Кеше ауданымызда «Елбасы медалі» жобасының жеңімпаздары марапатталды. Алты ай бойы өзін-өзі дамытумен айналысқан жастар арасында бәсекеге түскен 6 оқушымыз топ жарып, «Елбасы медалі» иегері атанды.
Өңіріміздің даңқын республика деңгейінде асқақтатқан дарынды түлектерімізді марапаттау рәсіміне аудан әкімі Әлібек Жақанбаев, аудан әкімінің бірінші орынбасары Айбек Бидаев және білім бөлімінің басшысы Бәтес Аманова қатысты. Шарада қабілетімен топтан озған Рахат орта мектебінің оқушысы Жанерке Берік, В.Терешкова атындағы орта мектеп оқушысы Айдана Ниязалиева, И.Шорманов атындағы орта мектептің оқушысы Гүлнұр Ермаханбетова, Қорам орта мектебінің оқушысы Томирис Есенгелді, Қойшыбек орта мектебінің оқушысы Аружан Жұмабекова, Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектеп – интернатының оқушысы Асқар Мұқатайға «Елбасы медалі» мен аудан әкімінің алғыс хаты табысталды. Талантты жастарды табысымен құттықтаған Әлібек Әскербекұлы: «Бұл жүлде толағай табыстарыңыздың алды болсын! Сіздердің бойларыңызға патриоттық және белсенді азаматтық қасиетті сіңіріп тәрбиелеген ата – аналарыңызға алғысым шексіз», – деп ағынан жарылды. Елдің болашақ иелерінің жүрегіне «Елбасы медалі» жобасы асқақ арман ұялатты. Қатысушылар жоба барысында спорт, кітап оқу, волонтерлік және туристік саяхат сияқты 7 бағыт бойынша өздерін дамытты. Бақ сынаушыларға тәлімгерлер күнделікті тапсырма беріп, оның орындалуын бақылап отырды. Бұл игі жоба талай жас ұрпақтың табысты жолына бағыт беретіні сөзсіз.

Ерзат АСЫЛ

Алматы облысында 12077 адам короновирус инфекциясын жұқтырған.Соның 91 жағдайы соңғы тәулікте тіркелген.Сәйкесінше, Қазақстан өңірлеріндегі эпидемиологиялық жағдайды бағалау матрицасының нәтижесіне сай, Алматы облысы «сары» аймақта орналасқан. Кесел өршіп тұрған Талғар, Жамбыл, Көксу, Панфилов аудандары, сонымен қатар Талдықорған, Текелі қалалары да «сары» аймақта.
Осыған байланысты,Алматы облысының бас санитарлық дәрігерінің жаңа қаулысы шықты.Бас құжатта,балалардың ойын-сауық орталықтары, түнгі клубтар, кальян, көрмелер, букмекерлік кеңселер, караоке, PS-клубтар, боулинг,сауна қызметтері тоқталылады.Сондай-ақ, 20-24 наурыз аралығында сауда үйлері,жабық азық-түлік және азық-түлік емес базарлар, ашық азық-түлік емес базарлар,қоғамдық тамақтану нысандары жеткізу жұмыстарын қоспағанда,кинотеатрлар өз жұмысын уақытша тоқтатады.
Қаулы негізінде діни нысандар,түзету және білім беру орталықтарының қызметіне рұқсат етіледі.
«Облыс бойынша КВИ өсу қарқыны соңғы 2 аптада салыстыру кезінде 0,5% – дан 0,8% - ға дейін артты. Коронавирустық инфекция бойынша R саны облыс аймағында – 1,27-ні көрсетсе, республика бойынша бұл көрсеткіш- 1,21»-деді Алматы облысы санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының у.м.а. Асхат Чарапиев.

Меруерт Ақбарова

Адам баласының өмірге деген көзқарасы мен талғамы да балалар әдебиетімен қалыптасады. Демек, балалар әдебиеті – ұрпақ тәрбиесінің тал бесігі, тағылым, тәлім ордасы. Сондықтан бұл сала ешқашан қамқорлықтан, жанашырлықтан  тысқары қалмауы керек. Мәдениет және спорт министрілігі биылғы жылды «Балалар әдебиеті» жылы деп жариялады. Амандық болса, балалар әдебиетіне тыңнан олжа  салатын игі жобалар қолға алынбақ.  Бұл игі бастама  өңіріміздегі  балдырғандарға тамаша тарту сыйлайтынына сенгіміз келеді.

