашан ұмытылмайды. Бүгінгі күні ауданымызда 4 ардагеріміз бар. Біз оларды әрдайым ардақтап, мақтан етеміз.

«Отан үшін күрес, елге тиген үлес» дейді дана халқымыз.    Отанға деген махаббат, жеңіске деген құштарлық пен қуатты рух, достық пен ынтымақ – Ұлы Жеңістің негізі болды.

Құрметті ардагерлер, тыл еңбеккерлері!

 Бүгінгі өскелең ұрпақты береке-бірлікке, тату-тәтті тірлікке тәрбиелеу ісіне белсенді атсалысып ортамызда аман-есен жүре беріңіздер. Сіздер жасаған ерлік ешқашан өшпейді. Ол ұрпақтар есінде мәңгі сақталады

 

Қымбатты ардагерлер!

Құрметті аудан тұрғындары!

Осынау, Ұлы жеңіс күні – Сіздерге зор денсаулық, балаларыңыз бен немерелеріңізге жарқын болашақ, еліміз бен жерімізге бейбіт өмір тілеймін.

 

Ә.Жақанбаев,

Еңбекшіқазақ ауданының әкімі 

Қаракемер елді мекенінде  орналасқан 6654 әскери бөлімі 1962 жылы шаңырақ  көтерген. Басында оқу дивизионы болып құрылған бөлім 1993 жылы полк мәртебесін алды. Ал 2017 жылы Ұлттық ұланның оқу бригадасы дәрежесіне көтерілді. Осы уақытқа дейін аталмыш бөлім бактериологиялық, радиациялық, химиялық арнайы бөлімдердің командирлерін және түзеу мекемелеріне қажетті мамандарды даярлап келген.

Бүгінде 6654 әскери бөлімде бөлімше командирлері мен сержанттар, байланыс мамандары, аспаз, брондалған техниканың механик-жүргізушісі, атқыш, радиохимиялық, ядролық қорғаныс бөлімшесінің командирлері, автомо-бильдік бөлімшелердің, түзету мекемелерін күзететін бөлімшелердің командирлері, қала тыныштығын күзететін, ішкі істер қызметіне көмекші патрульдеу бөлімшелерінің сержанттары сынды 20-ға жуық мамандық оқытылады. «Әскерден ең бірінші темірдей төзім талап етіледі, ерлік – екінші орындағы нәрсе», – деп Наполеон Бонапарт айтқандай, аталған бөлімде әскерилердің кәсіби біліктілігі мен төзімділігі қатар шыңдалады. Сонымен қоса, 6654 әскери бөлімінде Қазақстандағы Ұлттық ұланға қызметтік иттер дайындайтын кинология орталығы жұмыс жасайды. Біз арнайы барғанымызда көптеген өзге мамандықтағы жауынгерлер көктемгі оқу-жаттығуда болғандықтан олармен тілдесудің сәті түспеді. Ал  аталған әскери бөлімдегі кинология орталығының  жұмысымен толық танысып қайттық.

Ел тыныштығын кірпік қақпай күзеткен Отан қорғаушылардың жан құралы қару-жарақ десек, ал кинолог мамандарының басты құралы – ит. Бүгінде аталған кинология орталығында жарылғыш заттар, оқ-дәрі, қару-жарақ, есірткі іздейтін, иісті ажырататын  (одорология) және  із кесетін иттер жаттықтырылады. Мұндағы иттердің дені неміс және бельгиялық овчаркалар. Орталық мамандарының айтуынша, ондағы  иттердің басым көпшілігі қазақша нұсқаумен ғана жүреді. Күшіктерді әрбір кинолог маман 2 айынан бастап үйретеді. Ең әуелі күшікке «жат», «тұр», «жүгір» деген бұйрықтар беріліп, әскери тәрбиеге дағдылана бастайды екен. Кейін иттер бейімділігіне сай патрульдік, іздестіру немесе есірткі анықтауға арнайы үйретіледі. Ал арнаулы жаттығудан өткен иттер еліміздің әр аумағындағы Ұлттық ұланның бөлімшелеріне жіберіледі. Орталық мамандарының сөзінше 2020 жылы  арнайы жаттығудан өткен 44 ит респуликамыздың әр аймағындағы Ұлттық ұлан қосынына  берілген.

Ізкескіш иттердің жақсы нәтиже көр-сете алуы олардың денсаулығына тікелей байланысты. Бүгінде  иттер мен күшіктердің  денсаулығын жіті бақылайтын  ветеринарлық пункт бар. Тіпті, онда жаттығуда жарақатталған иттерге ота да жасалады. Сонымен қоса, иттерді тамақтандыруға да аса мән беріледі. Орталықтағы ақылды овчаркаларға дәрумендерге мол тамақтар әзірленеді. Ал күшіктейтін  иттерге арнайы күтім жасалады. Ондағы мамандар кинологиялық  орталықтың жыл өткен сайын кадрлық әлеуетінің артып, материалдық-техникалық базасының  нығайып келе жатқандығын айтады.

Ерзат АСЫЛ

Соңғы жаңалықтар

Қаз 04, 2024

Как сохранить природу и добывать…

Метод подземно-скважинного выщелачивания (ПСВ) урана считается более экологичным и…
Қаз 04, 2024

Эксперт: IT-гиганты делают ставку на…

Эксперт: IT-гиганты делают ставку на атомную энергию для обеспечения устойчивости…
Қаз 04, 2024

Қазақстанда өндіріс саласын қалай…

Мәжіліс депутаты Мұқаш Ескіндіров осы мәселеге қатысты ойын айтты, деп хабарлайды BAQ.KZ…
Қаз 04, 2024

Обращение с ОЯТ

От момента принятия решения до начала работы атомной станции пройдет около 10 лет. Это…
Қаз 04, 2024

Депутат оценил риски для экологии…

Почему атомные реакторы поколения III+ безопасны для населения и экологии,…
Қаз 04, 2024

Жас маман АЭС жөнінде: Басқа…

Ядролық энергетика саласындағы жас маман, «Болашақ» бағдарласының түлегі Әсет Махамбетов…
Қаз 04, 2024

Асхат Бекбаев: АЭС салу арқылы…

6 қазанда елімізде АЭС салу мәселесі бойынша референдум өтеді. Осы орайда біз атом…
Қаз 04, 2024

Атом электр станциясын салу – ұзақ…

Бұл Тәуелсіз Қазақстанның бүкіл тарихындағы ең ірі жобаға айналады. Бүгін мәслихат…
Қаз 04, 2024

Готовят ли в Казахстане специалистов…

Одним из вопросов основных вопросов касательно АЭС сейчас является наличие и подготовка…

Күнтiзбе

« Қазан 2024 »
Дс Сс Ср Бс Жм Сб. Жк
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31      

Кез келген материалды
көшіріп басу үшін
mezet.kz - ке гиперсілтеме
қою керек 

Яндекс.Погода

 

https://kurs.kz/ - Курсы валют в обменных пунктах г. Алматы и других городах Казахстана

Жарнама

для детей, достигших 12 лет