Пандемия деген пәле адам өміріне, адамзат дейікші, өміріне күрделі өзгерістер енгізіді. Өмірдің барлық салаларында тоқырау нышандары белгі бере бастады. Осы жағдайда басқару жүйесі, қоғамның тыныс-тіршілігі күрт өзгеріп, індетпен күреске бағынышты бағытта жұмыс істеп, әлемдегі, еліміздегі жағдайға бейімделу жолында.

«Басқа түскен баспақшыл» дейді қазақ атам. Пандемия басталғалы бері өзімді сырттан бақылаушы ретінде сезініп, індеттің таралу барысы, жұқтырғандар мен сауыққандар, қайғылы жағдайлар туралы ақпараттарды қабылдап, сараптап, жариялау ісімен ғана әріптестеріммен бірге айналысқандай едім. Мамырдың жаймашуақ күндерінің бірінде өзіме де тықыр таянғанын сезіндім. Бір есептен көктем, күз айларында келетін тұмаумен бірге созылмалы өкпе науқасы ғой деп жүре берсем керек. Жұмыстың бәрін жиып қойып, жай-күйімді тексерткеннен кейін ғана бұрынғыдай аяғыммен жүріп, ат үстінен емделу болмайтын тірлік екеніне көзім жетіп, індетпен күрес орталығына жеттім-ау әупірімдеп. Бұдан былайғы әңгімем емделу барысы туралы емес – ол кімге қызық болар дейсің?! «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» дейміз. Пандемия жағдайында да осы ережені ұстануға әбден болады екен.

Сонымен ПЦР-тесті теріс нәтиже көрсетті. Дегенмен, Светлана Владимировна дәрігер басқарған ұжым қабылданған протоколмен емдеуге кірісті. Теледидардан көрген бөтен ғаламшардан келгендер сияқты бастан аяққа дейін аппақ комбинезон киген, көзі ғана көрінетін дәрігерлер мен медбикелерді танып-түстеу қиын болды алғашында. Көзі мен дауыстарынан ажыратып үйрендім.

Ұзыннан ұзақ дәліздің бір шетінен бір шетіне дейін палаталарда жатқан емделушілерді бір аралап шығудың өзі бәлембай жүз метр қашықтықты алып жатса, әр палатаға кіріп ем-шараларын орындауға таңнан күн батқанға дейін иноплотнетянин – бөтен ғаламшар тұрғынының киімі дерсің, бел шешпей жүрудің өзі аз ауырлық емес.

Сол Светлана Старухинаның, кейіннен оны алмастырған дәрігер Гүлнәр Тәжімұратованың әрқайсымен жай жатпай пікір алмасып, сұрағымды қойып, жауабымды алып жатырмын.

Светлана Владимировна айтады: «Біз туралы неше түрлі саққа жүгіртіп әңгімені көйітетіндер де бар. Бірақ оған назар аударып, ренжіп отыратын біз жоқ. Міндетімізді атқарып, пандемияның алғы шебінде тап бір майдан даласындай үздіксіз күрестеміз. Әрине, алғашқы күндерде қай жолмен, қалай емделу керек екенін білмей тұрып, апталап үйге қонбай қызмет еттік. Қазір бір ізге түскендейміз. Тәжірибе де жинақталды».

Жас дәрігер Гүлнәр Тәжімұратова үрейден аулақ болуға шақырады. Тыныс алу тәсілдерін, мысалы, йоганы пайдаланып, тыныстауды үйренген жөн деп санайды.

Тыныстау демекші, пандемияның бас кезінде ауруханада оттегімен дем алу жүйесін орнатып жатқанын сүйіншілей айтып, бас дәрігердің орынбасары Гүлмира Байділдәқызы біздің «Еңбекшіқазақ» газетіне сұхбат та берген еді. Сол оттегімен дем алу жүйесін көзіммен көріп қана қоймай, пайдаланып, өкпе жұмысын жетілдіру жағынан да ем-шара қабылдаған пациент болдым.