Балалар әдебиеті дұрыс өркен жайғанда ғана мемлекеттік тілдің тұғыры берік болады. Сарапшылардың сөзінше, бүгінде шығатын кітаптардың ішінде балалар әдебиетінің үлес салмағы өте төмен. Таралымы да, сапалық жағы да көңіл көншітпейді. Кейбір авторлар кітаптарды өз қаражатына шығаратыны тағы бар. Иә, балалар әдебиетіне қолдау керек. Ол үшін жас жазушыларға серпін беру қажет. Мүшәйра, байқаулар өткенімен, үдеден шығар шығарма жоқ. Бар шығар, бірақ тасада қалады. Ол үшін сарапшылар айтқандай балалар әдебиетінің үлес салмағына мән беру керек. Балалар психологиясын зерттейтін мамандар «Балаға ата-анасы аптасына 3-5 рет кітап оқитын болса, ол қатарынан 6 айға озады. Ал, баласы 5 жасқа толғанша анасы кітап оқып бермесе, онда құрдастарынан 2 жыл артта қалып қояды», – дейді зерттеушілер. Қолына планшет ұстап ұйықтайтын қала баласымен, ата-әжесі айтқан ертегіге елітіп, кітапты құмартып оқып, басын жастыққа қояр, интернеті жоқ ауыл баласының қайсысы озарын сіз де білесіз.

«Кітап оқуды сүйетін балалардың сөздік қоры бай, әртүрлі салада білімі мол, мектептегі оқу үлгерімі жоғары болады, өмірде жетістікке жетеді, заңбұзушылықтарға бармайды, тәртіпті әрі тәрбиелі болып қалыптасады» – дейді зерттеушілер. Демек кітап оқу балалардың рухани кемелденуі үшін  аса маңызды қадам екені шындық. Алайда балалардың үздіксіз кітап  оқуына жол ашуға  жеткілікті кітап қоры болуы қажет. Дегенмен, бәрімізді ауылдық жерлердегі кітапханалар қоры жеткілікті ме деген сауал толғандарады. Өз өңірімізде де бұл мәселенің көңіл көншітпейтіні анық. Аудандық кітапхана қызметкерлерінің сөзінше, бүгінде кітапханада  балаларға арналған кітап қоры мүлдем жетіспейді.  Бұл ретте аудандық  кітапхана басшысы Гүлнар Жұмашқызы:

– Біз өз мүмкіндігімізше оқырмандарымызға қызмет көрсетіп келеміз. Біздің оқырмандардың басым бөлігін балалар құрайды. Сондықтан балалар әдебиетіне деген сұраныс жоғары. Бірақ бізде балаларға арналған кітаптар мардымсыз. Кітаптардың  саны шектеулі болғандықтан, балдырғандардың қалаған әдебиетін ұсына алмай қалып та  жатамыз. Соңғы кездері кітапханаға түсетін жаңа кітаптардың саны тым азайып кетті. Сондықтан да біз тек балаларға арналған мерзімді басылымдарға ғана басымдық беріп отырмыз. Биылғы «Балалар әдебиеті» жылы аясында жаңа  кітаптарға  қол жеткіземіз деген үміттеміз, – дейді.

Ұлттық мемлекеттік кітап палатасының ақпаратына сәйкес, 2017-2020 жылдары отандық баспалардан 364 балалар әдебиеті әрқайсысы 1000, 1500 данамен жарық көрген. Ал кезінде балалардың ең қастерлі оқулығына айналған Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым – Қожа» повесті 300 мың данамен сан қайтара басылыпты. Жоғарыдағы санаққа зер салсақ, 2017-2020 жылдары басылған  барлық  балалар әдебиетінің  тым аз  тиражбен таралғаны,  ол әдебиеттердің шалғай өңірлердегі кітапханағаларға жетпейтіні түсінікті.

Балдырғандардың кітап оқуға деген құштарлығын арттыру ісін мектеп кітапханаларынан бөліп қарауға келмейді. Сондықтан бүгінде мектеп кітапханаларының материалдық-техникалық базасын нығайту маңызды. Өйткені қазір жағдайы сын көтермейтін мектеп кітапханалары аз емес. Тіпті жаңадан берілген ғима-раттардың өздерінде кітапханаға жеткі-лікті орынның бөлінбегендігі тағы бар. Дегенмен, мектеп қабырғасындағы балдырғандардың кітап оқуына жақсы мүмкіндік жасап отырған білім ордалары да жоқ емес. соның бірі – Рахат №1 орта мектебі. Мектепте балдырғандарды кітап оқуға баулитын бастауыш сыныптар арасында «Атам, әжем  бір күн мектепте», «Оқуға құштар мектеп», «Өнер алды қызыл тіл», «Зерделі бала» атты жобалар қолға алынған.

– Қазір мектеп кітапханасында  цифрландыру бағытында  жұмыстар атқарылып жатыр. Осы бағытта мектеп оқулығының барлығы Ұлттық деректер базасына енгізілмек. Сонымен қоса, болашақта көркем әдебиеттер де Ұлттық деректер базасына енгізіліп, оқушылардың кітапқа құмарлығының қаншалықты деңгейде екенін, қандай кітапты оқитыны және сол әдебиеттердің балалар қызығушылығын қаншалықты арттыратындығы бақыланбақ. Міне, солай кітапханамыз электронды кітаптармен толыға түспек. Бұл қадам, сөз жоқ, балалардың көптеп кітап оқуына оң әсер тигізеді. Олай дейтініміз қазір балдырғандар арасында электронды кітаптарға сұраныс артып келеді. Алайда біз классикалық туындыларды да назардан тыс қалдырмаймыз, – дейді Рахат №1 орта мектептің кітапхана әдіскері Дариға Жанабилова.

Жақыннан бері қолға алынған, ҚР Білім және ғылым министрлігі бас болған «Оқуға құштар мектеп» жобасы оқушыларының кітап оқуына тың серпін бермек. Бүгінгі күннің өзінде де мектеп оқушыларының, жалпы жастардың кітап оқуға құмарлығының бар екендігі, осы бағытта мектептердің де жұмыс істеп жатқандығы байқалады. Аталған жоба негізінде енді жергілікті  әкімдіктер мектеп кітапханаларын жыл сайын 20%-ке көркем әдебиетпен толықтырып отыратын болса, балалардың  кітап оқуға ынтасының одан әрі арта түсетіні сөзсіз. Бұл үдеріс балалар әдебиетін жаңа туындылармен қауыштырады деген үміттеміз.

Бүгінде балалар әдебиетіне қалам тартып жүрген авторлар аз емес. Алайда олар өз оқырмандарын қанағаттандыра алмай отыр. Әрине, қазіргі таңдағы балалар әдебиеті өзге ел мәдениеті мен әдебиеті дәстүрінен үлгі алған сапада ғана емес, жаңашылдыққа бой алдырған төл шығармалар болуы қажет. Осы орайда авторларымыз ер жүрек, өз отанының патриоты, ардагері болуға жетелейтін адал адамның қазіргі заманғы образын жасайтын шығарма жазуды игеруі қажет сияқты. Балалар әдебиетіне берері мол жас жазушының бірі Серікбол Хасан «Қазіргі қазақ әдебиеті де, жалпы баспа саласы советтік вакуумда қалып қойған. Вакуумнан шығу керек. Балалар әдебиеті деген өзіңнің балалық шағыңды жазып шығу емес. Қазіргі балаларға не керек екенін ескеру. Бүгінгі балалардың таным-түсінігі басқа. Қызығатын дүниелері мүлдем бөлек. Шығармаларда қазіргі дала, қазіргі қала болу қажет. Балалар шығармалардан дәл қазір қолданып жүрген заттарын, дос-құрбыларын, анығында өзін көргісі келеді», – дейді.Әдебиет зерттермендері балаларға арнап жазу бәрінен қиын екендігін айтады. Өйткені ақ қағаздай кіршіксіз жүректерге жол жарту үшін шығарма бойында риясыз адалдықтың исі аңқып тұруы шарт.  Үндінің  ұлы ақыны Рабиндранат Тагор: «Балалардан үйреніңдер, олар әсте болашақтан күмәнданбайды», – дейді. Біз де балалар әдебиетінің болашағынан  әсте күмәнданбаймыз.