Жалпы, ем-дом жасаған дәрігерлер мен медбике, санитарлардың жұмысын көзбен көріп, көңілге тоқығаннан менің айтарым ақ халаттылар ақ-адал еңбегімен, науқасты жанашырлықпен емдеп, аяғынан тік тұрғызуға ұмтылған кәсібилігімен ерекшеленеді. Менің өтінішіммен аты-жөндерін компьютерге түсіріп берген медбикелер Айжамал Махамаш, Әлима Шегебаева, мейіргер Расул Шакиров, санитарлар С.Бердішева, В.Қалбаева, Г.Жақсылықова әрқайсы өз орнында міндеттерін мұқият орындап жүрген медицина саласының қызметкерлері.

Бір айтпағым, мен өзім көбірек ем-дом қабылдаған медиктер бригадасы жайлы ғана жазып, алғысымды білдіріп отырмын. Бұлардан басқа да қаншама медиктер пандемиямен күресіп жатыр. Тек бар дәрігерлер мен медбикелердің бір-ақ тілегі: «Біздің уағыз, өтініштерімізге құлақ асыңыздар – той-томалақ, жиындарды шегере тұрыңыздар! Пандемияны жеңу үшін қатаң тәртіп, санитарлық талаптарды орындап отыру қажет!»

Құлақ асайық, ағайын! Саулық сақтықта екенін ескерейік.

Хайролла АХМЕТЖАНОВ

Жақында қазақ қызының бойындағы әдептілік, көріктілік, инабаттылық, кішіпейілділікті таныту және көпшілік алдында өзін-өзі ұстай білу мен мейірімділкке тәрбиелеу мақсатында Казатком негізгі орта мектебінде «Көктем аруы-2021» байқауы өтті.
Қазақ поэзиясының пырағы Тұманбай Молдағалиевтің туған топырағында сұлулық сынының өтуіне тәрбие ісінің меңгерушісі М.Б.Ибраимовпен және қыздар ұйымының жетекшісі әрі мектеп психологі мұрындық болды. Байқауда мектебіміздің 4-5 сыныптарынан 8 қыз бақ сынады. Аталған сұлулық бәсекесінде қыздар өздерінің жүріс-тұрысын, сөйлеу мәнерін, өз бойындағы өнерін, табиғи дарынын сынға салды. Дода қортындысына сай бас жүлдені алып, 5 сынып оқушысы Жанерке Жұматай  топ жарса, І орын 4 сынып оқушысы Медина Қалибекке, ІІ орын 5 сынып оқушысы Інжу Қаділбекке, ІІІ орын 5 сынып оқушысы Бағымай Дәуренқызына бұйырды. Сұлуық сайысына қатысқан өзге бақ сынаушылар да «Өнерлі қыз», «Ерке қыз», «Білімді қыз» сияқты номинацияларды иеленді.
Мектебімізде өтіп жатқан әрбір іс-шара бала тәрбиесіне, оның болашақта елін, жерін сүйетін нағыз патриот болып өсуіне көптен-көп септігін тигізері сөзсіз.

А.Калдыкабакова,
Казатком орта мектебінің
педагог-психологі

Эпидемиологиялық ахуал мамандар назарында. Бірде көрсеткіштер түсіп, енді бірде көтеріліп, сынаптай құбылып тұрған вирустың салдары әлі де болса, жойылған жоқ. Алматы облысында соңғы тәулікте тағы 114 адам індеттің ілмегіне ілінген.  Нәтижесінде кеселдің өсу қарқыны 0,5%-ды құрап отыр.

Қазіргі кезде Жетісу өңірі сары аймақта орналасқан. Десе де, облыстың құрамына кіретін аудандар мен қос қала қызыл аймақтың шеңберінен шыға алмай тұр.

«Облыс аудандары арасында 4 аудан мен 2 қала қызыл аймақта тұр, олар – Талдықорған, Текелі қалалары мен Талғар, Ұйғыр, Қаратал және Сарқан аудандары. Сары аймақта Ескелді, Көксу және Балқаш аудандары. Қалған аудандар жасыл аймақта екені расталған», – дейді Алматы облысы санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Гаухар Каткенова.

Кесел жас, кәрі деп таңдамасы анық. Мамандардың айтуынша, облыста 14 жасқа дейінгі 10 бала вирус жұқтырғаны анықталып отыр.