Ерзат АСЫЛ

Пожалуй, именно такой короткой фразой стоит охарактеризовать события 1992-го. Этот год можно с полным основанием  назвать  «периодом неопределенности». На старте возвращенного суверенитета наша молодая и древняя страна   пребывала между «уже не…» и «еще не…». Был сделан выбор исторического пути, но сделать по нему первые шаги  только предстояло.

Уже не было подчинения Москве, партийного руководства КПСС, но еще не сформировались суверенные  законодательные и исполнительные органы власти, не была принята Конституция Республики Казахстан, не появились собственные государственные символы и законодательная база, не были окончательно закреплены границы появившегося на карте мира нового государства. Уже был закрыт Семипалатинский ядерный полигон, но еще не были демонтированы доставшиеся по наследству ядерные ракеты.

Новорожденная страна еще жила по инерции последних лет горбачевской «перестройки».  Уже не существовало единого экономического пространства, но еще действовала общесоюзная «рублевая» зона. Уже не работали принципы социалистического строительства, но еще сохранялась советская структура хозяйствования. В обеспечении народа продуктами питания и товарами первой необходимости еще сохранялась  советская талонная система распределения, но уже набирала темп денежная инфляция. В товарообороте назревал дефицит наличных денег и первобытная практика бартерного обмена, предприятия переходили к выплатам  заработка  собственной продукцией. При уже декларированном переходе к рыночной  капиталистической системе еще не начались приватизация и формирование бизнес-структур. Сделанные шаги  первоначального накопления капитала» и перераспределения собственности носили чисто криминальный характер «дикого капитализма».

Весь нарождающийся «малый бизнес» состоял из заполонивших улицы ларьков и уличной торговли на расстеленных газетах. 

Да, большинству сограждан начало суверенного пути запомнилось как старт «лихих 90-х»: нехватка продуктов питания, топлива, электроэнергии,  надвигающиеся инфляция и безработица, криминальный «беспредел»   и демографический спад. Большинство умов занимал «желудочный»  интерес.  Однако  точка невозврата была пройдена. Начался  процесс перехода от «еще» к «уже». Еще для людей была жива советская реальность. Но уже у молодежи того периода рождались дети, ровесники Независимости, которые в нынешнее время не представляют себе иной жизни как в суверенном Казахстане, активно включаются в рынок, политические и общественные структуры, формируют  национальную интеллигенцию и предпринимательство, создают духовную и материальную культуру страны. Еще было сильно чувство ностальгии по эпохе социализма, уходящим традициям и праздникам. Однако уже закладывались новые и возрождались забытые традиции и праздники, памятные даты и события истории. В 92-м отмечались первые годовщины суверенитета, закрытия ядерного полигона, выборов главы государства, главного народного праздненства Наурыз мейрамы. Впервые страна столкнулась с такими явлениями как массовая миграция, приватизация.

Для нашего района  наиболее значимым местным событием стала кампания по восстановлению его исторического значения как территории заповедных сакских курганов, а г.Есика – как места величайшего археологического открытия ХХ века  – обнаружения захоронения  «Алтын Адам».   В июле-августе 1992 года усилиями участника раскопок знаменитого кургана Бекена ата Нурмуханбетова и главного редактора районной газеты «Еңбек жалыны – Пламя труда» (ныне газета  «Еңбекшіқазақ») Хайруллы Касымовича Ахметжанова была организована выставка древностей из Есикских курганов.  «Гвоздем» экспозиции стала реконструкция «Золотого человека» в натуральную величину. В течение месяца выставку посетили тысячи гостей и жителей района, других областей страны, дальнего и ближнего зарубежья. Из номера в номер газета, будто фронтовые сводки, публиковала хронику этого эпохального для нас события. А главным событием стал визит Первого Президента РК Нурсултана Назарбаева. Елбасы, ознакомившись с выставкой, поддержал инициативу  патриотов-энтузиастов, сумевших во время всеобщей разрухи, когда казалось бы, людей ничего не заботило, кроме хлеба насущного, поднять вопрос о сохранении и пропаганде исторического наследия страны. Произнесенные тогда слова Нурсултана Назарбаева: «Музею – быть» дали старт созданию ныне действующего музея-заповедника на Есикских курганах, вывели из забвения уникальные памятники древней культуры Жетысу: сакские курганы, Талгарское, Рахатское городища. Возрожденный «Алтын Адам»  – ныне всемирно известный символ Казахстана. С подачи Первого Президента после его поездки в Есик крылатые кони   головного убора «Золотого Человека» вошли в  Государственный герб РК. Тогда же, в дни выставки, состоялось  заседание национального комитета «Жібек жолы» – «Шелковый путь» с предложением ЮНЕСКО организовать международный институт изучения Центральной Азии. А сама реконструкция «Алтын Адам» еще до  завершения выставки была срочно увезена в Алма-Ату, чтобы изготовить с нее копию для предстоящей презентации Казахстана в Организации Объединенных наций, в которую он в 1992 году  вошел на как полноправное государство.

1992-й –  время нелегких испытаний и больших надежд. Оставался год до введения собственной валюты и принятия первой Конституции Республики Казахстан. И  еще почти десятилетие  – до наступления заветного «нулевого» года. Но уже тогда говорили о проводах минувшего тысячелетия и встрече  грядущего миллениума…

Хроника нашего издания

№ 5 от   25 января 1992 г.: «А колхоз будет «А – колхоз»:

«На основе бывшего  колхоза имени Ленина создано акционерное коллективное хозяйство, вкратце тот самый «А – колхоз» … вводится модель  хозяйства академика Чаянова – выпуск акций при  вхождении каждого на паевых началах, что обеспечивает личную ответственность – худо хозяйству, разрушается и твой пай».

«Не на пьянку, а на мероприятие…»:

«Жители села Болек не могли отоварить ноябрьские, декабрьские талоны на сахар и водку. Накануне нового года на водочные талоны отпускали шипучее. Кто распорядился продавать вместо водки шипучее?»

№ 8 от 12 февраля 1992 г.:

«Остается лишь гадать»: «3 февраля в 9 часов утра в универмаге продавали мыло по цене 1 рубль 55 копеек… 4 февраля цена на хозяйственное мыло возросла до 2 рублей 45 копеек. Почему, нам остается только гадать».

№ 11 от 22 февраля 1992 г.: «Погром»:

«… произошел в хлебном магазине г.Есика. 13 февраля собравшийся к вечеру народ рванулся в двери, полетели стекла.  Разбежавшиеся по залу молодые в основном люди стали  хватать булочки, набивать  карманы спичками, бить витрины… И в таких условиях хлеб все же продавали до десяти часов вечера под охраной милиции…Причиной столпотворения стали наезды сельских жителей буквально со всего района, где хлеб принялись отпускать по двухсоттридцатиграммовой норме. Такое, якобы, указание получили сельсоветы в исполкоме».

«Левый хлеб»:

«Бывает, когда крупные руководители хранят у себя дома десятки тонн муки. К сожалению, наши правоохранительные органы не могут подступиться к деятелям, которые прикрываясь несовершенством законов и злоупотребляя такими понятиями как предпринимательство, бартер и т.п. вершат свои темные дела в то время, когда люди толпами стоят за куском хлеба». 

№ 18 от 28 марта 1992 г.: «Изобилие, радость и свет»:

«На площади Есика 22 марта шумело многолюдье – весь город пришел на праздник…  Ларьки, торговые ряды, грузовые автомобили, торгующие промтоварами и снедью, предлагали покупателю то, чем были богаты. Белоснежные юрты окружили площадь…флаг суверенного государства Казахстан в облачных высях пронес Александр Винц, выполнив свой 1301-й прыжок с парашютом…Наурыз доказал, что, пройдя через века, остался молодым и новым».

Указ Президента РК «О мерах по борьбе с коррупцией»:

«Складываются  новые формы противоправной деятельности, усиливается криминальный профессионализм, преступность приобретает организованный характер…»

№ 33 от 20 мая 1992 года: «Вернулся я на Родину»:

«Более  половины  прибывших казахов из республик бывшего СССР приходится на Российскую Федерацию, около трети – на Узбекистан, 9 процентов – на Турк-менистан. ..В основном переезд казахов в Казахстан из других республик вызван стремлением жить на территории своего национально-государственного образования…также неудовлетворенностью экологическими условиями той территории, на которой они проживали…Постановлением Кабинета министров Республики Казахстан …предусматривается создание конкретных условий для прибывших: трудоустроить, обеспечить жильем, земельным участком и т.д.»