Ақ халаттылар, індеттен сақтанудың бір жолы вакцина алу екенін айтып-ақ келеді. Өз өміріне бей-жай қарамайтын тұрғындардың 195 426-сы екпенің бірінші компонентін салдырса, екінші компонентті 101 846 адам қабылдаған.

«Облысқа барлығы 1-компаненттен 207 850 доза келіп түсті, оның ішінде 2000 Qaz-vak, 22 000 Hayat-vax, 183 850 Гам-Ковид-вак. 2-компонент 145 210 доза, оның ішінде 2000 Qaz-vak және 143 210 Гам -Ковид-вак бар», – деп атап өтті спикер. 

Анар САБЫРОВА

ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының биылғы 1 сәуірдегі мәліметі бойынша еліміздегі халық саны 18 млн 940 мың 400 адамды құрап отыр. Ал халқы санынан республика бойынша алда тұрған Еңбекшіқазақ ауданында бүгінде 300 мың 100 адам бар екен. Бұл туралы және алдағы жалпыұлттық халық санағы жайында аудандық статистика басқармасының басшысы Алуа Елеусізова айтты.

– Биыл елімізде үлкен науқан – жалпыұлттық халық санағы өтеді. Осы жайында толығырақ айтсаңыз...

– Иә, халық санағын жүргізу – кез келген мемлекет үшін аса маңызды іс-шара. Санақ жүргізу арқылы мемлекет елдегі адам санын, этникалық құрамын барынша дәлірек біледі, өмір жағдайларындағы өзгешеліктерін бағамдайды, бұрынғы есептермен салыстырып, өзгеру серпініне талдау жасайды. Санақ нәтижесі бұдан кейінгі жақын жылдарға жоспарды айқындап, келер күнге болжам жасауға, әр салада нақты шешімдер қабылдауға негіз болады. Қазақстанда ұлттық халық санағы әр 10 жыл сайын өткізіледі. Соңғы науқан 2009 жылы жүргізілген, келесісі 2019 жылы өтуі керек еді. Алайда санақты дайындау мен өткізуге байланысты бірқатар ұйымдастырушылық мәселелерді ескере отырып, оны 2020 жылы өткізу туралы шешім қабылданды. Өкінішке қарай, былтыр бүкіл әлемге коронавирус індеті жайылғанын білесіздер. Сондықтан әлемді шарпыған коронавирустық инфекцияның таралу қауіпіне байланысты енгізілген шектеулі карантиндік шаралар ескеріле отырып, санақ өткізу мерзімі тағы кейінге шегерілген болатын.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 16 маусымдағы «2020 жылы Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағын өткізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 19 маусымдағы № 419 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» № 587 қаулысына сәйкес, халық санағын өткізу мерзімі 2021 жылғы 1 қыркүйек – 30 қазан аралығына белгіленді.  Премьер-Министрдің өкімімен 2021 жылы Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағын дайындау мен өткізуге байланысты ұйымдастырушылық және нұсқаушылық мәселелерді шешу жөніндегі арнайы комиссия құрылды.

2021 жылғы ұлттық халық санағы 2 кезеңнен тұрады. Ұлттық санақтың бірінші кезеңінде, яғни 1-30 маусым аралығында санақтық аудандастыру жүргізіледі, яғни тұратын халықты нақтылау бойынша тұрғын үйлерді және тұрғын емес ғимараттарды аралау жұмыстары жүргізіледі. Ұлттық санақтың екінші кезеңінде, яғни 1 қыркүйек – 30 қазан аралығында негізгі халық санағы өткізіледі.

– Биылғы санақтың ерекшелігі қандай?