№ 35 от 27 мая 1992 г.: «Улицы обретают имена»:

«Вместо героев коммунистической мифологии, развенчанных ныне, улицы, города, поселки обретают имена людей, создавших государственность, культуру и защищавших земли отцов. Сохраненные в народных преданиях, эпосах, песнях государственные деятели, ханы, бии, батыры, акыны и ученые вновь принимают участие в восстановлении национального самосознания казахов – их имена создают новую географию, утерянное единство с историей своего народа, наследующего землю».

№ 36 от 30 мая 1992 года: «День поминовения»:

31 мая нынешнего года в Казахстане впервые будет отмечаться День поминовения погибших во время голода 1931-1933 годов… Было сообщено о мероприятиях, приуроченных к этому  дню».  

№ 40 от 17 июня 1992 года: «Деревенский витраж»:

«Село меняется не только экономически, но и социально. Прежде были руководители и рядовые, теперь появляются зажиточные и бедняки, хозяева и работники…сосуществуют на одной территории, в одном пространстве, похожем на испытательный полигон различных моделей экономики».

№ 42 от 24 июня 1992 года: Проект Конституции Республики Казахстан: 

«Мы, народ Казахстана, являясь неотъемлемой частью мирового сообщества, исходя из незыблемости казахской государственности, признавая приоритет прав и свобод человека, исполненный решимости создания гражданского общества и правового государства, желая обеспечить гражданский мир и межнациональное согласие, обеспечить достойную жизнь для себя и для своих потомков, принимаем настоящую Конституцию…»

№ 45 от 4 июля 1992 года: «Как и чем занять людей»:

«Центр занятости осваивает  новое общественное явление – рынок труда…Скоро Центр занятости пропадет в бумагах, если не подоспеют компьютеры».

№ 49 от 18 июля 1992 г.: «Доживем до урожая»:

«Впервые Республика Казахстан проводит главную сельхозкампанию года как независимое государство… Предстоящая страда, если хотите, вопрос политический…производители  типа крестьянских хозяйств и немногочисленны, и маломощны…основными остаются крупные хозяйства, принадлежащие госсектору. Их производительный потенциал за год заметно снизился».

№ 53 от 1 августа 1992 года: «От общего корня»:

«Открывшаяся 27 июля археологическая выставка уникальна: впервые на родине экспонируется всемирно известный Золотой человек, впервые представлены замечательные археологические находки Енбекшиказахского района. Все эти экспонаты согреты теплом сердец людей, подготовивших выставку, прежде всего профессионального археолога, директора МП «Аталык» Б.Нурмуханбетова и работников редакции газеты «Еңбек жалыңы – Пламя труда»... И, дай Бог, чтобы национальная гордость всех казахстанцев росла от общего корня – нашей тысячелетней исторической общности».

№  72 от 7 октября 1992 года: «Гости и участники курултая говорят спасибо за встречи»:

«...более 700 делегатов из разных концов света прибыли на первый Всемирный съезд казахов. Среди гостей и участников курултая не только казахи, но и ученые, посвятившие себя изучению истории и культуры казахского народа...Нет сомнений в том, что все казахи мира примут меры для того, чтобы Родина их предков стала сильным и демократическим государством, где будет общий культурный уровень развития для всех, кто считает Казахстан своей Родиной».

№ 87 от 12 декабря 1992 года: «С годовщиной!»:

«Наша республика 16 декабря стала суверенным государством после двухсотпятидесятилетнего перерыва. Декабрь-91 – начало продолжения самостоятельного исторического пути нашей республики под сине-голубым флагом, символизирующим мир и сотрудничество с мировым движением, от которого Казахстан неотделим… Годовщину мы будем отмечать в состоянии формирования экономических, госуправленческих, военных структур, культурных, научных приоритетов, складывающих организм, именуемый страной. Страной, в которой мы уже живем целый год, будучи пока ее новоселами». 

Подготовил И.ТУРАНИН