– Биыл азаматтарға сауалнама парақтарын онлайн режимде өз бетінше толтыру немесе үй-үйді аралау кезінде офлайн толтырумүмкіндіктері ұсынылуда. Негізгі халық санағы интернет-сауалнама және жаппай сауалнамаға бөлінеді. Яғни қазіргі санақтың ерекшелігі – халық санағынан онлайн өту мүмкіндігінің болуы. Интернет сауалнама ағымдағы жылдың 1 қыркүйегінен басталып, 45 күн жалғасады және sanaq.gov.kz веб-сайты арқылы жүзеге асады. Сайт 1 қыркүйекте іске қосылып, кіру тәулік бойы қамтамасыз етіледі. Азаматтар орналасқан жеріне қарамастан, виртуалды көмекшімен санақты өздері және отбасы мүшелері үшін сауалнамалар толтыру арқылы дербес аяқтай алады. Бұл, біріншіден, санақты жедел жүргізуге, екіншіден қателікке жол бермеуге мүмкіндік береді. Ал екінші тәсілінде арнайы дайындықтан өткен интервьюер үй-үйді, пәтер-пәтерді аралап, тұрғынның айтуына сүйене отырып, мәлімет жинайды. Дәстүрлі үздіксіз санақ онлайн-санақтан өтпеген азаматтарды қамту үшін қажетті санитарлық нормаларды сақтай отырып, 2021 жылдың 1 қазанынан 30 қазанына дейін жүргізіледі.

– Санақ кезінде азаматтарға қойылатын сұрақ саны артқаны мәлім. Осы жайында айтсаңыз...

– 2009 жылы өткен ұлттық санақта сауалнама 73 сұрақ аясында жүргізілген еді. Ал биыл Қазақстан азаматтарына барлығы 87 сұрақ қойылады. Ондағы 67 сұрақ – негізгі және оған қосымша 20 нақтылаушы сұрақ бар. Сұрақ санының артуына Еуропалық санақшылардың 2020 жылғы тұрғын үй қорын және тұрғындар санағын жүргізу жөніндегі ұсыныстары мен ТМД Мемлекетаралық статистикалық комитеттің әдістемелік материалдары негіз болды. Осылайша, көші-қон, еңбекпен қамту, неке жағдайы, бала туу және тіл білуі бойынша сұрақтар аясы кеңейтілді. Сондай-ақ БҰҰ-ның мүгедектік статистикасы жөніндегі Вашингтон тобымен ұсынылған жаңа сұрақтар қосылды. Жоғарыда айтып өткенімдей санақ жүргізу арқылы елдегі жалпы жағдай мен әр сала бойынша нақтыланған талдау, есеп жүргізіліп, алдағы күндердің жұмыс жоспары жасалатындықтан сұрақтар санының артуы кез келгенімізге тиімді болмаса, еш артықтық етпейді.

– Алдағы үлкен науқанға ауданымызда дайындық қалай жүріп жатыр?

– Ел өміріндегі маңызды науқан жалпыұлттық халық санағын өткізуге орай ауданымызда да бірқатар дайындық жұмыстары қолға алынды. Аудан әкімінің 2021 жылғы 16 наурыздағы «2021 жылы Еңбекшіқазақ ауданы халқының ұлттық санағын өткізуге жәрдемдесу жөніндегі ауданаралық комиссиясын құру туралы» № 18-ө Өкіміне сай халық санағын жүргізуге дайындық жөніндегі жұмыс тобы құрылып, іс-шаралар жоспары жасалып, бекітілді. Қазіргі уақытта әкімшілік-аумақтық бірліктердің тізбесін және шекараларын нақтылау, көше атаулары мен үй, пәтер нөмірлерін ретке келтіру, аншлагтар ілу жұмыстары жүргізіліп жатыр. 4 мамырдан бастап 30 қараша аралығында халық санағын өткізуге жауапты уәкілеттілер лауазымына 21 адам жұмысқа алынды. Аталған жұмысшылар аудан елді-мекендерін аудандастыру бойынша жұмыстарын бастап кетті. Бұдан бөлек 25 мамыр мен 8 шілде аралығында жұмыс істейтін нұсқаушы-бақылаушы лауазымына 11 адам, 1 маусымнан бастап тіркеуші лауазымына 80 адам жұмысқа алынады. Бұл лауазымдағы адамдардың барлығы санитарлық-эпидемиологиялық ережелерді сақтай отырып, жұмыс жасайтын болады.

Сұхбаттасқан

Құралай МҰРАТҚЫЗЫ